Eintak - 23.06.1994, Side 4

ÓQEÐFELLDASTA
FRÉTT
VIKUNNAR
Kynferðis-
glæpir
hunda
© Gamlar deilur milli löggunnar í Reykjavík og í Árnessýslu © Örtröð á Mosfellsheiði 1974
© Bílaleigan neitaði að limósíurnar yrðu subhaðar út
Æk Þi(
A19
þjóðhátíðinni
k 1974 stjórn-
aði Lögreglan
í Reykjavík umferð-
armálunum alger-
lega. Margir hafa
furðað sig á því af
hverju þessu var breytt og Selfoss-
lögreglan látin taka að sér Þing-
vallasvæðið. Sérstaklega í Ijósi
þess að lögreglan á Selfossi hefur
litla sem enga reynslu af svo mikilli
skipulagningu og á nánast engin
mótorhjól. Astæðu þess, að lög-
reglan í Reykjavík sá ekki um alla
skiþulagningu nú, má rekja allt til
1974. Á þjóðhátíðinni 1974 þegar
Lögreglan í Reykjavík var við stjórn-
völinn varð sýslumaður Árnesinga
svo móðgaður að hann mætti ekki
á þjóðhátíðina í mótmælaskyni.
Lögum var síðan breytt 1975 til
þess að koma í veg fyrir að þetta
„slys“ gerðist aftur...
Fjarlægðin gerir fjöllin blá.
Margir tala um að umferðin á
þingvelli 1974 hafi gengið eins
og í ævintýri. Ef blöðunum frá þeim
tíma er hins vegar flett þarf ekki
mikinn speking til að komast að
öðru. Fyrirsagnirnar eins og „Mesta
umferðarteppa í 1100 ár,“ æpir til
dæmis á lesendur í Vísi. Þar er
einnig fyrisögnin „Erlendu gestirnir
of seinir í kvöldverðinn" og „Fjöldi
manns var 3 tíma eða meira frá
Þingvöllum til Reykjavíkur.11 Morg-
unblaðið hefur svipaða sögu að
segja og á baksíðu er fyrirsögnin:
„Samfelld bílaröð milli Reykjavíkur
og Þingvalla." Hljómar einhvern
megin kunnuglega. Síðast en ekki
síst er að geta Þjóðviljans þar sem
fyrirsögnin „Mesti umferðarhnútur
sögunnar," prýðir baksíðu blaðsins.
Það verður gaman að heyra hversu
umferðin gekk vel 1994 þegar lög-
reglan klúðrar umferðarstjórnuninni
á 75 ára lýðveldishátíðinni 2019...
w
Ymsar skýringar hafa komið á
því af hverju Lögreglan í
Reykjavík ákvað á síðustu
stundu að hætta við að fara Nesja-
vallaleiðina og fara þess í stað
Mosfellsheiðina og loka þar fyrir
alla umferð. Opinberlega er því
haldið fram að ástæðan sé að sú
leið hafi þótt fljótfarnari og það hafi
engu máli skipt hvort eð er þótt hún
hafi verið valin. Því mótmælir
reyndar Þjóðhátíðarnefnd og segir
lokunina hafa skipt höfuðmáli.
Sumir telja sig þó hafa fundið skýr-
inguna. Sú saga gengur fjöllunum
hærra að bílaumboðið sem fékk
limónsínurnar að láni, sem áttu að
flytja höfðingjana austur, hafi neitað
að lána þá ef Nesjavallaleiðin yrði
valin. Miklar rigningar höfðu verið
dagana á undan og myndast mikill
aur á veginum. Ekki mátti subba út
fínu, fínu limósínurnar...
Smjörlíki hf. seít kröfuhöfum á mánudag
Slærsti hluthafinn
tapar níu
miiyón
Davíð Scheving Thorsteinsson
FYRRVERANDI FORSTJÓRI SmJÖRLÍKIS HF.
„Er að bregðast trausti þess fólks sem trúði mér
fyrir fjármunum sinum. “
Ógeðfelldasta frétt vikunnar er
tvímælaust úr héraðsfréttablaðinu
Feyki, sem gefið er út á Sauðár-
króki. Þar segir af einu sérstæðasta
nauðgunarmáli ársins, sem vafa-
laust á eftir að verða meira úr. „Ég
hef hótað því að ef hundurinn birt-
ist hérna einu sinni enn verður
hann fjarlægður fyrir fullt og allt.
