Pressan - 26.03.1992, Qupperneq 34

34
FIMMTUDAGUR PRESSAN 26. MARS 1992
E R L E N T
Japönskuvinnu-
garparnir sjá að
sér
Islendingar hafa oft talið sig
mestu vinnudýr í heiminum. Það
er ekki satt. Japanir vinna meira
en við, að minnsta kosti karlpen-
ingurinn þar austurfrá. Og af því
báðar þessar þjóðir eru fjarska
langlífar má spyrja hvort mikil
vinna sé ekki bara meinholl.
Samt hyggjast Japanir söðla um.
Stjómvöld þar hafa nefnilega
sett sér það markmið að fækka
vinnustundum þjóðarinnar all-
verulega. Þær eru nú fleiri en
2.000 á ári, en stefnt er að því að
þær verði smátt og smátt ekki
fleiri en 1.800. Sem gæti víst þýtt
40 stunda vinnuviku, svona ein-
hvem tíma í framtíðinni.
Nlafian býður
ekkifram
13.838 frambjóðendur á 561
lista. ítalir þurfa varla að kvarta
yftr því að valkostimir séu ekki
nógu margir í þingkosningunum
sem haldnar verða í apríl. Og það
gæti orðið gaman í þinginu þeg-
ar eigast meðal annars við
Astarflokkur klámdrottningar-
innar Cicciolinu, Ökumanna-
flokkurinn, Flokkur eftirlauna-
fólks, Flokkur veiðimanna og
Húsmæðraflokkurinn. Og svo er
náttúrlega flokkur sem sumir
segja að sé sá fjórði stærsti á Ital-
íu, án þess hann bjóði einu sinni
fram. Það er Mafían, en sam-
kvæmt nýlegri athugun viku-
blaðsins „II Mondo“ ræður hún
um þriðjungi þeirra atkvæða sem
em greidd á Suður-Italíu.
22 Þúsund millj-
arða Vísa-reikn-
Ingur (á rað-
greiðslu)
Það em ekki bara fslendingar
sem nota Vísakort, þótt náttúr-
lega slái fáir eða engir okkur við
í því efni. Fleiri og fleiri ánetjast
plastkortunum og meira að segja
hinir sparsömu Þjóðverjar láta
ginnast, en þó allnokkuð tregleg-
ar en aðrar þjóðir. En það er til
marks um hversu Vísakort em
útbreidd um allan heim að á ár-
inu 1991 vom þau notuð til að
greiða fyrir vömr og þjónustu að
upphæð 22 þúsund milljarðar ís-
lenskra króna. Það mun vera 16
prósenta aukning ffá árinu 1990.
Kosningar á Bretlandi:
Járnfrúin kölluð af
varamannabekknum
Kosningar verða haldnar á Bretlandi
eftir tvær vikur, hinn 9. apríl. Risunum
*
tveimur - Ihaldsflokknum og Verka-
mannaflokknum - gengur ekkert sér-
staklega vel, en frjálslyndir sækja í
sig veðrið. Báðir stóru flokkarnir hafa
færst nær miðju og fyrir vikið eiga
kjósendur erfiðara en nokkru sinni
fyrr með að gera upp hug sinn. Mögu-
leikinn á samsteypustjórn á Bretlandi
er ekki jafnfjarlægur og áður.
Margaret Thatcher var í síð-
ustu viku kölluð af varamanna-
bekknum og tekur nú virkan þátt
í kosningabaráttu lhaldsflokks-
ins, enda þótt hún sé sjálf ekki í
framboði. John Major forsætis-
ráðherra hefði líkast til kosið að
til þessa hefði ekki þurft að
koma, því hann vill að öllum sé
ljóst að hann standi á eigin fót-
um, en í stöðunni hefur hann
ekki um margt að velja. Tölu-
verður skjálfti er í herbúðum
íhaldsmanna, sem Finnst hægt
ganga í kosningabaráttunni.
En þeir em ekki einir um að
vera taugaveiklaðir, því að í
Verkamannaflokknum eru
menn litlu hressari. Eins og sjá
má á skífuritinu að ofan benda
skoðanakannanir eindregið til
þess að frjálslyndir séu að sækja
í sig veðrið. Innan Verkamanna-
flokksins eru þegar famar að
heyrast gagnrýnisraddir um Neil
Kinnock, leiðtoga hans, sem
segja með ólíkindum hversu illa
honum gangi að afla flokknum
fylgis þegar litið sé til þess að
íhaldsmenn njóti engrar sér-
stakrar uppsveiflu.
