Eintak - 16.06.1994, Blaðsíða 42

ETEEE
Kólumbía hefur á skömmum tíma komist í fremstu röð fótboltaþjóða heims og skortir ekki þá
leikgleði, sem margar aðrar þjóðir virðast hafa glatað. Maðurinn á bak við velgengnina er
þjálfarinn Francisco Maturana, en í skugga hans er minning kókaínbarónsins
Pablo Escobar, sem lagði grunninn að uppbyggingu fótboltans heima fyrir.
FótboHiojg
fíkniefni
Francisco Maturana
vill sýna heiminum að Kólumbía hafi fleira að bjóða en eiturlyf og
morðöld.
Á undanförnum árum hefur
gagnrýni aukist á þá knattspyrnu,
sem leikin er í heimsmeistara-
keppni. Menn hafa rætt um hvern-
ig evrópskur maskínufótbolti hefur
komið í stað þeirrar leikgleði, sem
áður ríkti, og keppnin orðið ólíkt
bragðdaufari. Einhverjir kynnu að
halda að hér sé einungis um fortíð-
arfíkn einhverra gamlingja að ræða,
en það þarf ekki annað en að líta á
markatölur undanfarinna áratuga
til þess að sjá það svart á hvítu, að
heimsmeistarakeppnin er í raun og
veru að verða leiðinlegri. Helstu
bjargvættirnar frá leiðindunum
virðast vera í Suður-Ameríku og
þar í álfu virðast engir sprækari en
Kólumbíumenn, enda nálgast fót-
boltinn það að vera trúarbrögð í
Óútreiknanlegur
snillingur
Einn athyglisverðasti leikmað-
ur Kólumbíu er Faustino As-
prilla en hann er ekki síður sér-
kennilegur karakter. Framkom-
an líkist helst því, sem vænta
mætti af einhverri söguhetju
landa hans, Gabriels Garcia
Marquez. Hann lagði eitt sinn
BMWinum sínum við hliðina á
umferðarljósum í Parma í tvo
daga og enginn dirfðist að gera
athugasemdir. Á sama tíma stóð
hann í vægast sagt stormasömu
sambandi við ítölsku klám-
drottninguna Petra Scarbach.
Hann stórskaddaði á sér fótinn
þegar hann sparkaði í gegnum
rúðu á rútu heima í Kólumbíu
og þegar hann var hjá Parma
fagnaði hann öðru hverju mörk-
um sínum með því að fara á
fjóra fætur og gelta hástöfum.
Margir hafa orðið til þess að lýsa
Faustino sem galdramanni, en
engum hefur dottið í hug að
kalla hann raunsæismann. Hann
er gífurlega hraður leikmaður,
árvökull og með boltaleikni á
borð við mestu snillinga íþrótt-
arinnar. Að auki býr hann yfir
reisn, sem er alltof sjaldgæf í
boltanum, og sumir hafa orðið
til þess að lýsa honum sem arf-
taka Maradona. Eini vandi
hans gæti verið orðsporið, því í
Evrópukeppni bikarhafa var for-
inginn algerlega tekinn úr um-
ferð af Arsenal. Maturana þjálf-
ari hefur hins vegar engar
áhyggjur af því. „Andstæðing-
arnir geta alveg tekið Maturana
úr umferð ef þeir vilja, en þeir
verða þá líka að taka úr umferð
Valderama, Rincon, Valenc-
ia...“ ©
Kólumbíu.
„Við höfum tækifæri til þess að
sýna það, að land okkar hefur
margt gott að bjóða, ekki einungis
það sem miður er,“ segir Franc-
isco Maturana, þjálfari Kólumb-
íu. Maturana, sem er 45 ára gamall,
hefur á aðeins sjö árum komið liði
Kólumbíu í fremstu röð. Það hefur
hann þó ekki gert einn og óstudd-
ur, því þrátt fyrir að enginn efist
um þrekvirki hans, þá hefur kól-
umbískur fótbolti notið bakhjarla
úr eiturlyfjamyrkviðum landsins.
„Við viljum sýna það í fótboltan-
um, að Kólumbía snýst ekki ein-
ungis um kókaín, ofbeldi, hryðju-
verk og dauða,“ segir Luis Carlos
Perea miðvallarleikmaður, sem er
einn verðlaunaðasti leikmaður
landsins. „Ég vil ekki að heimurinn
hugsi aðeins um eiturlyf og dauða
þegar Bogota og Medellin berast í
tal,“ segir Faustino Asprilla, hinn
24 ára gamli framherji, sem er helsti
markaskorari liðsins og án efa sá
leikmanna þess, sem hefur mesta
hæfileika af náttúrunnar hendi.
