Morgunblaðið - 26.05.2004, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 26. MAÍ 2004 29
ið stofnun
ir mikil-
samskipti
gja þegar
eim lögum
amþykkt,“
um forset-
nnars G.
niðurstöðu
i sú venja
s og þjóð-
öfðingjans
eðlis. Sú
isreglunni
imastjórn
reytingar
ið stofnun
n á rætur
stjórnar-
49,“ segir
rá lands-
málefni Ís-
f konungi
ríkjandi
u,“ segir
.
akmarkað
öfðingjan-
n frá 1904
löggjafar-
m landsins
hafði Al-
afarvald.
beitti aldr-
aldi sínu á
var sett
vegar var
staðfest-
ð var gert
sráðherr-
sem sat í
ð heima-
st á 1904
ðfestingar
bilinu frá
Danmörk
nungurinn
frumvarp
kkt og sú
á árunum
þ.e. í tíð
að líta svo
i gilt á Ís-
m meðferð
ggja ríkja
var ekki
un heldur
og á hans
þingræð-
ðhöfðingja
yrgð ráð-
fara gegn
meiri hluta þjóðþingsins,“ segir
Þórður Bogason.
Telur að afstaða forseta til
laganna þurfi að liggja fyrir
Fræðimenn sem fjalla um mögu-
legt vald forseta og sögu stjórnar-
skrárákvæðanna eru yfirleitt á einu
máli um að nauðsynlegt sé að skoða
13. grein stjórnarskrárinnar til sam-
anburðar, þar sem segir: „Forsetinn
lætur ráðherra framkvæma vald
sitt.“ Gunnar Helgi Kristinsson
bendir á í áðurnefndu riti sínu um
þróun íslensku stjórnarskrárinnar
að 13. greinin hafi staðið óbreytt frá
1944 og var hún efnislega að mestu
komin í núverandi horf árið 1920. Í
þeirri grein er vísað til konungs og
segir Gunnar Helgi að hún sé að
mestu bein þýðing á samsvarandi
grein úr dönsku stjórnarskránni.
Gunnar Helgi heldur því fram í
umfjöllun sinni um uppruna 26.
greinarinnar að nauðsynlegt virðist
að forseti taki skýra afstöðu gegn
viðkomandi lögum ef hann vill synja
um undirskrift þeirra. „Ef forseti
ætti hins vegar að vera sá aðili innan
stjórnkerfisins sem hefði það hlut-
verk að ákveða hvenær þjóðarat-
kvæðagreiðslur færu fram, án þess
að hans eigin afstaða lægi fyrir,
þyrfti að breyta greininni. Slíka
breytingu var að finna í stjórnar-
skrárfrumvarpinu 1983, þar sem
gert var ráð fyrir að forseti gæti ósk-
að þjóðaratkvæðagreiðslu áður en
hann tekur ákvörðun um staðfest-
ingu. Þær tillögur urðu ekki að veru-
leika, og greinin hefur verið óbreytt
frá 1944,“ segir Gunnar Helgi.
Ef stjórnkerfið
verður óstarfhæft
Ólafur Jóhannesson, fyrrv.
lagaprófessor og forsætisráðherra,
benti á í riti sínu Stjórnskipun Ís-
lands, sem notað var við kennslu í
stjórnskipunarrétti við lagadeild HÍ
um áratugaskeið, að kanna verði
samstætt ákvæði stjórnarskrárinn-
ar þegar virða eigi hvert vald forseta
Íslands sé í raun og veru, og gaum-
gæfa verður þingræðisregluna,
sagði Ólafur. ,,Það ber að hafa í
huga, að þó að forsetastaðan sé hér á
landi fyrst og fremst táknræn tign-
arstaða, er forsetinn jafnframt eins-
konar öryggi í stjórnkerfinu og get-
ur komið til hans kasta, ef
stjórnkerfið að öðru leyti verður
óstarfhæft,“ sagði Ólafur.
af tíma-
1942–44
festingar og um þjóðaratkvæðagreiðslu var sett
irihluti Alþingis undi mjög illa, samkvæmt frá-
ni má sjá ráðherra í utanþingsstjórn Björns
. F.v. dr. Björn, Vilhjálmur Þór, Einar Arn-
orsetastól.
ta var sett í lýðveldisstjórnar-
sætisráðherra frá árinu 1968.
manna um sögu þessa ákvæðis.
omfr@mbl.is
Tjarnarskóli við Reykjavík-urtjörn undirbýr nú tutt-ugasta starfsár sitt, enþað var árið 1985 að þær
María Solveig Héðinsdóttir og
Margrét Theodórsdóttir stofnuðu
skólann. Þær stöllur gáfu sér stund
frá erli síðustu skóladaganna til að
setjast niður með blaðamanni
Morgunblaðsins og rifja upp nítján
ára skólastarf.
„Við kynntumst í Gagnfræða-
skóla Mosfellssveitar eins og hann
hét þá, við báðar nýútskrifaðir
kennarar,“ svarar María Solveig
þegar blaðamaður forvitnast um
hvernig samstarf þeirra kom til.
