Íslendingaþættir Tímans - 22.04.1970, Blaðsíða 10

samferðamennirnir eiga næsta anð
velt með að móta hana að eigin
geð'þótta, og fer það þá að sjálf
sögðu mjög eftk þeirra mannkost-
um, hversu til tekst í þeim efnum.
Ein af þeim konum, sem ég minn
ist jafnan með miklum hlýliug,
allt frá bernskuárum mínum, er
frú Bríet Þórólfsdóttir frá Iðu í
Biskupstungum, en hún lézt að
Vífilsstaðahæli hinn 28. febrúar
s.l. og var lögð í móðurskaut jarð
ar í Torfastaðakirkjugarði 7. dag
marzmánaðar, að viðstöddu miklu
fjölmenni.
Kynni mín af þessari sæmdar-
konu hófust mjög snemma, því að
foreldrar mínir bjuggu um langt
árabil í nábýli við hana og henn
ar ágæta eiginmann, Jóhann Krist-
in Guðmundsson. Kom það oft
fyrir á þessum árum, að ég v ar
sendur j'missa erinda til þeirra
hjóna, og einatt var þá aðalerindið
við húsfreyjuna sjáifa. Skildist mér
þá fljótlega, hve heilsteypt persóna
hún var að öllu leyti. Ævinlega
fann ég til einhvers öryggis í ná
lægð þessarar konu, og var
slíkt eigi litils virði litlum, hlé-
drægum dreng, sem svo oft óx
verkefni sitt óþarflega mikið í aug
um. Og engu rnáli skipti, hvers
eðlis erindið var, hvort það gæti
talizt mikilvægt eða ekki, því að
ávall-t var þvi sinnt af slíkum vel
vilja og hjálpfýsi, að ekki varð á
betra kosið. Nærgætni þessarar
konu va-r slík, að aldrei hefði það
getað komið fyrir að hún hagaði
orðum sínum þannig, að þau
særðu hina viðkvæmu barnssál.
Þvert á móti einkenndist við-mót
hennar alltaf af djúpum skilningi
og saimúðarkennd.
Þessi eðlisþáttur, samúðankennd
in; átti svo djúpar rætur í öllu
lífsviðhorfi Bríetar, að hann náði
til allra þeirra, sem minni máttar
voru í einhverjum skilningi. Allir
þeir, sem höllum fæti stóðu í lífs-
barátlunni, áttu samúð hennar'og
vísan málssvara, þar se-m hún var.
— Og engum, sem kynntust henni,
fflu-n gleymast hve mikill dýravin
Ur hún var. Illa -meðferð á hinum
mál-lausu sm-ælingjum, s-em allt
eiga undir náð mannanna, þoldi
hún eng-um. Hin skilningsríka
kona sá glögglega, að þessir vin-
ir hennar gátu ei-gi borið hönd fyr
ir höfuð sér, hversu miklu rang
1-æti, sem beittir vær-u. Sjálf ann
aðist hún sín húsdýr af frábærri
umhyggju, sem vænta -mát-ti.
10
Bríe-t Þórólfsdóttir f-æddist 5.
okt. 1891, að Efri-Gróf í Villinga
holtshreppi í Flóa. Foreldrar henn
a-r voru In-gveldur Nikulásdóttir
og Þórólfur Jónsson. Sex voru syst
kini hennar o-g eru þrjú þeirra enn
á lífi, þ.e. Halldóra, Ingva-r o-g Vil-
bor-g. í foreldrahúsu-m dvaldist
B-ríet til 12 ára aldurs, en fluttist
að því bún-u til Reykjavíkur og
mun þá hafa haft sterka löngun
til þess að afla sé-r góðrar mennt
unar. Er eigi vafamál, að á -þeirri
bra-ut hefði henni vel vegnað, því
að hún var mjög góð-um gáf-u-m
gædd og með afbri-gðum bók-
hneigð. E-n meiriháttar menntun
var á þessum áru-m munaður, sem
aðeins efnaðra manna börnu-m g-at
hlotnazt, og voru allar slíkar leið
ir lokaðar almenningi að heita
má-tti. Vís-t er, að þet-ta hlutskip-ti
sitt, að fá lærdómsþrá sinni eigi full
naagt, tók Bríet sór mjög næiTi,
og er trúlegt, að þau vonbrigði hafi
orðið þes-s valdandi, að hún festi
eigi y-ndi í Reykjavík til len-gda-r,
en fluttist þaðan árið 1909. Lá þá
leið hennar austur í Biskupstung
ur, þar sem hún dvaldist síðan til
æviloka. í fy-rstu var hún í vinnu
mennsku á ýrnsum bæjum, lengst
á Torfastöð-um, h-já séra Eirí-ki Þ.
