Morgunblaðið - 15.05.2004, Blaðsíða 39

LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 15. MAÍ 2004 39
VANDINN við að reyna að setja
persónulegt mark á jafnþekkt en við-
kvæmt klassískt höfuðverk og þriðju
síðustu sinfóníu Mozarts verður
varla talinn árennilegur. Stjórnand-
inn er eiginlega milli tveggja elda.
Annaðhvort getur hann dregið fram,
jafnvel ýkt, ákveðna eðlisþætti á
kostnað annarra, t.a.m. í mótun og
hraðavali, og átt á hættu að vera
vændur um sjálfshafningu eða til-
gerð. Eða hann getur fetað nærgæt-
inn meðalveg, og fengið síðan skömm
í hattinn fyrir hugleysi og skapbrigð-
askort. Svo afarkostirnir séu nú sett-
ir á oddinn. Því væntanlega má einn-
ig hugsa sér ýmsan meðalveg milli
þessara andstæðu skauta. Í vondum
hljómburði eins og í Háskólabíói
fækkar slíkum möguleikum hins
vegar til muna, þar eð fíngerðari
þættir spilamennsku vilja týnast.
Ekki ólíkt og í ofsetnum ljósvaka,
þar sem útvarpsstöðvar freistast til
að þjappa útsendingu með óhjá-
kvæmilegri skerðingu á styrkvídd.
Í því ljósi var kannski ekki nema
skiljanlegt að Bernharður Wilkinson
veldi öruggari leiðina í túlkun sinni á
Es-dúr-sinfóníunni K543, fyrstu
þriggja síðustu meistarahljómkviðna
Mozarts frá 1788, sem líkt og syst-
urverkin fékk að hvíla ósnortin í
skúffu árin þrjú sem hann átti eftir
ólifuð. Alltjent var hraðavalinu,
kannski burtséð frá Andante con
moto (II) sem var í allegretto-legra
lagi, haldið í oft heyrðum meðalfar-
vegi. Örmótun í tíma – s.s. „öndun“ á
hendingamótum og rúbató – var á
hinn bóginn næsta lítil, og útkoman,
þrátt fyrir í sjálfu sér ágætum flutn-
ingi, því frekar fyrirsjáanleg, að
maður segi ekki óspennandi. Fyrr-
getnir afarkostir komu þó hvað gerst
fram í Fínalnum (Allegro), þar sem
hægara tempó hefði skilað meiri
sveiflu, en hraðara meira adrenalíni.
Meðalleiðin – sú sem valin var – skil-
aði hvorugu. Tvímælalaust djúp-
stæðasti þáttur verksins, fyrrtalinn
Andante, hefði aftur á móti örugg-
lega grætt á hægara tempói, jafnvel
lúshægu, því nefndur yfirhraði hlaut
mikið til að fletja út þá ljóðrænu ang-
urværð sem ekki sízt má finna í íðil-
fögru svífandi fúgatóstöðunum á
orgelpunkti.
Öllu þolbetri í túlkun var „óperu-
óratóría“ Ígors Stravinskíjs eftir hlé
um forngrísku harmsöguna af Ödip-
usi Þebukóngi við latínuþýtt söngrit
Jeans Cocteau, samin á öndverðu ný-
klassíska skeiði rússneska meistar-
ans í París 1927. Sá er hér ritar tók
sem kórlimur þátt í uppfærslu verks-
ins vestur í Indíönu fyrir rúmum
tuttugu árum og getur tekið undir
með athygliverðri ábendingu Árna
Heimis Ingólfssonar í tónleikaskrá
um sérkennilegan tilfinningakulda í
tjábrigðum tónskáldsins, þó ekki
vissi ég á sínum tíma af hugmyndum
fræðimanna um að hann megi hugs-
anlega rekja til öryggisleysis í kjöl-
far sovézku byltingarinnar. Því satt
að segja sló það mann snemma hvað
einkum tónmálun kórs og hljóm-
sveitar virtist oft kaldranaleg, líkt og
úr munni vígreyndra hermanna við
skál með sigg á sálinni. Ásamt hlut-
tækri firringu af völdum fornlega
latínutextans er því sem tónskáldið
hafi vísvitandi viljað halda ákveðinni
persónulegri fjarlægð frá átakan-
legu söguefninu.
