Pressan - 02.09.1993, Page 18

Fimmtudagurinn 2. september 1993
18 PRESSAN
UNDIR ÁHRIFUM
ísland nútímans,
LITLA AMERIKA
Ameríka er Islendingum ofarlega í
huga. Hvert sem litío er má greina
arneifó amerískrar alþýðumenning-
ar á Islandi, reyndar svo að mörg-
um finnst nóg um. Þótt látið sé í
veðri vaka ao flestír erlendir ferða-
menn lofi land og þióð eru það alls
ekki allir. Hópur Pjóoverja sem ferð-
aðist til Islands fyrr á þessu ári varð
fyrir miklum vonbrigðum þegar
þeim varð Ijóst hve landið var am-
erískt. Eftir að hafa ferðast um
landsbvggðina í nokkra daaa
ákváðu peir að snúa heim viku fyrr
en áætlað var. Það sem fór mest
fyrir brjóstið á þeim voru „íslensku"
veitingastaðirnir. Að engan al-
menniíegan íslenskan mat væri
hægt að fá úti á landsbyggðinni.
Oa höfóu þeir þá fiskinn í huga.
Aoeins væri hægt að snæða ham-
borgara og franskar, „American
Stvle", reyndar með íslensku kokkt-
eiísósunni.
Utsendarar br§ska tímaritsins ID,
sem heimsóttu Island á vormánu.ð-
um, veittu þessu amerískp æði á Is-
landi einnig athyali: „...Islendinaar
aka um á amerískum bílum, reykja
amerískar sígarettur, tala ensku
með amerískum hreim og klæðast
sportfatnaði frá Kaliforníu..."
Magnús Oddsson, fram-
kvæmdastjóri Ferðamálaráðs, tók
undir þao að fátt væri um fína
drættí í íslenskri matargerðarlist úti
Dan<
landsbygaðinni,
að sem fíestir er-
ferðampnn
egðu leið sína. Uti á
andi mætti gjarnan
Djóða upp á fteira þjóð-
egt. Ekki taldi þó Magn-
ús að útlendingarnir
kvörtuðu yfir að Island
væri undir miklum banda
rískum áhrifum, enda hefóu þeir
fæstir samanburðinn, m.ö.o.
hefóu fæstir ferðalanganna sem
hingað kæmu áður farið til
Bandaríkjanna. Það sem vekti hins
veaar oft furðu þeirra væru öll
ensku nöfnin sem notuð eru á versl-
anir og fyrirtæki á Islandi.
CHICAGO
Drýpur af.
hverju strái
Samkvæmt skoðanakönnun
sem PRESSAN lét gera fyrir
jia fyrir nokkru kom í Ijós að
Islendingar elska ekki bara
Bandaríkjamenn. Þeir hata
þá einnig. Aðeins Norðmenn
urðu ofar í virðingarstíganum
en Bandaríkjamenn, og það
líkleaa af frændrækniástæð-
um feðg öðrum og óskiljap-
legum). I auaum stórs hóps Is-
lendinaa hafa Bandaríkin allt-
af verið gósenland, þar sem
borinn er fram nægur og ekki
síst ódýr matur, þar sem
stjömur neimsins búa og þar
sem vagga lýðræðisins er.
Þar sem smjörið drýpur af
hverju strái. Og ástin er sterk.
Hægt er að telja upp ótal at-
riði sem styðja þá röksemd
að með góöu móti megi kalla
Island litlu Ameríku. Hæst um
þessar mundir ber pítsustríðið
m a r g u m -
rædda. Sam-
keppnin í þeim
bransa er næst- ,
um blóðug. Þó :
að Islendinaar
hafi í kjöltar
harðnandi aug-
lýsingastríðs
aukið flatböku-
neyslu sína um
rúm fimmtíu
prósent (oa þar
með aukio likur
á meltingartrufl-
unum um jafnmörg
prósent) kemur lík-
lega að því að eitt-
hvert pítsufyrirtæki
verði undir. Amer-
ísku pítsukeðjurnar
streyma til landsins. Hið nýj-
asta í flórunni er Domino s,
en fyrir var — og komin fyrir
nokkrum árum — ameríska
samsteypan Pizza Hut. Að
ógleymdum öllum innlendu
pítsuKeðjunum, Jóni Bakan,
Pizza 6/ og Hróa hetti. Pítsa-
staðir þekja nú orðið nokkrar
síður í símaskránni.
