Pressan - 18.06.1992, Blaðsíða 32

32
MIÐVIKUDAGUR PRESSAN 17. JÚNÍ1992
íslenskir karlmenn eru í
vanda. Svo grunaði að minnsta
kosti Jóhönnu Sigurðardóttur
félagsmálaráðherra þegar hún
setti á stofn sérstaka nefnd undir
forystu Margrétar Bjömsdóltur
til að kanna stöðu karla í breyttu
samfélagi. Þetta var samt ekki
alveg hennar prívathugmynd. I
útlöndum hafa karlmenn verið
að tala um vandamál sín í nokk-
ur ár, í Skandinavíu í nefndum, í
Ameríku uppi í fjöllum berrass-
aðir og gargandi í kringum varð-
elda.
Við fórum skandinavísku
leiðina. Bjuggum til nefnd. Sem
hélt ráðstefnu. Þar sem meiri-
hluti fundarmanna var konur.
Og allir kappklæddir.
ÓLUND ÚT í JAFNRÉTTH)
Það er engan veginn samstaða
um í hveiju þessi meinti vandi
karla er fólginn. Mest eining
virðist um að leiðrétta misrétti
sem kann að leynast í lögum og
reglugerðum og mismunar körl-
um í líkingu við það sem konum
var og er mismunað. Það er ekki
í mjög mörgum málum. Þó er
nefnd framkvæmd á lögum um
forræði bama, þar sem forræði
bama við skilnað er nánast sjálf-
krafa dæmt móður nema sýnt sé
að hún sé allsendis ófær um um-
önnun þeirra. Svo er það fæðing-
arorlofið, þar sem réttur feðra er
mun minni en mæðra. Og maka-
lífeyrir, sem greiðist eftir fráfall
maka. Þar er hugtakið ekkjubæt-
ur til, en ekkilsbætur hafa ekki
verið fundnar upp. Að auki er
bent á anda ýmissa laga og fram-
kvæmd þeirra sem þykir körlum
í óhag.
Það er miklu óáþreifanlegri
undiraldan í málflutningi
margra, sem um stöðu karla
Qalla, og felst í einhvers konar
fylu eða ólund vegna breyting-
anna sem kvenréttindabaráttan
hefur kallað yfir þá. Þar er kvart-
að undan auknum kröfum um
þátttöku í bamauppeldi og heim-
ilisstörfum jafnframt óbreyttum
kröfum um fyrirvinnuhlutverk
karla — að körlum séu ekki
skapaðar aðstæður til að upp-
fylla hvort tveggja í senn. Þar er
líka kvartað undan óvinarhlut-
verkinu sem körlum hefur verið
úthlutað; þeim er borið á brýn að
hafa kúgað konur og kvalið öld-
um saman í einu allsheijarsam-
særi karlaveldisins, sem karlar
nútímans vilja margir ekki kann-
ast við. Allt sem einkenndi karl-
mennsku og samfélag karla hef-
ur verið gert tortryggilegt og að
skammaryrðum. Og þótt þeir séu
í sjálfu sér reiðubúnir að annast
böm og bú meira vilja þeir samt
halda í og endurvekja það sem
, Jcarlmennskt" hefur verið talið.
Margir karlmenn standa sum-
sé uppi ringlaðir um sjálfa sig og
karlmennskuna, fullir sektar-
kenndar vegna synda feðranna
og reiðir út í konumar sem komu
þeim í þessa sjálfsmyndar-
kreppu.
STUTT LÍF OG HÆTTU-
LEGT — EÐA LJÚFT OG
lYRIRHAFNARLÍHÐ
Það er reyndar réttilega yfir
ýmsu að kvarta. Þannig vitum
við að drengir eiga við miklu
meiri erfiðleika að etja en stúlk-
ur. Þeir þurfa mun meiri sérað-
stoð í skóla, meiri sérkennslu,
meiri geðræna hjálp, lenda oftar
utan garðs og misnota oftar
vímuefni, yfirleitt þrír fyrir
hveija eina stúlku. Þar á ofan lát-
ast karlmenn oftar af völdum
slysa, sjúkdóma og sjálfsmorða,
líka í hlutföllunum þrír á móti
einum. Og svo lifa þeir að með-
altali fimm ámm skemur en kon-
ur.
Ef þessi lýsing ætti við konur,
það er að h'f þeirra væri styttra,
hættulegra og yfirleitt ömurlegra
en karla, þá væri nokkuð örugg-
lega búið að viðurkenna það sem
félagslegt vandamál sem þyrfti
að leysa. Hvar em athvörfin fyrir
ofsótta eiginmenn? Eða stuðn-
ingshópamir fyrir kúguðu karl-
ana sem fá ekki að horfa á fót-
boltann fyrir matseldinni? Af
hvetju er samfélaginu svona
miklu annara um líf kvenna en
karla? Af því að konur hafa ein-
okað umræðuna um jafnréttis-
mál. Þar til nú. Sú er í það
minnsta röksemdin.
En um leið gleymist hvað það
var sem karlamir græddu á
kvennabyltingunni. Nú getur
Karlmenn þurfa að
ræða þessi mál
segir Atli Rúnar Halldórsson fréttamaður
„Ég hef rökstuddan gmn um
að margir karlmenn telji sig kúg-
aða í sambúð eða hjónabandi og
þurfi að ræða þessi mál,“ sagði
Atli Rúnar Halldórsson ffétta-
niaður. „Ég þekki dæmi þess að
fjölskyldufaðir gætir bús og
bama, en konan yinnur úti, og
fjölskyldan viðurkennir það ekki
sem sama hlutinn og ef konan
væri heima. Ég get ímyndað mér
að karlmaðurinn geti upplifað
það á svipaðan hátt og lent þann-
ig í einhverri tilfinningakreppu.
Mér þótti til dærnis merkilegt
að heyra að hugmyndir hafa ver-
ið um einhvers konar athvarf fyr-
ir karla og ég velkist ekki í vafa
um að það em til karlar í slíkum
vanda sem þurfa á aðstoð að
halda.
Kvenréttindaumræðan hefur
staðið mjög lengi og
ákveðnum árangri og mér þy
gott að fá ferska vinkla inn
hana. Það vekur hins vegar
hygli mína að það skuli vera i
isvaldið sem hefur ffumkvæði a
þessari umræðu, að félagsmála
ráðherra, sem er kona,
skipa nefhd til að fást við
mál. Kvenréttindabaráttan, mann
réttindabarátta homma og lesbí
og svo framvegis, byijaði í
rótinni, meðal þeirra sem eiga
hagsmuna að gæta. Þama kemur
ffumkvæðið hins vegar að ofan
og þá kemur í ljós að það var
þörf fyrir ræða þessi mál. Það út
af fýrir sig er mjög merkilegt."
piparsveinn farið út á lífið án
þess að borga nema hálfan reikn-
inginn, átt samræður við yndis-
lega konu um millibankavexti á
meðan hún skenkir honum vrnið
og notið síðar ásta sem eru hon-
um fjárhagslega og tilfinninga-
lega ódýrari en nokkru sinni fyrr
í sögunni. Þeir kvæntu njóta
orðalaust allra þeirra lífsþæginda
sem atvinnuþátttaka kvenna hef-
ur gert möguleg og halda áffam