Karlakórinn Fóstbræður hefur á
síðari árum staðið framarlega í því
löngu tímabæra verkefni að endur-
nýja staðnað lagaval íslenzkra karla-
kóra, og var innlegg hans hér mynd-
arleg viðbót. Kórinn var við hæfi
kraftmikill en agaður, enda kröfu-
harður þáttur hans í verkinu í algjör-
um forgrunni. Einsöngvararnir voru
sínu vel vaxnir, þó að tilfinningaleg
túlkun hafi líklega risið hæst hjá
þýzka tenórnum Algirdasi Janutas í
hlutverki Ödipusar. Hlutverk sögu-
manns féll, ólíkt Miðsumarnætur-
draumi Mendelssohns fyrir
skemmstu, vel að tónverkinu í ágæt-
um höndum Ingvars I. Sigurðssonar
leikara, enda þótt dramatískur
strigabassi hefði e.t.v. verið ákjósan-
legri raddgerð. Sinfóníuhljómsveitin
var sömuleiðis í bezta formi og átti
oft glampandi góða spretti.
Eftir ber aðeins að nefna, að tón-
leikaskráin var til fyrirmyndar vel
frá gengin, með ekki aðeins söngrit á
latínu og íslenzku, heldur einnig
sögumannstextann á bæði frönsku
og frónsku.
„Kórinn var við hæfi kraftmikill en agaður, enda kröfuharður þáttur hans í verkinu í algjörum forgrunni,“ segir
m.a. í umsögninni.
Harmsaga með sigg á sálinni
TÓNLIST
Háskólabíó
Mozart: Sinfónía nr. 39. Stravinskíj: Œd-
ipus Rex. Algirdas Janutas tenór, Elín
Ósk Óskarsdóttir sópran, Andrzej Dobber
barýton, Cornelius Hauptmann bassi og
Snorri Wium tenór, ásamt Karlakórnum
Fóstbræðrum (kórstjóri Árni Harðarson)
og Sinfóníuhljómsveit Íslands. Stjórn-
andi: Bernharður Wilkinson. Fimmtudag-
inn 13. maí kl. 19:30.
SINFÓNÍUTÓNLEIKAR
Ríkarður Ö. Pálsson
KANADÍSKI listamaðurinn David Askevold opnar sýn-
inguna Two Hanks, í Kling og Bang gallerí, Laugavegi
23 kl. 17 í dag, laugardag. Á sýningunni gefur að líta verk
sem Askevold hefur unnið í tengslum við samnefndan
gerning sinn, sem fluttur var á síðasta ári í galleríinu
Canada í New York.
Askevold leitast við að leiða saman á svið framliðna
anda sveitasöngvaranna Hank Williams og Hank Snow
sem áttu ólíkan feril. Goðsögnina Hank Willams, róm-
antíska listamanninn, sem lést vegna ofneyslu lyfja 29
ára gamall, syngjandi af öllum lífs og sálar kröftum, og
þjarkinn Hank Snow, dugandi tónlistarmanninn sem
lifði heilsusamlegu lífi, var virkur í góðgerðarmálum og
náði 85 ára aldri.
Í sýningarskrá segir Aaron Brewer m.a.: „Í sýning-
unni Two Hanks í Kling og Bang gallerí sækir David
Askevold ekki aðeins aftur til verks sem var upphaflega
hugsað á seinni hluta áttunda áratugarins heldur heim-
sækir hann einnig aftur Ísland en árið 1997 sýndi hann á
Kjarvalsstöðum sem hluti af On Iceland. Sem listamaður
og ferðamaður hefur Askevold enn á ný fundið sjálfan
sig á kunnuglegum slóðum sem eru hlaðnar endur-
skoðun á þema og stöðum í stærri leit að annarskonar
upplýsingu.“
„Hulinn möguleiki á því yfirnáttúrulega er skurð-
punktur atburða sem saman mynda atvik merking-
arbærrar tilviljunar. Athugun á yfirnáttúrulegri upp-
lifun snýst um það hvort það sem gerðist hafi átt sér stað
eða ekki og hvort að allt sé eins og það sýnist.“
Kling og Bang gallerí er opið fimmtudaga til sunnu-
daga kl 14–18. Sýningin stendur til 6. júní.
Andar sveita-
söngvara