Morgunblaðið - 07.07.2004, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 7. JÚLÍ 2004 23
þátttöku Íslendinga í kostnaði á
Keflavíkurflugvelli. „Nei. Varnarvið-
búnaðurinn og allt sem að honum
snýr yrði auðvitað á þeirra ábyrgð
og þeirra kostnaður. Hins vegar tel
ég að varðandi það sem menn hafa
kallað hlutdeild í rekstrarþáttum,
séu menn aðallega að horfa á að
þættir sem snúa beinlínis að okkur
verði meira á okkar könnu heldur en
verið hefur. Frekar en við séum að
borga eitthvað til reksturins tækjum
við að okkur tiltekna rekstrarþætti
sem hafa fallið á Bandaríkin.“
– Hvernig bregst þú við því?
„Mér finnst ekki ósanngjarnt að
við leggjum okkar af mörkum og að
við sýnum að við viljum að varnir séu
tryggðar og að við séum ekki á nokk-
urn hátt að halda vörnum í landinu
til þess að hagnast á því peninga-
lega,“ svarar Davíð.
Á fundinum með fréttamönnum
lagði Bush mikla áherslu á að þjóð-
irnar tvær fyndu sameiginlega lausn
á málum er varðar varnarviðbúnað-
inn á Íslandi. Davíð segir ljóst af orð-
um Bandaríkjaforseta að Banda-
ríkjastjórn vilji finna lausn á málinu.
„Ég tel að hann hafi sýnt skilning á
því að Ísland þyrfti að búa við varnir
sem Íslendingar teldu fullnægjandi,
en hann vildi ekki skuldbinda sig
endanlega á þessu stigi. Ég tel að við
séum komnir miklu nær niðurstöðu
en áður,“ segir Davíð.
Skilningur á sjónarmiðum
Davíð hefur lagt á það áherslu í
samtölum sínum við bandarísk
stjórnvöld að til að standa undir
skuldbindingu varnarsamningsins
um að tryggja öryggi Íslands verði
Bandaríkin að tryggja að til staðar
sé lágmarksviðbúnaður í landinu og
þ.m.t. að F-15-orrustuþoturnar sem
staðsettar eru á Keflavíkurflugvelli
verði hér áfram. Engin ákvörðun var
tekin um orrustuþoturnar á Kefla-
víkurflugvelli á fundi Davíðs og Bush
í gær en Davíð segist vera miklu von-
betri eftir fundinn um að Banda-
ríkjamenn muni standa við eðli og
inntak varnarsamningsins.
„Mér finnst forsetinn hafa sýnt á
því skilning sem ég er þakklátur fyr-
ir. En um leið þá átta ég mig á því að
það eru ákveðnir þættir sem við
þurfum að horfa á með öðrum hætti
en við höfum áður gert, og af sann-
girni af beggja hálfu,“ segir Davíð.
Að sögn forsætisráðherra er ljóst
að aukin hlutdeild Íslendinga í
rekstri Keflavíkurstöðvarinnar muni
hafa í för með sér meiri fjárútlát fyr-
ir Íslendinga. „En á móti kemur að
tekjur okkar af vellinum hafa verið
að aukast og þær ættu að milda
þetta. Það er þýðingarmikið fyrir
okkur að fá fasta tilveru fyrir varn-
arsamstarfið til nokkurs tíma og það
munum við leggja áherslu á að
verði,“ segir Davíð.
Hann segir einnig að þótt ekki sé
orðið ljóst hvort orrustuþoturnar
verða áfram á Keflavíkurflugvelli líti
hann svo á að bandarísk stjórnvöld
átti sig á að það sé grundvallaratriði
af hálfu íslenskra stjórnvalda að þær
lágmarksvarnir séu til staðar. „Þó að
forsetinn hafi alls ekki lofað því og ég
undirstrika það, þá tel ég að eins og
umræðurnar á milli okkar þróuðust,
þá sé fyrirliggjandi skilningur hans á
okkar sjónarmiðum og á því að Ís-
land verði ekki fremur en önnur lönd
skilið eftir óvarið. Það tel ég mik-
ilvægt,“ segir Davíð.
Undirbjó fundinn vel
Að sögn Davíðs var Bush mjög vel
undirbúinn undir fundinn í gær.