Það er langur tími þar til næstu
heimsmeistarar hampa bikarnum í
Rose Bowl í Pasadena að mánuði
liðnum. Á þeim tíma munu vafa-
laust margir dásama leikni Kól-
umbiumanna með fótboltann.
Samt sem áður mun talið um eitur-
lyfm og morðin ekki hljóðna. Auð-
vitað er það alveg rétt, sem haft var
eftir mönnunum þremur að ofan,
Kólumbía snýst um fleira en glæpi,
en málið er flóknara.
Árið 1987 var Francesco Matur-
ana ráðinn sem þjálfari síns gamla
félags í Medellin, Nacional, og um
leið fenginn til þess að þjálfa lands-
liðið. Maturana var á árum áður
miðvarnarleikmaður, sem þótti
ekki nema miðlungi góður, en þeg-
ar hann tók að þjálfa kom nýr mað-
ur í ljós. Maturana var ósáttur við
leikstíl liðsins, sem honum þótti lítt
spennandi og ólíklegur til þess að
skila árangri. Kólumbísk lið höfðu
um árabil sótt þjálfara sína til Arg-
entínu og Uruguay, en þeir höfðu
jafnframt keypt inn stjörnuleik-
menn að heiman. Þetta hafði vita-
skuld mikil áhrif á allan leikstíl og
endurspeglaðist um leið í landslið-
inu, sem lék jafnvarlega og af sams
konar þunga og tíðkaðist sunnar í
álfunni.
„Þegar við fórum til Argentínu
að spila vorum við argentískari en
Argentínumennirnir," segir Matur-
ana. „Þetta var eins og að spila við
spegil.“ Maturana einsetti sér að
brjóta þetta upp og hafði nýja kól-
umbíska útfærslu á 4-4-2 í huga,
með agaðri vörn, hröðu og
ákveðnu samspili á miðjunni og
framherjum, sem hefðu lausar
hendur til þess að sýna hvað í þeim
byggi í skyndisóknum á sama tíma
og miðherjarnir færu fram með
þeim og bakverðirnir styddu við
þá.
Ef Maturana hefði ekki haft leik-
mennina til þess að hrinda þessari
áætlun í framkvæmd hefði hann
vafalaust brátt verið afskrifaður
sem enn einn rómanskur draum-
óramaður. Hann var hins vegar svo
heppinn að fremstur í flokki beggja
liða hans — Nacional og landslið-
inu — var hann með snillinginn
Carlos Valderama, sem gerði
drauminn að veruleika með þeim
árangri að hann var valinn leik-
maður Suður-Ameríku tvö ár í röð.
Þegar Nacional vann Libertador-
es-bikarinn (eins konar Evrópubik-
ar þeirra Suður-Ameríkumanna)
árið 1989 var ljóst að Kólumbíu-
rnenn ætluðu að láta til sín taka á
alþjóðlegum vettvangi. Árið eftir
komst Kólumbía í heimsmeistara-
keppnina en féll úr keppni eftir
stundarbrjálæði Rene Higuita,
sem er ekki kallaður „E1 Loco“ fyrir
ekki neitt. Þrátt fýrir það er ljóst að
lið Kólumbíu mun láta til sín taka í
Bandaríkjunum, enda hefur núver-
andi lið Maturana aðeins tapað ein-
um leik á síðastliðnum þremur ár-
um.
Kólumbía er víðfemt land og fólk
þykir hafa mismunandi skapgerð-
areinkenni eftir búsetu. Bakherj-
arnir Wilson Alvarez og Gabriel
Gomez eru úr sveitinni, nánar til-
tekið frá Antioquia, en þar þykja
menn vinnusamir og agaðir, en
frumleikinn fremst á vellinum er
eftirlátinn drengjum á borð við
Valderama, Asprilla og Fredy Rin-
con, sem allir eru frá ströndinni.
„Fólkið á ströndinni er alltaf í gleð-
skap,“ segir Maturana. „Fyrir vikið
er erfiðara að hafa stjórn á því.“
Gabriel Garcia Marquez, kól-
umbíski Nóbelsverðlaunahafmn í
bókmenntum, telur að fótboltinn
hafi sett sitt mark á kólumbíska
menningu. „Við vorum alltaf með
einstaklega gott lið,“ segir rithöf-
undurinn. „Við lærðum af Argent-
ínumönnum, en við kunnum ekki
að skora. Nú höfum við lært þá
list.“
Kólumbíumennirnir hafa líka
eignast aðdáendur erlendis. Pelé,
sem er ekki öldungis ókunnugur
heimsmeistarakeppninni, telur að
lið Maturana fari að minnsta kosti í
undanúrslitin og segir að það sé
besta lið rómönsku Ameríku. Og
ítalski gulldrengurinn, Roberto
Baggio lét hafa það eftir sér að
Kólumbíumenn léku „fallegasta
fótbolta í heimi" og að þeir ættu
mikla möguleika á að vinna bikar-
inn.