Þetta var í fjórða skiptið, sem þetta
gerðist, og hann er búinn að koma
einu sinni síðan,“ hefur Feykir eftir
Þorbjörgu Snorradóttur á Sauð-
árkróki. Glæpur hundsins fólst í því
að koma inn á lóð Þorbjargar og
hvelpa labradortík, sem hún á.
„Jú, hundurinn nauðgaði vita-
skuld tíkinni, sem var í bandi á lóð-
inni,“ bætir Þorbjörg við. Þessi frétt
er einkar ógeðfelld vegna þess að
nú hefur mannskepnunni tekist að
gera mállausum fjórfætlingum upp
glæpahneigð og kynferðisbrengl,
þegar þeir eru einungis að sinna
frumhvötum sínum. Fréttin er líka
ógeðfelfd fyrir þær sakir að Þor-
björg kemst upp með að saka
hundræksnið um nauðgun, þrátt
fyrir að ekkert komi fram um að
tíkin hafi ekki látið sér vel líka.
Reyndar felst vísbending um hið
gagnstæða í frásögn Þorbjargar
þegar hún greinir frá því að þessi
ást í meinum hafi náð klímaxi
fimm sinnum svo hún viti, en ljóst
er að á lóð Þorbjargar má eigi sköp-
um renna fái hún nokkru um ráð-
ið. Það sem gerir frétt þessa þó al-
veg sérstaklega ógeðfellda er sú
staðreynd að í kjölfar þessara heim-
sókna fékk Þorbjörg dýralækni til
þess að framkvæma fóstureyðingu
á tíkinni. Afstaða fólks til fóstur-
eyðinga er mjög misjöfn en fylgj-
endur þeirra hamra yfirleitt á um-
ráðarétti móður yfir eigin líkama.
Hvenær var tíkin spurð? ©
Næstkomandi mánudag munu
lánadrottnar Smjörlíkis/Sólar hf.
að öllum líkindum eignast hluta-
bréf núverandi hluthafa í fyrirtæk-
inu, eftir að hlutafé þess hefur ver-
ið fært niður um 95 prósent, úr 70
milljónum króna í 3,5 milljónir.
Þetta er gert að kröfu þeirra aðila
sem fyrirtækið skuldar nú rúmar
630 milljónir króna, en eftir
nauðasamninga í vetur hefur ekki
tekist að útvega nýtt hlutafé, sem
var skilyrði fyrir áframhaldandi
starfsemi. Lánadrottnar Smjörlík-
is/ Sólar hf. eru Glitnir, íslands-
banki, tðnþróunarsjóður og Iðn-
Iánasjóður. Stefna þeirra er að selja
fyrirtækið sem fyrst og samkvæmt
heimildum EINTAKS gæti sölu-
verðið numið tæplega 100 milljón-
um króna ásamt skuldum. Niður-
færsla hlutafjár þýðir að núverandi
hluthafar fá 1/20 hluta þeirrar
eignar sem þeir eru skráðir fyrir.
Allar líkur eru á því að núver-
andi hluthafar samþykki að taka
kauptilboði lánadrottnanna, en 85
prósent hluthafa þarf að sam-
þykkja tilboðið. Davíð Scheving
Thorsteinsson segir að allar líkur
séu á að tilboði kröfuhafa verði
tekið, en hann hefur undanfarna
daga verið að safna umboðum
þeirra fyrir fund sem haldinn
verður með lánadrottnum eftir
helgi.
Mikið tap hluthafa
Fjölmargir aðilar munu tapa
gífurlegum fjárhæðum við þessi
umskipti, enda er verið að selja
hlutabréfin á 1/20 hlut þess sem
þau kostuðu fýrir aðeins þremur
árum. Sem dæmi má nefna að
einn stærsti hluthafinn í Smjörlíki
hf., Björg Ellingsen, mun tapa
um níu og hálfri milljón á þessari
sölu. Hún á nú 13.5 prósenta hlut í
fýrirtækinu, að andvirði tæpra tíu
milljóna, en hlutur hennar verður
seldur á tæp 500 þúsund krónur.
