Morgunblaðið - 07.07.2004, Blaðsíða 20

UMRÆÐAN
20 MIÐVIKUDAGUR 7. JÚLÍ 2004 MORGUNBLAÐIÐ
SÚ SAGA er sögð að þegar sós-
íalistar höfðu tekið völdin í París
eftir velheppnaða byltingu um miðja
19. öldina að þá hafi helstu fjár-
málamenn Parísar komið saman til
fundar og margir talið örvænt um
sinn hag en banka-
stjóri þjóðbankans
sagði að þeir skyldu
vera rólegir því að það
væri ekkert sem að
sósíalistar óttuðust
jafn mikið og sósíal-
ismann. Nú er svo
komið hér á landi að
þeir sem óttast lýðræð-
ið mest eru Sjálfstæð-
isflokkurinn og Fram-
sóknarflokkurinn.
Koma á í veg fyrir að
þjóðin fái að segja hug
sinn í kosningum um
lög sem Alþingi hefur afgreitt frá
sér. Til að koma í veg fyrir að þjóð-
in hafi með þetta að gera hafa þing-
flokkar Sjálfstæðisflokksins og
Framsóknarflokksins ákveðið að
ógilda fyrri gerðir, breyta út af fyrri
sannfæringu og samþykkja ný lög
um fjölmiðla pínulítið breytt. Af
hverju má þjóðin ekki greiða at-
kvæði um lögin?
Gegn lýðræði fyrir flokksræði
Forustumenn stjórnarflokkana
virðast telja hættulegt að kjós-
endum gefist færi á að taka afstöðu
til annars en stjórnmálaflokka með
4 ára millibili. Slíkar kosningar er
hægt að undirbúa með því að leggja
fram vinsæl mál síðustu misserin
fyrir kosningar. Nota gríðarlegar
auglýsingar til að slá ryki í augu
kjósenda og misnota almannafé til
að fá enn meiri framgang. Í fram-
boð eru sett þæg flokkslíkamabörn
sem hafa þann metnað helstan í
pólitík að þjóna foringjanum. Einu
sinni voru vaskir ungir menn í Sjálf-
stæðisflokknum sem töldu að nauð-
synlegt væri að efla beint og milli-
liðalaust lýðræði. Sjálfstæðis-
flokkurinn barðist fyrir því. Nú
telja foringjarnir mikilvægast að
reyna að koma í veg fyrir að þjóð-
arviljinn nái fram að
ganga.
Sannfæringar-
kraftur
Ætla mætti að þeir
sem börðust fyrir fjöl-
miðlafrumvarpinu
hefðu þann sannfær-
ingarkraft um ágæti
þess að þeir treystu
sér til að leggja það
fyrir dóm kjósenda og
berjast fyrir því fram
til þjóðaratkvæða-
greiðslunnar að sannfæra meiri
hluta kjósenda um ágæti þess.
Þingmenn sem samþykktu frum-
varpið í vor en ætla nú að breyta
því til að koma í veg fyrir að þjóðin
fái að segja álit sitt á málinu hafa
sérkennilega pólitíska sannfæringu.
Í vor lá á að samþykkja frumvarpið
en nú er hægt að fella það úr gildi
og samþykkja annað. Hvað breytt-
ist í millitíðinni? Opinberuðust þing-
mönnum stjórnarflokkanna einhver
ný sannindi? Varð sannfæringin allt
í einu önnur? Er það e.t.v. óttinn við
lýðræðið sem kemur í veg fyrir að
stjórnarflokkarnir láti leggja málið
undir dóm kjósenda? Er með þessu
verið að gera grín að þjóðhöfðingj-
anum, stjórnarskránni og kjós-
endum? Er ef til vill helst verið að
gera grín að lýðræðinu? Nái fyr-
irætlun stjórnarflokkanna fram að
ganga um að ógilda fyrri gerðir og
setja ný fjölmiðlalög lítið breytt eru
öll efnisrök fyrir því að forsetinn
neiti einnig að staðfesta þau. Þjóðin
á rétt á því. Ekki er hægt að líða
það að þeir sem fara með meiri-
hlutavald á Alþingi misnoti það með
þeim hætti sem ætlunin er að gera.
