Pressan - 26.08.1993, Síða 16

Pressan - 26.08.1993, Síða 16
SKOÐAN I R 16 PRESSAN Fimmtudagurinn 26. ágúst 1993 PRESSAN Utgefandi Blað hf. Ritstjóri Karl Th. Birgisson Ritstjórnarfulltrúi Sigurður Már Jónsson Markaðsstióri Sieurður I. Ómarsson Ritstjóm, skrifstofur og auglýsingar: Nýbýlavegi 14 -16, sími 64 30 80 Faxnúmer: Ritstjóm 64 30 89, skrifstofa 64 31 90, auglýsingar 64 30 76 Eftir lokun skiptiborðs: Ritstjóm 64 30 85, dreifing 64 30 86. taeknideild 64 30 87 Áskriftargjald 798 kr. á mánuöi ef greitt er meö VISA/EURO en 855 kr. á mánuöi annars. PRESSAN kostar 260 krónur í lausasölu Borgin féflettir aldraða Undanfarin nokkur ár hefur farið fram það sem aðeins er hægt að kalla skipulagða íjárplógsstarfsemi fyrir milligöngu Reykjavíkurborgar. Þeir sem græða eru tvö verktakafyrirtæki í góðum tengslum við borgina. Þeir sem tapa eru aldraðir sem kaupa sér þjónustuíbúðir. Þetta gerist að skipan borgar- stjóra. Svikamyllan er þannig gerð að þegar samtök aldraðra fá úthlutað byggingarrétti fyrir þjónustuíbúðir í Reykjavík fylgir með leyfinu tilskipun frá borgaryfirvöldum um að tiltekið verktakafyrirtæki skuli sjá um framkvæmdir. Með öðrum orðum: ekkert útboð, engin samkeppni. Þeir, sem vilja byggja íbúðir fyrir aldraða, skulu skipta við fyrirtæki sem borgaryfirvöld velja. Það eru tvö verktakafyrirtæki sem hafa skipt með sér fé aldraðra borgara á þennan hátt með aðstoð borgarinnar: Ár- mannsfell hf. og Byggingafélag Gylfa og Gunnars sf. Saman hafa þau velt ófáum milljörðum á nokkrum árum í viðskipt- urn sem borgin skipar öldruðum að eiga við þau. Reykjavíkurborg bregst við gagnrýni á þetta fyrirkomulag með undarlegum hætti: hún neitar að það sé til. Það þrátt fyrir skjalfestar fyrirskipanir borgarstjóra, þar sem til dæmis er svo tekið til orða að „hönnun mannvirkja á svæðinu skal unnin á vegum Ármannsfells hf.“ og „Ármannsfell hf. skal byggja íbúðirnar“. Auk afneitunar eru rök borgarstjóra þau að nauðsynfegt sé að láta trausta aðila annast framkvæmdir. í þessum orðum figgur vitanlega að önnur verktakafyrirtæki en þessi tvö séu of ótraust til að óhætt sé að eiga viðskipti við þau. Það þykir þeim áreiðanlega harður dómur og illa rökstuddur, fyrir- tækjunum sem hafa byggt og eru að byggja íbúðir á íbúðir ofan í Reykjavík án sjáanlegra skakkafalla kaupendanna. Það er öldruðum mikilvægt að í kringum íbúðir þeirra sé miðstöð þangað sem þeir geta sótt nauðsynlega þjónustu. Þetta er einmitt kúgunartæki borgarinnar. Borgin ræður hvar þjónustumiðstöðvar eru settar niður og þeir, sem vilja byggja íbúðir í kringum þær, neyðast til að skipta við fyrir- tækin tvö sem borgin hleður undir. Það er reginhneyksli að þetta skuli viðgangast á tímum þar sem varla er gert við minnstu steypuskemmd án þess að leit- að sé tilboða frá nokkrum fyrirtækjum. Hefur Verktakasam- bandið gert athugasemd við þetta? Nei, fyrirtækin tvö hafa of sterka stöðu innan þess til að sambandið geti beitt sér. Hafa aldraðir kvartað? Jú, einstaka maður vill að teknir séu upp siðaðra manna hættir, en flestum er mest í mun að komast sem fyrst í húsaskjól sem fellur að þörfum þeirra á