Davíð Scheving á rúman sjö millj-
óna króna hlut í fyrirtækinu og
hans hlutur verður seldur á rúmar
350 þúsund krónur. 38 aðilar eiga
hlut í Smjörlíki hf.
„Bregst trausti
nluthafa11
„Þessi ganga milli hluthafa í dag
hefur ekki verið þrautalaus," segir
Davíð. „Þessi aðstaða er auðvitað
hræðileg fyrir mig persónulega,
því ég er í rauninni að bregðast
trausti þess fólks sem trúði mér
fyrir fjármunum sínum.“
Davíð segir að áform Smjörlíkis
hf. um að tappa vatni á flöskur til
útflutnings hafi orðið fýrirtækinu
endanlega að falli. „Við fjárfestum
í vélum og tækjum út á sölusamn-
inga sem samstarfsmaður okkar í
Kanada, Gunnar Helgason, hafði
gert. Hann tók þátt í þessum
kaupum og við byrjuðum að
framleiða upp í sölu sem átti að
vera trygg. En það kom hins vegar
á daginn að Gunnar seldi aldrei
neitt af því sem ætlað var. Á þessu
ævintýri töpuðum við rúmum 430
milljónum og það var meira en
fyrirtækið gat þolað.“
Gróið fyrirtæki
Smjörlíki hf. var stofnað við
samruna þriggja fyrirtækja árið
1946. Þessi fýrirtæki voru Smári
hf., Ljómi hf, og Ásgarður hf.
Rekstur Smjörlíkis gekk mjög vel
fram á níunda áratuginn, eða þar
til fyrirtækið, undir stjórn Davíðs,
hóf framleiðslu gosdrykkja og síð-
ar vatnsframleiðslu til útflutnings.
Stór lán voru tekin til þessarar
framleiðslu og ráðist var í fjárfest-
ingar sem skiptu hundruðum
milljóna. Á þessum tíma var Davíð
formaður bankaráðs Iðnaðar-
bankans, sem síðar rann inn í Is-
landsbanka, ásamt því að vera í
stjórn Glitnis hf., en þessar stofn-
anir veittu stór lán til Smjörlík-
is/Sólar hf, þar sem Davíð sat sem
forstjóri. Hann segir hins vegar
sjálfur að hann hafi aldrei fjallað
um þessar lánveitingar. „Sem for-
maður bankaráðs Iðnaðarbankans
fjallaði ég aldrei um lán til Smjör-
líkis hf., enda er það ekki hlutverk
bankaráðsmanna," segir Davíð.
Dýrkeypt mistök
En gosdrykkjaframleiðslan skil-
aði ekki því sem til var ætlast og
eftir að útflutningur á vatni mis-
tókst algjörlega og fýrirtækið tap-
aði rúmum 400 milljónum, var
ljóst að Smjörlíki/Sól hf. ætti í al-
varlegum erfiðleikum. f fýrrasum-
ar var gerður samningur við þá
lánadrottna sem eiga veðtryggðar
kröfur, Iðnþróunarsjóð, Iðnlána-
sjóð, íslandsbanka og Glitni, um
að stofnað yrði félag sem annaðist
rekstur Smjörlíkis hf. á meðan fýr-
irtækið ætti í þessum erfiðleikum.
Síðan þá hefur reksturinn verið í
höndum Árna Gunnarssonar
framkvæmdastjóra og hann segir
að reksturinn gangi afar vel. „Nú
fáumst við eingöngu við fram-
leiðslu á ávaxtasafa og smjör-
líki og sá rekstur gengur mjög
vel eins og hann hefúr reynd-
ar alltaf gert,“ segir Arni.
Rekstrarfélagið mun annast
reksturinn þar til fúndist hef-
ur kaupandi að fýrirtækinu.
Samningarnir síðasta sum-
ar fólu í sér að samið yrði við
ótryggða kröfúhafa um 70
prósenta niðurfellingu á
skuldum; að eftirlaunasamn-
ingur við Davíð Scheving yrði
lækkaður um 80 prósent og
að hlutafé yrði aukið um 120
milljónir, auk þess sem
rekstrarfélagið yrði stofnað.
