Pressan - 26.08.1993, Blaðsíða 6

6 PRESSAN
Fimmtudagurinn 26. ágúst 1993
Steingrímur I. Sigfússon
Jarðsöguleg tímaskekkja
Það er án efa fyrir gráglettni
örlaganna að Steingrímur J.
Sigfússon er staddur í hring-
iðu stjórnmálabaráttunnar á
íslandi á 20. öld. Með réttu
hefði hann átt að vera fastur
einhvers staðar á milli tertier
og krítartímabilsins, eins og
hann hefur menntun til. En
eins og risaeðlurnar, sem öllu
tröllríða þessa dagana, þá hef-
ur Steingrími tekist að rífa sig
upp úr jarðlögunum til að
glefsa framan í heiminn.
Steingrímur er enn ein
sönnunin fyrir því að máttur
sjónvarpsins er mikill. Sjálf-
sagt hefursveitungum hans
þótt sem svo að úr því að
Steingrími væri treystandi til
að segja íþróttafréttir í sjón-
varpi þá gæti hann allt eins
tekið að sér reddingar fyrir
sunnan. Enda kom á daginn
að hann var hinn nýtasti mað-
ur. Fyrr en varði var hann
orðinn samgönguráðherra
sem er besta embætti í heimi
fyrir menn sem vilja styðja við
sveitina sína. Stórvirkar
vinnuvélar stréymdu norður
og allir í sveitinni fengu vinnu
við að byggja brýr og leggja
vegi. Þeir sem ekki voru að
leggja vegi sinntu hafnarfram-
kvæmdum eða flugvallagerð.
Ef Steingrími hefði auðnast
lengri tími í embætti væri án
efa komin hraðbraut heim að
Gunnarsstöðum.
En Steingrímur er líka land-
varnarmaður. Skammsýnir
menn hefðu auðvitað getað
sagt að það hefði verið allt í
lagi að fá þessa 20 milljarða
eða svo til flugvallargerðar en
þeir vita bara ekkert hvað þeir
eru að tala um. Þökk sé Stein-
grími þá erum við einum
„Sjálfsagt hefur
þeim þótt setn svo
að úrþví að Stein-
grími væri treyst-
andi til að segja
íþróttafréttir í sjón-
varpiþá gœti hann
allt eins tekið að sér
reddingar fyrir
sunnan."
varaflugvelli sjálfstæðari, —
kannski aðeins fátækari en ör-
ugglega sjálfstæðari.
En nú þarf Steingrímur að
hugsa næsta leik í pólitík og
þar sem pólitík snýst mikið
um það að varaformaður taki
við af formanni þá virðist
brautin vera greið. Það eina
sem skyggir á er að Ólafur
Ragnar virðist ekki þekkja
sinn vitjunartíma. Hann er
meira að segja búinn að segja
upp lærimeistaraembættinu í
Háskólanum til þess eins að
skaprauna Steingrími.Það
hjálpar Steingrími í barátt-
unni að hann hefur aldrei ver-
ið hallur undir einhvers konar
hugmyndafræði. Honum hef-
ur gefist vel að vera svona mitt
á milli sauðkindarinnar og
framsóknarmanna og litlar
líkur á því að breyting verði
þará.
Nú Steingrímur að glíma
við stjórnmálafræðiprófessor-
inn fyrrverandi sem hefur sýnt
að hann hefur lesið bækurnar
sínar. Þá er spurning hversu
langt jarðfræðin dugar.
AS
ALIT
Lyfjaframleiðandi lögsótrur í Bandaríkjunum:
2.600 dauðsfoH nakin n
noflanar getrivfsins Fontex
Starfsemi lyfjafyrirtækisins
Eli Lilly, sem framleiðir geð-
lyfið Fontex í Bandaríkjunum,
hefur verið í rannsókn hjá
kviðdómi í Baltimore fyrir
meint brot á reglum um lyfja-
framleiðslu. Opinber rann-
sókn á starfsemi íyrirtækisins
kemur í kjölfar rannsóknar
Matvæla- og lyfjaeftirlits ríkis-
ins (Food and Drug Admin-
istration — FDA) í verksmiðj-
um fyrirtækisins í Indianapol-
is. Við þá rannsókn kom í ljós
að kröfum um hreinlæti var
langt frá því að vera fullnægt
auk þess sem Eli Lilly varð
uppvíst af því að láta FDA í
hendur bæði rangar og ófull-
nægjandi skýrslur um starf-
semi sina.
