Íslendingaþættir Tímans - 30.07.1971, Side 21

þessi hugþekM, bjargtrausti mað-
ur, sem engum brást til hins bezta,
hefur nú einnig kvatt Flatey í síð-
asta sinn.
Ég man hann einmitt haustið
1928, rétt um það bil, sem hann
kom í eyjuna til dvalar.
Það var á ungmennafélagsfundi
og ef óg man rétt var rætt um
að stofna til blaðsútgáfu. Og þótt
ótrúlegt megi virðast finn ég nú,
að þetta var fyrsti fundur, sem ég
sótti á ævi minni og Friðrik fyrsti
ræðumaður.s em ég'heyrði flytja
fundarmál, slá í borð og biðja um
orðið: „Þetta blað getur orðið ykk-
ur sá Mjölnir, sem molar björg
hins ljóta og logna. En þið verð-
ið að stjórna því með drenglund
og af heilindum svo að það verði
í þjónustu sannleikans".
Þetta voru orð hans, sem mcr
líða aldrei úr minni. Og alla tíð,
þrátt fyrir lítil persónuleg kynni,
fannst mér þau geta verið yfir-
skrift skapgerðar hans og eðlis
alls.
Sumir töldu, að vandi yrði að
vera maðurinn hennar Jónínu, sem
var þá þegar fullmótaður persónu-
Ieiki í umgjörð Flateyjar, sterk og
viðkvæm í senn, stórbrotin og
glæsileg að allri reisn og risnu.
vaxin upp í erfð og heíðum þess
hefðarstaðar, sem Flatey hafði um
aldir verið.
En þetta tókst honum á hinn
fullkomnasta hátt, svo hógvær og
hlédrægur, sem hann var þó að
eðlisfari. Það sýndi sig raunar allt-
af, að hann var kristall úr ósviknu
bergi íslenzkrar menntar og menn
ingar, greindur vel, traustur og
trúr í smáu og stóru, æðrulaus,
hljóður, dulur og þolgóður, en um
leið skilningsríkur, hreinhjartað-
ur, góðviljaður, hjálpsamur og
fórnfús. Þótt ég ekkert viti um
skólagöngu hans, þá fannst mér
hann alltaf menntaður maður. Og
þau hjón voru því sem eitt til að
mynda varöstöðu um verðmæti
liinna fallandi vígja í baráttunni
við eyðingu Flateyjar, þar sem
ljós hins eilífa frá strönd hins
liðna mátti lýsa út í sortann og
veita framtíð allri verðmæti minn-
inga og minja.
Varðstaða þeirra sem hinna síð-
ustu Flateyinga liðinna alda, mun
í minnum höfð, þegar rituð verð-
ur saga merkustu eyðibyggðanna á
íslandi. En þar verður Flatey með-
al fegurstu gimsteina.
Friðrik Salomansson, bóiksali og
Guörún Þorvaldsdóttir
Höfða, Vatnsleysuströnd
Þann 22. maí s.l. var til moldar
borin, frá Kálfatjarnarkirkju,
að viðstöddu miklu fjölmenni, Guð
rún Þorvaldsdóttir, húsfreyja á
Höfða á Vatnsleysuströnd, nærri
níræð að aldri, fædd 4. nóvember
1881 á Lambastöðum í Mýrasýslu.
Foreldrar hennar voru Þorvaldur
Sigurðsson, sem lengi bjó í Álftár-
tungukoti á Mýrum, og kona
hans Valgerður Anna Sigurðar-
dóttir frá Valbjarnarvöllum.
vitavörður í Flatey á Breiðafirði,
fæddist að Drápuhlíð í Helgafells-
syeit 6. okt. 1893. Hann var sonur
Elísabetar Sigurðardóttur og Sal-
omons Sigurðssonar. Og eru sumir
bræðra hans landskunnir menn
eins og t.d. Helgi Hjörvar, Gunnar
Ursus, Lárus lögreglumaður og
Pétur Hoffmann. En þau systkini
voru mörg og öll gáfuð og sér-
stæð að myndarskap og mann-
dómi.
Fimm ára að aldri fluttist Frið-
rik með móður sinni til Stykkis-
hólms og átti þar alla tíð heima,
unz hann fór til dvalar í Flatey.
Stykkishólmur, „borgin við sund
ið“, sem lengi hefur verið kallað-
ur með réttu höfuðbær Breiða-
fjarðar, var hans minninga- og
draumaland. „Þar átti mamma
heima“, móðir hans, sem var hon-
um ákaflega kær og hjártfólgin.
Og þar átti hann lítið leiði einka-
sonar, hans Helga Skarphéðins,
sem dó níu ára að aldri og faðir
lians, liann Friðrik, harmaði alla
daga. Sú viðkvæma umhyggja og
ástúð, sem Friðrik veitti öllum
börnum, sem á vegi hans urðu, var
útgeislun frá sorgarperlu í sál
hans.
Og hið síðasta, sem lagt var
honum látnum að armi var Bernsk
an, skrifbókin og pennastokkur-
inn hans Helga litla.
Þannig geta leikföng lítilla
handa orðið helgir dómar hjört-
um og hugum, sem elska. Þann-
ig breyta hlutirnir, jafnvel hinir
hversdagglegustu, um gildi í lielgi-
Að Guðrúnu Þorvaldsdóttur
stóðu sterkir stofnar Mýramanna,
manndóms- og dugnaðarfólk. Hér
er ekki rúm til að rekja þær ætt-
ir í greinarkorni þessu, en þó lang-
ar mig að nefna hér nokkra, sem
svip settu á sína sarntíð. Má þar
nefna Einar Bjarnason, bónda í
Laxárholti í Hraunhreppi, f. 1651,
er einna kynsælastur varð allra
Mýramanna á 17- öld, enda átti
hann 9 börn, sem náðu fullorðins-
dómi kærleikans í hugsun göfugs
fólks, þar sem enn ríkja hinar
fornu dyggðir tryggð og festa.
Annars var Friðrik að dómi
þeirra, sem þekktu hann bezt,
mjög trúhneigður maður, og sú
trú var skyggn á dýrð æðri heima.
Ég vona, að þeir feðgar finnist
í einhverjum Guðs himnesku
heima. „Anda sem unnast fær
aldrei eilífð aðskilið“.
Friðrik kvæntist 12. maí 1929
Jónínu Hermannsdóttur i Flatey
og heimili sitt áttu þau alla tíð 1
hennar húsi, Hermannshúsi.
Hann reyndist Þorbjörgu Guð-
mundsdóttur fósturdóttur Jónínu
og læknisfrú í Ólafsvík hinn ágæt-
asti stjúpfaðir og börnum þeirra
læknishjóna Arngríms Björnsson
ar og hennar umhyggjusamur og
elskaður afi. Og mörg börn hafa i
áranna rás dvalið í Hermannshúsi
ógleymanlegar stundir við hlýja
handleiðslu húsráðenda beggja.
Ég lýk svo þessum fáu og fátæk-
legu kveðjuorðum með hlýrri hlut
tekningu til þín og þinna, Jónína
mín.
En gott var þér að mega fylgja
honum hinztu spor. Það varð ekki
öðruvísi betra.
Og svo bíður þú við veginn og
horfir á dýrð sólarlagsins lióma
yfir eyjarnar. Og höfnin verður
höfn fyrirheitna landsins, sem
gæzka guðs veitir eftir trausta
varðstöðu, þar sem gulltöflur glóa
í grasi.
Reykjavík 24. júní 1971,
Árelíus Níelsson.
ÍSLENDINGAÞÆTTIR
21