Pressan - 03.11.1988, Blaðsíða 18

18
Fimmtudagur 3. nóvember 1988
sjúkdómar og fólk
Sökkið hans Jóns míns
Stórkostlegir stofugangar
Á sjúkrahúsunum telja læknar
sig vera ókrýnda konunga þeirrar
starfsemi, sem þar fer fram. Þeir
vilja ráða mestöllu og eru stöðugt
að taka stórkostlegar ákvarðanir.
Sér til fulltingis telja þeir sig hafa
mikinn fjölda af alls konar aðstoð-
arfólki, sem því miður stundum
misskilur hlutverk sitt og hlutverk
læknanna. Slíkt veldur miklum og
þekktum deilum um starfssvið
hjúkrunarfræðinga, sjúkraliða,
sjúkraþjálfara, iðjuþjálfa og ann-
arra sem vilja fá meiri völd inni á
sjúkrahúsunum. Sjúkrahússtarf
læknisins felst í viðtölum við sjúkl-
inga, útskriftum, innskriftum, að-
gerðum, pappírsvinnu, stjórnun og
fundum, en hápunktur dagsins er
stofugangurinn. Stofugangurinn er
gamalt fyrirbæri í sögu sjúkrahúsa,
þar sem lækninum gefst færi á að
líta til allra sjúklinga sinna og sjúkl-
ingunum gefst kostur á að sjá
lækninn sinn daglega. Stofugang-
urinn gegnir þannig margþættu
hlutverki í meðferð, eftirliti og
stjórnun.
Herfrœðileg niðurröðun
Sjúklinginn, sem liggur í rúmi
sínu og sér stofuganginn „ganga“
prúðmannlega inn á stofuna,
grunar ekki, hversu flóknar reglur
gilda um niðurröðun og skipulagn-
ingu þeirra sem þar eru. Fyrstur fer
yfirlæknir og heldur á tilskipunar-
bókunum eins og veldissprota.
Næstir honum ganga svo sérfræð-
ingarnir á deildinni sem telja sig í
raun eiga viðkomandi sjúklinga og
leiðist að þurfa að standa yfirlækn-
inum einhver skil. Sérfræðingarnir
eru því oft með ólundarsvip. Næstir
koma síðan aðstoðarlæknarnir,
sem ætla sér að verða sérfræðingar
einhvern tímann og telja sig með
réttu vita meira um sjúklinginn en
bæði yfirlæknirinn og sérfræðing-
urinn. Með aðstoðarlækninum
ganga svo hjúkrunarfræðingarnir,
tveir eða fleiri, og fyrir þeim fer
hjúkrunardeildarstjórinn. Hjúkr-
unarfræðingarnir telja sig í raun
sjálfstæða stétt innan sjúkrahús-
anna, sem lúti ekki stjórn lækn-
gagnváti peim óg þVfott iúe'o pver-
móðskusvip eins og sérfræðingarn-
ir. Á eftir þessum koma svo hjúkr-
unarnemar og læknanemar og
sjúkraþjálfarar og iðjuþjálfarar og í
besta falli einn sjúkraliði. Stofu-
gangur á góðum degi getur talið
12—16 manns og ganga allir í röð
þar sem farið er eftir menntun og
mannvirðingum. Síðan er farið í
einum hnappi að rúrni hvers sjúkl-
ings og hann spurður um Iíðan sína
og tilveru. Sjúklingnunt bregður oft
mikið þegar hersingin kemur og
missir bæði mál og skilning og hafa
margir verið álitnir annaðhvort elli-
ærir eða kjánar vegna þess. Sam-
talið er síðan milli yfirlæknisins og
sjúklingsins, en aðrir þátttakendur
heyra fæst af því sem fram fer.