FDA hélt þessum upplýs-
ingum um vanrækslu lyfja-
frarnleiðandans leyndum fyrir
almenningi. Einnig lét eftirlit-
ið hjá líða að opinbera skýrslu
sem Eli Lilly lét því té aðeins
mánuði áður en Fontex, sem
er tekið inn við þunglyndi, var
fyrst sett á markað. 1 þeirri
skýrslu kom fram að 27 þeirra
sem höfðu reynt lyfið áður en
það var markaðssett höfuð
látist, þar af höfðu 15 framið
sjálfsmorð, en hluti hinna
dauðsfallanna var af völdum
hjartaáfalla.
Á tímabilinu janúar til júní
1990 höfðu 4.399 kvartanir
borist Eli Lilly frá notendum
lyfsins en eins og áður var
upplýsingunum haldið leynd-
um. Hverjar aukaverkanir
lyfsins voru kom ekki í h'ós
fyrr en fyrrum notendur Fon-
tex komu fram opinberlega og
skýrðu frá áhrifum þess. Not-
endurnir segja að þeir hafi
fundið fyrir óstjórnlegri löng-
un til að fremja sjálfsmorð,
líkamsmeiðingar eða morð.
Margir fyrrum notendur Fon-
tex, sem og aðstandendur
þeirra sem framið hafa sjálfs-
morð, hafa lögsótt lyfjafyrir-
tækið og krefja það um millj-
ón dollara skaðabætur.
Samtökin Citizens Comm-
isson of Humans Rights
(CCHR) hafa undir höndun-
um frekari upplýsingar um
lyfið þar sem greint er frá því
að hægt sé að rekja 2.600
dauðsföll til Fontex, þar af
1.631 sjálfsmorð, 87 morð
og 427 aðrar dánarorsakir.
Eins og fram kom í Morg-
unblaðinu (22.8) og DV
(21.8) þá verður skýrt frá því í
fréttabréfi lækna, sem kemur
út í næsta mánuði, að einn
sjúklingur á Norðurlöndun-
um hafi látist og 40 fengið
talsverðar aukaverkanir af lyf-
inu. í báðum blöðunum er
haft eftir Matfhíasi Halldórs-
syni aðstoðarlandlækni að
engin ástæða sé til þess að
hafa áhyggjur af þessum nið-
urstöðum því „ekkert benti til
að lyfið hefði þessi alvarlegu
áhrif." Matthías endurtók
sömu svör í samtali við
PRESSUNNA.
Samkvæmt upplýsingum
blaðsins hefur þess verið kraf-
ist af FDA að það sjái til þess
að lyfið verði tekið af markaði
í Bandaríkjunum. Meðal
þeirra sem farið hafa fram á
slíkt eru Rannsóknarstofa Yale
háskóla, Harvard læknahá-
skólinn, Colombia háskólinn
og New York fylkisháskólinn.
Fontex yrði ekki fyrsta lyfið
frá Lilly sem fjarlægt er af al-
mennum markaði. I janúar á
þessu ári varð fyrirtækið að
stöðva dreifingu á lyfinu
Centoxin vegna dauðsfalla
tengdri notkun þess í Evrópu.
Þá varð Lilly að taka Oraflex af
markaði í Bandaríkjunum,
aðeins tíu vikum eftir að það
var markaðssett 1982 vegna
dauðsfalla sem upp komu í
Bretlandi. Árið 1971 var
hormónalyfið DES, sem átti
að koma í veg fyrir fósturlát,
bannað. Að lokum má nefna
að það var Eli Lilly sem hóf
framleiðslu á eiturlyfinu LSD
á sjötta áratugnum.
Mitchell E. Daniels jr. forstjóri Eli Lilly
í Bandaríkjunum. Fytirtækið tapaði 10
milljónum dollara á síðasta ári.
Matthías Halldórsson telur ekki
ástæðu til að hafa áhyggjur af Fontex.
Þórunn
Sveinbjörnsdóttir
Magnús
Gunnarsson
Ingibjörg Sólrún
Gísladóttir,
Grétar
Þorsteinsson
Gunnar Helgi
Kristinsson
Deilt hefur verið um
réttmæti þess að stöðum
sé haldið lausum í mörg ár
fyrir ríkisstarfsmenn á
meðan þeir fara til annarra
starfa.
