Morgunblaðið - 29.01.2005, Qupperneq 8

8 LAUGARDAGUR 29. JANÚAR 2005 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Það ber öllum saman um að þú sért stórkostlegur í hlutverki Stúfs litla en passar engan
veginn í hlutverk forsætisráðherra, Össi minn.
Í smíðum eru siðareglurfyrir útfararstofur.Að þeirri vinnu koma
m.a. dóms- og kirkjumála-
ráðuneytið og Biskups-
stofa. Í gildi eru ýmis lög
og reglur sem ná til útfara
og útfararþjónustu og í
reglugerð um útfararþjón-
ustu (232/1995) er m.a.
kveðið á um að útfarar-
stofnanir skuli í störfum
sínum hafa til hliðsjónar
siðareglur sem gilda fyrir
útfararstofnanir í Evrópu.
Það er því ekki rétt að eng-
ar reglur séu til um þessi
mál, segir Kristján Valur
Ingólfsson hjá Biskups-
stofu líkt og Hálfdán Hálfdánar-
son, framkvæmdastjóri líkkistu-
vinnustofunnar Fjölsmíðar, hélt
fram í Morgunblaðinu í gær. Þó sé
ástæða til að laga evrópsku regl-
urnar að íslensku samfélagi. „Í ljós
hefur komið að það þurfa að vera
nánari reglur um útfarir og allt
sem að þeim lýtur,“ segir Kristján
Valur um tilefni gerðar siðareglna.
Forvinna við reglusmíðina er af-
staðin og vænta má að skipuð verði
nefnd á næstunni sem fara mun yf-
ir málið og semja drög að reglu-
gerð.
Kristján Valur segir að vinna við
reglugerðina sé þríþætt; í fyrsta
lagi sé þörf á að endurskoða reglur
ráðuneytisins um útfararþjónustu
og leyfi til hennar, þá sé nauðsyn-
legt að smíða innri siðareglur fyrir
útfararstofur og í þriðja lagi fyrir
aðra aðila sem koma að andláti, t.d.
sjúkraflutningamenn, kirkjugarða
og presta. Best færi á að þessi
vinna yrði unnin samhliða.
Kristján Valur bendir á að engin
landssamtök útfararstofa séu til
hér á landi eins og tíðkast hjá öll-
um hinum Norðurlandaþjóðunum
og víðar. Úr því sé brýnt að bæta
og taka þurfi til umfjöllunar sam-
hliða gerð siðareglna.
Evrópuráðið hefur komið til
leiða mjög miklum breytingum á
samræmdum reglum er lúta að út-
fararþjónustu, t.d. hvað varðar
reglur um flutning á líkum og ösku
milli landa. Ekki eru reglur um
slíkt í opinberum lögum hér á
landi. Þetta þyrfti tvímælalaust að
mati Kristján Vals að taka til skoð-
unar.
Útfararstjórar kunni skil á
mismunandi venjum
Í gildandi reglugerð um útfar-
arþjónustu sem samþykkt var árið
1994 segir að útfararþjónustu
megi þeir einir reka sem hafa til
þess leyfi dóms- og kirkjumála-
ráðuneytisins. Kemur fram að út-
fararstjórar skuli kunna skil á mis-
munandi venjum og hefðum er
ríkja samkvæmt helstu trúar-
brögðum heims að því er varðar
frágang líks og annan undirbúning
og framkvæmd varðandi greftrun
og kveðjuathöfn. Einnig segir að
forstöðumaður útfararþjónustu
skuli við leyfisveitingu undirrita
trúmælskuheit um að þjónustan
verði rækt af tillitssemi, virðingu
og umhyggju. Starfsmenn skuli
undirrita þagnarheit, þar sem þeir
heita því að skýra ekki óviðkom-
andi frá því sem þeir komast að í
starfi sínu og leynt á að fara. Þagn-
arskylda þessi og ábyrgð hennar
helst, þótt þessir starfsmenn láti af
störfum.
Þá kemur fram í reglugerðinni
að þess skuli gætt í útfararþjón-
ustu að starfið sé innt af hendi af
alúð, með háttvísi og að það sam-
ræmist góðum viðskiptaháttum.
Skulu auglýsingar um starfsemina
vera látlausar þar sem viðskipta-
vinum sé gerð grein fyrir mismun-
andi þjónustu sem boðin er. Hafa
ber fast verð og skal gert ljóst
hvað einstakir þættir þjónustunn-
ar kosta.