Stjómmálaskýrendur á Bret-
landi em almennt á því að þessar
fyrstu tvær vikur kosningabar-
áttunnar þar hafi nýst íhalds-
mönnum illa. A hinn bóginn
virðist Verkamannaflokknum
ómögulegt að losna við skattpín-
ingarímyndina, sem mörgum er
enn í fersku minni þrátt fyrir að
meira en áratugur sé liðinn frá
þv j þeir vom síðast við völd.
Ihaldsmenn virðast staðráðnir
í að hamra á því að stjóm Verka-
mannaflokksins geti ekki boðað
neitt nema skattahækkanir og
stjómleysi. Verkamannaflokk-
urinn hefur reyndar kúvent í
fjölda mála frá því Neil Kinnock
tók við. Einhliða kjamavopnaaf-
vopnun er ekki lengur á dagskrá;
John Smith, skuggafjármálaráð-
herra þeirra, hefur harðlega
gagnrýnt skattalækkanir íhalds-
manna, sem fjármagnaðar eru
með lántökum; þeir viðurkenna
að gróskumikið athafhalíf sé for-
senda velmegunar, og hafa sett
hverja kennisetningu sósíalista á
fætur annarri á sorphauga sög-
Hvað kýs fræga fólkið?
Fyrirstuttu birti Verkamannaflokkur-
inn listann ,Arts for Labour" eða Lista-
menn með Verkamannaflokknum. Þar
lýsir stór hópur fólks úr listalifinu, en þó
einkum leikarar úr vinsælum sjón-
varpsþáttum, því yfir að hann ætli að
kjósa flokkinn í kosningunum 9. apríl.
Af leikurum á listanum eru líklega
kunnugastir Islendingum George Bak-
er (Wexford lögregluforingi), Robbie
Coltrane (Nunnur á flótta), Alfred Mol-
ina, Donald Pleasence, Alan Rick-
man (Hrói höttur,
Die Hard), Prun-
ella Scales, Ke-
vin Whately (Le-
wis, aðstoðar-
maður Morse
lögregluforingja),
Susannah York
og þeir Stephen Fry og Hugh Laurie
(Blackadder, Jeeves & Wooster).
Þarna eru lika rithöfundarnir John
Mortimer (Paradís skotið á frest),
Melvyn Bragg (sem einnig stjórnar
Listamannaskálanum) Ruth Rendell
og lafði Antonia Fraser (eiginkona
leikritaskáldsins Harolds Pinter); háð-
fuglinn Ben Elton og kvikmyndaleik-
stjórinn Sir Richard Attenborough.
Ihaldsflokkurinn sá sér nátturlega
ekki annað fært en að svara í sömu
mynt og birti í síðustu viku óárennileg-
an lista yfir fræga kjósendur sína.
Af leikurum á listanum eru þau
einna nafntoguöust Anthony
Andrews (Brideshead Revisited), Jo-
an Collins og Edward Fox.
Miðalþra söngkonur virðast lika hall-
ar undir Ihaldsflokkinn, því þarna getur
að líta þær Cillu Black, Lulu, Shirley
Bassey, Sarah Brightman og Elaine
Page. Þarna er aukinheldur stórmenni
úr heimi dægurlagatónlistarinnar:
Andrew Lloyd Webber, George
Martin (upptökustjóri Bitlanna) og
Kenny Jones (trommuleikari The
Who).
Af íþróttastjörnum sem lýsa yfir
stuðningi við íhaldsflokkinn má nefna
fótboltamennina John Barnes (Li-
verpool) og David O'Leary og Alan
Smith (Arsenal). Þarna eru líka fót-
boltaþjálfararnir Terry Venables,
Gerry Francis og Lawrie McMen-
emy, billjarðmaðurinn Steve Davis og
kappakstursmaðurinn Nigel Mansell.
Ekki má heldur gleyma reyfarahöfund-
inum Frederick Forsyth.
Það var rithöf-
undurinn Jeffrey
Archer sem safn-
pði fólki á lista
íhaldsflokksins. Nú
hefur komið á dag-
inn að sumir telja
sig hafalentþarfyr-
ir helberan misskilning. Þar var til dæm-
is Richard Branson eigandi flugfé-
lagsins Virgin, sem segist ekki vilja taka
afstöðu til stjómmálaflokka. Sjónvarps-
leikkonan Jenny Seagrove segist ekk-
ert endilega styðja íhaldsmenn þótt
hún hafi eitt sinn farið í partí í Down-
ingstræti. Þau virðast semsagt ekki
hafa verið spurð hvort þau vildu vera á
listanum frekar en söngkonan Joan
Armatrading og leikarinn Sir John
Mills. Nöfnum á lista Ihaldsflokksins
hefur þannig fækkað úr 84 í 70.
