Eintak - 03.03.1994, Blaðsíða 25

sendar á Vog. Hvað er eiginlega að
gerast í Litlu Skerjó? Ég bara spyr.
SELJAHVERFI
Eiríkur Jenson
Bensín-
sprengjur á
Breiðholts-
braut
ÓSKAR JÓNASSON
„Seinna kom síki íkringum skól-
ann (með krókódílum, held ég)
og annar virkismúr utan um
það. Meira að segja leiktækin
hefðu nýst til pyntinga. “
ur, sem búum í Seljahverfinu, er
annt um að þvo þennan stimpil af
hverfinu, enda lítum við svo á að
þessi hluti sé fínni en aðrir hlutar
Breiðholtsins. Það má þó ekki skilj-
ast þannig að hér búi einungis
snobbaðir hrokagikkir. Hér er
öll flóra samfélags-
ins í sátt og sam-
lyndi, allt frá rusla-
korlum til ráðherra en
af kunnum íslendingum koma
helst upp í hugann Halldór Ás-
grímsson og Steingrímur J. Sig-
fússon.
Mér fmnst Seljahverfið svolítið
út úr fyrir minn smekk og erfítt að
búa hér ef maður hefur ekki bíl. Ég
er ennþá í föðurhúsum en á síður
von á að ég búi í hverfinu þegar ég
fer að heiman."
HOLTIN
Friðrik Þór Friðriksson
Bestu
sögurnarí
Bíódögum
Friðrik Þór Friðriksson kvik-
myndagerðarmaður bjó í Holtun-
um til níu ára aldurs.
„Ég lék mér á Framvellinum og á
Háteigsholtinu. Þar var verið að
reisa Háteigskirkjuna. Holtin voru
barnmargt hvejft og það var gott að
alast þar upp. I CÍag gætí ég
aftur á móti ekki
hugsað mér að búa
þar. Mér finnst það
hálfdautt. Þarna voru menn
eins og Gunnar Hálfdánarson
forstjóri Landsbréfa, Sigurbjörn
Ásgeirsson lögreglumaður, Krist-
ín Á. Ólafsdóttir borgarfulltrúi og
Ómar Ragnarsson bjó beint á
móti mér. Hafsteinn miðill bjó
líka í hverfinu.
Bestu sögurnar mínar úr Holt-
unum eru í Bíódögum.“
Atriði 23.
Inni. Nótt. Þvottaherbergi.
Börn standa með heimatilbúna bíó-
tniða í biðröð fyrir framan þvotta-
herbergið. Tómas stendur í dyrunum
með tollvarðarhúfu föður síns á
höfðinu og rífur af miðunum. Þegar
allir hafa keypt sig inn, slekkur hann
Ijósin og strengir hvítt lakfyrir dyrn-
ar. Tómas gefur Bigga tnerki og Biggi
setur skuggamyndavélina í gang.
Skuggamyndir afRauðhettu og móð-
ur hennarfalla á iakið.
Tómas: Einu sintii var lítil stúlka.
Hún bjó hjá tnömtnu sinni í húsi og
átti rauða kápu. Þess vegna var hún
kölluð Rauðhetta. Einngóðan veður-
dag kom matntna hennar til hennar
og bað hatta utn að fara út í skóg til
öttitnu hennar, af því að amtna
hennar varveik...
Gríðarleg stemmning ríkir í sainutn
JÓN Birgir Pétursson
„Gamla hverfið er að verða staðlað góðborgarahverfi og gamlar
kellingar sem hrella litla krakka eru sendar á hæli. Fyllibytturnar
sem fóru með Ijóð fyrir köttinn sinn eru sendará Vog. Hvar er eigin-
lega að gerast í Litlu Skerjó? Ég bara spyr. “
unum í frjálsum
íþróttum, sjálfs Torfa
Bryngeirssonar! Hún
var sögð skapstór með afbriðgðum,
gamla konan, en hefði leitað til sála
síns í dag.
í húsinu Laug við Reykjavíkur-
veg minnist ég bjartleits Vestfirð-
ings sem baslaði í námi eftir stríð.
Þar var kominn Sverrir Her-
mannsson sem nú stjórnar fjár-
málum þjóðarinnar á sinn hátt.
Áreiðanlega nam hann fjármála-
visku sína mestan part í Litla Skerjó
og hlýtur þjóðin því að standa í
ævarandi þakkarskuld við hverfið á
eftir.
Neðar við þessa götu og nær
flugbrautinni bjó heiðursmaðurinn
Einar Sæmundsson, formaður
K.R. hvorki meira né minna. Ekki
hafði hann frammi neitt trúboð
fyrir sitt félag eða Sjálfstæðisflokk-
inn. Ég held að íbúarnir hafi verið
hvort tveggja í senn, Þróttarar og
Kratar, flestir hverjir í það minnsta.
