Morgunblaðið - 15.01.2005, Blaðsíða 40

40 LAUGARDAGUR 15. JANÚAR 2005 MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
✝ Guðrún Jakobs-dóttir fæddist á
Litla-Enni á Blöndu-
ósi 2. október 1921.
Hún andaðist á Hér-
aðssjúkrahúsinu á
Blönduósi 5. janúar
síðastliðinn. Hún var
dóttir hjónanna Guð-
nýjar Hjartardóttur
húsmóður, f. 24.
ágúst 1884, d. 15. okt.
1956, Jónassonar og
Jakobs Lárussonar
Bergstað smiðs, f. 12.
apríl 1874, d. 24. nóv.
1936, Guðmundsson-
ar. Á fyrsta ári var Guðrún sett í
fóstur til hjónanna Valdísar Jóns-
dóttur húsmóður, f. 1. sept. 1886, d.
25. maí 1929, og Lárusar Stefáns-
sonar bónda, f. 6. mars 1887, d. 3.
jan 1974. Þau bjuggu í Gautsdal í
Austur-Húnavatnssýslu. Árið 1929,
þegar Valdís fósturmóðir Guðrún-
ar dó, fór Guðrún aftur í fóstur til
Ingiríðar Jónsdóttur, systur Val-
dísar, f. 15. júní 1888, d. 23. júní
1976, og manns hennar Eiríks
Grímssonar, f. 12. júlí 1873, d. 7.
sept. 1932, en þau bjuggu í Ljóts-
hólum í Svínadal. Systkini Guðrún-
ar voru ellefu, en þau voru: Lárus
Sigurður, Svava, Jónas Skarphéð-
inn, Klara, Unnur, Margrét, Helga
Guðrún, Skúli, Jónína Guðrún,
Hjörtur Lárus og Óskar Frímann.
eiga tvær dætur. b) Jóhann Ingvar
bílstjóri, f. 27. des. 1970, var kvænt-
ur Margréti Jóhannsdóttur. Þau
eiga tvö börn. Áður átti Jóhann
einn son. Sambýlismaður Valdísar
er Brjánn A. Ólason sjómaður, f.
13. júní 1947. 3) Ragnhildur hús-
móðir, f. 12. nóv. 1951, gift Sigurði
H. Péturssyni dýralækni og kenn-
ara, f. 16. mars 1946. Þau eiga tvö
börn, þau eru: a) Guðrún Valdís,
BA í félagsfræði og nemi í hjúkr-
unarfræði við HÍ, f. 24. mars 1976,
sambýlismaður Davíð Ólafsson við-
skiptafræðingur, f. 19. janúar 1978.
b) Pétur Magnús, nemi í læknis-
fræði við háskólann í Rostock, f. 9.
mars 1979. 4) Þorsteinn Trausti
járniðnaðarmaður, f. 11. maí 1959,
sambýliskona hans var Guðrún
Atladóttir.
Guðrún Jakobsdóttir var í barna-
skóla í sinni sveit. Stuttu eftir ferm-
ingu fór hún suður til Lárusar, fóst-
urföður síns, sem þá bjó í
Reykjavík. Var hún þar einn vetur í
Ingimarsskóla og síðan einn vetur
á Héraðsskólanum á Laugarvatni.
Eftir það vann hún um tíma á
saumastofu þar syðra uns hún flutti
aftur norður. Guðrún var húsmóðir
á Grund frá 1941 til 1993. Hún var
organisti í Auðkúlukirkju í mörg
ár. Einnig starfaði hún lengi í
Kvenfélagi Svínavatnshrepps og
var ritari þess um nokkurra ára
skeið. Árið 1993 veiktist hún og
lagðist inn á sjúkrahúsið á Blöndu-
ósi þar sem hún dvaldi til æviloka.
Útför Guðrúnar fer fram frá
Blönduóskirkju í dag og hefst at-
höfnin klukkan 13. Jarðsett verður
í Auðkúlukirkjugarði.
Þau eru nú öll látin
nema Helga Guðrún.