„Við byrjuðum þar báðar að kenna
íslensku, og fórum brátt að ræða
saman um ýmislegt varðandi skóla-
mál og skólastefnu,“ bætir Margrét
við. „Stofnun Tjarnarskóla spratt
af einlægum áhuga okkar á skóla-
málum, og við ákváðum að slá til og
sækja um leyfi til að stofna skóla
með nýju sniði, enda var skólakerf-
ið með allt öðru sniði í þá daga en
það er nú,“ segir María Solveig.
Framtak ungu kvennanna vakti
mikla athygli, og að þeirra sögn
birtust nær daglega harðorðar
greinar í dagblöðum þar sem stofn-
un skólans var mótmælt. „Það var
talið að skólinn myndi auka á mis-
munun nemenda milli skóla, til
dæmis með tilliti til efnahags. Eftir
þennan darraðardans ákváðum við
að veita ekki viðtöl við fjölmiðla
fyrsta starfsár skólans, og vildum
leyfa skólanum að komast af stað
án neikvæðrar umræðu,“ segir
María Solveig.
Ólíku saman að jafna
María og Margrét segja skóla-
starf hafa breyst mjög mikið á
þeim tuttugu árum sem þær hafa
staðið við stjórnvöl Tjarnarskóla.
Telja þær að ef hugmyndin um
stofnun skólans kæmi fram í dag
yrðu efasemdaraddir líklega færri.
„Margt af því sem við vildum
breyta í upphafi hefur nú náð fót-
festu í hinum almenna grunnskóla.
Í þá daga var skóladagurinn mun
styttri, skólinn tvísetinn og nem-
endum ekki sýnd nægileg athygli
sem einstaklingum. Það var meira
litið á hópinn í heild, og ekki tekið
mið af þörfum einstaklinganna,“
segir María Solveig. „Það hefur
breyst mjög mikið á undanförnum
árum í kjölfar breyttra áherslna í
skólakerfinu, til dæmis hvað varðar
einstaklingsmiðaða kennslu,“ bætir
hún við. „Það eina sem hefur í raun
ekkert breyst eru krakkarnir sjálf-
ir. Þeir eru sömu lífsglöðu ungling-
arnir og áður.“
Spurð um áherslur skólans segir
Margrét: „Við lögðum frá upphafi
áherslu á mannrækt og tjáningu,
svo dæmi séu tekin. Sömuleiðis var
það nýjung að bjóða nemendum
upp á aðstöðu til heimanáms í skól-
anum. Öll þessi atriði lutu að auknu
vægi hvers og eins nemanda í
skólastarfinu.“ Enn fremur hefur
verið lögð áhersla á að bjóða gest-
um í skólann til að kynna störf sín
og málefni fyrir nemendum, og hef-
ur það gefist mjög vel. „Það hefur
verið kryddið í tilveruna,“ segir
María.
Skólinn starfar samkvæmt
samningi við Fræðslumiðstöð
Reykjavíkur, og fylgir líkt og aðrir
grunnskólar gildandi aðalnámskrá.
Þar er þó gefið talsvert svigrúm
fyrir einstaka skóla í útfærslu
náms, og nýtir Tjarnarskóli vel þá
möguleika. „Námskráin frá 1999 er
mjög í anda okkar stefnu. Sem
dæmi má nefna að námsgreinin
lífsleikni sem þá var innleidd hefur
verið skyldunámsgrein hjá okkur,
undir heitinu mannrækt, allt frá
stofnun skólans,“ segir Margrét.
Fjölbreyttur nemendahópur
Alls eru nú tæplega 30 nemendur
í Tjarnarskóla, og um 400 hafa út-
skrifast á þeim 19 árum sem eru að
baki. María og Margrét segja nem-
endahópinn fjölbreyttan og koma
víða að. „Það eru bæði krakkar
héðan úr nærliggjandi götum og
langt að komnir. Það eykur enn á
fjölbreytileikann í skólastarfinu að
hópurinn á ólíkan bakgrunn,“ segir
María. Blaðamanni er spurn hvern-
ig takist að halda utan um hópand-
ann þegar engin sameiginleg hverf-
iskennd býr að baki. „Það byggir
upp önnur tengsl við foreldrana og
það samstarf sem við viljum að sé
milli heimilis og skóla. Foreldrar
eru nánir samstarfsmenn enda
mikið í húfi að vel takist til á ung-
lingsárunum. Það á jafnt við um
námsferil og vellíðan nemendanna.
Hvort tveggja næst betur fram
með gagnvirkum samskiptum.
Þannig eru foreldrar nálægir í
skólastarfinu, og það er eitt af okk-
ar megináherslum. Hins vegar er
foreldrafélagið ekki hagsmunafélag
í sama skilningi og hverfabundin
félög,“ útskýrir Margrét.
