Morgunblaðið - 29.01.2005, Qupperneq 10

10 LAUGARDAGUR 29. JANÚAR 2005 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Alþingi Íslendinga kom sam-an að nýju í byrjun vik-unnar eftir sex vikna jóla-leyfi. Skoðanir eru skiptar
meðal þingmanna um það hvort
þingið verði átakamikið eða tíð-
indalaust. Stjórnarandstæðingar bú-
ast frekar við því að tekist verði á um
einstök mál, s.s. Íraksmál og kjara-
mál á Kárahnjúkasvæðinu, en
stjórnarliðar eru á því að þingið
verði fremur rólegt og tíðindalítið.
Hvað verður, á tíminn að sjálf-
sögðu einn eftir að leiða í ljós. Eitt
eru þó nokkuð víst: komandi for-
mannsslagur í Samfylkingunni á eft-
ir að setja svip sinn á vorþingið með
einum eða öðrum hætti.
Össur Skarphéðinsson, formaður
Samfylkingarinnar, minnti alltént
vel á sig, á þingi í vikunni. Hann hóf
máls á Íraksmálinu í fyrirspurn-
artíma á fyrsta degi þingsins, hann
tók það mál aftur upp undir dag-
skrárliðnum: athugasemdir um störf
þingsins á öðrum degi og á fjórða
degi var hann málshefjandi utan-
dagskrárumræðu um félagsleg und-
irboð á vinnumarkaði.
Árni Magnússon félagsmálaráð-
herra var til andsvara í utan-
dagskrárumræðunni. Í upphafi
svars síns sagði hann: „Ég ætla ekki
að endurtaka ræðu mína frá því í
október sl. þegar háttvirtur þing-
maður Steingrímur J. Sigfússon
beindi til mín fyrirspurn um sama
efni.“ Má af þessum orðum hans
ráða að hann telji að Össur hafi farið
í utandagskrárumræðu til þess eins
að vekja athygli á sér og sínum mál-
stað vegna formannsslagsins. Fyr-
irspurninni hafi þegar verið svarað á
haustþingi.
  
En áfram af Össuri. Hann opn-aði nefnilega heimasíðu áNetinu í vikunni. Þar brydd-
ar hann upp á þeirri nýjung að birta
ekki bara texta heldur einnig hljóð.
Þar er m.ö.o. bæði hægt að lesa sjón-
armið hans og hlusta á sjónarmið
hans.
Á heimasíðuna skrifar hann m.a.
að hann hefði algjörlega verið
óviðbúinn því að kosningabaráttan
innan Samfylkingarinnar færi af
stað núna. „Hafði sjálfur, eins og var
reyndar rætt í þingflokknum á dög-
unum, ekki gert ráð fyrir að Sam-
fylkingin hleypti málinu af stað fyrr
en eftir flokksstjórnarfund Fram-
sóknarflokksins síðla febrúar. En
það fór á annan veg. Umræðan hófst
í loftköstum. Í stað þess að okkur
bæri gæfa til að láta Framsókn hafa
hitann í haldinu eru okkar mál a.m.k.
þessa dagana komin í miðpunkt.“
  
Össur er ekki eini þingmað-urinn sem heldur úti heima-síðu. Það gera 25 aðrir þing-
menn, ef marka má vefsíðu Alþingis,
althingi.is. Þingmenn eru þó mis-
jafnlega iðnir við að skrifa inn á net-
síðurnar sínar. Þegar þær eru skoð-
aðar kemur í ljós að elstu
forsíðurnar eru heimasíður Rann-
veigar Guðmundsdóttur, þingmanns
Samfylkingarinnar, og Lúðvíks
Bergvinssonar, samflokksmanns
hennar.
Á forsíðu Rannveigar er nýjasta
færslan frá 6. desember 2002 og á
forsíðu Lúðvíks er grein frá 24. októ-
ber 2002. Stærsti hluti þing-
mannahópsins sem heldur úti heima-
síðu á Netinu, skrifar þó reglulega
inn á síðuna. Einstaka þingmenn
hafa þó ekki sett inn nýjar greinar
frá kosningavorinu 2003.
  
En aftur að þingvikunni. Húnvar að mörgu leyti fremurhefðbundin. Ráðherrar og
þingmenn mæltu fyrir einstökum
þingmálum og stjórnarandstæð-
ingar báru fram fyrirspurnir til ráð-
herra. Á mánudag báru þeir fram
óundirbúnar fyrirspurnir, en í slík-
um fyrirspurnartímum vita ráðherr-
arnir ekki fyrirfram, hvernig spurn-
ingarnar verða. Eru þessir
fyrirspurnartímar ætlaðir sem vett-
vangur fyrir almennar pólitískar
umræður milli þingmanna og ráð-
herra.