Gamall maður að vestan
Ég lá einu sinni á sjúkrahúsi
vegna sýkingar. í næsta rúmi lá
gamall maður að vestan. Hann var
í rannsókn vegna blóðs í hægðum
og vaxandi slappleika undanfarna
mánuði. Hann var tiltölulega ný-
kominn inn og að vonum hræddur
við höfuðborgina þar sem allt var
framandi. Hann vitnaði gjarnan í
lækninn fyrir vestan, sem i augum
gamla mannsins vissi allt. Gamli
maðurinn var fölleitur og tekinn,
hann heyrði fremur illa og sat
stundum einn frammi og reykti
pípustert, klæddur í brúna flóka-
inniskó og brúnleitan slopp. Þenn-
an morgun kom síðan stofugangur-
inn allt í einu í öllu sínu veldi.
Hurðin opnaðist og herbergið fyllt-
ist af endalausum fólksstraumnum.
Hópurinn myndaði eins konar hálf-
hring um rúm gamla mannsins og
stóð þá yfirlæknirinn næstur
honum á hægri hönd og siðan
raðaðist kringum rúmið eftir
mannvirðingum. — Og hvernig
líður, Jón minn? spurði yfirlæknir-
inn blíðlega en jafnframt ópersónu-
lega. Á sama tíma var sérfræðing-
því að honum, af hverju Jón væri
kominn. Ég heyrði orðin blóð í
hægðum og rannsókn. Jón virtist
missa málið. Hann stamaði eitt-
hvað en sagði fátt. — Kannski eitt-
hvað dement? sagði yfirlæknirinn í
spurnartón við sérfræðinginn í
hálfum hljóðum. — Nei, það held
ég ekki, sagði sá síðarnefndi.
— Nei, ég heiti ekki Arent, sagði þá
Jón, sem greinilega hafði misskilið
og heyrt illa. Stofugangurinn fór að
hlæja og við það'varð Jón enn
vandræðalegri.
Hvernig er sökkið?
Yfirlæknirinn sagði eitthvað að
lokum og snerist svo á hæli og ætl-
aði að næsta rúmi, þegar Jón stundi
upp: Hvernig var sökkið hjá mér.
Hann sagði að það hefði verið full-
hátt, læknirinn minn lyrir vestan.
Yfirlæknirinn stansaði og sagði:
töluðu um ball í Lækjartungli
kvöldið áður. Þau hlógu og Jón
gamli kipptist við og hélt að þau
væru að hlæja að sér. Stofugangur
fór svo til mín og eftir stuttar inni-
haldslausar samræður hvarf hópur-
inn á braut. Jón var alveg eyðilagð-
ur eftir þessi fyrstu viðskipti sín við
stofuganginn: Þeir hafa ekkert
viljað segja mér, sagði hann, og svo
var bara hlegið.
Sökkið var 55
Eftir smátíma kom svo einn af
aðstoðarlæknunum og settist á
rúmstokkinn hjá Jóni til að segja
honum að sökkmælingin væri nú
komin í leitirnar og væri 55. — Er
svo þú ert of hár, sagði læknirinn.
Þessi hækkun á sökki hjá þér, Jon
minn, segir manni ekki mikið. Þetta
gæti verið allt í iagi og ekki þýtt
nokkurn skapaðan hlut, en nú ertu
hingað kominn í rannsókn vegna
blóðs í hægðum, svo við rann-
sökum það til hlítar. Eftir svona
5—6 daga vitum við miklu meira og
þá getum við lagt mat á þetta. Vertu
ekki hræddur við þetta. Jón róaðist
mikið við þessar upplýsingar og
honum leið miklu betur.
Stórkostlegar rannsóknir
Næstu daga fór hann svo í enda-
þarmsspeglun og síðan röntgen-
mynd af ristlinum eftir tilskildar
hreinsanir. Hann bölvaði þessum
rannsóknum mikið, en bar sig þó
vel, eins og oft er sveitamanna
siður. Stofugangurinn kom á
hverjum morgni. Eftir vikurann-
sóknir fékk hann að vita, að fundist
hefði æxli í ristlinum, og hann ætti
að flytjast yfir á skurðdeild.
— Þetta er sennilega krabbinn,
helvítis sökkið var alltof hátt, hann
sagði það læknirinn minn fyrir
vestan, sagði Jón við mig um nótt-
ina, þetta lifi ég ekki af. — Jú, jú,
sagði ég, þetta verður allt í lagi.
— Nei, ég finn það á mér, sagði
hann og varð ákaflega alvarlegur.
