Morgunblaðið - 20.11.2004, Qupperneq 31

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 20. NÓVEMBER 2004 31
FLESTIR stjórnmálaflokkar byggja
stefnu sína á hugsjónum og setja sér
markmið um almannahagsmuni. Þekkt
er að róttæk hægri stefna vill að ein-
staklingurinn hafi fullt frelsi til alls,
nánast auga fyrir auga og tönn fyrir
tönn. Sá sterki skal ráða og allir hlutir
skuli einkareknir. Róttæk vinstri
stefna bannar allt frelsi einstaklingsins.
„Flokkurinn“ skal ráða og honum ráða
einstaka valdhafar. Þessir
öfgaflokkar ná engum ár-
angri í lýðræðisríkjum og
drepa manndóminn þar
sem þeir ráða. Stjórn-
málaflokkum vegnar jafn-
an best og þjóðfélögunum
einnig ef stefnan er smíðuð
úr því besta úr hægri og
vinstri pólitík, þ.e. öfg-
arnar sniðnar af. Hér á
landi hefur miðjustefna
verið ríkjandi nánast alla
síðustu öld með miklum ár-
angri fyrir þjóðfélagið. Góð
miðjustefna byggist á því
að virkja framtak ein-
staklinganna og tillögur þeirra, gefa
þeim frelsi til athafna en jafnframt að
byggja öflugt öryggisnet úr vinstri
stefnu og félagshyggju, þar sem ekki
síst jafnræði allra til heilbrigðisþjón-
ustu og jafnræði til mennta er sett á
oddinn. Ennfremur er skattapólitík
beitt til jöfnunar, tekjuskattur er jöfn-
unartæki og barnabætur greiddar af
ríkinu til foreldra barna.
Því er þetta hér rifjað upp, að Fram-
sóknarflokkurinn ber skýrasta miðju-
stefnu íslenskra flokka og hefur setið í
samsteypustjórnum þar sem að hafa
komið flokkar til hægri og vinstri. Hlut-
verk Framsóknarflokksins hefur því
verið að sníða öfgarnar af róttækum
stefnumálum hinna flokkanna og halda
á lofti þeim atriðum og gildum sem ís-
lensk þjóð hefur byggt á og telur best.
Niðurstaðan er sú að Ísland er eitt
fremsta ríki veraldar hvað jafnræði og
lífskjör varðar.
Framsóknarflokkurinn hefur ekki
þurft í 88 ára sögu sinni að skipta um
nafn eða kennitölu, hann getur með
sanni sagt stefnu sína hafa virkað vel.
Ísland er talið í hópi þeirra ríkja sem
býr við best lífskjör og mikinn uppgang
síðustu 10 árin. Lýðveldistíminn er nán-
ast samfelld sigurganga,
þó draga verði frá nokkur
kreppuár og ótrúlega erf-
iðleika í glímu við verð-
bólgu allt til ársins 1991,
að þjóðarsátt náðist í rík-
isstjórn Steingríms Her-
mannssonar. Framsókn-
arflokkurinn hefur
eðlilega þróast og breyst
í gegnum áratugi eins og
svo margt annað í þjóð-
félaginu. Það hafa einnig
hinir stjórnmálaflokk-
arnir gert. Vinstri flokkar
síðustu aldar heyra allir
sögunni til og nýjar
hreyfingar hafa risið á grunni þeirra.
Sumir þeirra byggðu stefnu og höfðu
ofurtrú á því kerfi sem beðið hefur skip-
brot í fyrrum austantjaldslöndum Evr-
ópu. Oft verð ég þess áróðurs var, bæði
af hægri og vinstri mönnum, að það sé
ekki stjórnmálaskoðun að aðhyllast
Framsóknarflokkinn. Ennfremur verð
ég þess var að heilar stéttir eru beittar
þeim áróðri að Framsóknarflokkurinn
sé ekki þeirra flokkur. Sterkasti streng-
urinn í verkum flokksins og stefnu er þó
að þora í baráttu fyrir framkvæmdum,
sem skila fólkinu í landinu aukinni hag-
sæld. Atvinna og kraftur atvinnulífs er
eldurinn í arni þjóðfélagsins. Á þeim
krafti ræðst hvernig búið er að sjúkum,
öldruðum og allri samhjálp í þjóðfélag-
inu, hvað er til skiptanna og getu þjóð-
arinnar til samhjálpar. Eitt er víst að í
tíð núverandi ríkisstjórnar hafa lífskjör
batnað til muna. Laun hafa hækkað að
raungildi um 50% og félagshyggjan
verið rétt af með þeim hætti, að til heil-
brigðismála fara nú 123 milljarðar í
stað 46 milljarða á árinu 1995.