Jón Magnússon fjallar um
nýjustu vendingar í sambandi
við fjölmiðlafrumvarpið ’Ekki er hægt að líðaþað að þeir sem fara
með meirihlutavald á
Alþingi misnoti það með
þeim hætti sem ætlunin
er að gera.‘
Jón Magnússon
Höfundur er hæstaréttarlögmaður
og formaður samtakanna Nýtt afl.
Hræðslan
við lýðræðið
ÞAU Guðrún Pétursdóttir og
Tryggvi Agnarsson eru í blaðagrein í
Morgunblaðinu sl. föstudag ekki
ánægð með athugasemdir mínar við
landbúnaðarspjall
þeirra í útvarpinu
núna á dögunum. Máli
sínu til stuðnings
nefna þau fréttir af ný-
legri skýrslu frá
OECD. Það er alveg
rétt að 3. júní sl. gaf
Efnahags- og fram-
farastofnunin út nýja
skýrslu um stöðu land-
búnaðar í aðildarríkj-
unum. Upplýsingarnar
sem þar er að finna
eru mjög vand-
meðfarnar og geta
auðveldlega valdið
miklum misskilningi. OECD mælir
stuðning við landbúnað í því sem
nefna mætti tekjuígildisstuðning við
framleiðendur (PSE = Producers
Support Estimate) sem er ekki mæli-
kvarði á útgjöld ríkisins til landbún-
aðar, heldur mælikvarði á greiðslur
til framleiðenda að viðbættum áætl-
uðum tekjum þeirra vegna þess að
verð afurðanna er hærra en það væri
ef innflutningsverndar nyti ekki við.
Út úr þessu reikniverki OECD er
það niðurstaðan að áætlaðar tekjur
íslenskra bænda árið 2003 væru 7,8
milljörðum kr. lægri ef landbúnaður-
inn byggi við opin landamæri. Spurn-
ingin er þá: Trúa menn því að ís-
lenskir neytendur eða íslenskt
samfélag stæði 7,8 millj-
örðum króna betur að
vígi ef landbúnaður hér
á Íslandi byggi við opin
landamæri? Ég er per-
sónulega alveg sann-
færður um að þessu er
þveröfugt farið. Kostn-
aður samfélagsins –
kostnaður sem enginn
greiddi nema skattborg-
ararnir, þ.e. neytendur –
yrði miklu hærri en
nemur þessum 7,8 millj-
örðum ef það óhappa-
verk yrði unnið að rústa
byggðir landsins með
óheftum innflutningi erlendra land-
búnaðarafurða. Ég veit líka ósköp vel
að margir eru mér ósammála. En það
er um þetta sem stríðið stendur.
Þau Guðrún og Tryggvi nefna
einnig rekstur stofnana landbún-
aðarins, niðurgreitt lánsfé til bænda,
kostnað við markaðsstarf, kostnað
við ráðunauta og rekstur bænda-
samtakanna og spyrja mig hvort ég
treysti mér til að upplýsa um þetta
„með sóma og sann“. Mér er að sjálf-
sögðu bæði ljúft og skylt að upplýsa
þau og fleiri um þetta. Greiðslur rík-
isins vegna landbúnaðar eru skv. fjár-
lögum fyrir árið 2004 (nokkrar helstu
tölur teknar saman) sem hér segir:
Sjá töflu.
Það er misskilningur að lánsfé til
landbúnaðarins sé niðurgreitt úr rík-
issjóði. Lánasjóður landbúnaðarins
fær hluta af búnaðargjaldi sem
bændur borga sjálfir. Svo er einnig
um aðra sjóði landbúnaðarins, svo
sem Búnaðarsjóð, Garðávaxtasjóð,
Fóðursjóð og Fiskræktarsjóð. Ríkið
borgar ekkert til þessara sjóða held-
ur borga framleiðendur sjálfir í sjóð-
ina – og fá greitt úr þeim.