Ekki tókst að uppfýlla kröf-
una um hlutafjáraukningu og
því voru ekki öll skilyrði lána-
stofnana fýrir lækkun skulda
uppfyllt. Þá blöstu við tveir
kostir; niðurfærsluleiðin og
kaup lánadrottna á hlutum
fyrirtækisins, eða gjaldþrot.
Fyrirtækið meira virði
í rekstri
Ástæðan fýrir því að kröfuhafar
fara þessa leið er auðvitað sú að
fýrirtækið er meira virði í rekstri
heldur en gjaldþrota. Með niður-
færslu á hlutafénu erum við í
rauninni að kaupa fyrirtækið á því
verði sem það raunverulega er,“
segir Bragi Hannesson, forstjóri
Iðnlánasjóðs. „Þetta hefur einnig í
för með sér minnsta röskun fyrir
fólkið sem þarna vinnur.
Eti það er stefna ykkar að selja
fyrirtœkið?
„Að sjálfsögðu er það ætlun
okkar. Við ætlum okkur ekki að
standa í fýrirtækjarekstri, og strax
eftir helgi munum við kanna
möguleikana á sölu þess. Ég hef
mikla trú á því að okkur takist að
selja fyrirtækið og nú þegar hafa
nokkrir innlendir aðilar sýnt
áhuga á kaupum,“ segir Bragi. „En
það er ljóst að við munum aldrei
fá til baka allt það fé sem lána-
stofnanir hafa lagt í fyrirtækið.
Bragi segir að á sínum tíma hafi
Smjörlíki/Sól hf. þótt vera eitt af
blómlegustu fýrirtækjunum í ís-
lenskum iðnaði. „Þetta var mjög
lánshæft fyrirtæki og var raunar
búið að vera það í langan tíma.
Þess vegna var ekki hikað við að
lána þeim fé út á nýja framleiðslu.
En hún mistekst svona hrapallega
og það sýnir í rauninni styrk þessa
fýrirtækis hvað því var lengi að
blæða út,“ segir Bragi.
Á næstunni ætti að skýrast hvort
lánastofnunum takist að selja fýr-
irtækið á þær 750 milljónir króna,
sem Davíð Scheving var ætlað að
selja það á. ©
Fimmtudagurinn 16. júní
Sat heima og dundaði mér við að búa til
ávarp til þjóðarinnar í tilefni af fimmtíu ára
afmæli lýðveldisins. Ég gerði þettafyrir mig
sjálfan. Þaö hefur enginn beðið mig að halda
ræðu. En minn tími mun koma. Það hef ég
verið viss um síðan Jóhanna sagði það.
Föstudagurinn Y/. júní
Ætlaði á Þingvöll, hætti við en hætti svo við
að hætta við og lagði af stað fljótlega eftir
hádegið. Eftir að hafa verið í bílnum í fimm
tíma var ég kominn upp á miðja Mosfells-
heiði. Sá þá að ég var að missa af ræöunni
hans Davíös, keyrði bílinn út í kant og hljóp
af stað. Ég þurfti að stoppa nokkrum sinn-
um á leiðinni en fann samt hvað eróbikkið
haföi gert mér gott. Ég fór fram úr þremur
kerlingum og einum karli með ferðatösku og
einhvern leikbúning undir hendinni. Þegar
ég kom á sprettinum niður Almannagjá
heyrði ég Gunnar Eyjólfsson þakka Davíð
fyrir ræðuna. Og þarna stóð ég - við Drekk-
ingarhyl,- og hafði hlaupið erindisleysu á
Þingvöll. Ég ráfaði eitthvað um, borðaði eina
pulsu og reyndi að tala við einhvern. Þekkti
engan nema Kjarval og Snæfríði fslands-
sól. Þurfti á salernið en komst ekki. Labbaði
til baka að bílnum í hálfgeröum spreng. Þeg-
ar ég lokst gafst upp og labbaði út í móa
heyrði ég bílalestina með Davíö og fyrirfólk-
inu keyra framhjá. Og ég fann hvernig Davíð
horfði í bakið á mér þar sem ég var á leið út
í móa að gera þarfir mínar eins og sauð-
svartur almúginn. Ég fann að ég vildi aldrei
snúa til baka.
