Pressan - 26.08.1993, Page 6

M E N N
6 PRESSAN
Fimmtudagurinn 26. ágúst 1993
Steingrímur I. Sigfússon
Jarðsöguleg tímaskekkja
Lyfjaframleiðandi lögsóttur í Bandaríkjunum:
2.600 dauösföll rakln 01
notkinan geðlyfshs Fontex
Starfsemi lyíjafyrirtækisins
Eli Lilly, sem framleiðir geð-
lyfið Fontex í Bandaríkjunum,
hefur verið í rannsókn hjá
kviðdómi í Baltimore fyrir
meint brot á reglum um lyfja-
framleiðslu. Opinber rann-
sókn á starfsemi fyrirtækisins
kemur í kjölfar rannsóknar
Matvæla- og lyfjaeftirlits ríkis-
ins (Food and Drug Admin-
istration — FDA) í verksmiðj-
um fyrirtækisins í Indianapol-
is. Við þá rannsókn kom í ljós
að kröfum um hreinlæti var
langt ffá því að vera fullnægt
auk þess sem Eli Lilly varð
uppvíst af því að láta FDA í
hendur bæði rangar og ófull-
nægjandi skýrslur um starf-
semi sína.
FDA hélt þessum upplýs-
ingum um vanrækslu lyfja-
framleiðandans leyndum fyrir
almenningi. Einnig lét eftirlit-
ið hjá líða að opinbera skýrslu
sem Eli Lilly lét því té aðeins
mánuði áður en Fontex, sem
er tekið inn við þunglyndi, var
fyrst sett á markað. 1 þeirri
skýrslu kom ffam að 27 þeirra
sem höfðu reynt lyfið áður en
það var markaðssett höfuð
látist, þar af höfðu 15 framið
sjálfsmorð, en hluti hinna
dauðsfallanna var af völdum
hjartaáfalla.
Á tímabilinu janúar til júní
1990 höfðu 4.399 kvartanir
borist Eli Lilly frá notendum
■lyfsins en eins og áður var
upplýsingunum haldið leynd-
um. Hverjar aukaverkanir
lyfsins voru kom ekki í ljós
fyrr en fýrrum notendur Fon-
tex komu fram opinberlega og
skýrðu ffá áhrifúm þess. Not-
endurnir segja að þeir hafi
fúndið fyrir óstjómlegri löng-
un til að fremja sjálfsmorð,
líkamsmeiðingar eða morð.
Margir fyrrum notendur Fon-
tex, sem og aðstandendur
þeirra sem framið hafa sjálfs-
morð, hafa lögsótt lyfjafýrir-
tækið og kreíja það um millj-
ón dollara skaðabætur.
Samtökin Citizens Comm-
isson of Humans Rights
(CCHR) hafa undir höndun-
um frekari upplýsingar um
lyfið þar sem greint er ffá því
að hægt sé að rekja 2.600
dauðsföll til Fontex, þar af
1.631 sjálfsmorð, 87 morð
og 427 aðrar dánarorsakir.
Eins og ffam kom í Morg-
unblaðinu (22.8) og DV
(21.8) þá verður skýrt ffá því í
fféttabréfi lækna, sem kemur
út í næsta mánuði, að einn
sjúklingur á Norðurlöndun-
um hafi látist og 40 fengið
talsverðar aukaverkanir af lyf-
inu. í báðum blöðunum er
haff effir Matthíasi Halldórs-
syni aðstoðarlandlækni að
engin ástæða sé til þess að
hafa áhyggjur af þessum nið-
urstöðum því „ekkert benti til
að lyfið hefði þessi alvarlegu
áhrif.“ Matthías endurtók
sömu svör í samtali við
PRESSUNNA.
Samkvæmt upplýsingum
blaðsins hefúr þess verið kraf-
ist af FDA að það sjái til þess
að lyfið verði tekið af markaði
í Bandaríkjunum. Meðal
þeirra sem farið hafa fram á
slíkt eru Rannsóknarstofa Yale
háskóla, Harvard læknahá-
skólinn, Colombia háskólinn
og New York fýlkisháskólinn.