Málefni öryrkja og aldraðra hafa
einnig verið tekin til endurskoðunar
með þeirri málalyktan að sú sáttagjörð
sem heilbrigðisráðherra beitti sér fyrir
hefur bætt lífskjör þessara hópa veru-
lega. Beinn stuðningur við barna-
fjölskyldur er að hækka verulega með
hækkun barnabóta, þá er ljóst að tekju-
skattur mun lækka um 4 prósentustig í
áföngum á kjörtímabilinu, sem er sá
skattur, sem unga fólkið með námslán
á bakinu munar mest um. Ekki má
gleyma lækkun endurgreiðsluhlutfalls
námslána um eitt prósentustig eða úr
4,75% af tekjum lánþega í 3,75%. Er
ekki rétt að spyrja, hvort það sé ekki ný
hugsun, umbyltingin og þrótturinn í at-
vinnulífinu sem valdi þessari þróun.
Hitt muna allir, að stjórnarandstaðan
hefur barist gegn flestu því sem skiptir
mestu í þessari þróun.
Að brjóta heilann um pólitík
Eftir Guðna Ágústsson ’Hlutverk Framsókn-arflokksins hefur því ver-
ið að sníða öfgarnar af
róttækum stefnumálum
hinna flokkanna og halda
á lofti þeim atriðum og
gildum sem íslensk þjóð
hefur byggt á og telur
best.‘
Guðni
Ágústsson
Höfundur er landbúnaðarráðherra.
FORYSTUMENN ríkisstjórn-
arinnar gerðu sig seka um mikil mis-
tök í utanríkismálum þegar þeir
ákváðu í mars 2003 að setja Ísland á
lista hinna ,,staðföstu“
þjóða og veita innrásinni í
Írak þannig pólitískan og
siðferðilegan stuðning.
Mistök sem geta orðið ís-
lenskri þjóð dýrkeypt og
verða ekki leiðrétt nema
nafn hennar verði tekið af
listanum.
Sjálfsmynd okkar og
ímynd á alþjóðavettvangi
hefur orðið fyrir álits-
hnekki sem mun fylgja
okkur um ókomin ár nema
þessi mistök verði leiðrétt.
Kjarni þessarar sjálfs-
myndar hefur verið vopn-
leysi þjóðarinnar um aldir og órofa
samstaða um að við tækjum aldrei þátt
í því að segja annarri þjóð stríð á hend-
ur. Hinn 18. mars 2003 ákváðu tveir
menn, Davíð Oddsson og Halldór Ás-
grímsson, upp á sitt eindæmi og án
samráðs við þing eða þjóð að breyta
þessari mynd.
Ástæðan sem hægt var
að sameinast um
Það vantaði ekki réttlætingar. Þær
voru sóttar til Bush og Blair og voru
þær helstar að Saddam Hussein réði
yfir gereyðingarvopnum, hann væri ill-
menni sem hefði drepið og kvalið eigin
þegna og aðgerðin væri liður í stríðinu
á hendur hryðjuverkamönnum.
Það er rétt að Saddam er illmenni
sem er ábyrgur fyrir marvíslegum
voðaverkum. En það er margur fant-
urinn við völd og yrði víða eyðilegt um
að litast ef farið væri gegn þeim öllum
með báli og brandi. Kenningar um ger-
eyðingarvopnaeign Saddams voru hins
vegar beinlínis rangar og margt bendir
til að bæði ráðamenn í Bandaríkjunum
og Bretlandi hafi vitað að svo var.
Þannig sagði Paul Wolfowitz, aðstoð-
arvarnarmálaráðherra Bandaríkj-
anna, í viðtali sem birtist við hann
tveimur mánuðum eftir innrásina, að
menn hefðu komið sér saman um eina
ástæðu, gereyðingarvopnin, af ,,stjórn-
kerfislegum ástæðum … vegna þess
að það var eina ástæðan sem allir gátu
verið sammála um“.