Hinn 17. maí 1941
giftist Guðrún Þórði
Þorsteinssyni, bónda á
Grund í Svínadal, f. 27.
júní 1913, d. 8. ágúst
2000. Foreldrar hans
voru hjónin Ragnhild-
ur Sveinsdóttir, f. 27.
júlí 1871, d. 24. febr-
úar 1951, og Þorsteinn
Þorsteinsson, bóndi á
Grund, f. 4. desember
1842, d. 7. ágúst 1921.
Þórður og Guðrún
bjuggu öll sín búskap-
arár á Grund. Börn þeirra eru: 1)
Lárus handavinnukennari, f. 3. júlí
1942, var kvæntur Sesselíu Guð-
jónsdóttur kennara, f. 6. sept 1946.
Þau eiga tvö börn, þau eru: a)
Steinunn Ásta matarfræðingur, f.
1. apríl 1970, var gift Baldri Þór-
arinssyni vélvirkja, f. 29. ágúst
1967, og eiga þau tvö börn. b) Guð-
jón Ýmir iðnfræðingur, f. 13. júlí
1975, sambýliskona Sigrún A. Þór-
isdóttir starfsmaður á leikskóla, f.
1. ágúst 1979. Þau eiga tvo drengi.
2) Valdís nuddfræðingur, f. 5. sept
1943, var gift Jóhanni P. Jóhann-
syni atvinnubílstjóra, f. 27. nóv.
1943. Þau eiga tvo syni, þeir eru: a)
Þórður Gunnar vélfræðingur, f. 29.
sept. 1966, kvæntur Kristínu Stef-
ánsdóttur stuðningskennara. Þau
Nú þegar ég kveð tengdamóður
mína, Guðrúnu Jakobsdóttur, fer
ekki hjá því að margt kemur upp í
huga mér. Ég minnist ótal margra
ánægjustunda sem ég hef átt hjá
Gunnu á Grund, eins og hún var jafn-
an kölluð, og manni hennar, Þórði.
Frá fyrstu stundu tóku þau mér mjög
vel og hefur aldrei borið þar skugga
á.
Gunna var sett í fóstur strax á
fyrsta ári til hjónanna Lárusar og
Valdísar í Gautsdal og leit hún alltaf
á þau sem sína foreldra og hafði alla
tíð náin samskipti við þá fjölskyldu.
Var m.a. kaupakona á Auðkúlu hjá
séra Birni bróður Lárusar og Val-
gerði konu hans.
Í Gautsdal byrjaði hún smákrakki
að spila á orgel. Hefur hún sagt svo
frá að oft hafi hún beðið óþreyjufull
eftir því að pabbi sinn kæmi inn úr
húsunum, til að stíga orgelið fyrir
hana, því litlu fæturnir náðu ekki nið-
ur á pedalana. Fyrsta lagið sem hún
minnist að hafa spilað var ,,inn milli
fjallanna, þar á ég heima“ og átti það
vel við uppi í Gautsdal. Hélt hún mik-
ið upp á þetta lag og lék það oft. Ég
held að Gunna muni ekki eftir sér
öðruvísi en að kunna að spila á orgel.
Gunna spilaði mjög mikið á skemmt-
unum, bæði á orgel og harmonikku,
og oft var það þegar gesti bar að
garði á Grund, að Gunna settist við
orgelið og spilaði og þá var oft mikið
sungið.
Hún var organisti í Auðkúlukirkju
í mörg ár. Hélt hún söngæfingar
heima á Grund og voru það jafnan
skemmtilegar samkomur. Voru þær
oftast vel sóttar og var þá oft glatt á
hjalla. Kom það fyrir að fleira var á
söngæfingu en við sjálfa messuna.
Þegar Gunna missti Valdísi,
mömmu sína, átta ára gömul, fór hún
í fóstur að Ljótshólum til Ingiríðar,
systur Valdísar, og Eiríks, manns
hennar. Þau voru henni alla tíð mjög
góð og voru henni ætíð sem foreldr-
ar. Og má því segja að hún hafi verið
sérstaklega heppin með sína fóstur-
foreldra. Ingiríður og Eiríkur áttu
tvo syni, Jónmund og Grím. Leit
Gunna alla tíð á þá sem bræður sína
og var sambandið við þá og þeirra
fjölskyldur alltaf náið og gott.
