Morgunblaðið - 15.01.2005, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 15. JANÚAR 2005 39
MINNINGAR
✝ Gunnar PállBjörnsson fædd-
ist á Grjótnesi á Mel-
rakkasléttu, 30. jan-
úar 1905. Hann
andaðist á Heilbrigð-
isstofnun Þingey-
inga 5. janúar síðast-
liðinn. Foreldrar
hans voru Björn
Stefán Guðmunds-
son, bóndi, og kona
hans Aðalbjörg Páls-
dóttir, ljósmóðir.
Björn Stefán var
bóndi á Grjótnesi,
fæddur þar, gekk í
Möðruvallaskóla, var sonur Guð-
mundar Jónssonar frá Lóni í
Kelduhverfi (Hallbjarnarstaðaætt)
og Jóhönnu Björnsdóttur á Grjót-
ur, þessi í aldursröð: 1) Jóhanna, f.
1901 d. 1994, giftist Hólmsteini
Helgasyni og áttu þau sjö börn.
Heimili þeirra var á Raufarhöfn. 2)
Guðmundur Þórarinn húsgagna-
og húsasmiður, f. 1903 d. 1994. 3)
Baldur bóndi á Grjótnesi, f. 1907 d.
1981. Guðmundur og Baldur voru
báðir ókvæntir og barnlausir. 4)
Borgþór framkvæmdastjóri í
Reykjavík, f. 1910, d. 1996, kvænt-
ist Ingu Erlendsdóttur frá Hnaus-
um í Þingi. Þau áttu 4 börn. Auk
þeirra ólust upp með þeim tvö
systkini, sem misst höfðu móður
sína frá mörgum börnum. Þau eru
Halldór Gunnar Stefánsson, f.
1923, búsettur í Reykjavík og
Petra Guðrún Stefánsdóttir, f.
1922, búsett í Grindavík.
Gunnar Páll kvæntist 1957
Huldu Valdísi Þorsteinsdóttur, f.
1924, d. 1974, úr Reykjavík, vest-
firskra ætta. Þau voru barnlaus.
Útför Gunnars Páls fer fram frá
Snartarstaðakirkju í dag og hefst
athöfnin klukkan 14.
nesi, Jónssonar í Leir-
höfn, Vigfússonar í
Garði í Kelduhverfi
(ætt Hrólfunga). Móð-
ir Jóhönnu var Vil-
borg Gunnarsdóttir
frá Hallgilsstöðum á
Langanesi, Gunnars-
sonar (Skíða Gunn-
ars). Aðalbjörg var
dóttir Páls Guð-
mundssonar, bónda á
Krákárbakka í Mý-
vatnssveit og víðar í S-
Þing, en síðast bónda í
Ásbyrgi í N-Þing.
(Brúnagerðisætt) og
Guðrúnar Soffíu Jónasdóttur, en
hún var ættuð úr Laxárdal og
Bárðardal.
Systkini Gunnars Páls voru fjög-
Við andlát Gunnars Páls Björns-
sonar, fyrrverandi bónda á Grjót-
nesi, verður mér enn sem áður
hugsað norður í Grjótnes þar sem
ég átti svo margar ánægjustundir
sem barn og unglingur.
Ég var sex ára er ég var sendur
þangað í sveit frá foreldrum mínum
í Reykjavík. Á Grjótnesi var tvíbýli
og bjuggu föðurbræður mínir á öðru
býlinu, þeir Guðmundur, Baldur og
Gunnar, ásamt afa Birni. Nokkru
seinna giftist Gunnar Huldu og hún
tók við húsmóðurstarfi á Grjótnesi.
Þar var ekki í kot vísað og svo vel
leið mér þarna út við ysta haf að
þegar ég var ellefu ára var ég ófáan-
legur til að snúa til baka um haustið
er skóli hófst í Reykjavík. Varð það
að ráði að ég, sem önnur börn í
sveitinni, fór í Barnaskólann á
Snartarstöðum við Kópasker. Var
ég þar í senn mánuð í skólanum og
mánuð heima á Grjótnesi. Það var
góð skólaganga. Alls var ég sex
sumur á Grjótnesi og sá tími var
mér dýrmætari en flest annað í líf-
inu. Sífellt leitar hugurinn norður
og flest sumur hef ég skroppið til að
líta á þessar æskustöðvar mínar og
treysta vináttubönd við ættingja og
vini fyrir norðan auk þess sem ég
hef verið þar í vinnu.