Margra ára starfsleyfi ríkisstarfsmanna
Þórunn Sveinbjörnsdóttir,
formaður Starfsmannafé-
lagsins Sóknar:
„Mér finnst ekki eðlilegt að
stöðu sé haldið til margra
ára en vissulega getur kom-
ið upp námsleyfi eða annað
af svipuðum toga sern gæti
stutt slíka ákvörðun. Hún
yrði að vera samkvæmt
mati hverju sinni og sterk
rök þyrftu að liggja að baki
leyfisveitingu. 1 mörgum til-
fellum held ég að veitt leyfi
frá sförfum hafi verið of
langt en mér þykir óeðlilegt
að halda stöðu með þeim
hætti."
Magnús Gunnarsson,
framkvæmdastjóri Vinnu-
veitendasambands íslands:
„Ég tel eðlilegt að fólk fái
leyfi í ákveðinn tíma, en sá
tími sem teldist eðlilegur
þyrfti að fara eftir aðstæð-
um. Menn geta ekki haldið
stöðu sinni til lengdar ef
þeir eru uppteknir í öðru
starfi. Ég tel æskilegt að rík-
isstarfsmenn fái frí frá sín-
um störfum til að taka þátt í
atvinnulífinu eða starfi inn-
an stjórnkerfisins, jafnvel
sem stjórnmálamenn. Slík
tækifæri gefa mönnum
aukna reynslu og væntan-
lega meiri víðsýni þegar þeir
snúa aftur til sinna fyrri
starfa."
Ingibjörg Sólrún Gísla-
dóttir, þingmaður Kvenna-
listans:
„Svar við spurningunni
hlýtur að ráðast af eðli
málsins annars vegar og
starfsins hins vegár, en eðli-
legt væri að hún næði einn-
ig til starfsmanna í einka-
geiranum. Það getur verið
mjög mikilvægt fyrir ein-
staklinga, fyrirtæki og
stjórnkerfi að þessi mögu-
leiki sé til staðar. 1 fyrsta lagi
er mikilvægt að fólk með
ung börn geti tekið sér
tímabundið leyfi frá störf-
um meðan það annast fjöl-
skyldu sína og komið aftur í
sitt gamla starf síðar. I öðru
lagi býður þetta upp á mik-
inn hreyfanleika í kerfinu
sem ef til vill fengist ekki
öðruvísi og nýrrar þekking-
ar og reynslu er aflað sem
nýst getur hjá fyrri atvinnu-
rekanda. Vissuiega ættu að
vera á þessu tímamörk, ef til
vill 4-8 ár, og benda má á að
stundum á þetta alls ekki
við, einkanlega þegar um
hagsmunaárekstra er að
ræða. Nýlegt dæmi er ráðn-
ing Björns Friðfinnssonar,
ráðuneytisstjóra í viðskipta-
ráðuneytinu, til eftirlits-
stofnunar EFTA. Þar er um
greinilega hagsmuna-
árekstra að ræða því vegna
stöðu sinnar í ráðuneytinu
er hann ekki óháður
viðkomandi stjórnvöldum,
eins og starfsmenn eftirl-
itsstofnunarinnar þurfa að
vera. í þessu tilviki þykir
mér ekki hæfa að geyma
stöðuna hér heima. Að lok-
um má nefna að alltaf eru
til einhverjir sem misnota
stöðu sína og koma óorði á
annars ágæta hluti. Það
þýðir hins vegar ekki að þar
með eigi að afskrifa mögu-
leikann."
Grétar Þorsteinsson, for-
maður Trésmiðafélags
Reykjavíkur:
„Ég tel óeðlilegt að bæði op-
inberir starfsmenn og aðrir
haldi starfi sínu árum sam-
an en hins vegar kunna að
vera rök fyrir því að við-
komandi haldi því í nokk-
urn tíma. Ég er ekki tilbú-
inn að leggja mat á hvar
tímamörkin eiga að liggja
en leyfi frá störfum í nokk-
ur misseri eða örfá ár getur
haft sína kosti. 5-10 ár í
slíku leyfi mundi ég þó telja
óeðlilegan tíma."
Gunnar Helgi Kristinsson,
dósent í stjórnmálafræð-
„Launalaus leyfi geta verið
gagnleg en þau þarf að meta
í hvert skipti. Að mínu viti
er óæskilegt að menn fari í
slík leyfi í langan tíma nema
ljóst sé með hvaða hætti
væntanleg starfsreynsla
gagnist viðkomandi stofnun
þegar starfsmaðurinn kem-
ur aftur. Einnig þarf að
liggja fyrir hvenær hann
kemur aftur. I raun ætti að
meta hvert tilfelli út frá
hagsmunum viðkomandi
stofnunar en mjög gagnlegt
getur verið að starfsfólk hafi
víðtæka reynslu úr atvinnu-
lífinu."