Gunna var mjög listræn í sér og
vandvirk og varð allt að list sem hún
snerti á. Hún málaði, saumaði, prjón-
aði og skar út. Hún hafði sérlega fal-
lega rithönd og t.d. handskrifaði hún
sögu Kvenfélags Svínavatnshrepps
sem gefin var út í bók á hundrað ára
afmæli félagsins. Gunna starfaði í
kvenfélaginu og var t.d. ritari þess
lengi.
Hún var í eðli sínu mjög hjálpsöm
og góð manneskja og vildi öllum gott
gera. Hún var þannig gerð að hún gat
aldrei sagt nei ef hún var beðin um
greiða, hvort sem hann var stór eða
lítill. Gestrisin var hún með afbrigð-
um og var sama hvenær gest bar að
garði, alltaf var hún tilbúin með kaffi
eða mat, því henni fannst enginn
mega fara svangur frá henni. Mjög
gott var að vera í návist hennar svo
fólk laðaðist mjög að henni. Hún var
alltaf blíð og tók öllum opnum örm-
um. Alltaf gaf hún sér tíma til að
sinna gestunum og var erfitt að kom-
ast hjá því að þiggja veitingar ef mað-
ur á annað borð var kominn á bæj-
arhlaðið á Grund. Voru ekki margir
dagar ársins sem ekki kom gestur í
eldhúsið til hennar. Hún hafði gaman
af að ræða við gesti sína og var
óhrædd við að láta skoðanir sínar í
ljósi. Var hún mjög ákveðin í skoð-
unum og urðu umræður við eldhús-
borðið jafnan fjörugar og skemmti-
legar. Var það sannkölluð andleg
upplyfting að koma til þeirra hjóna.
Voru þau mjög samhent um að sinna
gestum sínum.
Mikill fjöldi barna var hjá þeim á
Grund, ýmist sumarlangt eða allt ár-
ið. Var bæði um að ræða kaupadrengi
og stúlkur og börn sem þau voru beð-
in fyrir vegna ýmissa erfiðleika á
heimilum þeirra barna. Sum börnin
voru hjá þeim á Grund í mörg ár og
segir það sína sögu að börnin vildu
alltaf koma aftur.
Farskóli var á Grund til margra
ára. Lenti þá eðlilega mikil vinna á
Gunnu því hún sá um fæði og allan
aðbúnað fyrir börnin, en gaf sér þó
tíma til að mjólka kýrnar kvölds og
morgna.
Síðustu árin sem Gunna bjó á
Grund átti hún við fötlun að stríða.
En aldrei kvartaði hún, hún vann öll
sín verk í rólegheitum og af vand-
virkni og bætti frekar á sig verkum
annarra því aldrei gat hún neitað
neinu. Hún var sannkölluð hetja, ein
af hetjum hversdagsleikans.
Ég kveð hana tengdamóður mína
með virðingu og þökk fyrir allt, því
hún var mér og minni fjölskyldu svo
mikið.
Hvíl þú í friði, friður guðs þig
blessi.
Sigurður H. Pétursson.
Ég var svo heppin að fá að alast
upp við hliðina á ömmu og afa. Grund
var í raun og veru mitt annað heimili.
Ég var alltaf þar með annan fótinn og
stundum báða. Ég var kaupakona hjá
ömmu í nokkur sumur og kenndi hún
mér margt og leyfði mér að hjálpa
sér við það sem þurfti að gera. Einnig
kenndi hún mér að spila rommí og
það spil gátum við spilað í tíma og
ótíma og vorum yfirleitt komnar upp
í háar tölur eftir sumarið. Þegar ég
bjó enn hjá pabba og mömmu fór ég
alltaf til ömmu á aðfangadag og
hjálpaði henni að undirbúa jólin og
gera allt tilbúið. Þegar við vorum bú-
in að borða og taka upp pakkana
heima, fórum við alltaf í kaffi og feng-
um fleiri pakka hjá afa og ömmu. Jól-
in voru aldrei búin fyrr en við vorum
búin að fara heim að Grund og það
var alltaf sérstakt bragð af kakóinu
hennar ömmu og eina kakóið sem ég
gat drukkið.