Fontex yrði ekki fyrsta lyfið
ffá Lilly sem fjarlægt er af al-
mennum markaði. f janúar á
þessu ári varð fyrirtækið að
Mitchell E. Damels jr. forstjóri Eli Lilly
í Bandaríkjunum. Fyrirtækið tapaði 10
milljónum dollara á síðasta ári.
stöðva dreifingu á lyfinu
Centoxin vegna dauðsfalla
tengdri notkun þess í Evrópu.
Þá varð Lilly að taka Oraflex af
markaði í Bandaríkjunum,
aðeins tíu vikum eftir að það
var markaðssett 1982 vegna
dauðsfalla sem upp komu í
Bretlandi. Árið 1971 var
hormónalyfið DES, sem átti
að koma í veg fýrir fósturlát,
bannað. Að lokum má nefna
að það var Eli Lilly sem hóf
ffamleiðslu á eiturlyfinu LSD
á sjötta áratugnum.
Matthías Halldórsson telur ekki
ástæðu til að hafa áhyggjur af Fontex.
Það er án efa fýrir gráglettni
örlaganna að Steingrímur J.
Sigfússon er staddur í hring-
iðu stjórnmálabaráttunnar á
fslandi á 20. öld. Með réttu
hefði hann átt að vera fastur
einhvers staðar á milli tertier
og krítartímabilsins, eins og
hann hefur menntun til. En
eins og risaeðlurnar, sem öllu
tröllríða þessa dagana, þá hef-
ur Steingrími tekist að rífa sig
upp úr jarðlögunum til að
glefsa framan í heiminn.
Steingrímur er enn ein
sönnunin fyrir því að máttur
sjónvarpsins er mikill. Sjálf-
sagt hefursveitungum hans
þótt sem svo að úr því að
Steingrími væri treystandi til
að segja íþróttafréttir í sjón-
varpi þá gæti hann allt eins
tekið að sér reddingar fyrir
sunnan. Enda kom á daginn
að hann var hinn nýtasti mað-
ur. Fyrr en varði var hann
orðinn samgönguráðherra
sem er besta embætti í heimi
fýrir menn sem vilja styðja við
sveitina sína. Stórvirkar
vinnuvélar streymdu norður
og allir í sveitinni fengu vinnu
við að byggja brýr og leggja
vegi. Þeir sem ekki voru að
leggja vegi sinntu hafnarffam-
kvæmdum eða flugvallagerð.
Ef Steingrími hefði auðnast
lengri tími í embætti væri án
efa komin hraðbraut heim að
Gunnarsstöðum.
En Steingrímur er líka land-
varnarmaður. Skammsýnir
menn hefðu auðvitað getað
sagt að það hefði verið allt í
lagi að fá þessa 20 milljarða
eða svo til flugvallargerðar en
þeir vita bara ekkert hvað þeir
eru að tala um. Þökk sé Stein-
grími þá erum við einum
ALIT
Þórunn
Sveinbjörnsdóttir
Magnús
Gunnarsson
Ingibjörg Sólrún
Gísladóttir,
Grétar
Þorsteinsson
Gunnar Helgi
Kristinsson
Morgra úra starfsleyfi ríkisstarfsmanna
„Sjúlfsagt hefur
þeim þótt sem svo
að úrþví að Stein-
grími vœri treyst-
andi til að segja
íþróttafréttir í sjón-
varpi þá gœti hann
allt eins tekið að sér
reddingar fyrir
sunnan. “
varaflugvelli sjálfstæðari, —
kannski aðeins fátækari en ör-
ugglega sjálfstæðari.