Já það var mikið gott að vera á
Grjótnesi og veran þar mótaði lífs-
viðhorf mitt til landsbyggðarinnar
og sveitarinnar. Ég er sannfærður
um að það væri hverju barni hollt að
kynnast því lífi sem þar er. Vakna á
vormorgni við fuglasöng og nið frá
hafinu. Sækja kýr í haga og vaka á
sauðburði. Taka þátt í daglegum
störfum, sitja dráttavélar, veiða í
matinn og læra að bjarga sér eins
og þurfti að gera á afskekktri
byggð. Annars er svo afstætt hvað
er afskekkt og hvað ekki. Í mínum
huga var Grjótnes ekki afskekkt.
Mannmargt á báðum búum, sum-
arkrakkar fleiri eða færri, nóg af
öllu og næstu bæir ekki svo langt í
burtu. Hvað þarf maður meira?
Svo fór að þeir bræður og Hulda
brugðu búi og fluttu til Raufarhafn-
ar 1965 þar sem þeir höfðu byggt
sér nýtt hús. Þar var sami Grjótnes-
bragur í rausn og heimilishaldi. Það
var mikill missir er Hulda lést á
besta aldri 1974 en þeir bræður
héldu áfram heimili saman og var
heimilishald þeirra annálað fyrir
myndarskap og snyrtimennsku. Því
fékk ég að kynnast, bæði er ég
stundaði vinnu á Raufarhöfn og hélt
þar til og einnig síðar sem gestur.
Til þeirra var alltaf gott að koma og
ég fann mig velkominn.
Nú eru þau Grjótnessystkinin öll
fallin frá. Ég minnist Gunnars,
Huldu og þeirra bræðra fyrir ein-
staka góðvild í minn garð allt frá
fyrstu tíð.
Guð blessi minningu frænda míns
Gunnars á Grjótnesi.
Baldur Björn Borgþórsson.
Móðurbróðir minn, Gunnar Páll
Björnsson, andaðist á sjúkrahúsinu
á Húsavík 5. janúar sl. Hann hafði
lifað nær heila öld, vantaði 25 daga
upp á að svo væri.
Hann hefur dvalið á Heilbrigð-
isstofnun Þingeyinga nokkur und-
anfarin ár, fyrst á dvalarheimilinu
Vík á Raufarhöfn en sl. tvö ár á
sjúkrahúsinu á Húsavík. Þar hefur
hann notið góðrar umönnunar og
nærgætni starfsfólks. Fyrir það er
hér þakkað. Hann hafði jafnan verið
heilsuhraustur, einkum seinni hluta
ævinnar, en þegar svo lengi hefur
verið lifað er dauðinn líkn frá þraut-
um. Þreyttum er hvíldin góð.
Gunnar Páll fæddist inn í þennan
heim á meðan verklag og þjóðlíf var
enn að miklu leyti með sama móti
og verið hafði um aldir. Hann lifði
ásamt samtíðarmönnum sínum þá
mestu þjóðlífsbyltingu og tækni-
framfarir, sem orðið hafa.
Ungu mennirnir á Grjótnesi
fylgdust vel með og tileinkuðu sér
fljótt tæknina eftir því, sem hún
varð tiltæk. Þeir bræður, ásamt
frændum sínum á hinu búinu á
Grjótnesi, eignuðust t.d. eina af
fyrstu bifreiðum, sem komu í hér-
aðið og það jafnvel áður en akfærir
vegir voru komnir um allt héraðið.
Mótorar voru settir í báta á Grjót-
nesi snemma á 20. öldinni og farið
var að rækta jörðina með vélknún-
um tækjum. Byggt var stórt og fal-
legt steinsteypt íbúðarhús, teiknað
af einum bræðranna, Guðmundi Þ,
og var hann byggingameistari og
átti flest handtökin, en allir bræð-
urnir unnu að byggingunni og fleiri
komu þar að verki, enda samhjálp
mikil á Grjótnesheimilunum. Í þetta
hús flutti fjölskyldan 1928 úr gamla
bænum. Á þeim árum, sem Gunnar
Páll var að alast upp og allt til full-
orðinsára, var jafnan mannmargt á
Grjótnesi, allt að 30–40 manns á
tveimur heimilum. Á hinu heimilinu
réðu húsum föðursystir Gunnars
Páls, Vilborg Guðmundsdóttir og
maður hennar Björn Sigurðsson frá
Ærlækjarseli. Þau áttu 11 börn. Það
þótti eftirsóknarvert að komast í
vist með Grjótnesbændum og var
þar margt vinnufólk um lengri eða
skemmri tíma, einnig skólabörn.
Grjótnesheimilin voru þekkt að
myndarskap, snyrtimennsku og
verklagni og húsráðendur vel
menntir til munns og handa.
Á Grjótnesi var um nokkurt skeið
haldinn skóli, fengnir til kennarar
að uppfræða æskuna, sem var að
vaxa upp þar og á næstu bæjum,.