Amma var mikill dýravinur og átti
auðvelt með að hæna að sér dýr. Hún
nefndi stundum heimiliskettina
skemmtilegum nöfnum. Samtímis
voru tvær kisur á Grund, sem hún
nefndi Gömlu kisu og Sparikisu.
Amma var mjög gjafmild og stund-
um meira en góðu hófi gegndi. Hún
passaði til dæmis alltaf upp á að allir
fengju jólagjafir. Það síðasta sem
hún bað mömmu að gera fyrir sig var
að sjá til þess að allir í fjölskyldunni
fengju jólagjafir eins og undanfarin
ár. Gjafirnar voru heldur ekki af
verri endanum og hún hugsaði alltaf
um aðra á undan sjálfri sér.
Hún var mjög lagin í höndunum og
sérlega vandvirk. Hún vandaði sig
jafnvel við að sauma sláturkeppina.
Hún prjónaði sokka, vettlinga og
lopapeysur og ef hún vissi að ein-
hvern vantaði einhvern þessara hluta
eða væri hugsanlega kalt var sá hinn
sami leystur út með gjöfum. Hvað
var ein peysa á milli vina, sem hún
átti marga. Ég held ég geti leyft mér
að fullyrða að amma hafi verið vinsæl
kona. Það var alltaf mikill gestagang-
ur á Grund og þangað voru allir vel-
komnir. Amma hafði mjög gaman af
því að taka á móti gestum og það fékk
enginn að fara frá Grund án þess að
fá annaðhvort mat eða kaffi, helst
hvort tveggja. Hún tók vel á móti
gestum sínum og það leið ekki oft sá
dagur að enginn kæmi að Grund. Það
voru margir sem komu í heimsókn
eftir að hafa verið á Grund sem
kaupafólk á sumrin. Algengt var að
sömu krakkarnir kæmu ár eftir ár í
kaupavinnu á sumrin og sumir voru
einnig hjá þeim yfir vetrartímann.
Það má því segja að amma og afi hafi
safnað að sér krökkum sem komu til
að vera.
Amma spilaði á orgel af mestu list
og var organisti í Auðkúlukirkju í
mörg ár. Oft voru haldnar söngæf-
ingar á Grund og jafnan vel sóttar.
Hún hafði það mikinn áhuga á tónlist
að hún vildi endilega að ég lærði líka
að spila á píanó og krafðist þess að
borga fyrir mig tónlistarskólann í 9
ár. Í hreinskilni sagt hafði ég ekki
jafn mikinn áhuga en gat samt engan
veginn sagt henni það. Það er því
henni að þakka að ég kann að spila á
píanó í dag.
Þó amma lægi veik á spítala í 11 ár,
kvartaði hún aldrei eða talaði um að
lífi sínu færi senn að ljúka. Hún var
alltaf ljúf og góð og stutt í glettnina
þrátt fyrir veikindin. Amma var alltaf
sérstaklega góð við mig og átti stóran
part í mér. Ég er því stolt af því að
hafa fengið að heita í höfuðið á henni.
Það verður skrítið að koma norður í
framtíðinni og hafa ekki ástæðu til að
fara út á Blönduós til að heimsækja
hana. Það hefur myndast stórt skarð
sem verður aldrei fyllt. Takk fyrir
allt, elsku amma mín.
Guðrún Valdís Sigurðardóttir.
Það hefur alltaf verið ævintýra-
ljómi yfir sumrunum tveim sem ég
var í sveit hjá Gunnu frænku og
Þórði á Grund.
Tíu ára kaupstaðardrengur sendur
til að taka úr honum óþekktina, tak-
ast á við nýja hluti og verða að manni.
Það var svo margt skemmtilegt á
Grund. Fara niður í Nes um sauð-
burðinn og sjá lömbin koma í heim-
inn og svo rúningurinn og að reka féð
fram á heiði. Reyndar fékk strák-
urinn bara að vera með inn dalinn en
síðan tóku alvöru karlmenn við og
ráku á heiðina. Það var líka skemmti-
legt að fara aleinn upp í Skálar að
vitja um netin. Það var ævintýri að
vera þar einn í þögninni og aflavonin
bar drenginn til að vitja um og ekki
var verra að koma heim með vænan
afla í pokanum. Og þegar heim var
komið að setjast inn í eldhús hjá
Gunnu og fá volgan kaffisopa og eitt-
hvað gott með. Sækja kýrnar, reka
úr túninu og svo sækja hestana hans
Þórðar. Drengurinn var ekki mikið
fyrir hesta og þó honum þættu hest-
arnir og knapinn glæsilegir var betra
að vera bara áhorfandi.