Stefánssyni o.g firú Sigurlaugu E-r
lendsdót-tur, kon-u hams. Við þau
hjón t-engdist hún þá svo sterkum
vinátt-u-böndu-m, að ei-gi roinuöu
meðan líf entist.
Á Torfastöðu-m kyn-ntis-t hún Jó
ha-nni Kr. Guðmu-ndssyni, og u-rðu
þá þáttaskil í lí-fi henna-r, því að
þau -giftust nokkru síjga-r, eða nán
ar tilgreint 1917, og hófu eigin bú
sk-ap á Iðu, sem var tvíbýlisjörð.
Bju-g-gu þau í vesturbænum. —
Jóhann var víða þekktu-r sakir af
burða ha-gleiks og dugnaða-r. Eru
en-n til á Iðu smíðisgripir af hans
höndu-m gerðir, sem sýna ljóslega,
hve -mikill snillin-gur hann va-r.
Góðir s-miðir voru þá eigi algengir
í d-reifbýlinu, og er svo raunar
enn, og va-r Jóhann því mjög eft
irsóttu-r til slík-ra starfa. Hann
vann þess vegna oft utan síns
heimilis, u-m lengri eða skem-mri
tí-ma, og þa-r af leiðandi ko-m það
mjög í hlu-t húsfreyjunnar að ann
as-t og sjá um sjálf heimilisstörf
in, og víst er, að það hlutskipti
sitt rækti hú-n með -mikilli prýði.
Árið 1928 dró upp dökkt ský í
lífi Bríeta-r, því að þá missti hún
mann sinn f-rá fi-m-m ungu-m böi-n
u-m, sem þau bjónin höfðu eign
azt. Er -næsta auðvelt að skilja,
hversu mik-la örðugleika þessi sovg
legi atburður muni hafa haft í íór
með sé-r, á sínum tíma, og hve
þungbæra óvissu u-m framtíð heim
ilisins hann hafði skapað. En sál
arþrek húsfreyjunnar brást ei-gi
fr-emur en end-ranær, o-g vissu!ega
sá hún og skildi að hér var ein
ungis u-m lögmál að ræða, se-m all
i-r verða að lúta, og það oft fyrir-
va-ralítið og þe-gar verst ste-ndur á.
O-g sem betu-r fór, rættist von
bráðar úr þessu-m örðugleikum
hennar, því að til hennar réðst,
fyrir annarra milligöngu, traustur
ágætis-maður, Loftur Bjarnason að
nafni, ættaður úr Gnúpverja
hreppi. Va-rð hann upp frá því
hennar lífsföru-nau-tur alla tíð, þar
til hann léz-t á síðastliðnu hausti,
ef-tir -mikið og heilla-ríkt ævista-rf.
Má með sanni segja, að þarna
hafi betur farið, en á horfðist á
t-ímabili, o-g fögn-uðu alli-r þessum
miálalok-um, þvl með iþei-m var
framtíð h-ei-milisins tryg-gð. Bjó
Bríet síðan á Iðu alla sína búskap-
a-rtíð o-g ko-m bö-rnu-m sínum til
mannvænleg-s þroska, sem var að
sjálfsögðu -hennar helgasta verk-
efni og áhu-gamál, ein-s og allra
góð-ra mæðra.
Bör-n þeirra Jóhanns o-g Bríetar t>
er-u öll á lífi, en þau eru þessi:
Ámundi, vélf'ræðingur í Rey-kja-
vík, kvæn-t-u-r Kristjönu Signr
mu-ndsdóttur. Ingólfur, bóndi að
Iðu í Biskupstungum, kvæntur
Mang-róti Guðmundsdóttur. Gunn
ÍSLENDINGAÞÆTf 1B
i