Á miðvikudag báru stjórnarand-
stæðingar síðan fram undirbúnar
fyrirspurnir, en þá hafa ráðherrarn-
ir fengið spurningarnar fyrirfram og
hafa því tækifæri til að koma með
undirbúin svör. Þessir fyrirspurn-
artímar eru ætlaðir til umræðna um
tæknilegri atriði, sem snýr að við-
komandi málaflokki, t.d. um tölur,
fjölda og fleira í þeim dúr.
En að lokum: dagskrá þingfundar
riðlaðist nokkuð á fimmtudag vegna
veikinda og utanlandsferða þing-
manna og ráðherra. Samkvæmt upp-
lýsingum frá skrifstofu Alþingis
voru allt að 20 þingmenn skráðir á
fjarvistarskrá þegar mest var. Er
langt síðan svo margir þingmenn
voru fjarverandi í einu.

  



Af netsíðum þingmanna og fleiru …
EFTIR ÖRNU SCHRAM
ÞINGFRÉTTAMANN
arna@mbl.is
JÓHANNA Sigurðardóttir og
fimm aðrir þingmenn Sam-
fylkingarinnar hafa lagt fram
á Alþingi frumvarp um að
hætt verði að taka mið af
brunabótamati þegar mats-
verð fasteigna sé ákveðið.
Þess í stað verði miðað við
kaupverð eignar „þó þannig
að hámark lánveitinga miðist
við núverandi hámörk sem
ákveðin voru með reglugerð
nr. 959/2004, en samkvæmt 3.
gr. hennar er hámarkslán
Íbúðalánasjóðs vegna kaupa á
notaðri íbúð jafnt sem nýrri
14,9 milljónir kr.“, segir í
greinargerð frumvarpsins.
Í greinargerðinni segir að
til viðbótar við hækkanir á
fasteignaverði á umliðnum ár-
um hafi brunabótamat breyst í
kjölfar lagabreytingar sem
gerð var árið 1999. Dæmi
væru um að brunabótamat
fasteigna hefði lækkað um allt
að 50%. Í lok greinargerð-
arinnar segir að stjórnvöld
verði að viðurkenna að ekki sé
lengur hægt að miða lánveit-
ingar við brunabótamat. „Með
þessu er lagt til að miða lán-
veitingar Íbúðalánasjóðs við
kaupverð eigna, en að þak á
hámarki lánveitinga tryggi að
ekki verði lánað meira en há-
markið er hverju sinni. Þessi
leið er ekki aðeins eðlileg og
réttlát gagnvart lántakendum
heldur tryggir hún möguleika
og samkeppnishæfni Íbúða-
lánasjóðs á fasteignamarkaði.“
Lán taki mið
af kaupverði
eignar
ÞINGMENN Samfylking-
arinnar, með Helga Hjörvar í
broddi fylkingar, hafa lagt
fram á Alþingi frumvarp um að
eftirfarandi setningu verði bætt
við 21. gr. stjórnarskrárinnar:
„Samþykki Alþingis þarf að
liggja fyrir áður en heitið er
þátttöku eða stuðningi Íslands í
stríði gegn öðru ríki.“
Í greinargerð segir m.a. að
ákvörðun um stríð eða stuðning
ríkis við stríð geti haft veruleg
áhrif á stöðu þess „og því eðli-
legt að vald til að taka slíka
ákvörðun verði skipt þannig að
samþykki Alþingis þurfi að
liggja fyrir áður en loforð um
stuðning Íslands er veitt af ráð-
herra.“
Samþykki
Alþingis þurfi
fyrir stuðningi
við stríð
Þ
ingmenn eru jákvæðir fyrir því að fara yf-
ir og endurskoða ákvæði um stimpil-
gjöld af lánveitingum. Vilja sumir af-
nema þau og aðrir lækka, en jafnframt
er bent á að um miklvægan tekjustofn
fyrir ríkissjóð er að ræða.
Jóhanna Sigurðardóttir, þingmaður Samfylking-
arinnar, segir að stimpilgjöld séu mjög óréttlátur og
ósanngjarn skattur, bæði gagnvart atvinnulífinu og
einstaklingum. Hún segir að þingmenn Samfylking-
arinnar hafi flutt frumvarp á Alþingi um að gjöldin
verði afnumin. Það hafi hins vegar ekki hlotið hljóm-
grunn á þingi. Hún vonast þó til þess að slíkt frum-
varp nái fram að ganga í ljósi þess að ríkissjóður sé
að hagnast gríðarlega af skuldugum heimilum sem
eru að endurfjármagna lán sín til að létta greiðslu-
byrðina.