Það gekk mikið á um heyannir,
Þórður og þrælarnir eins og Gunna
kallaði okkur strákana komu svo
þreyttir heim á kvöldin að þeir ultu
útaf um leið og búið var að borða og
steinsofnuðu.
Gunna var trúuð kona og var góð
við menn og málleysinga en gat verið
hvöss við höfðingjana og þeir áttu
aldrei neitt inni hjá henni. Þetta er
ættgengt, að láta höfðingjana heyra
það, líklega komið frá móður hennar
og ömmu minni, Guðnýju Ragnhildi.
Þegar ég var búinn að koma mér
upp fjölskyldu og ferðinni heitið
norður eða suður var oft farin Svín-
vetningabrautin og komið við á
Grund og stundun farið upp í Skálar
að veiða.
Ég bið Guð að vera með börnum
Guðrúnar, Lárusi, Valdísi, Ragnhildi
og Þorsteini og fjölskyldum, sem nú
sakna hennar sárt. Elsku frænka, far
þú í friði.
Ríkarður Bergstað Jónasson.
Guðrún Jakobsdóttir er sofnuð
hinsta svefni. Gunna á Grund, eins og
hún var kölluð, var móðir leiksystk-
ina okkar krakkanna á Syðri Grund.
Nágrannakonan sem trúföst stóð við
hlið Þórðar föðurbróður míns hefur
nú kvatt þennan heim.
Gunna var alin upp í Svínadalnum
og ílentist þar. Þórður fór ekki langt;
líkt og pabbi og margir aðrir piltar
hoppaði hann yfir nokkra læki eftir
konuefni sínu. Gunna reyndist hon-
um og öllu sínu umhverfi vel. Hún og
hennar fjölskylda tók þátt í mikilli
uppbyggingu og framförum í daln-
um. Oft var gestkvæmt á Grund enda
voru þau hjón félagslynd og tóku af-
skaplega vel á móti gestum þrátt fyr-
ir annir sveitaheimilisins.
Alltaf var gott að leita til Gunnu og
Þórðar. Sem dæmi get ég nefnt atvik
frá því ég var sex ára gamall; upptek-
inn við að tálga mér trésverð þegar
að blóð spýttist skyndilega úr öðrum
úlnliðnum. Þetta var áður en foreldr-
ar mínir eignuðust bíl og því var leit-
að til Þórðar að aka með mig á Wil-
lysjeppanum út á Blönduós. Mömmu
leið illa eftir að hafa búið til bráða-
birgða um sárið og horft á blóðpoll-
inn. Gunna tók því að sér að hlusta á
kjökrið í mér og hugga mig á leiðinni
út á Blönduós. Á aðgerðastofunni
gætti hún þess að ég væri ekki að
horfa á hvað læknirinn var að fikta.
Aðeins einu sinni fékk ég að kíkja.
Læknirinn stakk grönnum og við-
bjóðslegum stálþræði gegnum húð
mína og við þá sjón kipptist ég til.
Gunna sneri höfði mínu aftur tilbaka
og hélt áfram að tala við mig rólegum
tón. Þetta var langur skurður.
Fáeinum dögum síðar gat ég sýnt
félögunum úlnliðinn allan stálsettan;
meira hvað þessi granni þráður var
nú orðinn fallegur.
Fyrir rúmum áratug varð Gunna
fyrir áfalli vegna sinnar eigin blóð-
rásar. Prjónarnir hennar hættu að
iða og duttu niður á gólf. Þegar ég
frétti þetta fann maður til vanmáttar
míns. Ég óskaði þess að geta hjálpað
henni og þess óskuðu margir fleiri.