Að sjálfsögðu var sérstakur borg-
arstjóri í Litla Skerjó, sjálfskipaður
öldungur, Hjálmar Þorsteinsson,
húsgagnasmíðameistari, sem átti
vel innangegnt hjá íhaldinu, og
fékk ýmsu áorkað í hagsmunagæslu
hverfisins.
Strákastóðið í hverfinu hafði nóg
að sýsla alla daga og langt fram á
nætur og hugmyndaflugið var
ótæmandi. í hverfinu var byggt
fyrsta og eina Tívolí landsins,
skömmu eftir stríð, og færði mikið
líf í hverfið. Þá kom sér vel að hafa
aðgang að vírklippum enda borg-
uðu menn sig nánast aldrei inn í
dýrðina, en áttu sín eigin „hlið“ á
afskekktum stöðum í girðingunni.
Að loknu stríðinu voru Litlu
Skerfirðingar vitni að uppbyggingu
flugsins á Islandi. Flugfélag Islands
tók sér bólfestu við flugvöllinn í
mýrinni á næstu grösum og er þar
enn og heitir í dag Flugleiðir. En
það voru fleiri merk fyrirtæki í Litla
Skerjó. Þar var Sápó, Sápugerðin
Mjöll, sem Einar KR-ingur stjórn-
aði. Þar óx upp þjóðþrifafyrirtækið
Sölunefnd varnarliðseigna. Þar var
líka einn alræmdasti skemmtistað-
ur landsins, Vetrargarðurinn. Og
þar var Sjóklæðagerðin þar til hún
brann. Og þar var prentsmiðja sem
prentaði meðal annars Tígulásinn.
I öskutunnum gátu sveinar hverfis-
ins komist í feitt og kynnst kynlífs-
málum af próförkum þessa merka
menningarrits. I þessari prent-
smiðju framleiddi ungur Skerfirð-
ingur síðar tékkhefti á Selvogs-
banka, sem gagnaðist honum von-
um framar á viðskiptabrautinni.
Nokkrar ættbálkaerjur áttu sér
stað um árabil á þessum slóðum.
íbúar Grímsstaðaholts, margfalt
fleiri og öflugri en samanlagðir
Skerfirðingar, sóttu oft að með
ófriði. Þá kom sér vel að í Litla
Skerjó hafði aðsetur það ágæta fyr-
irtæki Samlag eggjaframleiðenda. I
öskutunnum þess fyrirtækis mátti
finna þau vopn sem gátu hrakið af
höndum okkar stríðsmennina af
Holtinu, - nefnilega fúlegg! Þegar
eitt slíkt hafði hafnað á Holtara,
brast yfirleitt flótti í liðið og orrusta
var unnin með tilstyrk þessa kröft-
uga efnavopns.
Það var fisksali sem leysti stríðs-
átökin upp með snjöllu bragði.
Dóri fisk, sem kom á morgnana og
þeytti lúður sinn til að láta hús-
mæður vita af ýsunni á bílpallinum
sínum, stofnaði Þrótt, það merka
félag, ásamt Eyjólfi sundkappa á
Holtinu, þeim mikla öðlingi. Þrótt-
ur sameinaði Holtara og Skerfirð-
inga á svipstundu í byrjun ágúst
1949. Síðan hefur ekki farið styggð-
aryrði milli ungra íbúa bæjarhlut-
anna.
En ekkert má vera í friði fyrir yf-
irvöldúm Reykjavíkur. Á píla-
grímsferðum um hverfið um helgar
má sjá eyðilegginguna. Þarna er
komið fyrir öllum aflóga húsum
borgarinnar. Svo eru risin raðhús
úr steinsteypu, og íbúðir háskóla-
stúdenta eru að nálgast hverfið og
menntamenn þjóðarinnar að verða
Litlu Skerfirðingar.
Gamla hverfið er að verða staðl-
að góðborgarahverfi og gamlar
kellingar sem hrella litla krakka eru
sendar á hæli. Fyllibytturnar sem
fóru með ljóð fyrir köttinn sinn eru
Seljahverfið stendur sunnan
Breiðholtsbrautar gegnt Fella-
hverfi. Eiríkur Jensson háskóla-
nemi, býr í Seijahverfi og kann því
nokkuð vel.