Laugardagurinn l8. júní
Ég skammaðist mín svo mikið að ég fór
aldrei heim til Reykjavíkur i gær. Ég gisti á
Valhöll. Um daginn vafraði ég um en fann
ekkert að gera nema henda smáaurum í
Flosagjá. Um eftirmiðdaginn leigði ég mér
bát og fann sterkt fyrir einsemd minni þar
sem ég sat illur ræðari í lekum bát á þeim
hálfgerða polli sem Öxará er þar sem hún
rennur ofan í Þingvallavatn.
Sunnudagurinn 1Q. júní
Ég er enn á Þingvöllum. Ég er að hugsa um
að vera hér. Verða að eins konar vitringi í
sveitinni. Bíða eftir því að Ómar Ragnarsson
finni mig eftir þrjátíu ár og taka þjóöina á
löpp með skarplegri greiningu á vanda nú-
tímamannsins. Ég gekk út í Þjóðargrafreit
og lagðist við hliðina á Einari Ben. Ég hef
aldrei kunnað við Jónas. Það var alltaf í
honum einhver vælin taug vinstra megin í
hjartanu.
Mánudagurinn 20. júnf
Ég er orðinn hálfgerður stekkur hér á Þing-
völlum. Ég ætla í bæinn. Ef til var Davíð ekk-
ert í þessari bílalest. Og ef hann var þar þá
er ekkert víst að hann hafi verið að horfa út í
móa. Hann er ekki þannig maöur. Ég gæti
trúað Frikka Sóf til þess. Davíð er hins veg-
ar þannig maður að hann horfir beint fram á
veginn.
Þriðjudagurinn 21. júní
Ég kom í bæinn í morgun og þegar ég var að
keyra Lækjargötuna sé ég hvar Jóhanna
Sigurðardóttir gengur út úr Stjórnarráðinu
beint í flasið á fréttamönnum. Og þegar ég
kveiki á útvarpinu heyri ég að hún er hætt í
stjórninni. Kerlingarfíflið. Hvað verður nú
um hann Davíð? hugsaði ég. Alþýðuflokkur-
inn flosnar upp og Davíð stendur frammi
fyrir því aö hans eigin ríkisstjórn gerir það
sama. Davíð má ekki mistakast. Hann má
ekki verða eins og Þorsteinn.
Miðvikudagurinn 22. júní
Ég mætti á Rás 2 til að tala um Jóhönnu. Ég
held ég hafi sloppið ágætlega frá því en á
meðan var ég að hugsa hvað maður lætur
hafa sig út í. Aö tala um Jóhönnu Sigurðar-
dóttur! Ókeypis! Ef Davíð vissi um allt sem
ég heföi gert fyrir hann mundi hann taka
mig aftur að sér. En þettu eru laun þeirra
sem starfa bak við tjöldin, í kjallaragreinun-
um, útvarpsþáttunum og á öörum leyndum
stöðum.
NAFNSPJALD VIKWNNAR
Nafnsþjald þessarar viku á enginn einn maður heldur heil
hljómsveit - Lipstick Lovers. Samhent hljómsveit þarf slíkt kort á
sama hátt og fyrirtæki. Hjá fyrirtækjunum er reyndar venjan að
hver starfsmaður - og þá einkum þeir sem hafa unnið sig upp úr
einkaritarastólnum - fái nafnið sitt prentað á sinn bunka af
nafnspjöldunum. Þeir í Lipstick Lovers hafa ekki faliið fyrir slíku
snobbi. Og þó. Ef til vill er nafnspjaldið hér til hliðar komið úr
veski einkaritara popparanna, það er rótaranna. Þeir eru hinir
andlitslausu stuðningsmenn popparanna á sama hátt og
einkaritaramir forstjóranna. Þeir fá því aðeins nafn fyrirtækisins
og ekkert meir. Ekki einu sinni „Með kveðju“ einsog
einkaritaramir.
P.O. BOX 408
121 REYKJAVÍK
SÍMBOÐI: 984-59185
SÍMI: 91-611582
FAX: 91-628999
4
FIMMTUDAGUR 23. JÚNÍ1994