Það kom samt ekki í veg fyrir að
vopnaeftirlitsmenn
Sameinuðu þjóðanna,
með Svíann Hans Blix í
broddi fylkingar, væru
hæddir og smáðir af for-
mælendum innrás-
arinnar fyrir að finna
ekki þau gereyðing-
arvopn sem ekki voru
til.
Haukar í horni
Heimatilbúnu rökin, og
líklega þau sem réðu úr-
slitum um stuðning for-
sætisráðherra og utan-
ríkisráðherra, voru svo
þau að í þessu máli ættu Íslendingar að
standa með bandarískum stjórnvöld-
um sem hefðu sýnt þeim vináttu og
tryggð í 50 ára varnarsamstarfi. Þetta
kom m.a. fram á fundi sem Halldór Ás-
grímsson, þáverandi utanrík-
isráðherra, átti með stúdentum í Há-
skóla Íslands hinn 26. mars á síðasta
ári. Sömu rök voru sett fram í rit-
stjórnargreinum Mbl. á þessum tíma.
Viðræður um varnarmál við banda-
rísk stjórnvöld voru yfirvofandi og
greinilega talið mikilvægt að þau
fengju skýr skilaboð um að á Íslandi
ættu þau hauka í horni. Forsvarsmenn
ríkisstjórnarinnar lögðu sjálfsmynd og
siðferðisvitund Íslendinga undir og
það hlýtur því að hafa verið eins og
blaut tuska framan í þá þegar banda-
ríski sendiherrann tilkynnti forsætis-
ráðherra þann 2. maí 2003, hálfum
mánuði fyrir kosningar, að flugvélar
Bandaríkjamanna yrðu fluttar úr landi
mánuði síðar. Ráðherrarnir ákváðu
enda að þegja um þessa háðung fram
yfir kosningar en allar götur síðan hafa
þeir ýmist beitt fortölum eða hótunum
til að reyna að tryggja að þoturnar
fjórar sem eru í Keflavík fái að vera
þar áfram og þeir hafi þann árangur af
erfiði sínu í Íraksmálinu.
Á vorþingi Samfylkingarinnar 4.
apríl 2003 lagði ég til að við létum það
verða eitt okkar fyrsta verk, ef við
kæmumst í ríkisstjórn, að taka Ísland
út af lista ,,hinna staðföstu þjóða“.
Margir andstæðingar Samfylking-
arinnar urðu til að hneykslast á þessari
yfirlýsingu og Hjálmar Árnason, þing-
maður Framsóknarflokksins, taldi að
afstaða Samfylkingarinnar gæti veikt
stöðu Íslands í viðræðum um varn-
arsamninginn. Mbl. sagði þessa yfirlýs-
ingu mína mjög vanhugsaða enda hefð-
um við Íslendingar ,,á undanförnum
vikum styrkt stöðu okkar í alþjóðlegum
samskiptum“ – hvað svo sem átt var við
með því. Taldi blaðið slíka yfirlýsingu
frá forystumanni næststærsta flokks
landsins ekki traustvekjandi og til
marks um ,,staðfestuleysi“ í utanrík-
ismálum.
Ríkisstjórnin kallar sig staðfasta en í
afstöðunni til innrásarinnar í Írak var
hún of ístöðulaus til þess að láta hin sið-
rænu gildi ráða. Hún studdist ekki við
siðferðiskennd íslensks almennings
sem segir að vináttu, þó dýrmæt sé,
megi ekki kaupa hvaða verði sem er.
Hún telur sig trausta en á einum
morgni fórnuðu forsvarsmenn hennar
aldagamalli sjálfsmynd og sérstöðu Ís-
lendinga á alþjóðavettvangi. Hún held-
ur að hún sé að gæta hagsmuna Íslands
en er svo skammsýn að hún fórnar
þeirri auðlegð og þeim framtíðarhag
sem við Íslendingar höfum af ímynd Ís-
lands sem landi friðsældar og frið-
semdar.
Og nú kann einhver að spyrja: en
hvað um varnarhagsmuni Íslands,
skipta þeir engu máli? Því er til að
svara að þeir gera það vissulega en það
er sjálfstætt úrlausnarefni að leggja
mat á hverjir þeir eru og hvernig þeim
verði best fyrir komið. Það er efni í
aðra grein.