Í skriflegu svari Geirs H. Haarde fjármálaráð-
herra við fyrirspurn Margrétar Frímannsdóttur,
þingmanns Samfylkingarinnar, um stimpilgjöld,
kemur fram að heildartekjur ríkissjóðs af stimpil-
gjöldum hafi aukist um 2,7 milljarða króna á síðar
ári. Þá námu gjöldin alls 6,4 milljörðum krónum en
voru 3,7 milljarðar árið 2003.
Geir svaraði spurningu um afnám stimpilgjalda á
Alþingi sl. haust og sagði: „Ég er opinn fyrir því að
endurskoða gjaldkerfi á stimpilgjöldum en ég vil
ekki gefa út óábyrg fyrirheit um einhverja lækkun
tiltekinna þátta.“ Hann benti einnig á að ef stimp-
ilgjöld og þinglýsingargjöld séu lögð saman séu
gjöldin lægri hér á landi en annars staðar.
Pétur H. Blöndal, formaður efnahags- og við-
skiptanefndar Alþingis og þingmaður Sjálfstæðis-
flokks, segir að stimpilgjöld séu úreltur skattur. Það
sé þó ekki á dagskrá ríkisstjórnarflokkanna að af-
nema þau á þessu kjörtímabili; aðrar skattabreyt-
ingar njóti forgangs, ekki sé hægt að gera allt í einu.
Hagnist af neyð fólks
Jóhanna segir að stimpilgjöldin séu t.d. ósann-
gjörn gagnvart smærri fyrirtækjum sem eigi erf-
iðara með að leita eftir lánafyrirgreiðslum erlendis.
Gjöldin séu einnig ósanngjörn gagnvart einstakling-
um sem séu að skuldbreyta lánum. Hún segir ekki
óalgengt að einstaklingar sem séu að skuldbreyta
lánum þurfi að greiða um tvö til þrjú hundruð þúsund
krónur í stimpilgjöld. Hún segir einnig að þegar fólk
skuldbreyti lánum þurfi það í raun að borga stimp-
ilgjald aftur af sama láninu. „Ríkið er því að tvöfalda
stimpilgjaldstekjur sínar af þessum okurskatti,“ seg-
ir hún. „Með gjaldinu er ríkisvaldið því að éta upp
hluta af ávinningnum af hagstæðari lánskjörum því
það getur tekið lántakendur þrjú til fimm ár að
greiða niður kostnað vegna stimpilgjaldanna.“
Jóhanna tekur fram að bankarnir hafi komið til
móts við einstaklingana með því að lækka lántöku-
gjald. Ríkisvaldið hafi á hinn bóginn ekkert gert. Það
hrifsi til sín milljarða vegna stimpilgjaldanna. „Það
er ekki eðlilegt að ríkisvaldið hagnist af neyð fólks
sem er að skuldbreyta erfiðum lánum.“
Spurning um forgangsröðun
Pétur H. Blöndal kveðst lengi hafa verið þeirrar
skoðunar að endurskoða þurfi stimpilgjöldin. „Það er
bara spurning í hvaða röð menn gera hlutina. Það er
ekki hægt að gera allt í einu.“
Hann segir stimpilgjöld mjög íþyngjandi fyrir at-
vinnulífið. Þau skekki til dæmis samkeppnisstöðu ís-
lenskra banka gagnvart erlendum bönkum því er-
lendir bankar séu að lána innlendum fyrirtækjum án
stimpilgjalda. „Þau eru einnig félagslega óréttlát því
fólk sem lendir í einhverjum fjárhagsvandræðum
þarf að borga stimpilgjöld ofan á öll hin vandræðin.“
Hann ítrekar þó að það sé ekki á dagskrá að afnema
stimpilgjöldin á þessu kjörtímabili, enda sé nýbúið að
gera aðrar skattabreytingar, s.s. að fella niður eign-
arskatt og lækka tekjuskatt og erfðafjárskatt.
Tímabundinn toppur
Ögmundur Jónasson, þingmaður Vinstri grænna,
sagði um stimpilgjöldin að það væri alveg ljóst að
þarna væri á ferðinni gjaldtaka sem væri mörgum
erfiður biti að kyngja og um geti verið að ræða
ósanngjarna skattheimta.