Var stórt herbergi í syðra húsinu,
jafnan kallað skólastofa, en þar fór
kennsla fram. Var stofa þessi jafn-
stór smíðastofu Björns Sigurðsson-
ar á neðri hæðinni. Þar mun unga
fólkið hafa fengið drjúga verk-
menntun.
Gunnar Páll lauk gagnfræðaprófi
með góðum vitnisburði frá Gagn-
fræðaskólanum á Akureyri vorið
1927. Sama árið voru fyrstu stúd-
entarnir útskrifaðir frá þeim skóla,
og varð skólinn þá um haustið að
menntaskóla, MA,. Þaðan átti hann
góðar minningar. Það lá vel á hon-
um, þegar hann ók með mig á flug-
völlinn á Kópaskeri haustið 1951,
ánægður að nafni hans ætlaði að
setjast í þann skóla. Hann sagði mér
frá skólabragnum, hefðunum og
kennurunum, sem margir voru þeir
sömu og höfðu kennt honum eða
voru nemendur þá. Mér fannst ég
ekki með öllu ókunnugur, þegar ég
arkaði inn langa ganginn á fund
skólameistara.
Það kom eins og af sjálfu sér, að
Gunnar Páll tæki forystu fyrir þeim
bræðrum og héldi utan um búrekst-
urinn, þegar þeir tóku við búi for-
eldra sinna 1936. Hann hafði mikinn
áhuga á öllum framförum, ekki síst
ræktun búfjár og jarðar. Þeir unnu
náið saman að öllum verkum en
hæfileikar þeirra og áherslur voru
örlítið misjafnar. Baldur var fjár-
maðurinn, sjó- og veiðimaður og
Guðmundur Þ var smiðurinn og
hafði forystu um uppbyggingu og
viðhald. Hann dvaldi langdvölum við
húsgagnasmíði og húsbyggingar
víðsvegar um héraðið en var heima á
milli verka.
Snyrtimennsku þeirra Grjótnes-
manna var við brugðið í allri um-
gengni. Þeir tóku líka hvíldardaginn
hátíðlega, sinntu aðeins nauðsynleg-
ustu gegningum og fóru ætíð í betri
fötin á sunnudögum. Þó tilefnið væri
ekki annað. Kristinn Kristjánsson í
Nýhöfn segir um bæjarbraginn á
Grjótnesi fyrr á tíð, að nýtni og
hirðusemi hafi verið fylgja þeirra
Grjótanna.
Margir Norður-Þingeyingar
skrifa skýra rithönd. Gunnar Páll
hafði tileinkað sér þetta og skrifaði
einkar stílhreina og fallega rithönd.
Slíkt kom sér vel á þeim tíma, þegar
handskrifa þurfti alla viðskiptareikn-
inga og uppgjörsgögn. Ritvélar,
reiknivélar, hvað þá tölvur voru enn
langt undan. Gunnar Páll var til
kvaddur árlega um langt árabil að
vinna að slíkum störfum yfir upp-
gjörstímann hjá Kaupfélagi Norður-
Þingeyinga, bæði á Kópaskeri og
Raufarhöfn.
Sá sem hér slær lyklaborð ólst
upp á Grjótnesi að meira eða minna
leyti allt til tvítugsaldurs. Sex ára
gamall varð ég eftir þar að lokinni
jólaheimsókn fjölskyldunnar 1942,
hjá ömmu og afa en ekki síður í
umsjá nafna míns, sem tók af ábyrgð
við uppeldinu. Naut ég þá og æ síðar
umhyggju hans og vináttu. Dvölin að
þessu sinni varði til næsta hausts,
þegar skólaskyldan kallaði. Þarna
lærði ég mín fyrstu handtök við nyt-
sama vinnu, s.s. að tvinna band á
snældu, teyma heybandslest og fara
með langgrind hlaðna heyi og hesti
fyrir. Næst þegar ég kom til dvalar,
eftir nokkur ár, heyrðu þessi vinnu-
brögð til liðinni tíð. Ræktun og vélar
höfðu tekið við. Gunnar Páll kvænt-
ist 1957 Huldu Valdísi Þorsteinsdótt-
ur og settist hún í bú á Grjótnesi.
Hún var myndarleg húsmóðir, sem
bjó manni sínum gott heimili. Bræð-
ur hans voru í heimili með þeim.
Sambúð þeirra var með ágætum og
voru þau vinsæl og vel látin meðal
nágranna. Þau eignuðust ekki börn
saman. Börn löðuðust mjög að þeim
og dvöldu sum þeirra hjá þeim um
lengri eða skemmri tíma. Nokkrum
börnum var gefið nafn þeirra.