Nú kunna margir að hugsa
með sér: Þetta hlýtur að vera
einhver steypa, pítsan er
ítölsk, ekki amerísk! Vissulega
á pítsan ættir að rekia til Ital-
íu. En þar varð hún aldrei vin-
sæll skyndibiti eins og í henni
Ameríku, og nú síðast á ís-
landi. Menn
sem vel eru
k u n n u g i r
bandarísku
samfélagi
segja ekkert
amerískara
en pítsuna.
TURKISH & AME&rCAN
BLEND
CIBARETTES
í 'T'I H L/ v '
NÆTURSALA
pepsi
í eðli okkar evrópsk
Eins og fyrr segir urðu
Bandaríkjamenn jafnframt
númer eitt yfir þær þjóðir sem
Islendingar sögðust engar
mætur hafa á í fyrrnefndri
skoðanakönnun. Sé tekið mið
af íslensku þjóðfélagi í dag
má sjálfsaat fremur rekja þá
andúð til elari kynslóðarinnar,
sem upplifði bröltið í kringum
bandarísku herstöðina á
Keflavíkurflugvelli, til þess
tíma er menn ýmist tilbáðu
Bandaríkin eða hötuðu. Am-
eríkuandstæðingarnir álitu
flest slæmt upprunnið í
Bandaríkjunum, svo sem
glæpi, klám, óbeislaðan kap-
ítalisma og ekki síst skeyting-
arleysið við náungann.
Nefna andstæðingarnir
gjarnan allt það sem frá Am-
eríku er komið einu orði sagt
lágmenningu.
Margir Tétu Ijós sitt skína
þegar umræðan um evrópska
efnahagssvæðið stóð sem
hæst. Vaknaði þá spurningin
um hvar við ættum heima í
menningarlegu tilliti. Lagði
Sigurður A. Magnússon
rithöfundur þar sitt lóð á vog-
arskálarnar. Hann ritaði meo-
al annars í Skírni um Island
og Evrópusamfélagið um það
ao af tveimur kostum væru
nánari tengsl við Evrópu vita-
skuld æskilegri en meiri teng-
ing við Banaaríkin, af þeirri
augljósu ástæðu að menning
okkar væri í eðli sínu evrópsk,
þótt hún hefði fengið á sig
ameríska gljóhúð fyrir tilstuðf-
an hersetunnar, íslensku sjón-
varpsstöðvanna og þess
synaaflóðs af þriðja flokks
bandarískum kvikmyndum
sem dembt hefði verið yfir
okkur eftir seinni heimsstyrj-
öld.
Sömu gúrúarnir
Er það nokkuð einkennilegt að í okkur ís-
lendingum bærist amerískt fól þegar langt
yfir níutíu prósent af því hreyfimyndaefni
sem flæðir yfir Island er bandarískt? Reynd-
ar má telja Ríkissjónvarpið dæmigert Norð-
urlandasjónvarp, að minnsta kosti ennþá.
Enda eru þeir duglegir að kaupa pakka
þaðan sem og fró öorum og meira fram-
andi þjóðum. Stöð 2 er hins vegar umlukin
amerískri „gljáhúð". Aliur umbúnaður
stöðvarinnar er ameriskur, að ekki sé
minnst ó innihaldið. Bandarískar bíómyndir
eru sýndar þar á hverju kvöldi og vinsæl-
ustu framhaldsmyndirnar eru amerískar. Til
að mynda er gúrúa ungu kynslóðarinnar ís-
lensku að finna í Ameríkuþáttunum Melrose
Place og Beverly Hills 90210. Þeim sömu
og slegið hafa í gegn í Bandaríkjunum.
Svo má ekki gleyma leiknum góða, sem
markaðsmenn Stöðvar 2 leika til að fá
áskrifendur til að borga afnotagjaldið á
réttum tíma. Leikurinn feTst í því að sýna am-
eríska sópu í tveimur hlutum í kringum
gjalddaga; þann fyrri rétt fyrir gjalddaga
en þann seinni kvöldið sem ruglið er hafið.
Þetta hrífur og virðist ætla að verða framtið-
in, ef litið er til unga fólksins sem er að
hefja sambúð í dag. Því þykir jafnsjálfsagt
að borga afnotagjaldið af Stöð 2 og
greiða fyrir afnot af simanum!