ævikvöld- inu. Áldraðir eru nefnilega þægileg fómarlömb: seinþreyttir til vandræða, ósýnt að gruna fólk um græsku að óreyndu og ógjamt að standa í átökum við þrautreynda bissnissmenn. Önnur samtök aldraðra hafa byggt íbúðir með hagkvæm- ari hætti að viðhöfðu útboði, eins og eðlilegir viðskiptahættir krefjast, og nægir að nefna Sunnuhlíðarsamtökin því til sönnunar. Þau þjóna sem sagt hagsmunum umbjóðenda sinna vel, enda hefur ekkert sveitarfélag reynt að kúga út úr þeim fé sem renna skuli í vasa útvalinna verlctaka. Reykjavík- urborg ætti að fara að dæmi þeirra, biðja öldmð fómarlömb afsökunar og sjá til þess að sparifé gamalmenna nýtist þeim sjálfum til hagsbóta en ekki einkavinum Sjálfstæðisflokksins í borgarstjóm. BLAÐAMENN Bergljót Friðriksdóttir, Friörik Þór Guömundsson, Guörún Kristjánsdóttir, Jim Smart Ijósmyndari, Kristján Þór Árna- son myndvinnslumaöur, Margrét Elísabet Ólafsdóttir, Pálmi Jónasson, Sigríður H. Gunnarsdóttir prófarkalesari, Snorri Ægisson útlitshönnuöur, Steinunn Halldórsdóttir, Telma L. Tómasson. PENNAR Stjórnmál: Árni Páll Árnason.Einar Karl Haraldsson, Guömundur Einarsson, Hannes Hólmsteinn Gissurarson, Hrafn Jökulsson, Hreinn Loftsson, Mörður Árnason, Ólafur Hannibalsson, Óli Björn Kárason, Þórunn Sveinbjarnardóttir, Össur Skarphéðinsson. Listir: Einar Örn Benediktsson, mannltf, Guðmundur Ólafsson, kvikmyndir, Gunnar Árnason, myndlist, Gunnar Lárus Hjálmarsson popp, Kolbrún Bergþórsdóttir bókmenntir, Martin Regal Ieiklist. Teikningar: Ingólfur Margeirsson, Kristján Þór Árnason, Snorri Ægisson, Einar Ben. AUGLÝSINGAR: Ásdís Petra Kristinsdóttir, Pétur Ormslev. Setning og umbrot: PRESSAN Rlmuvinnsla, plötugerö og prentun: ODDI í felum fyrir Peresi „Hér stóð ég, nýkominn útúr vélinni og cetlaði að njóta sjóvarloftsins ogfjallanna. Hver kemurþá ekki askvaðandi annar en Jim Beam Hannibalsson, þreytulegur og þvceldur að sjá, garmurinn. “ Ég er farinn að reskjast, les- endur góðir. Fyrirgefið mér ef tilskrifið er tætingslegt þessa vik- una, en það hefúr reynt óvenju- mikið á mig síðustu daga og mér gefst sjaldan orðið tækiferi til þokkalegrar hvíldar. Það þarf nefúilega að vera vakt hér í þinghúsinu annað veifið um helgar og eldd veitir mér af aur- unum sem gefast með auka- vinnunni. En það vildi svo heppilega til á föstudaginn að þinghúsið tæmdist seinni part- inn þegar þingheimur skundaði útá Lækjartorg að mótmæla þessum gyðingi sem kom að heimsækja Vigdísi og Davíð. Friðrik var auðvitað löngu far- inn af skrifstofúnni, svo ég ha- skaði mér útá flugvöU og uppí næstu vél til ísafjarðar. Ég æfiaði semsagt að heilsa upp föður- fólkið mitt og sækja mér heilsu- bót í landsbyggðarloftið. En fátt fer eins og ædað er. Hér stóð ég, nýkominn útúr vélinni og ætlaði að njóta sjávar- loftsins og fjallanna þegar ég sé að það er einsog vinnan yfirgefi mann aldrei. Hver kemur þá ekki askvaðandi annar en Jim Beam Hanníbalsson, þreytuleg- ur og þvældur að sjá, garmur- inn. „Heill og sæll, Oddur minn,“ galaði hann yfir það sem þeir kalla fiugstöðina sína á Isafirði. Ég verð að játa, lesendur góð- ir, að það fór um mig. Ég hélt að hann ætlaði að tukta mig vegna vandræðanna sem við lentum í þama í fnhöfhinni um daginn. En það var ástæðulaus ótti. Hann er réttsýnn maður og vissi að þetta var ekki okkur Bryndísi að kenna, heldur helvítis — af- sakið orðbragðið þúsundfalt, lesendur góðir — helvítis hæl- bítunum hans Halldórs Blön- daL „Það var rétt heppilegt að ég skyidi rekast á þig héma,“ sagði utanríldsráðherra. „Ég er nefni- lega í dáldlum vandræðum.