En þaö eru náttúrlega fleiri flokkar í
framboði: Við getum nefnt að stórgrín-
ieikarinn John
Cleese (fyrrum
skakklapparáð-
herra Monthy
Python) er svo
ákafur fylgjandi
Frjálslyndra
demókrata aö ''
hann hringir út
fyrir flokkinn.
Skotinn Sean
Connery ætlar
hins vegar að
kjósa skoska þjóðernissinna.
ÍSLENSKT SJÓNARHORN
Af sósíalistum og rasistum
„ Og síðast afþví sem efst er á baugi
verður að telja þann hörmulega at-
burð, þegar bréfsprengja sprakk í höf-
uðstöðvum ,,Alþjóðlegra sósíalista“
fyrir skemmstu..."
MAGNEA J. MATTHIASDÓTTIR
Það er margt óvenjulegt að
gerast hér í „andapollinum",
eins og innfæddir gjaman nefna
elskulega ættjörðina. Fyrst skal
auðvitað nefna formannsslag-
inn hjá sósíaldemókrötum, því
varaformaðurinn Poul Nyrup
Rasmussen drýgði þann fá-
heyrða glæp (að manni heyrist
helst) að ákveða að gefa kost á
sér í embættið og Svend Auken
ekki á því að pakka saman þegj-
andi og hljóðalaust heldur
heimtaði aukaþing flokksins 11.
apríl til að skera úr um það, hvor
verði formaður. Framkoma
Nyrups þykir heldur lúaleg, því
svonalagað tíðkast ekki í betri
kratakreðsum, Auken talar um
hnífana í bakinu á sér og allt
bendir til að átökin verði hörð,
því skoðanir eru skiptar hjá
krötum um hvor sé betri kostur-
inn. Ætli Nymp hafi samt ekki
nauman vinning. Óneitanlega
rifjast upp misgamlar sögur úr
íslenskri pólitík við þessi býsn
og undur.
En Danir velta vöngum yfir
fleim en krötum þessa dagana.
Nú em framkvæmdar regluleg-
ar skoðanakannanir til að reyna
að geta um úrslitin í þjóðarat-
kvæðagreiðslunni um Evrópu-
bandalagið 2. júní og í fyrsta
sinn sýna þær marktækan mun
þeim í vil sem ætla að segja nei,
þ.e.a.s. 40% á móti, 32% fylgj-
andi og 28% vita ekki hvað þau
ætla að kjósa, þar með talinn sá
hópur þjóðarinnar sem enn hef-
ur ekki uppgötvað að það eigi
yfirleitt að vera þjóðaratkvæða-
greiðsla. Eftir því sem nær dreg-
ur deginum mikla hlýtur að
fækka í þeim hópi - að minnsta
kosti hljóta þeir að hafa upp-
götvað það sem hafa verið
spurðir um álit í skoðanakönn-
unum. Þetta vaxandi fylgi EB-
andstöðunnar fer auðvitað fyrir
brjóstið á bandalagssinnum,
einkum var Uffe Elleman mikil-
fenglegur í ræðustól á þingi og
spáði þar froðufellandi hörm-
ungum sem yfir Danmörku
gengju, ef landar hans segðu
nei. Bandalagsmenn keyra
reyndar almennt áróðurinn fyrir
EB á þeim nótum að hér fari allt
til andskotans, ef Danir segja
nei, en sá söngur virðist hafa
þveröfug áhrif en til stóð, því
ýmsir eru komnir á þá skoðun
(og þá ekki síst danskir bænd-
ur), að sælan sé ekki ómæld í
Evrópuparadís framtíðarinnar.