Hjalti Zophóníasson, skrifstofu-
stjóri hjá dóms- og kirkjumála-
ráðuneytinu, segir að dæmi séu um
að fólk kvarti til ráðuneytisins
vegna þjónustu útfararstofa. Þær
kvartanir séu þó yfirleitt ekki al-
varlegar. En er þörf á auknu eft-
irliti með útfararstofum?
„Það er eitt af því sem verður
skoðað, hvort ástæða sé til að setja
upp sérstaka nefnd til að hafa eft-
irlit [með þjónustunni].“ Hann
bendir á að eftirlit sé nú í höndum
kirkjumálaráðuneytis. Fái ráðu-
neytið ábendingar og kvartanir sé
þeim fylgt eftir.
Auglýsingar og líksnyrting
Hjalti segir að við reglugerðar-
smíðina sé t.d. horft til þess hvern-
ig útfararstofur auglýsa þjónustu
sína, hvernig umgengni í kringum
lík skuli háttað sem og líksnyrt-
ingu og fleiri atriðum. „Megininn-
takið í þessu öllu er að gæta að
virðingu þess sem er látinn,“ segir
Kristján Valur.
Við gerð íslensku reglnanna
verður litið til reglna sem gilda í
öðrum löndum, t.d. Danmörku.
Þar eru reglurnar mjög ítarlegar
og er m.a. tilgreint nákvæmlega
hvernig á að bera sig að, t.d. þegar
lík er sótt í heimahús.
Slíkar innri reglur eru mun ná-
kvæmari en ráðuneytið myndi
setja til grundvallar leyfisveitingu,
segir Kristján Valur.
Útfararleyfi eru veitt til fimm
ára í senn. Skv. lista ráðuneytisins
höfðu 23 aðilar leyfi til að starf-
rækja útfararþjónustu í árslok
2003. Er fjöldinn sá sami eða svip-
aður nú.
Fréttaskýring | Þjónusta útfararstofa
fellur undir ýmis lög og reglur
Siðareglur
í smíðum
Engar reglur um flutning á líkum og
ösku milli landa í íslenskum lögum
Auglýsingar útfararstofa
fylgja ákveðnum reglum

Í evrópskum siðareglum útfar-
arstofa kemur fram að útfar-
arstofur mega ekki bjóða að-
standendum látinna þjónustu
sína beint, þótt þeim sé leyfilegt
að auglýsa á látlausan hátt. Ekki
er leyfilegt að auglýsa verð. Upp-
lýsingar um allar útfararþjón-
ustur í næsta nágrenni skulu
vera aðgengilegar. Þetta þýðir
að útfararstofur mega t.d. ekki
hringja í ættingja þegar þeir sjá
andlátstilkynningu í blöðunum
og bjóða þjónustu sína.
sunna@mbl.is
ÞAÐ er ekki líklegt að epla- eða
pylsuát íslenskra ökumanna muni
koma þeim í koll ef það bitnar ekki á
aksturslagi þeirra því umferðarlög
banna ekki neyslu matar undir
stýri. Sama gildir um tóbaksreyk-
ingar og drykki svo lengi sem þeir
eru óáfengir.
Nýlegt dæmi um breska konu
sem sektuð var um 60 pund fyrir að
borða epli undir stýri hlýtur að telj-
ast fáheyrt og samkvæmt íslenskum
lögum er ólíklegt að ökumenn lendi í
öðru eins. Og þó. Að sögn Geirs Jóns
Þórissonar yfirlögregluþjóns í
Reykjavík geta lögreglumenn haft
ástæðu til að stöðva ökumenn ef
þeir þykja ekki stjórna ökutæki sínu
af því öryggi sem til er ætlast af
þeim í lögum. Ef þeir eru svo upp-
teknir af því að borða eða drekka að
það skerðir stjórn þeirra á ökutæk-
inu gætu þeir átt von á tiltali. Þetta
er matsaðriði lögreglumanna hverju
sinni en eftir stendur að matar-
neysla undir stýri er ekki bönnuð
sem slík. Allt öðru máli gegnir hins
vegar um farsímanotkun án hand-
frjáls búnaðar, sem er skilyrðislaust
bönnuð.
Reykingar og át ekki
bönnuð undir stýri