„Ég flutti í Seljahverfið þegar ég
var Qögurra að verða fimm ára
gamall,“ segir Eiríkur. „Hverfið var
mikið til í byggingu á þeim tíma og
á hugann leita minningar um
ópússaða steinsteypu, rifið plast í
gluggum, og mold og drullupollar
út um allt. Á þeim fimmtán árum
sem eru liðin síðan, hefur hverfið
orðið rótgróið og fallegir og vel
hirtir garðar eru hér víða í dag.
Húsin eru flest í hinum hefð-
bundna íslenska steinsteypustíl en
það er eins og sumir arkitektarnir
hafi ekki verið með fæturna á jörð-
inni þegar þeir hönnuðu bygging-
arnar eftir hugmyndum sínum. Til
dæmis þá áttu raðhúsin og blokk-
irnar með skáþökunum, sem setja .
mikinn svip á hverfið, að mynda
rósamunstur ef horft væri á hverfið
úr lofti. Ég á erfitt með að átta mig
á tilganginum með þessu teppa-
munstri og mér hefur ekki tekist að
greina rósirnar þegar ég hef flogið
yfir Breiðholtið.
Það var mikið af börnum í hverf-
inu sem hópuðust saman til leikja
langt fram eftir á björtum sumar-
kvöldum. Stundum sló í brýnu
okkar á milli, sem endaði með
stríði eins og það var kallað, en bar-
ist var með kústsköftum, vatni og
pottlokum. Þessar erjur voru oftast
lítilsháttar og í mesta lagi hljóp ein-
hver grenjandi heim með kúlu á
hausnum.
Mér er sérstaklega minnisstætt
þegar óeirðir brutust út á milli
Seljahverfis og Fellahverfis fyrir um
það bil tíu árum. Seljaskóli hafði
sigrað í JC keppninnni í innanhúss-
fótbolta og Fellavillingarnir brugð-
ust hinir verstu við. Áður en langt
var um liðið hafði planið fyrir
framan verslunina Kjöt og Fisk
breyst í nasablóðugan vígvöll.
Bensínsprengjur flugu á víxl yfir
Breiðholtsbrautina og áttu saklaus-
ir vegfarendur fótum sínum fjör að
launa. Löggan mætti á svæðið og
hneppti hina atkvæðamestu af
óeirðarseggjunum í varðhald. Ekki
varð um frekari stórorrustur á milli
hverfanna næstu árin en ekki var
óhætt fýrir mig að hætta mér einn á
báti um Fellahverfi næstu misserin.
Það hefur færst ró yfir Breiðholt-
ið frá þessum tíma þó að margir
haldi að það sé hálfgert slömm og
gömlum konum sé ekki hætt út á
götu því þá verði þær rændar. Okk-
SMÁÍBÚÐAHVERFIÐ Óskar Jónasson
Bardagalist
í Smáíbúða-
hverfínu
Einn daginn kvisaðist út orð-
rómur um að borgarastyrjöld
væri í aðsigi.- við Fossvdginn!
Furðulegt,Kommi og fleiri bjuggu
þar... Sumir jafnvel í sama bekk og
maður sjálfur í Breiðó. Hvers
vegna...? I stríði spyr maður engra
spurninga. Maður hafði heyrt af
þessum hverfastríðum og vissi að
þau brutust út með engum fyrir-
vara.
Með kvöldinu varð veðrið til að
auka á spennuna, þoka læddist yf-
ir hverfið. Ég gramsaði í draslinu
úti í skúr, vantaði vopn, en gat
ekki ákveðið mig. Helst vildi ég
hafa svipu en átti ekkert leður. Ég
veit ekki, kannski var það hallær-
islegt, en ég mætti í stríðið með
gamla skátaprikið mitt. Það vakti
talsvert neikvæða athygli, en sum-
ir voru bara með spýtusverð.
Skátaprik er lengra.
Við söfnuðumst saman á fót-
boltavellinum fyrir framan
Breiðagerðisskóla - og biðum. Það
dimmdi óðum, þokan þéttist og
spennan jókst. Sagðar voru sögur
af strákum sem höfðu verið
klæddir úr öllum fötunum,
bundnir við ljósastaur og síðan
klipnir og kitlaðir... Svo komu
þeir, við sáum þá týnast yfir hita-
veitustokkinn, inn á völl þar sem
þeir byrjuðu að tvístíga. Þannig
var þetta læst heillengi, loftið titr-
aði. Þeir voru þó ekki fleiri en við.
Ég sá ekki Komma á meðal þeirra.
Hann er líka rola. Til að auka á
dramatíkina fór rafmagnið af
Ijósastaurunum. Allt var í grárri
stríðsmóðu. Loksins heyrðist til
tveggja stráka að rífast úti í kanti.