En nú þarf Steingrímur að
hugsa næsta leik í pólitík og
þar sem pólitík snýst mikið
um það að varaformaður taki
við af formanni þá virðist
brautin vera greið. Það eina
sem skyggir á er að Ólafur
Ragnar virðist ekki þekkja
sinn vitjunartíma. Hann er
meira að segja búinn að segja
upp lærimeistaraembættinu í
Háskólanum til þess eins að
skaprauna Steingrími.Það
hjálpar Steingrími í barátt-
unni að hann hefur aldrei ver-
ið hallur undir einhvers konar
hugmyndaffæði. Honum hef-
ur gefist vel að vera svona mitt
á milli sauðkindarinnar og
framsóknarmanna og litlar
líkur á því að breyting verði
þará.
Nú Steingrímur að glíma
við stjórnmálaffæðiprófessor-
inn fýrrverandi sem hefur sýnt
að hann hefúr lesið bækurnar
sínar. Þá er spurning hversu
langt jarðffæðin dugar,
AS
Þórunn Sveinbjörnsdóttir,
formaður Starfsmannafé-
lagsins Sóknar:
„Mér finnst ekki eðlilegt að
stöðu sé haldið til margra
ára en vissulega getur kom-
ið upp námsleyfi eða annað
af svipuðum toga sem gæti
stutt slíka ákvörðun. Hún
yrði að vera samkvæmt
mati hverju sinni og sterk
rök þyrftu að liggja að baki
leyfisveitingu. í mörgum til-
fellum held ég að veitt leyfi
frá sförfum hafi verið of
langt en mér þykir óeðlilegt
að halda stöðu með þeim
hætti."
Magnús Gunnarsson,
framkvæmdastjóri Vinnu-
veitendasambands íslands:
„Ég tel eðlilegt að fólk fái
leyfi í ákveðinn tíma, en sá
tími sem teldist eðlilegur
þyrfti að fara eftir aðstæð-
um. Menn geta ekki haldið
stöðu sinni til lengdar ef
þeir eru uppteknir í öðru
starfi. Ég tel æskilegt að rík-
isstarfsmenn fái frí frá sín-
um störfum til að taka þátt í
atvinnulífmu eða starfi inn-
an stjórnkerfisins, jafnvel
sem stjórnmálamenn. Slík
tækifæri gefa mönnum
aukna reynslu og væntan-
lega meiri víðsýni þegar þeir
snúa aftur til sinna fyrri
starfa.11
Ingibjörg Sólrún Gísla-
dóttir, þingmaður Kvenna-
listans:
„Svar við spurningunni
hlýtur að ráðast af eðli
málsins annars vegar og
starfsins hins vegar, en eðli-
legt væri að hún næði einn-
ig til starfsmanna í einka-
geiranum. Það getur verið
mjög mikilvægt fyrir ein-
staklinga, fyrirtæki og
stjórnkerfi að þessi mögu-
leiki sé til staðar. I fýrsta lagi
er mikilvægt að fólk með
ung börn geti tekið sér
tímabundið leyfi frá störf-
um meðan það annast fjöl-
skyldu sína og komið aftur í
sitt gamla starf síðar. I öðru
lagi býður þetta upp á mik-
inn hreyfanleika í kerfinu
sem ef til vill fengist ekki
öðruvísi og nýrrar þekking-
ar og reynslu er aflað sem
nýst getur hjá fyrri atvinnu-
rekanda. Vissulega ættu að
vera á þessu tímamörk, ef til
vill 4-8 ár, og benda má á að
stundum á þetta alls ekki
við, einkanlega þegar um
hagsmunaárekstra er að
ræða. Nýlegt dæmi er ráðn-
ing Björns Friðfmnssonar,
ráðuneytisstjóra í viðskipta-
ráðuneytinu, til eftirlits-
stofnunar EFTA. Þar er um
greinilega hagsmuna-
árekstra að ræða því vegna
stöðu sinnar í ráðuneytinu
er hann ekki óháður
viðkomandi stjórnvöldum,
eins og starfsmenn eftirl-
itsstofnunarinnar þurfa að
vera. I þessu tilviki þykir
mér ekki hæfa að geyma
stöðuna hér heima. Að lok-
um má nefna að alltaf eru
til einhverjir sem misnota
stöðu sína og koma óorði á
annars ágæta hluti. Það
þýðir hins vegar ekki að þar
með eigi að afskrifa mögu-
leikann.“
Grétar Þorsteinsson, for-
maður Trésmiðafélags
Reykjavíkur:
„Ég tel óeðlilegt að bæði op-
inberir starfsmenn og aðrir
haldi starfi sínu árum sam-
an en hins vegar kunna að
vera rök fyrir því að við-
komandi haldi því í nokk-
urn tíma. Ég er ekki tilbú-
inn að leggja mat á hvar
tímamörkin eiga að liggja
Deilt hefur veriö um
réttmæti þess að stööum
sé haldiö lausum í mörg ár
fyrir ríkisstarfsmenn á
meöan þeir fara til annarra
starfa.
