Heimilistíminn - 21.11.1974, Blaðsíða 24

AAerkar
uppfinnmgar
RAKBLAÐIÐ
AÐALATRIÐIÐ er ekki aðeins að finna
upp eitthvað, sem fólk þarfnast, heldur
eitthvað sem það getur notað, fleygt og
keypt aftur. Þegar Bandarikjamaðurinn
King Camp Gillette starfaði sem sölu-
maður, hugsaði hann mikið um þessa
kenningu, sem eignuð var manni þeim,
sem fann upp einnota-flöskutappann.
Gillette var draumóramaður og dreymdi
stöðugt um að verða skyndilega auðugur
og hamingjusamur.
Hann var fertugur, þegar hann fékk
snilldarhugmynd sína. Hann stóð og var
að raka sig að morgni dags og hugsuninni
sló niður í huga hans: Rakskafa með blöð-
um, sem hægt var að skipta um. Það var
hluturinn! Þaö þurfti allt of oft að brýna
rakhnifana, sem ekki voru aðeins leiðin-
legir I notkun, heldur lika stórhættulegir.
Það var svo sem engin furða, þótt þeir
sljóvguðust fljótt, þvi i hvert sinn, sem
maður rakar sig, sker hann sundur allt að
25 þúsund skegghár.
Það hlaut að vera hægt að framleiða
rakblað, sem festa mátti i til þess gert
hylki og fleygja, þegar það yrði -sljótt.
Gillette hljóp út og keypti sér svolitið af
messing, stálbönd, sem notuö voru i
klukkufjaðrir, litið skrúfstykki og þjöl.
Með þessum hlutum bjó hann til fyrsta
rakblaðið sitt.
Þetta var árið 1895 og næstu sex árin
barðist hann fyrir rakblaöið sitt. Ekki að-
eins viðað fá uppfinninguna viðurkennda,
en gerði stöðugt nýjar endurbætur og fann
upp þynnri blöð og ódýrari framleiðsluað-
feröir. En hann hafði alls enga tæknilega
reynslu og kaupsýslumenn og stálkóngar
hlógu að öllu saman. Meira að segja vinir
hans héldu að hann væri orðinn galinn i
kollinum.
En svo hitti Gillette uppfinningamann-
inn William Nickerson, sem tók þegar að
sér að leysa tæknilegu vandamálin. Nick-
erson hafði þegar fundið upp lyftuhnapp-
ana, sem gátu stöðvað lyftuna við hvaða
hæð sem fólk óskaði, vél til að vigta og
binda kornknippi og fleira handhægt. Nú
var myndað félag, sem i lauslegri þýðingu
nefndist Gillette-öryggisrakstrarfélagið,
24
og aðalstöðvar þess voru i litlu herbergi
yfir fiskbúð i hafnarhverfi Boston.
William Nickerson endurbætti ekki að-
eins rakblöðin, heldur útbjó vél sem
framleiddi bæði raksköfurnar og blööin,
næstum sjálfvirka. En vandamálin hlóð-
ust upp á hinum vængnum: Félagið var á
kafi i skuldum og hvað gagnaði þá að
fjöldaframleiða rakblöð, þegar enginn
vildi kaupa þau? Gillette og Nickerson
gáfu öllum vinum sinum og kunningjum
sköfur og blöð, jafnframt þvi sem syrti i
álinn i peningamálunum. En skyndilega
fékk einn kunningjanna trú á hugmynd-
inni og lofaði fjárhagsaðstoð. Þá breyttist
allt til hins betra. Árið 1903 var búin til 51
rakskafa og 168 rakblöð. Arið eftir fékk
Gillette einkaleyfi á uppfinningunni og
gat hafið auglýsingaherferð og jókst
framleiðslan I 90 þúsund sköfur og 124
þúsund blöð. Arið 1908 seldust meira en 13
milljónir rakblaða.
Eftir að hafa reist verksmiðjur i Bret-
landi, Frakklandi, Þýzkalandi og
Kanada, dró Gillette sig i hlé til að eiga
náðuga daga i ellinni. A búgarði I Kali-
forniu ræktaði hann ávexti og dreymdi
um að endurskipuleggja fjármálakerfi
alls heimsins. Mynd af honum, manni
með liðað hár og vel snyrt yfirskegg, var
utan á pökkunum með Gillette-rakblöðun-
um allt fram til 1963.
Um aldirnar hefur sá siður að raka sig
breytzt. Stundum er i tizku að vera slétt-
rakaður og á öðrum timum hefur allur
rakstur verið bannaður af trúarástæöum.
Hins vegar hefur hermönnum allra tima
verið ráðið frá að safna skeggi, til þess að
óvinurinn ætti ekjci jafn auðvelt með að ná
á þeim handfestu á vigvöllunum.
Gömlu rakhnífarnir voru hreinustu
morövopn. Það varð að fara varlega með
þá og það gat haft blóðugar afleiöingar að
gera smámistök. Fyrsti rakhnífurinn,
sem hægt er að segja, að hafi verið nokk-
urn veginn öruggur, var fundinn upp I
Paris árið 1762. Blað hans var fellt inn i
málmhylki, þannig að aðeins eggin gekk
fram úr. Það var siðan Breti, sem gerði
hnifinn þannig, að blaðið kom þvers á
skaftið. Raksköfur urðu ekki sérlega vin-
sælar, þangað til Gillette kom með sina og
blaöið með. Hann átti i hatrömmum deil-
um og jafnvel illindum við framleiðendur
rakhnifanna, þvi þeir töldu aðhann mundi
leggja undir sig allan markaðinn.
En siðan fengu rakblöðin keppinaut:
Þurrraksturinn. Engin sápa, ekkert vatn
eða froða, engir borstar eða krem. Fyrsta
rakvélin kom á markaðinn með hnifum,
sem snerust bak við rifaðar plötur og
sniöu skeggstubbana sundur fljótt og
sársaukalaust. G.P. Appleyard fékk
einkaleyfi á þessari snilldaruppfinningu
skömmu fyrir fyrri heimsstyrjöldina og
1923 fann Jakob Schick upp fyrstu raf-
magnsrakvélina, sem hefur siðan oröið til
þess að rakarastofurnar gömlu heyra nú
sögunni til.
Teikning frá 18 öld, þegar rakhnffurinn
ógnaði eyrum manna og nefjum.