“ „Jaeja?“ sagði ég og reyndi að sýnasamúð. „Já,“ hélt hann áfram. „Það er tvennt í fyrsta lagi var ég á leið á kratafúnd á Grænlandi, en flug- vélin kemst eklá í gegnum lægð- arfláka sem liggur á leiðinni. í annan stað þarf ég að vera hér á æskuslóðunum yfir helgina áð- ur en ég fer að semja fiskinn undan Norðmönnum. Og þú þarft að aðstoða mig á meðan.“ Ég skildi þetta ekki alveg. „Kemst ekki Flugmálastjóm- arvélin til Grænlands þótt það blási einhveija göm?“ spurði ég. „Það er nú vandinn," sagði hann. „Hann Gvendur Kjæme- sted sagði mér að fara með Mugmálastjóm, en ég aftók það. Það er víst nógur andskotans rógurinn í blöðunum um krata- spillingu þótt ég gefi þeim ekki fleiri tilefnL Ég tók þessvegna á leigu þessa rellu þama Það var ódýrara,“ sagði hann og benti á litla farþegaflugvél á vellinum. „Ég skil,“ sagði ég, þótt ég skildi enn ekki neitt „Afhverju ferðu þá ekki aftur til Reykjavík- ur? „Já, það er aftur ennþá erfið- ara,“ sagði ráðherrann. Hann leit í kringum sig, hallaði sér svo að mér og hvíslaði: „Ég fór til að losna við gyðingsskrattann sem hann Davíð vildi endilega hitta. Ég verð að vera héma fyrir vest- an þangaðtil hann er farinn. En það er fint. Það er gott að drekka með ísfirðingum, næst- um betra en að drekka með Grænlendingum.“ Hann hækkaði róminn og setti upp ráðherrasvipinn: „Þú verður rótarinn minn.“ Okkur lærist í þingvarðar- starfinu að malda ekki í móinn þegar yfirvaldið kallar og þannig æxlaðist það að ég sá Mtið af sjónum og fjöllunum, en því meira af innanstokksmunum á Hótel IsafirðL Þið skiljið, lesendur góðir, að ég verð að gæta fyllsta trúnaðar í starfi og get því ekki sagt ykkur allt um ferðir okkar ráðherrans. En svo mikið er víst að ráð- stefhugestimir á hótelinu gleyma seint dvölinni á Isafirði þessa helgi og ástæðan var ekki nýjustu uppgötvanir í lyflækn- ingum. Undir borðhaldi sýndist mér útlendu gestimir halda að þeim væri óvænt boðið uppá skemmtikraft sér til ánægju, ef marka mátti hlátrasköllin þegar hann kynnti sig sem utanríkis- ráðherra lýðveldisins. Islending- amir í hópnum hlógu minna og þegar ráðherrann hóf upp raust sína í einsöng rann líka upp fyrir útlendingunum að þessi maður væri áreiðanlega ekki á launum sem söngvari. En ráðherrann skemmti sér vel og það kom sér vel fyrir mig að þéna þessa aura aukalega og það er fyrir mestu. En það kom mér frómt frá sagt ekki á óvart að ekki skyldi ganga betur í við- ræðunum við Norðmennina. Við ráðherrann em nefúilega ögnþreyttirþessadagana. Oddur þingvörður er hugarfós- tur dálkahöfunda, en efnisatriði og persónur byggjast á raun- veruleikanum. STIÓRNMÁL Óhlutdrœgni, traust og trúnaður Eiga pólitískir aðstoðar- menn ráðherra að hverfa úr starfi jafnskjótt