Hóparnir sópuðust þangað og
stríðið braust út. Hérumbil strax
var ég umkringdur af fjórum eða
fimm. Þeir voru með trésverð og
einn var með svipu eins og ég vildi
hafa. Hann náði að slá mig fast í
lærið sem var hræðilega sárt. Ég sá
rautt. Ég sveiflaði skátaprikinu
mínu í hringi og öskraði. Það
þurfti ekki meira. Þeir flúðu. Ég
lamdi ekki einu sinni neinn.
Stríðið þróaðist út í skæruhernað
sem táknar að allir flúðu í allar
áttir, gengu síðan í smáhópum
um göturnar í þokunni og rökkr-
inu og vonuðust til að rekast ekki
á andstæðing. Sem gekk eftir.
Stríðið varði í tíu mínútur. Eftir
að maður var búinn að meiða sig,
nennti maður þessu ekki lengur.
Við bjuggum í Bakkagerði 3
sem er annað hús frá Grensásvegi.
Grensásvegur er járntjaldið í mín-
um huga. Hinurn megin við hann
er hið óhugnanlega Hvassaleitis-
hverfi! Það versta við það var að
ég þekkti engan þar. Það hefði
mátt fara í stríð við Hvassaleitis-
hverfið mín vegna. Ég bar út
Moggann á Háaleitisbraut, seinna
skúraði ég barnaheimilið og þurfti
þess vegna alltaf að fara þarna um.
Verst þótti mér að fara framhjá
sjálfum skólanum. Rammgert
svart virki með löngum mjóum
gluggum sem nýtast vel í hernaði.
Seinna kom síki í kringum skól-
ann (með krókódílum, held ég)
og annar virkismúr utan um það.
Meira að segja leiktækin hefðu
nýst til pyntinga. Einn sunnudag-
inn þegar ég va’r að klára að skúra
tók ég eftir því að tveir úr Hvassó
voru að sniglast á róluvellinum
fýrir utan barnaheimilið. Ég þorði
ekki út heldur fylgdist með þeim
út um gluggann. Þeir pukruðust
heillengi inni í litla dúkkuhúsinu -
svo fóru þeir loksins. Ég beið að-
eins en læddist svo út í dúkkuhús.
Ég sá að þeir höfðu rótað í sandin-
um í einu horninu. Ég gróf þar
niður og fann poka fullan af pen-
ingum, skiptimynt. Kannski ekki
mikið en sæluvíman, að hafa séð
við Hvassaleitingum, hún var dýr-
mæt. Ég gekk heim í Enid Blyton-
skapi.
En fyrir austan Grensásveginn
var alltaf logn og blíða. Við pönk-
ararnir fengum að stunda glæpa-
starfsemi okkar óáreittir. Eg veit
ekki hvort við vorum villingar, ég
held að við höfum verið of vel
skipulagðir til að geta verið vill-
ingar. Eða altsvo, við keyrðum
um hverfið, 6-7 stykki saman í
litlum rauðum Fiat, með græjurn-
ar fáránlega hátt stilltar. Við
héngum í sjoppunni í Grímsbæ.
Besti vinur okkar „afgreiddi"
(maður keypti eitthvað eitt, síðan
mátti maður stela það sem eftir
var kvölds. Þess vegna var hann „-
besti vinur“ okkar). I sjoppunni
urðum við fljótt fölir, slappir og
bólugrafnir pönkarar. Þannig eiga
pönkarar að vera. Við vorum í
alltof stuttum buxum, hermanna-
skóm og svörtum jökkum með
Sex Pistols-merkjum. Við duttum
út úr öðrum klíkum í hverfinu og
urðum lokuð klíka. Vorum ekki
æskilegir í venjulegum vamm-
lausum partíum. Ég held að við
höfum verið eina fólkið sem
þurfti að þrífa upp sína eigin ælu í
svoleiðis partíum. Eða vorum það
bara við sem ældurn? Nei... en
sennilega aðeins meira en aðrir af
því að við vorum að prufa okkur
áfram með að eima brennslu-
spritt. Við reyndum að gera allt af
okkur sem við mögulega gátum,
nema við brutumst aldrei inn í
hannyrðaverslanir og stunduðum
ekki vændi. Allt annað var leyfi-
legt. Ég er of klár til að fara að telja
það upp hér.
Eiríkur Jenson
„Áður en langt var um
liðið hafði planið fyrir
framan verslunina Kjöt
og Fisk breyst í nasa-
blóðugan vígvöll. Bens-
\mngjur flugu á víxl
yfir Breiðholtsbrautina
áttu sáklausir veg-
'ótum sinum
§mmna.“
Hverfið mitt...
FIMMTUDAGUR 3. MARS 1994
25