Við spjölluðum saman um dauð-
ann góða stund inn í nóttina. Um
morguninn var hann síðan fluttur
yfir á aðra deild. Daginn eftir hitti
ég Jón svo í sjoppunni, hann var að
kaupa sér tóbak. — Ég verð skor-
inn á morgun, sagði hann. Heyrðu
annars þú hefur gaman af vísum,
það rifjuðust upp fyrir mér tvær
vísur eftir hann Guðmund heitinn
Sigurðsson nóttina sem við vorum
að tala saman um dauðann. Þær
segja kannski allt. Hann fór með
tvær vísur:
Nálgast grand og neyðarstand,
nálykt andar blærinn,
beislar fjandinn bleikan gand,
bakvið landamærin.
Nóttin herjar nær og fjær
nestið ber ég glaður.
Vooan skeria jik-íifl rapr
Hann snerist á hæli, það glamp-
aði á tár og við sáumst aldrei
framar.
Sökkið, við skulum sjá. Hann leit- það ekki fullhátt, spurði Jón, hann
aði í bókunum en fann hvergi um- sagði að svo væri læknirinn minn
rætt sökk, svo hann sneri sér að sér- fyrir vestan. — Jú, það er fullhátt,
fræðingnum og spurði hvert sökkið sagði þessi Iæknir, en sökkið segir
hans Jóns væri. Sérfræðingurinn kannski ekki alla söguna. — Hvað
mundi þetta ekki heldur svo hann er þetta ansvítans sökk? spurði þá
sneri sér að aðstoðarlæknunum og Jón. — Sökkið mælir hversu hratt
spurði þá þess sama. Þeir fóru í rauðu blóðkornin sökkva í til-
baklás því þetta var nokkuð sem raunaröri. Rörið er sett upp á
þeim fannst að þeir ættu að muna. endann í klukkustund og síðan
Þeir urðu mjög vandræðalegir og mælt í millimetrum hversu mikið af
sneru sér undan og hver og einn tærum vökva er fyrir ofan. Sam-
bölvaði í hljóði að muna þetta ekki loðun rauðra blóðkorna eykst við
og missa þannig af gullnu tækifæri ýmsa sjúkdóma sem þannig hækka
til að vinna sig í álit. Hjúkrunar- sökkið. Sökið er mikið notað sem
fræðingarnir vissu ekkert um sökk- fyrsta rannsókn til að sjá hvort eitt-
ið hans Jóns og þannig vissi stofu- hvað er að, þar sem það hækkar við
gangurinn ekki hverju svara skyldi. marga sjúkdóma eins og sýkingar
Yfirlæknirinn sneri sér að Jóni og og hjartadrep, eietariiúkdórna.
Jón minn. Á sama tíma höfðu tveir kynjasjúkdóma. Stundum þýðir þó'
læknanemargreinilegafengiðleiðá svona sökkhækkun ekki neitt.
þessum stofugangi og voru komnir — Hvað á sökkið að vera? spurði
utan í fallegan hjúkrunarnema og Jón. — Hjá körlum undir 20—25,
FRANSKIR
KARLMENN
KVARTA
Nýlega birti franskt tímarit
niðurstöður úr könnun á því
hvað helst væri að hjá frönskum
konum að áliti eiginmanna
þeirra og kærasta. Listinn er
langur og strangur, en því má
bæta við að skilnaðir í Frakk-
landi hafa aukist mikið á sið-
ustu árum og eru þaó konurnar
i 73% tilvika sem fara. Ekki til að
giftast öðrum, heldur til að búa
einarmeð börnin. Hérá eftir fer
listinn og forvitnilegt væri að
vita hvort íslenskir karlmenn
tækju undir með frönskum
þjáningarbræðrum sinum:
1. Hún er alltof árásargjörn.
2. Eg elska pils, en hún er allt-
af i buxum.
3. Hún kyssir köttinn/hundinn
meira en mig.
4. Hún er alltaf kvartandi.
5. Síreykjandi.
6. Hefur ekkert ímyndunarafl.
7. Segir mér i tíma ogótímaað
hún elski mig.