en leyfi frá störfum í nokk-
ur misseri eða örfá ár getur
haft sína kosti. 5-10 ár í
slíku leyfi mundi ég þó telja
óeðlilegan tíma.“
Gunnar Helgi Kristinsson,
dósent í stjórnmálafræð-
um:
„Launalaus leyfi geta verið
gagnleg en þau þarf að meta
í hvert skipti. Áð mínu viti
er óæskilegt að menn fari í
slík leyfi í langan tíma nema
ljóst sé með hvaða hætti
væntanleg starfsreynsla
gagnist viðkomandi stofnun
þegar starfsmaðurinn kem-
ur aftur. Einnig þarf að
liggja fyrir hvenær hann
kemur aftur. I raun ætti að
meta hvert tilfelli út frá
hagsmunum viðkomandi
stofnunar en mjög gagnlegt
getur verið að starfsfólk hafi
víðtæka reynslu úr atvinnu-
lífinu.“
F R E TT I R
Fimmtudagurinn 26. ágúst 1993
PRESSAN 7
Nýjui]g í fjúröflgn menntastofnana
HASK0UNN SEIUR UPP SPILAVm
Þekktur skemmtistaða- og
spilavítiseigandi tekur að sér að
reka spilavíti fyrir HHÍ.
Þegar fer að líða á haustið
tekur Happdrætti Háskóla Is-
lands í notkun nýja spilakassa.
Samkvæmt upplýsingum
PRESSUNNAR er hér um að
ræða spilakassa áþekka þeim
sem sjá má í spilavítum og
spilasölum erlendis. Vinning-
slíkur þeirra sem spila í þessum
kössum eru mun meiri en
menn þekkja úr þeim kössum
sem fýrir eru hér á landi. Fram-
kvæmdastjóri HHÍ, Ragnar
Ingimarsson, vildi þó ekki
nefúa neinar hugsanlegar tölur í
því sambandi, en sagði að búast
mætti við að fyrsti vinningur
gæti orðið umtalsverður og að
stærri vinningar kæmu ekki
Vegas style — eða eins og í
venjulegu spilavíti“, þegar hann
var inntur eftir nánari lýsingu.
Margeir ætti að þekkja fýrirbær-
ið því hann hefur kynnst fjár-
hættuspilasölum í Bandaríkjun-
um og er meðlimur í spila-
klúbbum í London. Margeir
sagði að HHÍ kassarnir væru
miklu meira batterí en Rauða
kross kassamir sem allir kannast
við, „því þeir verða með sam-
tengdum vinningspotti“.
Ragnar Ingimarsson sagði að
vissulega væri hægt að hafa
kassana samtengda, sem þýddi
einn vinningspott fýrir þá alla.
Hann vildi ekki staðfesta að
þannig fýrirkomulag yfði haft á
RAGNAR INGIMARSSON framkvæmdastjóri HHÍ: Það verða alltaf einhverjir til að
ofnota spilakassana rétt eins og áfengið.
beint úr kössunum heldur yrðu
þeir greiddir út gegn framvísun
ávísana úr kössunum.