Þessi mannlegu samskipti taka
að sögn þeirra þónokkurn tíma, en
eru jafnframt sá þáttur skólastarfs-
ins sem þær telja einna mikilvæg-
astan. „Þau gefa manni svo mikið,
þessi samskipti við nemendur og
foreldra þeirra. Allir leggjast á eitt
með að finna hentugar lausnir fyrir
hvern og einn, og draga þannig
fram það besta hjá hverjum og ein-
um,“ bætir Margrét við.
Björt framtíðarsýn
„Við spyrjum okkur að því nú á
þessum tímamótum hvaða stöðu
skólinn hafi í örum breytingum
skólastarfs hér á landi. Þar höfum
við lagt áherslu á að fylgja kröfum
nútímans um miðlun upplýsinga og
erum í miklu sambandi við foreldra
nemenda við skólann, til dæmis
með tölvupósti þrisvar í hverri
viku. SMS-skilaboðin eru svo enn
ein samskiptaleiðin sem er þægi-
legt að grípa til. Þar kemur einnig
til mjög virkt símat sem við höfum
fyrir nemendur og foreldra, og gef-
ur skýra mynd af stöðu nemandans
hverju sinni. Sömuleiðis fylgjum
við að sjálfsögðu okkar stefnu í ein-
staklingsmiðaðri kennslu, en okkar
sérstaða hefur minnkað með ár-
unum hvað það varðar. Þrátt fyrir
það erum við lítill skóli með stórt
hjarta, sem enginn stærri skóli get-
ur náð fullkomlega,“ segir María.
Fjöldi nemenda hefur ekki breyst
mikið með árunum, en þeir hafa
flestir verið rúmlega 70, og þá
þurfti að vísa mörgum umsóknum
frá. Segja þær María og Margrét
að nú sé miðað við mun fámennari
bekki og kjörstærð í kringum 15
nemendur í bekk, eða 45 nemendur
í heildina.
Gjöfult samstarf í tvo áratugi
Þegar litið er yfir farinn veg er
augljóst að um mjög náið samstarf
hefur verið milli Maríu Solveigar
og Margrétar í öll þessi ár. Þær
skipta ekki sérstaklega með sér
verkum, heldur ganga jafnt til allra
verka skólastjórans. „Við höfum
alltaf unnið að stjórn skólans í sam-
einingu, og mörgum foreldrum hef-
ur þótt gott að geta nær alltaf náð í
aðra okkar til að ræða hin ýmsu
mál sem upp koma. Við setjum
hvor aðra inn í mál sem til okkar
berast, og stöndum því jafnt að vígi
þegar kemur að ákvarðanatöku eða
samræðu við foreldra,“ útskýrir
María.
Þær segjast hafa heyrt frá ýms-
um kollegum sínum í skólastarfi að
víðast hvar tíðkist mun ákveðnari
verkaskipting. „Það hefur hins veg-
ar aldrei komið til þess hjá okkur,
og okkur finnst gott að standa jafn-
fætis í öllum málum,“ segir Mar-
grét. Þær hafa ávallt stundað
kennslu samhliða stjórnunar-
störfum og segja það gera þeim
kleift að fylgjast betur með fram-
vindu nemenda og kynnast þeim
betur. „Svo er mjög ánægjulegt að
við höfum haft í skólanum nokkur
systkini, sem komið hafa eitt af
öðru í skólann. Það hefur aukið á
tengslin milli skólans og fjölskyldn-
anna. Núna við þessi tímamót í
sögu skólans erum við einmitt að
vinna að því að útbúa tölvupóst-
fangaskrá með nöfnum sem flestra
nemenda, og vonumst við til að sem
allra flestir hafi samband við okk-
ur,“ segir María. Þær segja nem-
endurna hafa dreifst ótrúlega víða
um heiminn og leitað á ólík starfs-
svið. „Það er mjög ánægjulegt að
sjá hve sjálfstæðir og atorkusamir
nemendur skólans hafa verið, og
leitað ýmissa leiða í framhaldsnámi
sínu,“ útskýrir Margrét.
Blaðamaður forvitnast að lokum
um hvort þær stöllur væru til í
slaginn ef þær stæðu á núllpunkti
og byðist að stofna skóla hér og nú.
„Já,“ segja þær samtaka, „það
myndum við gera!“
Tjarnarskóli undirbýr tuttugu ára afmæli sitt
Að draga fram það besta
hjá hverjum og einum
Morgunblaðið/Ásdís
Hópur nemenda Tjarnarskóla ásamt skólastjórunum Maríu Solveigu Héðinsdóttur og Margréti Theodórsdóttur.
María Solveig Héðinsdóttir og Margrét Theodórsdóttir skólastjórar.
Margrét Theodórs-
dóttir og María Sol-
veig Héðinsdóttir
stofnuðu Tjarn-
arskóla 1985 og hafa
verið við stjórnvölinn
síðan. Þær rifja upp
sögu skólans og meta
stöðu hans.
TENGLAR
.............................................
www.tjarnarskoli.is
tjarnarskoli@ismennt.is