Þeir sem helst efast um gengi
Kólumbíu eru nágrannar þeirra.
„Kólumbíustrákarnir lifa fyrir að
sýna sig, en í heimsmeistarakeppn-
inni verða menn að leika af al-
vöru,“ segir Tele Santana, fyrr-
verandi þjálfari Brasilíu. Alfio Ba-
sile, þjálfari Argentínu, hefur sams
konar efasemdir og afskrifaði jafn-
vel Kólumbíuliðið eftir að það
burstaði Argentínu 5-0 í Buenos
Aires á dögunum. „Við skulum sjá
hvernig þeir standast pressuna í
HM. Þeir eru með 30 milljónir
stuðningsmanna og það er mikil
ábyrgð.“
En þrátt fyrir að Maturana hafí
notið nær takmarkalausrar aðdá-
unar heima fyrir væri ósanngjarnt
að segja hann hafa staðið einn og
óstuddur að baki þessarar breyting-
ar á kólumbískum fótbolta. Hann
var.vissulega hugmyndafræðingur-
inn og hann fann leikmennina sem
dugðu. En hann og kólumbískur
fótbolti heíðu aldrei komist úr
sporunum ef ekki hefði notið við
annars sonar Medellin, kókaínbar-
ónsins Pablo Escobar.
Á áttunda og níunda áratugnum
var kólumbískur fótbolti í fjárhags-
kröggum. Heimsmeistarakeppnin
1986 átti að vera haldin í Kólumbíu,
en þegar knattspyrnusambandið
varð gjaldþrota var keppnin látin
fara fram í Mexíkó. Á sama tíma
var gífurlegur uppgangur í eitur-
lyfjaiðnaði Kólumbíu. Ofbeldi var
gífurlegt, mútur, hótanir og morð
voru helstu tæki eiturlyfjabarón-
anna til þess að tryggja vöru sinni
greiðan aðgang til neytenda á
Bandaríkjamarkaði. Þau dugðu og
til baka komu milljónir Bandaríkja-
dala á milljónir ofan. Enginn veit
fyrr víst hversu stórt neðanjarðar-
hagkerfíð er, en menn hafa slegið á
tölur frá 700 milljónum dala til
fjögurra milljarða. Hvort heldur er,
má ljóst vera að þar voru gífurlegir
fjármunir í spilinu, kókaínbarón-
arnir vissu ekki aura sinna tal og
enn síður hvað þeir áttu að nota
peningana í. Mikill hluti pening-
anna fór í byggingarframkvæmdir,
á innlendan lánamarkað og inn-
flutning á alls kyns lúxusvarningi.
En miklir fjármunir runnu einn-
ig í fótboltann. Nýir og glæsilegir
leikvangar voru byggðir og kókaín-
barónarnir komu skikki á fjármál
fótboltafélaga um alla Kólumbíu.
Þeir keyptu inn nýja leikmenn og
styrktu stöðu íþróttarinnar með
ýmsu móti.
1 Medellin studdi Pablo Escobar
liðið sitt með ráðum og dáð auk
peninganna. En ólíkt flestum öðr-
um setti hann ýmis skilyrði fyrir
stuðningi sínum við Nacional.
Escobar hafði Hróa hattar orð á sér
þar sem hann gaf ævinlega verulega
fjármuni til fátæklinga og kostaði
ýmsa þjónustu í fátækrahverfun-
um. Nú jók hann enn á vinsældir
sínar og liðsins með því að kreljast
þess að einungis Kólumbíumenn
væru keyptir til liðsins.
„Þetta voru ekki bara eiturlyfja-
peningar, sem Nacional fékk,“ segir
Juan Carlos Pastrana ritstjóri
blaðsins La Prensa í Bogota nýlega í
viðtali við Sports lllustrated. „Liðið
fékk nefnilega líka hugmyndir úr
eiturlyfjaheiminum. Escobar hafði
á tilfinningunni að Maturana væri
besti þjálfarinn, sem völ væri á.
Hann kom fyrstur manna á auga á
hæfileika Maturana.“
Það væri óneitanlega nokkur
kaldhæðni örlaganna ef sigur Kól-
umbíu í heimsmeistarakeppninni
yrði hinsta arfleifð Escobars —
mannsins sem bar ábyrgð á morð-
um hundruða lögregluþjóna,
stjórnmálamanna, dómara og
blaðamanna áður en hann féll í
blóðugum byssubardaga í desemb-
er síðastliðnum.