ráðherra sín- um eða er ráðherranum heimilt að skjóta þeim inn í embættiskerfi ríkisins með fastráðningu þeirra í háar stöður, þar sem þeir geta síð- an mögulega setið til æviloka? Varla leikur vafi á því að þegar lögin um aðstoðarmenn ráðherra voru sett árið 1969 vakti hið fyrra fyrir flutnings- mönnum málsins. I lögum segir beinlínis: „Ráðherra er heimilt að kveðja sér til að- stoðar, meðan hann gegnir embætti, mann utan ráðu- neytis sem starfi þar sem deildarstjóri, enda hverfi hann úr starfi jafnskjótt sem ráð- herra.. Tilgangur laganna er aug- ljóslega sá að skilja milli pólit- ískra starfa, sem ævinlega koma upp í ráðuneytum, og almennra stjórnsýslustarfa sem eru auðvitað meginvið- fangsefni þeirra. Þau eru með öðrum orðum sett annars vegar til að tryggja hlutlægni embættiskerfisins, sem ráð- herra geti ævinlega sett traust sitt á, og hins vegar til að ráð- herra geti sett pólitískt mark sitt á störf ráðuneytisins. Fram að þeim tíma hafði verið allur gangur á því hvemig ráðherr- ar skipuðu ráðuneytisstjóra, þegar þau störf losnuðu, off með umdeOdum pólitískum stöðuveitingum. Þegar þannig er staðið að málum er vart hægt að ætlast til þess að traust geti myndast milli nýs ráðherra og ráðuneytisstjóra sem er yfirlýstur pólitískur andstæðingur. Eftirtektarvert er að lögin em sett undir lok viðreisnar, eftir 10 ára setu þeirrar stjórnar, en þá stóð enn svo á að sumir ráðuneyt- isstjóranna vom yfirlýstir pól- itískir andstæðingar þess ráð- herra sem þeim var ætlað að starfa með. Á hinn bóginn er fjölmargt í starfi ráðuneyt- anna pólitísks eðlis og varðar ráðherra miklu að úr málum sé leyst á þann veg að falli í kramið í kjördæmi hans og stjórnmálaflokki eða tryggi ffamgang þeirra hjá meiri- hluta alþingis. Til þess er ekki ætlandi af hlutlægum emb- ættismanni, hvað þá embætt- ismanni sem er yfirlýstur flokkspólitískur andstæðingur ráðherra, að hann annist þessa pólitísku hlið starfseminnar. Þetta er í hnotskurn vandi allrar stjórnsýslu, hér sem annars staðar: Að annars veg- ar sé til staðar stjómkerfi sem vinnur á sama hátt gegnum allar veltur stjómmálanna en hins vegar séu tök nýrra ráða- manna tryggð á því að stjóm- sýslukerfið framkvæmi þá stefúu sem þeir em kosnir til að framfylgja og hafa lofað kjósendum sínum að tryggja. Þetta er leyst með ýmsu móti. I ameríska kerfinu eru allar stöður æðstu yfirmanna sjálf- sagt herfang þess stjórnmála- flokks sem forsetaembættinu nær hverju sinni. Þeir fylgja forsetanum inn og út. I Evr- ópu er víðast gengið út frá framgangi embættismanna upp í toppstöður, en ráðherr- ann getur svo skipað kringum sig misstórum hópum aðstoð- armanna, sérfræðingum, blaðafulltrúum, riturum og ræðuhöfundum til að sinna hinni pólitísku hlið mála í ráðuneytunum. Islenska að- stoðarmannakerfið virðist hafa verið hugsað á þessum nótum. Nýr ráðherra á einfaldlega heimtingu á því að taka við starfsliði sem hann getur treyst í hvívetna til að vinna heils hugar að ffamgangi stefúu sinnar. Starfsliðið á kröfu til þess að vinna effir skýrum reglum um verksvið sitt og ffamgangs- möguleika í kerfinu. Það verk- ar lamandi á starfsanda