Og síðast af því sem efst er á
baugi verður að telja þann
hörmulega atburð, þegar bréf-
sprengja sprakk í höfuðstöðv-
um „Alþjóðlegra sósíalista" fyr-
ir skemmstu og reif höfuð og
hendur af fjölskylduföður um
þrítugt sem var að sinna störfum
sfnum. Það þarf væntanlega
ekki að taka það fram að maður-
inn lést samstundis. Alþjóðlegir
sósíalistar teljast ekki til fjöl-
mennari samtaka í Danaveldi -
meðlimimir eitthvað um 70 - en
félagsskapurinn hefur verið
mjög virkur í baráttunni gegn
kynþáttahatri og nýnasisma og
helgina áður hafði verið sagt frá
honum í blaði. Lögreglan er
einna helst á því núorðið, að það
séu hægri öfgamenn sem sent
hafi sprengjuna, og þykir víst
flestum lfldegast, en upphaflega
yftrheyrðu þeir um það bil alla
félagsmenn, væntanlega í þeirri
von að einhver þeirra fiktaði við
sprengiefni í tómstundum.
Bréfsprengjan telst til óhugn-
anlegri tíðinda, því hún sýnir
ótvírætt sem marga grunaði, að
rasistar hérlenskir séu heldur
betur að sækja í sig veðrið.
Fleiri and-rasísk samtök hafa
orðið fyrir því, að kveikt hefur
verið í á skrifstofum þeirra,
spjaldskrám yfir meðlimi og út-
lendinga verið stolið og
frammámönnum send hótunar-
bréf, en hingað til held ég varla
að nokkrum hafi dottið í hug
önnur eins framtakssemi. Að
vísu hafa broddamir í ýmsum
hægri öfgasamtökum „spáð“
öllu illu, bæði vopnuðum átök-
um milli kynþátta og sprengj-
um, en það hefúr víst aðallega
verið talið í nösunum á þeim.
Nú em þeir greinilega famir að
snýta sér allhressilega.
Höfundur er rithöfundur í Danmörku.
unnar.
Kjósendur á Englandi em þó
enn fullir grunsemda í garð
flokksins, ekki síst vegna áhrifa
verkalýðshreyfingarinnar. Ný-
leg skoðanakönnun bendir til
þess að breskur verkalýður hafi
minna álit á forystumönnum
verkalýðshreyfingarinnar en at-
vinnurekendur! A Skotlandi nýt-
ur Verkamannaflokkurinn hins
vegar mikilla yfirburða og
skyggir í raun ekkert á hann
nema sókn skoskra þjóðemis-
sinna, sem gæti reyndar sett
vemlegt strik í reikninginn þegar
til kosninga kemur.
Vafalaust mun aukin harka
færast í kosningamar á næstu
tveimur vikum. íhaldsmenn hafa
að undanfömu verið að tæta í sig
plögg Verkamannaflokksins um
ríkisfjármál. Hafa þeir reiknað út
að loforð Verkamannaflokksins
muni ekki kosta minna en jafh-
virði 3.800 milljarða íslenskra
króna eða sem svarar 125.000
krónum í viðbót fyrir hvem
skattgreiðanda. Þessar tölur em
um fimm sinnum hærri en tals-
menn Verkamannaflokksins
hafa viljað viðurkenna. Þeir játa
að hugsanlega kunni áform
þeirra að kosta eitthvað meira en
jteir gerðu ráð fyrir, en segja út-
reikninga íhaldsmanna fjar-
stæðukennda.
En ef svo fer að hvorugur
stóm flokkanna fái meirihluta á
þingi, hvað þá? Stefnuskrá
lfjálslyndra þykir reyndar nokk-
uð loðin eins og hæfir miðju-
flokki. Efst á dagskrá er þó án
vafa ný kosningalöggjöf, því
einmenningskjördæmaskipanin
hefur í raun dæmt frjálslynda úr
leik að mestu. Bæði íhaldsmenn
og Verkamannaflokkurinn eru
tiltölulega ánægðir með núver-
andi skipulag og hvorugur
flokkanna myndi hagnast á
breytingu. Paddy Ashdown,
leiðtogi ftjálslyndra, hefur jaíh-
framt sagt að í hugsanlegum
stjórnarmyndunarviðræðum
muni hann setja menntamál á
oddinn. Verkamannaflokkurinn
er lfldegri til að fallast á aukin út-
gjöld í þá vem, en á hinn bóginn
em eiginlegar tillögur frjáls-
lyndra um menntamál íhalds-
mönnum efnislega meira að
skapi.
Að þessu sinni er mun erfið-
ara að spá um niðurstöðu kosn-
inganna en í síðustu þrennum
kosningum. Veðbankinn Lad-
broke’s reynir þó, og samkvæmt
líkindareikningi hans er nú í
fyrsta skipti frá 1974 talið lík-
legra að Verkamannaflokkurinn
vinni flest þingsæta, þó svo ekki
sé þar með sagt að hann fái þing-
meirihluta.
Andrés Magnússon.