Yfirvöld í Kólumbíu láta sem
tengsl eiturlyfjabarónanna við fót-
boltann hafí slitnað við dauða
Escobars. Aðrir eru efins og telja að
eiturlyfjasamvinnufélag Cali, sem
cr stýrt af Miguel Rodriguez
Orejuela, hafi tekið við fyrri iðju
glæpagengisins í Medellin.
Maturana neitar því ekki að
kókaínbarónarnir hafi nokkur áhrif
á fótboltann, en hann hamrar á því
að hann hafi sjálfur aldrei látið
kaupa sig. Hann segir að 1989 hafi
ónafngreindur fíkniefnafursti boð-
ið sér 10 milljónir pesosa ef Nacion-
al ynni Libertadores-bikarinn, en
hann hafi hafnað boðinu.
Reyndar eru þess ýmis teikn að
jafnvel eiturlyfjasamvinnufélögin
virði Maturana og telji hann yfir
átökin í landinu hafinn. Kólurnb-
ískur uppljóstrari bandarísku eit-
urlyfjalögreglunnar (DEA), sem
Sports Illustrated ræddi við, segir að
velgengni Maturana hafi gert hann
friðhelgan. „Maturana er svo verð-
mætur þjálfari að þeir þora ekki að
snerta hann.“ Þegar Maturana sneri
heim frá tveggja ára þjálfunarstarfi
á Spáni árið 1992 og tók öllum að
óvörum við þjálfarastöðunni hjá
liðinu America í Cali, þar sem fýrr-
nefndur Miguel Rodriguez ræður
ríkjum, fremur en að fara aftur til
Nacional, sagði Escobar að það
væri „ekkert vandamál“, aðalatrið-
ið væri að Maturana væri kominn
heim.
Maturana getur þó ekki leyft sér
hvað sem er, en þegar fýlgst er með
kólumbíska liðinu á velli sést
greinilega hvílíka virðingu leik-
mennirnir bera fyrir þjálfara sín-
um. „Það er ekki hægt að mæta á
völlinn og setja sig í einræðisherra-
stellingar,“ segir Maturana. „Mað-
ur verður að ávinna sér valdið.
Maður ávinnur sér það með þekk-
ingu, sannfæringu á því að maður
viti hvað maður er að gera og með
því að sýna leikmönnunum hvað
maður hefur til málanna að leggja.
Eftir það þarf maður að sýna gott
fordæmi um hegðun og reyna að fá
alla aðra til þess að fylgja því.“
Þrátt fyrir að Maturana líki illa
tal um spillingu í fótboltanum
verður hann sarnt sem áður að
sætta sig við ýmsar rniður
skemmtilegar staðreyndir. Þegar
sóknarmarkmanninum Higuita
mistókst að sóla á Roger Milla á
Ítalíu sagði Maturana að það hefðu
verið „mistök á stærð við hús“.
Higuita gerði hins vegar mistök á
stærð við fjall í fýrra þegar hann að-
stoðaði fjölskyldu fyrrum við-
skiptafélaga Escobars í samninga-
viðræðum við mannræningja, sem
höfðu heimasætuna undir hönd-
um. Það var kannski óheppilegt eitt
og sér, en hann gerði þau mistök að
þiggja 50.000 dala þóknun fyrir
vikið. Fyrir það fékk hann hálfs árs
fangelsisdóm. Maturana vill sem
minnst ræða þetta, en segir að burt-
séð frá þessu sé „E1 Loco“ ekki einu
sinni þriðji besti markmaður Kól-
umbíu og komi þess vegna liði sínu
ekkert við.
Kannski menn eigi að taka mark
á Maturana og horfa fyrst og fremst
til hinnar jákvæðu hliðar Kólumb-
íu og þess sem landið hefur að
bjóða áhorfendum heimsmeistara-
keppninnar. Bjartsýni þjálfarans er
að minnsta kosti mikil og metnað-
urinn ekki minni. „Við höfum
sömu væntingar í hjörtum okkar
og aðdáendurnir. Við viljum vinna
keppnina, en við viljum vinna með
faflegri spilamennsku. Það er eina
pressan. Við getum kannski upp-
fyllt óskir annarra, en fýrst þurfum
við að uppfylla óskalista okkar
sjálfra.“ ©
í augum margra fátæklinga Medellin tók Pablo Escobar meira eftir
Hróa hetti en Al Capone og þeir vottuðu honum virðingu sína eftir
að lögreglan felldi hann í desember síðastliðnum.
42
Sport
FIMMTUDAGUR 16. JÚNÍ1994