Háskólahappdrættið segist
vilja koma í veg fýrir að börn
komist í kassana vegna þeirra
verulegu vinningsupphæða sem
verða í boði. Því verða þeir stað-
settir á veitingahúsum, en
Ragnar vildi ekki nefna aðra
hugsanlega staði fýrir þá. Meðal
þeirra veitingastaða sem koma
til greina er pöbb sem stendur
til að opna bráðlega á Laugavegi
78. Eigandinn, Margeir Marg-
eirsson, er umboðsmaður
Benetton á íslandi, eigandi
Keisarans Laugavegi 116 og
spilaklúbbsins Gullmolans í
Skipholti. Margeir er yfirlýstur
áhugamaður um fjárhættuspil
og vill eindregið að skýlaust leyfi
verði veitt fýrir því hér á landi,
en nú eru „íögleg fjárhættuspil“
aðeins Lottóið, happdrætti og
spilakassar í umsjá Rauða kross-
ins, SÁÁ og Landsbjargar.
Margeir var annar af tveimur
spilaklúbbseigendum í Reykja-
vík sem slapp við rassíu lögregl-
unnar sl. haust, þegar Klakan-
um og Fríklúbbnum var lokað.
Margeir sagðist í samtali við
PRESSUNA ætla að „opna pöbb
með spilaívafi“ í gömlu Kjöt-
búðinni sem er beint á móti
Landsbankanum Laugavegi 77.
Aðspurður um spilakassa HHÍ
sagði hann að þeir væru í „Las
kössum Happdrættis Háskól-
ans; „Það fer allt eftir því hvern-
ig kerfið er forritað hvernig
kassamir eru notaðir".
Þið hafið ekki óhyggjur af því
að þið séuð að ýta undir spiíafikn
landsmanna?
„Mér er nú ekkert vel við að
fullyrða neitt um það.
En eflaust verða alltaf ein-
hverjir til þess að ofnota þetta,
rétt eins og áfengið. Að banna
það alveg hafði ekki góð áhrif á
sínum tíma og ég býst við að
þessu sé svipað farið með spila-
fíknina, menn myndu alltaf
finna leið til að svala henni.
Annars held ég að flestir spili
sér til gamans eða til að styrkja
viðkomandi málefni, rétt eins
og í happdrættinu."
Þú minntist á áfengisbannið.
Ætti að aflétta alveg banninu við
fiárhœttuspilum hér á landi og
leyfa opnun spilavíta?
„Ég hef ekki neina sérstaka
skoðun á því. Erlendis er þetta
oft fjölskyldugaman og fólk er
ekkert að spila frá sér aleiguna.
Það er munur á því hvort menn
eyða í þetta jafnvirði bíómiða
eða stómm fjárhæðum. I köss-
unum hjá okkur verður hægt að
spila með frá 50 upp í 200 krón-
Margrét Elísabet Olafsdóttir
Heimilistæki hafa hætt rekstri verslunar í Kringlunni
og er nú allt komið á einn stað í heimilislegri stórverslun í Sætúni.
Af þessu tilelhi bjóðum við viðskiptavinum okkar nokkrar vörur
á sérstöku kynningarverði út vikuna.
FERÐATÆKI MEÐ
GEISLASPILARA
Aður 1-8.ÍÍ80 kr.
Nú 14.980 kr.
y
ÞURRKARI
Áður 4+.ÍÍOO kr.
Nú 34.900 kr.
„SPOOUES“
HÁRRÚLLUR
Áður 4rB96 kr.
Nú 2.990 kr.
Komdu fyrst
til okkar -
það sparar
tíma, fyrirhöfn
og fjármuni
ÖÍ Heimilistæki
SÆTÚNI8 • SÍMI: 69 15 15