Það urðu líka margir til þess að
hjálpa Gunnu á erfiðum kafla ævi
hennar. Þökk sé starfsfólki Héraðs-
hælisins á Blönduósi fyrir góða
umönnun. Þökk sé Gunnu fyrir lipurð
sína og gæsku, allt gamalt og gott.
Lalla, Dísu, Ragnhildi, Steina
Trausta og öðrum ættingjum votta
ég samúð mína.
Sveinn Helgi Guðmundsson.
Í maílok 1992 hringdi Guðmundur
frændi minn úr Bólstaðarhlíð, búinn
að útvega frænku sinni, sem ólm vildi
fara í sveit, vist á bænum Grund.
Eins og við var að búast voru for-
eldrar mínir ekki alveg á því að senda
10 ára dóttur sína til vandalausra en
eftir klukkustundarspjall í síma við
Gunnu á Grund voru áhyggjurnar
horfnar.
Þegar ég kom fyrst á Grund var al-
hvít jörð og hríð þrátt fyrir að kom-
inn væri 24. júní. Eftir kaffisopa og
kræsingar fóru mamma og pabbi.
Allir biðu eftir því sama, að þessi
litla, mjóa stelpa úr Reykjavík færi
að skæla og vildi komast heim. Það
gerðist aldrei. Frá fyrstu mínútu leið
mér eins og að á Grund ætti ég
heima. Þau Þórður, Gunna og Steini
gerðu allt til að mér liði sem best. Á
sama tíma og mér voru kenndir nýir
hlutir var talað við mig eins og full-
orðna manneskju, mér leið eins og
það sem ég gerði skipti máli og ég
ynni gagn. Gráturinn sem beðið hafði
verið eftir kom reyndar, hann kom
heima á Bræðraborgarstíg í ágúst-
lok.
Sumrin fyrir norðan urðu samtals
sex, fyrst á Grund en síðar á Merkja-
læk.
Ég var síðasta kaupakona hennar
Gunnu á Grund, snerist ýmislegt og
hjálpaði til í eldhúsinu. Þar áttum við
Gunna góðar stundir. Hún stóð við
pottana og ég skottaðist fyrir hana
inn í búr, út í mjólkurhús eða bak við
hús að sækja rabarbara. Í hádeginu
þegar búið var að ganga frá eftir
matinn og karlarnir lögðu sig sátum
við oftast við eldhúsborðið, hún með
prjónana sína, ég með liti og blað og
hlustuðum við á útvarpsleikritið. Síð-
an hellti ég á könnuna, náði í brúna
brotna bollann upp í skáp handa
Gunnu og við spiluðum nokkur
rommí og spjölluðum.
Ég svaf í litla herberginu inn af
hjónaherberginu, á kvöldin skreið ég
iðulega „upp í“ til að hlýja mér og
spjalla fyrir svefninn. Það var nauð-
synlegt fyrir litla stelpu í sveit að
mega gera.
Á Grund voru alltaf gestir, yfir
sumartímann leið ekki sá dagur að
ekki kæmu einhverjir í heimsókn og
gestrisnin var eftir því. Eiginlega má
segja að Grund hafi verið nokkurs
konar umferðarmiðstöð. Frændfólk,
vinir, gamalt kaupafólk, pósturinn,
sveitungar og ruslakallinn, allir
stoppuðu í kaffisopa á Grund. Senni-
lega hefði það verið lærdómsríkt fyr-
ir mannfræðing að dvelja eitt sumar
á Grund.
Eftir 11 ára dvöl á spítala held ég
að Gunna hafi verið hvíldinni fegin.
Þrátt fyrir það erfiða og ósanngjarna
hlutskipti að eyða elliárunum lömuð
á sjúkrahúsi, var alltaf stutt í góða
skapið og húmorinn. Jafnaðargeð og
ótrúlegt æðruleysi einkenndu
Gunnu. Minningarnar frá Grund eru
mér dýrmætar. Þetta eru ekki minn-
ingar úr skemmtigörðum eða af bað-
ströndum í útlöndum, heldur minn-
ingar um daglegt líf í íslenskri sveit,
hjá fólki sem lifað hafði tímana
tvenna og vissi að lífið gat bæði verið
GUÐRÚN
JAKOBSDÓTTIR