Heimilistíminn - 21.11.1974, Blaðsíða 28

Sagnir um
einhyrninga
Þessi dularfulla skepna hefur verið tilefni
fjölda dæmisagna og þjóðsagna um allan heim
DÝR hafa alltaf gegnt miklu hlutverki i
goBsögnum og þjóðsögum um aldir og ein-
hryningurinn er gott dæmi um slikt dýr.
Þetta undarlega dýr er oftast i sögunum
meö höfuð og skrokk hests, afturfætur
antilópu, ljónsrófu og langt snúið horn
fram úr enninu. Óteljandi teikningar eru
til af einhyrningnum, gerðar í hinum óiik-
ustu samfélögum.
Eins og er um flest önnur goðsagnadýr,
hafa visindin ekki getað sannað, að slik
skepna hafi nokkurn tima verið til. En
imynd einhyrningsins hefur frá alda öðli
haft mikil áhrif á sagnir fólks og hefur
jafnvel enn i dag. Þess má geta, að i
skjaldarmerki brezku konungsfjölskyld-
unnar er einhyrningur.
Elztu sagnir sem vitaö er um um ein-
hyrninginn eru frá þvi ár 2500 fyrir Krist.
Þetta eru reyndar myndir, ristar i grjót
og fundust þær við fornleifauppgröft i Ind-
landi. Margar þessara mynda eru hrein
listaverk og á þeim eru auk einhyrnings-
ins nashyrningar, filar og tigrisdýr. En
einhyrnda dýrið likist einna helzt nauti og
stendur horniö beint fram úr enni þess.
Margt af þvi sem ritað hefur verið til
forna um einhyrninginn, er ákaflega
ruglingslegt og óljóst. Það elzta sem vitaö
er um er siðan um 400 f. Kr. og þar er lýst
dýri, sem ætla má að hafi verið ind-
verskur nashyrningur. Griski heim-
spekingurinn Aristóteles, sem uppi var
frá 384 til 322 f. Kr. trúið þvi aö til væri
einhyrnd skepna.
Meira að segja i Gamla testamentinu er
talað um einhyrning og átt við evrópskan
uxa. Margir eru þeirrar skoðunar, að
þýðendur Gamla testamentisins hafi
unnið út frá myndum, sem sýndu uxann
frá hlið, þannig að aðeins annað horn hans
var sýnilegt.
En þegar orðið einhyrningur var komiö
inn i Bibliuna, varð enginn endir á sögum
um skepnuna. Allir, sem dirföust að efast
um tilurð hennar, voru ásakaöir fyrir að
vantreysta Bibliunni og slfkt var guðlast.
Áriö 1551 sýndi þýzkur náttúrufræð-
ingur tréristu af einhyrningi og hélt fyrir-
lestra um þessa dýrategund. Hann hélt
þvi fram, að til væru eða hefðu veriö þrjár
tegundir einhyrninga. Þá sagði hann að
horniö væri gætt miklum lækningamætti.
Arið 1827 lýsti maður að nafni Baron
Cuvier þvi yfir, að einhyrnd skepna með
klaufir gæti alls ekki verið til, þvi slikar
skepnur hlytu að hafa samsett einnisbein
og út úr þvi gæti ekki vaxið horn. Margir
komu með gagnkenningar og bentu á ná-
hvelið máli sinu til stuðnings og héldu þvi
jafnvel fram, að hvalur þessi væri hinn
upprunalegi, eini og sanni einhyrningur.
Þvi miður eru engar sannanir til fyrir þvi.
Visindamönnum hafði tekizt að hrekja
allar kenningar um tilveru ein-
hyrningsins, þegar þeir fengu skell i mars
28
A myndum hefur einhyrningurinn
venjulega skrokk og haus hests og
langt snúiö horn fram úr enninu.