Að lokum þetta: Styrkir til íslensks
landbúnaðar eru miklir. Um það er
ekki deilt, en það er mjög ósann-
gjarnt að kenna íslenskum bændum
um hátt matarverð á Íslandi. Orsak-
anna er að leita í mörgum öðrum
þáttum verðmyndunarinnar eins og
glöggt kom fram í nýlegri skýrslu um
samanburð á matarverði á Íslandi,
Norðurlöndunum og ríkjum Evrópu-
sambandsins sem unnin var af hag-
fræðistofnun Háskóla Íslands. Mun-
urinn er heldur ekki eins mikill og
margir vilja vera láta. Skv. gagna-
grunni hagstofu ESB var hlutfall
matar árið 2003 í samræmdri vísitölu
neysluverðs án húsnæðis 14,7% á Ís-
landi, en meðaltalið á Evrópska efna-
hagssvæðinu var á sama tíma 13,4%.
Það verða allir að fara með mikilli
gát er þeir ræða um landbúnað á Ís-
landi. Hann er að sjálfsögðu við-
kvæmur – ekki síst vegna norðlægrar
legu landsins.
Enn til varnar
íslenskum landbúnaði
Einar Oddur Kristjánsson
svarar Guðrúnu og Tryggva
Einar Oddur
Kristjánsson
’Það er misskilningurað lánsfé til landbún-
aðarins sé niðurgreitt
úr ríkissjóði.‘
Höfundur er alþingismaður.
Fjárlagaliðir Upphæðir
í milljónum
ísl. króna
Beingreiðslur til framleiðanda 7.030
Landgræðslu- og skógræktarverkefni 1.157
Landbúnaðarskólarnir 464
Bændasamtökin og hagþjónustan 440
Yfirdýralæknir og riðuveikivarnir 315
Landbúnaðarráðuneytið og ýmis framlög 289
Rannsóknarstofnun landbúnaðarins og önnur
rannsóknarstarfsemi 278
Framleiðnisjóður landbúnaðarins 185
Átak í hrossarækt 25
Samtals 10.183
UMRÆÐAN um þjóðaratkvæða-
greiðslu hefur valdið vonbrigðum. Í
stuttu máli er hún
þessi: Hverjum þyk-
ir sinn fugl fagur,
þótt hann sé bæði
horaður og magur.
Öll þessi umræða
hefur einkennst af
hatri, valdagræðgi
og einsýni. Það er
ömurlegt að vita til
þess, að þjóð-
aratkvæðagreiðsla
skuli háð valdi og
duttlungum fárra
manna og kvenna.
Ef á annað borð á að
setja lög um þjóð-
aratkvæðagreiðslu á
að gera það á þann
hátt, að það séu
kjósendur, fólkið í
landinu, sem
ákveður hvort hún á
að eiga sér stað.
Ég hefi alla tíð
verið á móti þjóðaratkvæða-
greiðslu, sem er ákveðin af örfáum
þingmönnum eða nú af forseta Ís-
lands. Hins vegar hefi ég ávallt
verði meðmæltur þjóðaratkvæða-
greiðslu, sem hluti af réttbærum
kjósendum gæti óskað eftir að færi
fram. Það væri annar bragur á að
10% eða 15% kjósenda gætu tekið
sig saman um ákveðið málefni og
farið fram á þjóðaratkvæða-
greiðslu. Við kjósendur
viljum gjarnan fá þjóð-
aratkvæði um ýmis mál-
efni, sem alþingismenn
þora ekki að setja í
hendur almennings. Við
sem búum í landinu er-
um svo vitlausir og
skammsýnir eða hvað?
Hvað með Kárahnjúka
eða láglaunaskattinn,
sem ekki á að leiðrétta?
Væri ekki 150 þúsunda
skattfrelsi launafólks
sjálfsagt?
Ég skora á Alþingi
Íslands að setja lög
þessa efnis og afnema
jafnframt alla mögu-
leika annarra á að svala
sér á kostnað þjóð-
arinnar eða vísa ákvörð-
unartöku af herðum
sér. Aðeins fólkið í
landinu á að hafa þenn-
an rétt. Við viljum ekki láta hina
fáu skammta hvað við megum eða
eigum að kjósa um.
Þjóðaratkvæða-
greiðsla hverra?
Hreggviður Jónsson
fjallar um þjóðaratkvæðið
Hreggviður Jónsson
’Öll þessi um-ræða hefur ein-
kennst af hatri,
valdagræðgi og
einsýni.‘
Höfundur er fyrrverandi
alþingismaður Sjálfstæðisflokksins.