„Hann hafði átt fundi með sínum
ráðgjöfum fyrr helgina til að undir-
búa þennan fund. Hann tekur þetta
af mikilli alvöru þrátt fyrir miklar
annir og er orðinn mjög vel heima í
málinu, sem er þýðingarmikið.“
Forsætisráðherra telur að í fram-
haldi af fundi hans og Bush í gær
muni fljótlega komast skriður á við-
ræður landanna um varnarsamstarf-
ið. „Forsetinn fól Colin Powell utan-
ríkisráðherra, sem var viðstaddur,
átti mjög góðan þátt í fundinum og
lagði gott til mála, að annast þær af
sinni hálfu. Hann mun síðan sjálfur
taka hina endanlegu ákvörðun.“
Davíð og Bush ræddu einnig al-
þjóðamál í gær og fóru yfir niður-
stöðu fundar leiðtoga Atlantshafs-
bandalagsins í Istanbul, stöðu mála í
Írak og stöðuna fyrir botni Miðjarð-
arhafsins. „Við ræddum m.a. um til-
lögurnar sem hann hefur samþykkt
að Ísraelsmenn hverfi af Gaza-svæð-
inu. Þeim tillögum var í fyrstu frekar
illa tekið í Evrópu, en eru sennilega
mesta hreyfing sem orðið hefur á
þeim málum,“ segir Davíð.
Skemmtilegur og opinskár
Forsætisráðherra segist hafa átt
mjög góð kynni af George W. Bush
Bandaríkjaforseta á umliðnum ár-
um. „Mér finnst að þessi persóna
sem maður hittir í návíginu sé mjög
áhugaverð. Hann er mjög skemmti-
legur maður og mjög opinskár, segir
hug sinn á svona fundum, og er ekk-
ert að fara í kringum það. Ég held að
þessi persóna, eins og hún blasir við
mér á svona fundi, þyrfti að komast
meira út til almennings, bæði í
Bandaríkjunum og annars staðar í
heiminum. Þá myndu menn fá allt
aðra mynd af honum en reynt er að
draga upp af honum. Hann er afar
vel að sér og gengur hreint til verks,
segir það sem honum býr í brjósti en
er ekki með einhverjar vöflur og æf-
ingar eins og hinir reyndu stjórn-
málamenn eru stundum með. Ég tel
að það myndi styrkja mjög stöðu
hans ef þessi mynd sem birtist
manni svona, kæmi út, því hann
kemur afar vel fyrir í samtölum af
þessu tagi,“ segir Davíð.
kjaforseta í gær vera vonbetri um að Bandaríkin muni standa við eðli og inntak varnarsamningsins
taki aukinn þátt í kostnaði
ge W. Bush forseta Bandaríkjanna í gær hafa verið góðan og árangursríkan. Bush lagði áherslu á að mál varnarstöðv-
ann setti fram hugmyndir um að Íslendingar tækju aukinn þátt í rekstri Keflavíkurflugvallar og fól Colin Powell utan-
r Falur Ingólfsson ljósmyndari og Ómar Friðriksson blaðamaður fylgdust með fundi leiðtoganna í Hvíta húsinu í gær.
Morgunblaðið/Einar Falur
áðherra og George W. Bush Bandaríkjaforseti ræða við blaðamenn í forsetaskrifstofunni í Hvíta húsinu.
FUNDUR George W. Bush Banda-
ríkjaforseta og Davíðs Oddssonar
forsætisráðherra í gær fór fram á
58 ára afmælisdegi Bush. Skv.
upplýsingum úr Hvíta húsinu
héldu forsetahjónin upp á afmælið
sl. sunnudag á þjóðhátíðardegi
Bandaríkjanna, 4. júlí.
Davíð Oddsson segir að það
hafi verið ánægjuauki að fund-
urinn skyldi fara fram á afmæl-
isdegi forsetans. „Þegar ég kom
inn í Oval Office (skrifstofu
Bandaríkjaforseta) og hann heils-
aði mér, þá spurði ég hann: „Er
þetta einhver afmælisveisla?“
„Það gæti verið,“ svaraði hann.
„Þú ert nú sá fyrsti sem ég hitti í
morgun sem nefnir afmælið mitt,“
sagði Davíð í samtali við Morg-
unblaðið í gær.
Á stuttum fundi með frétta-
mönnum óskaði Davíð Bush til
hamingju með afmælið og banda-
rísku fréttamennirnir í Hvíta hús-
inu tóku undir það í lok fundarins
með því að hefja upp raust sína og
sungu afmælissönginn til heiðurs
forsetanum og viðstaddir tóku
undir.
„Takk fyrir. Ætla menn að
kalla þetta söng?“ sagði Bush og
uppskar hlátur. „Þetta var glæsi-
legt.“
Sungu afmælis-
sönginn fyrir
forsetann
Bush Bandaríkja-
víð Oddsson forsætis-
u stuttan fund með
m í forsetaskrifstofunni
num viðræðum sínum.
og ljósmyndara vel-
orgun að bandarískum
kum tíma. Síðan sagði
ægja að bjóða for-
velkominn á forseta-
rra, þakka þér fyrir að
yfirlýsingu; hann mun
við munum síðan
gum.