8. Hún talar um kynlíf okkar
við vinkonur sínar.
9. Hún er alltaf í náttslopp
heima, því henni er alltaf
kalt.
10. Konur eru alltaf aó kveikja í
karlmönnum, án þess að
meina nokkuð með því.
11. Sínöldrandi um sömu smá-
atriðin.
12. Hún er alltaf að týna öðrum
sokknum mínum i þvotti.
13. Hún er alltaf hjá mömmu
sinni.
14. Pétur er fyndnari en ég, Páll
er grennri, Jón smartari...
hún finnur stanslaust að
mér.
15. Konur vilja alltaf breyta
manni!
16. Hún er alltaf að lesa ástar-
sögur!
17. Hún brjálast ef ég gleymi
afmælinu hennar.
18. Hún hugsarbaraum börnin.
19. Hún er með tiltektaræði.
20. Það er svo mikið að gera hjá
henni.
21. Hún vill alltaf hanga heima.
22. Hún er alltaf að versla.
23. Hún á svo mikið af skóm.
24. Hún litar allar skyrturnar
mínar í þvotti.
25. Hún er orðljót.
26. Þykist alltaf vita allt best.
27. Hún er alltaf sein.
28. Hún gerir allt til að eiga sið-
asta orðið.
29. Frosin í rúminu.
30. Of frek í rúminu.
31. Of hæversk i rúminu.
32. Þaðeralltafméraðkennaef
samfarir okkar misheppn-
ast.
33. Hún er svo heimsk, þegar
við erum ein.
34. Hún tekur allar ákvarðanir
án þess að spyrja mig.
35. Konur tala sífellt um megr-
un.
36. Hún þolir ekki vini mina.
37. Hún er ekkert skemmtileg.
38. Hún þjösnast á bílnum, svo
á ég að halda honum gang-
andi.
39. Hún dregur alltaf vinkonur
sinar með okkur um allt.
40. Kennirmérum allt sem mið-
ur fer.
41. Hún vill alltaf fara heim svo
snemma, þegar við erum að
skemmta okkur.
42. Hún ber mig saman við ein-
hvern herra fullkominn, sem
hana dreymir um.
43. Hún vill alltaf kreista fila-
pensla á mérá óhentugasta
tíma.
44. Hún segir mér aldrei að ég
sé bestur og myndarlegast-
ur.
45. Hún er svo köld.
46. Hún lifir fyrir að allt sé i röð
og reglu.
47. Hún kallar mig karlrembu-
svín.
48. Hún er alltaf að pissa og til-
kynnirþað i hvert skipti eins
og það sé fréttaefni.
49. Hún vill vera jafnoki minn á
viðskiptasviðinu, svo á ég
að opna fyrir hana hurðina.
50. Þegarhún ætlarað leggja af
um 3 kg setur 'hún mig i
megrun líka.
51. Hún er ekki nógu blið.
52. Hún er alltaf að kjafta við
mömmu sína og vinkonur i
síma.
53. Tortryggnin er að drepa
hana. Hún myndi kíkja í vasa
kattarins.
54. Alltaf þreytt.
55. Afbrýðisemin er að drepa
hana.
56. Hún getur aldrei staðist út-
sölur.
57. Konur verða eldri en við.
En karlmennirnir vilja ekki
skilnað, a.m.k. ekki fyrr en þeir
geta farið beint til annarrar
konu. Einhvern tíma varsagt að
frönsk kona komin yfir 35 ára
aldur ætti álíka mikla mögu-
leika á að gifta sig aftur og að
verða fyrir sprengjuárás. En nú
er þeim farið að verða sama.
Hverjar eru ástæður þeirra fyrir
skilnaði? ílangflestum tilvikum
er það vegna drykkju eigin-
mannsins, en lögfræðingar
heyra oftar og oftar: „Ég geri allt
á heimilinu, bý til mat, þvæ
þvott, sé um börnin. Utan heim-
ilisins vinn ég fyrir álika laun-
um. í raun breytist ekkert i lifi
minu við skilnaðinn, nema ég
losna við nöldrið! “
(Þýtt og endursagt SMV)