Afdrifarík mistök
í utanríkismálum
Eftir Ingibjörgu Sólrúnu
Gísladóttur
’Sjálfsmynd okkar ogímynd á alþjóðavettvangi
hefur orðið fyrir álits-
hnekki sem mun fylgja
okkur um ókomin ár
nema þessi mistök verði
leiðrétt.‘
Ingibjörg Sólrún
Gísladóttir
Höfundur er varaformaður
Samfylkingarinnar.
ð til 1,23% hækkunar. 1. janúar
nig gildi launakerfisbreytingar
ri kennara sem að jafnaði eru
0,75% hækkunar.
launakerfisbreyting tekur gildi
næsta ári vegna ábyrgðarstarfa
n er til 1,5% hækkunar. Frá og
a tíma tekur gildi lækkun á
yldu og er sú breyting metin til
kkunar og hækkun sem samið var
umfram miðlunartillögu sátta-
á og með 1. ágúst nk. er metin til
kunar.
ækkun kennsluskyldu
tin til 3,35% hækkunar
janúar 2006 hækka almenn laun
g 1. janúar 2007 hækka laun aftur
um 2,25%. Hinn 1. ágúst 2007 tekur gildi
vinnutímabreyting þegar almenn kennslu-
skylda er lækkuð úr 27 í 26 kennslustundir
og undirbúningstími kennara eykst. Sú
kennsluskyldulækkun er í heildina metin til
3,35% hækkunar.
Loks verður svo 2,25% almenn launa-
hækkun 1. janúar 2008.
Samtals er því talið að uppsöfnuð hækk-
unaráhrif kjarasamninga sveitarfélaga og
grunnskólakennara á samningstímabilinu
verði 31,19%, að frátöldum eingreiðslunum
eins og áður segir.
Ekki hefur verið reiknað með kostnaðar-
auka vegna yfirvinnugreiðslna á þessu
tímabili í þessari samantekt, en lækkun
kennsluskyldunnar er til þess fallin að auka
yfirvinnugreiðslur kennara.
anir vegna
nga 31,19%
nnsluskylda þeirra lækkar og lífeyrisréttindi aukast.
félaganna vegna samningsins er metin á yfir 30%.
nnar
jara-
kóla-
millj-
num),
, for-
íkur-
aður
ra er
rri 8
væmt
vars-
jónir
og fasteignaskatturinn gefur í aðra
hönd á bilinu 130 til 150 milljónir
þannig að þetta er í kringum 900
milljónir króna sem við fáum þar
inn,“ segir Stefán Jón. Óvíst sé á
þessari stundu hvert viðbótarfjár-
magn verði sótt, en sumt af því
muni skila sér aftur inn í útsvari.
Að sögn Stefáns Jóns er eftir að sjá
hvað aðrir kjarasamningar fela í
sér.
Borgarráði var í fyrradag
kynntur áætlaður útsvarsstofn og
þær forsendur sem þar liggja að
baki. „Því miður er atvinnuleysi
ekki að minnka jafnmikið og von-
ast var til.
Fjárhagsáætlun í jafnvægi
Við ætluðum okkur hins vegar
og gerum það, að skila fjárhags-
áætlun næsta árs í jafnvægi að
óbreyttu, þ.e. fyrir utan kjara-
samningana, útsvarshækkunina og
fasteignaskattana sem koma sem
liður á móti. En hvar við sækjum
viðbótarfjármagnið, það er svo
annað mál,“ segir hann.
aður eykst um 1,1
arð kr. árið 2005
orgarinnar verður nærri 8 milljarðar
Morgunblaðið/Golli
erkfalli, en samningur þeirra felur í sér yfir 30% kostnaðarhækkun.
sömu breytingum og
nara samkvæmt kjara-
mbandsins við sveit-
var í vikunni. Þ.e.a.s.
któber sl. og 3,0% um
m samningur við
t í janúar 2008, um
rdóttur, formanns
Skólastjórafélags Íslands, eru laun skólastjóra í
dag á bilinu 236.454–449.866 kr. (þ.e. hæstu
mögulegu laun miðað við tvo viðbótarflokka af
sérstökum ástæðum).
Laun skólastjóra taka mið af fjölda nemenda í
skóla og eru ekki t.a.m. lífaldurstengd. Lægstu
launin eru greidd skólastjórum þar sem eru færri
en 33 börn í skóla og hæstu launin fá þeir sem
stjórna skóla með 700 börnum eða fleiri.
ólastjóra eru 236–449.000