að hafa unnið af dyggð og trú- mennsku um lengri eða skemmri tíma en síðan er bundinn endi á ffamann með ráðningu pólitísks aðskota- dýrs. Til þess að aðstoðarmenn ráðherra njóti fulls trúnaðar þeirra emhættismanna sem fyrir eru og nái samstarfi við þá af fullum heilindum mega ekki vera um það minnstu efasemdir að þeir séu settir embættismönnunum til höf- uðs sem mögulegir keppi- nautar um æðstu embættin í kerfinu. Það er því þýðingarmikið fyrir alla aðila að ekki sé graut- að saman þessum kerfum. Þetta er ekki spurning um hæfileika, menntun, mann- kosti og þekkingu, heldur fyrst og ffemst spurning um traust og trúnað milli manna sem verða að starfa saman óháð því hvernig pólitískir vindar blása hveiju sinni. Enn fráleit- ara er að halda því ffam að þetta sé spuming um „frelsi“. Það geti ekki varðað sviptingu embættisgengis að hafa verið pólitískur aðstoðarmaður ráðherra. Fjölmargir embætt- ismenn í kerfinu missa kjör- gengi til kjörinna trúnaðar- starfa vegna þess að það þykir ekki samrýmast stöðu þeirra sem óhlutdrægra embættis- manna. Bjóði þeir sig fram til slíkra starfa er til þess ætlast að þeir segi af sér embættinu. Á sama hátt geta pólitískt flokkskjörnir trúnaðarmenn, sem skyndilega snúa við blað- inu og gerast embættismenn ekki ætíast til þess að yfir- menn þeirra úr öðrum flokk- um og óvilhallir samstarfs- menn telji unnt að vinna með þeim af fúllum heilindum. Að minnsta kosti verður þá að ætlast til þess að þeir rjúfi öll tengsl við flokka sína og forð- ist að blandast í pólitískar ill- deilur. Því eru afskipti af stjórnmálum ekki æskilegur bakgrunnur fyrir æðstu stjórnunarstöður í embættis- kerfinu, eins og nú er oft hald- ið ffam af stjórnmálamönn- um. Af því að málið snýst ekki fyrst og ffemst um hæfileika, þekkingu og reynslu, heldur trúverðugleika, traust og trún- að. Það verður að fara áratugi affur í tímann til að finna um- ræðu á jafnlágkúrulegu plani og þá sem farið hefur ffam í blöðum upp á síðkastið milli forystumanna stjórnar og stjórnarandstöðu um þetta efiii. Allir flokkar hafa átt hlut að því að eyðileggja þann grunn að heilbrigðri stjórn- sýslu sem Bjami Benediktsson lagði með lögunum um að- stoðarmenn ráðherra fyrir aldarfjórðungi. Enda mun enginn trúa þeim sem nú hneykslast, nema fylgi tillögur um skýra affnörkun pólitískra starfa og embættiskerfisins, og þeim sé fylgt eftir þegar þeir komast til valda. Þangað til munu þeir grunaðir um þá græsku að ætía að nota sér fordæmin strax og færin gef- ast. Reynslan sýnir að enginn ís- lenskur stjómmálafloklcur er á móti spilingunni í sjálffi sér, heldur einungis þeirri spill- ingu sem hann fær enga hlut- deild í, í bráð eða lengd. Það mun fljótt koma í ljós hvort þetta er ekki bara enn eitt af þeim tilfellum. Höfundur er blaðamaður „Allir flokkar hafa átt hlut að því að eyðileggja þann grunn að heilbrigðri stjórnsýslu sem Bjarni Benediktsson lagði með lög- unum um aðstoðarmenn ráðherra fyrir aldarfjórðungi. “

x

Pressan

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Pressan
https://timarit.is/publication/298

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.