VIÐ Íslendingar
fáum fleiri en eitt tæki-
færi til þess að nýta
kosningaréttinn okkar
þetta árið. Forseta-
kosningar eru nýaf-
staðnar og minna okk-
ur á hve nauðsynlegt
er að endurskoða
stjórnarskrá okkar og
lög og fjölga meðmæl-
endum frambjóðenda
og jafnvel setja hömlur
á að sami maðurinn
geti, kosningar eftir
kosningar, boðið sig
fram, þrátt fyrir að
þjóðin hafi sinn eftir
sinn hafnað honum.
Núverandi fyr-
irkomulag er frá 1944
og er barn síns tíma en mikið vatn
hefur runnið til sjávar síðan, þjóð-
inni hefur fjölgað og byltingar-
kenndar breytingar átt sér stað í
þjóðfélaginu.
Næstu kosningar
verða væntanlega í
ágúst þar sem forseti
Íslands hefur ákveðið
að vísa lögum um eign-
arhald á fjölmiðlum til
þjóðarinnar eftir að
lögin höfðu verið sam-
þykkt á Alþingi. Víst er
að þessi ákvörðun for-
seta Íslands er og verð-
ur ákaflega umdeild og
vísar væntanlega til
þess að fleiri málum,
stórum og smáum,
verði vísað til þjóð-
arinnar af hans hálfu.
Forsetinn hefur sjálfur
sagt að hann geri þetta
einn og sjálfur, aðrir
beri ekki ábyrgð á
þessari gjörð. Þetta er auðvitað vís-
bending um það að forseti lýðveldis
geti, eftir eigin sannfæringu eða
duttlungum, allt eftir því hvaða orð
menn kjósa að nota um þessa gjörð,
gripið inn í lagasetningu Alþingis og
nýti sér ákvæði stjórnarskrárinnar
hvað þetta varðar.
Í framhaldi af þessu vakna spurn-
ingar um það hver á í raun að bera
kostnað af þessum athöfnum. Lög-
um samkvæmt eiga sveitarfélögin í
landinu að bera þann kostnað sem
fellur við kosningar. Það er ljóst að
kostnaður við þessar kosningar
nemur tæplega 200.000.000 króna.
Það er í hæsta máta óeðlilegt að
sveitarfélögin beri kostnað af öllum
þessum kosningum. Þessi upphæð
er ekki langt frá þeirri krónutölu
sem menntamálaráðherra og rík-
isstjórnin hafa ákveðið að leggja til
viðbótar til þess að unga fólkið okkar
sem var að útskrifast úr grunn-
skólum þetta árið komist í fram-
haldsskóla. Eðlilegt er að sveit-
arfélögin beri kostnað af sveitar-
stjórnarkosningum og síðan beri
Alþingi kostnaðinn af alþingiskosn-
ingum og forsetaembættið kostn-
aðinn af forsetakosningum og ef um
þjóðaratkvæðagreiðslu er að ræða
þar sem forsetinn ákveður að skrifa
ekki undir lög heldur vísa ákvörð-
unartökunni til þjóðarinnar.
Þannig er það tillaga mín að
kostnaður vegna kosninga um fjöl-
miðlafrumvarpið verði settur á fjár-
aukalög ársins 2004 og færður á
æðstu stjórn ríkisins – embætti for-
seta Íslands. Í nútímanum, þar sem
alltaf er verið að kostnaðargreina
hlutina, er ekki úr vegi að þeir beri
kostnaðinn sem honum valda. Þann-
ig er það í umhverfismálunum sem
og á fjölmörgum öðrum sviðum. Að
minnsta kosti er ekkert réttlæti
fólgið í því að sveitarstjórnir lands-
ins beri þennan kostnað.
Hver á að borga
kostnaðinn?
Ísólfur Gylfi Pálmason skrifar
um þjóðaratkvæðagreiðslu
’… er ekki úrvegi að þeir beri
kostnaðinn sem
honum valda.‘
Ísólfur Gylfi Pálmason
Höfundur er sveitarstjóri og
varaþingmaður.