ATO-fundarins sem ég
maður sem heilsaði
líða eins og ég væri
si vinur minn hérna.
ymt. Ísland hefur verið
ríkjanna og Íslend-
ægur vinur [okkar].
rðar samræður um
ni og við ræddum sam-
. Og maður gerir ráð
nasamræður er að
ð og heiðarlegt. Og for-
ður sem ber öryggi
r brjósti, rétt eins og
þess vegna sem hann
ill leiðtogi þess góða
d.
a: Vertu velkominn.“
a þér kærlega fyrir,
ér mikil ánægja að
ki síst fyrir þá sök að
ælisdagur forsetans.
Bush forseti: „Kærar þakkir fyrir að muna
eftir því.“
Davíð: „Nú, við ræddum ýmis málefni – ég
ætla að nefna tvo hluti. Fyrir skömmu, fyrir
viku, var haldinn NATO-fundur í Istanbúl,
þetta var afar góður fundur að mínu mati;
ekki síst vegna þess að forsetinn sýndi for-
ystuhæfileika sína, hann er opinn í öllum sam-
skiptum, talar hreint út, og það skilja allir
hvað hann á við þegar hann tekur til máls. Og
hann breytti andrúmsloftinu innan NATO til
hins betra. Fortíðin er að baki, menn eru sam-
stiga og horfa til framtíðar.
Í öðru lagi gafst okkur tækifæri til að ræða
varnarmál Íslendinga, málefni sem er okkur
afar mikilvægt. Og forsetinn skoðar þau mál
með jákvæðum hætti. En hann verður þó auð-
vitað að horfa á málin frá öllum hliðum. Þetta
voru árangursríkar samræður um framtíðina.
Þakka ykkur fyrir.“
Bush forseti bauð nú blaðamönnum að
spyrja nokkurra spurninga. Var sú fyrsta um
þá ákvörðun Johns Kerrys, forsetaframbjóð-
anda Demókrataflokksins, að velja John Ed-
wards öldungadeildarþingmann sem varafor-
setaefni sitt. En síðan bauð Bush íslenskum
blaðamönnum að varpa fram spurningu.
Spurning: „Herra forsætisráðherra, náðuð þið
samkomulagi um [bókun við] varnarsamning
Bandaríkjanna og Íslands?“
Davíð Oddsson: „Það var aldrei – fundurinn
snerist ekki um það að ná samkomulagi. Mér
gafst núna, í dag, tækifæri til að skýra sjón-
armið mín í málinu fyrir forsetanum og hann
hyggst skoða afstöðu mína og afstöðu Íslands;
en hann kom til umræðunnar með opnum
huga.“
Bush forseti: „Já. Ef ég mætti segja nokkur
orð um þetta – við erum að tala um F-15-
þoturnar. Svo að bandarísku blaðamennirnir
átti sig á þessu: Við erum með fjórar F-15-
árásarþotur staðsettar á Íslandi. Forsætisráð-
herrann lagði afar mikla áherslu á að við hefð-
um þoturnar þar áfram. Hann flutti mál sitt
vel, var ákveðinn í því að Bandaríkin ættu að
hafa hermenn þar áfram. Og ég sagði honum
að ég væri opinn fyrir því. Ég vil tryggja að
ég átti mig fyllilega á því hvað er í húfi þegar
tekin verður ákvörðun um hvort þar verða
áfram hermenn. Og við munum afla okkur
frekari upplýsinga. Hann hyggst sjá okkur
fyrir upplýsingum um herstöðina á Íslandi og
hvaða þarfir eru þar fyrir hendi. Ég mun
ræða við þau ráðuneyti hér, sem málið varðar,
og ég mun síðan taka endanlega ákvörðun í
málinu byggða á efni og aðstæðum.
Ég sagði forsætisráðherranum að ég væri –
ég met bandalag [þjóða] okkar mikils og vin-
átta hans skiptir mig miklu. Ég skil full-
komlega afstöðu hans og við munum vinna
saman að því að leysa málið.“
Bush var nú spurður spurninga um Íraks-
málin og um störf bandarísku leyniþjónust-
unnar, CIA, í aðdraganda innrásarinnar í
Írak.
Davíð Oddsson tók síðan aftur til máls undir
lokin: „Ég vil bara – hvað þessi mál varðar þá
verð ég að segja að ég er sammála forset-
anum að því er varðar stöðuna í Írak. Framtíð
Íraks er – framtíð heimsins alls er mun bjart-
ari vegna þeirra aðgerða sem Bandaríkin,
Bretland og bandamenn þessara þjóða gripu
til þar. Ef ekki hefði komið til þessara að-
gerða væri staðan í þessum heimshluta mun
hættulegri en hún er núna. Núna er von til
staðar. Áður höfðu menn enga von.“
Bush forseti: „Þakka þér fyrir, herra for-
sætisráðherra.“
Lauk fundinum sjö mínútum eftir að hann
hófst.
nd hefur verið staðfastur
r Bandaríkjanna“