Árið 1965 ákváðu bræðurnir á
Grjótnesi að bregða búi. Fluttu þeir
til Raufarhafnar og reistu sér þar
íbúðarhús. Hulda Valdís bjó þeim
öllum eins og hún hafði gert á Grjót-
nesi, notalegt heimili, á meðan henni
entist líf og heilsa. Eftir lát hennar
héldu þeir bræður saman heimili
meðan lifðu, þar til Gunnar Páll var
einn eftir. Hann seldi húsið 1998.
Gunnar Páll starfaði hjá Kaup-
félagi Raufarhafnar við verslunar-
störf eftir að hann flutti til Rauf-
arhafnar þar til hann lét af störfum
vegna aldurs en tók þá að sækja sjó
á trillu ásamt Guðmundi bróður sín-
um. Þeir stunduðu æðarvarpið á
Grjótnesi áfram á meðan þeir höfðu
þrek til.
Gunnar Páll var grannur maður,
meira en meðalmaður á hæð, beinn í
baki fram á elliár og bar sig vel á
velli. Hann var dagfarsprúður mað-
ur, ekki skaplaus, en hamdi skap sitt
vel. Hann var hvarvetna vel liðinn,
jafnt af þeim, sem fólu honum verk,
sem þeim er með honum unnu. Hann
var hlýr og glaðlegur í viðmóti en þó
alvörugefinn og athugull.
Við systkinin minnumst frænda
okkar með hlýju fyrir athygli og um-
hyggju, sem hann sýndi okkur ung-
um og margar ánægjulegar stundir
á langri leið.
Að leiðarlokum er okkur því þökk
í huga fyrir að hafa átt hann að
frænda. Fari hann í friði. Við biðjum
Guð að blessa minningu Gunnars
Páls Björnssonar.
Gunnar Þór Hólmsteinsson.
GUNNAR PÁLL
BJÖRNSSON
Okkar innlegustu þakkir til allra, sem sýndu
okkur hlýhug og vináttu við fráfall eiginmanns
míns, föður okkar, tengdaföður og afa,
ÞÓRARINS BJÖRNSSONAR,
Flókagötu 51.
Kristín H. Halldórsdóttir,
Ragnhildur Þórarinsdóttir, Bergur Benediktsson,
Guttormur Björn Þórarinsson, Ástríður V. Traustadóttir,
Margrét H. Þórarinsdóttir, Magnús Þór Karlsson
og barnabörn.
Elskuleg eiginkona mín, móðir okkar, tengda-
móðir, amma og langamma,
SÓLEY MAGNÚSDÓTTIR,
andaðist á Heilbrigðisstofnun Bolungarvíkur
fimmtudaginn 13. janúar.
Hávarður Olgeirsson,
Erna Hávarðardóttir, Finnbogi Jakobsson,
Sveinfríður Hávarðardóttir,
Hildur Hávarðardóttir, Hreinn Eggertsson,
Ingunn Hávarðardóttir,
Olgeir Hávarðarson, Stefanía Birgisdóttir,
Magnús Hávarðarson, Guðný Sóley Kristinsdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.
Innilegar þakkir fyrir auðsýnda samúð, vin-
áttu, gjafir, framlag í Minningarsjóð um Guðla-
ug, svo og í aðra minningarsjóði og líknarfélög
og annan hlýhug við andlát og útför ástkærs
eiginmanns míns, föður okkar, tengdaföður,
bróður, afa og langafa,
GUÐLAUGS BERGMANN,
Sólbrekku, Hellnum,
Snæfellsbæ.
Guðrún G. Bergmann,
Guðlaugur Bergmann yngri og Auður Björk H. Kvaran,
Guðjón Bergmann, Jóhanna Bóel Bergmann og börn,
Daníel Magnús Guðlaugsson, Hafdís Guðmundsdóttir og synir,
Ólafur Gunnar Guðlaugsson, Herdís Finnbogadóttir og synir,
Ragnar Guðlaugsson, Lára Birgisdóttir, börn og barnabörn,
Ásgeir Theodór Bergmann og fjölskylda á Bahamas.
Hjartkær faðir, fósturfaðir, tengdafaðir, tengda-
sonur, afi, bróðir og fv. eiginmaður,
GYLFI ÁRNASON,
Árskógum 2,
andaðist á hjúkrunarheimilinu Skógarbæ
fimmtudaginn 13. janúar.
Útförin tilkynnt síðar.
Árni Stefán Gylfason,
Ágústína G. Pálmarsdóttir, Sigurður Ö. Sigurðarson,
Einar B. Pálmarsson,
Ágústína G. Ágústsdóttir,
Kristrún H. Hafþórsdóttir,
Guðrún S. Sigurðardóttir,
Sigrún A. Sigurðardóttir,
Alexandra Einarsdóttir,
Birgitta M. Einarsdóttir,
Stefán Árnason,
Kristrún B. Jónsdóttir.