„Hins vegar er jafnframt á það að líta að þetta er
mikilvægur tekjustofn fyrir ríkið og við þurfum að
hafa heildarhagsmuni í huga þegar við ráðumst í
breytingar. Í því sambandi megum við ekki gleyma
að það er mjög líklegt að þessi aukning stimpilgjalda
sé tímabundinn toppur vegna þess hve margir hafa
ráðist í endurskipulagningu á sínum fjármálum og
vandinn er sá að það ósanngjarna í kerfinu hefur
hugsanlega þegar átt sér stað,“ sagði Ögmundur.
Hann sagði að kanski þyrfti að taka á þeim vanda
núna, en síðan kynni annað að vera upp á teningnum
þegar til langs tíma væri litið. „Hvað sem þessu líður
finnst mér mikilvægt að menn setjist yfir málið og að
mínum dómi væri mjög æskilegt að efnahags- og við-
skiptanefnd Alþingis gerði það hið allra fyrsta,“
sagði Ögmundur.
Mikilvægur tekjustofn
Dagný Jónsdóttir, þingmaður Framsóknarflokks-
ins, sagði að það væri alveg ljóst að stimpilgjöldin
væru mikilvægur tekjustofn fyrir ríkissjóð. Fram
hjá því yrði ekki litið, en hins vegar væri alveg á
mörkunum að þessi skattur ætti rétt á sér og það
væri auðvitað mjög jákvætt skref ef stjórnarflokk-
arnir myndu ákveða að endurskoða þetta gjald, því
fólki munaði svo sannarlega um þetta þegar það væri
til dæmis að kaupa sér húsnæði og slíkt
„Auðvitað er aukningin núna afleiðing þess að það
eru margir að endurfjármagna og kaupa húsnæði, en
ég held að við getum ekki litið framhjá því að þetta er
stór tekjustofn fyrir ríkið og við verðum þá aðeins að
hugsa það líka til enda, hvar við getum fengið þessa
peninga annars staða eða hvernig hægt er að færa á
milli,“ sagði Dagný.
Hún sagðist vera nokkuð bjartsýn á að stjórnar-
flokkarnir gætu mögulega komið sér saman um end-
urskoðun í þessum efnum, hvort sem skatturinn yrði
þá lækkaður eða felldur út, það yrði bara að koma í
ljós í samræmi við það svigrúm sem væri fyrir hendi.
„Ég held það væri bara hið besta mál ef stjórn-
arflokkarnir kæmust að samkomulagi um að skoða
þetta gjald,“ sagði Dagný.
Eiga að lækka verulega í áföngum
Guðjón Arnar Kristjánsson, formaður Frjálslynda
flokksins, sagðist telja að stimpilgjöld ættu að lækka
verulega í áföngum. Eftir því sem hann best vissi
væru þau mikið lægri í löndunum í kringum okkur.
Guðjón Arnar sagði að til viðbótar því að lækka
stmpilgjöldin verulega teldi hann að þegar fólk væri
að endurfjármagna og skuldbreyta lánum til að fá
lægri vexti og minni fjármagnskostnað ætti það ekki
að greiða stimpilgjöld aftur. Það væri búið að greiða
stimpilgjöld af upphæðinni að megninu til.
„Þegar fólk er taka lán að nýju á húsnæði sitt og
megnið er bara endurskipulagning lána þá á það ekki
að þurfa að borga stimpilgjald á nýjan leik,“ sagði
Guðjón.
Hann sagði að fólk ætti bara að borga stmpilgjöld
af þeirri lánsupphæð sem bættist við ef um það væri
að ræða og þá stimpilgjald sem væri í samræmi við
það sem gerðist í nágrannalöndunum, þannig að
stimpilgjaldið væri að lækka verulega. „Mér finnst
það eiginlega út úr öllu korti að menn séu borga
stimpilgjald kanski tvisvar af sömu lánsfjárhæðinni.
Venjulega eru menn nú ekki að endurskipuleggja
lángtímaskuldir sínar nema kanski einu sinni, tvisvar
á starfsævinni,“ sagði Guðjón.
Hann benti á að það væri fráleitt að setja slíkar
hindranir á að fólk endurskiplegði fjármál sín til að
bæta stöðu sína og sinna fjölskyldna.
Þingmenn stjórnmála-
flokka á Alþingi
Opnir fyrir
endurskoð-
un stimp-
ilgjalda
Morgunblaðið/Jim Smart
Þingmenn fylgjast með umræðum á Alþingi.