Morgunblaðið - 29.01.2005, Blaðsíða 36

36 LAUGARDAGUR 29. JANÚAR 2005 MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
✝ Jens KarvelHjartarson
fæddist á Kjarlaks-
völlum í Saurbæ í
Dalasýslu 13. sept-
ember 1910. Hann
lést á hjúkrunar-
heimilinu Skjóli 18.
janúar síðastliðinn.
Foreldrar hans
voru Hjörtur Jens-
son bóndi, f. 13.9.
1873, d. 23.7. 1938,
og Sigurlín Bene-
diktsdóttir hús-
freyja, f. 12.3.
1881, d. 30.7. 1967.
Karvel var fjórði í röðinni af
níu systkinum. Systkini hans
sem eru látin: Kristín Stefanía,
f. 26.6. 1906, d. 17.5. 1988,
Benedikt Ingólfur, f. 6.3. 1908,
d. 16.7. 1981, Stefán Agnar, f.
12.5. 1909, d. 28.2. 1953, Eggert
Emil, f. 4.4. 1912, d. 15.11.
1988, Guðrún Borghildur, f.
22.8. 1915, d. 15.2. 2003, Ólafur,
f. 13.6. 1920, d. 4.1. 1988, og
Magnús Dalmann, f. 7.12. 1923,
d. 5.8. 1990. Olga Marta er ein
eftirlifandi, f. 25.10. 1916.
Karvel kvæntist 25.5. 1940
Saurbæ. Karvel fór mjög ungur
til vinnu og gerðist snúninga-
piltur á Saurhóli og Brekku í
Saurbæ, svo og á Broddanesi í
Strandasýslu þar sem hann
dvaldist í tvö ár, en eftir það lá
leið hans á ný í Saurbæinn. Á
árunum 1928–1929 starfaði
hann m.a. við brúargerð í Norð-
urárdal og lagningu vegar um
Bröttubrekku. Eftir það fór
hann á dráttarvélanámskeið og
í kjölfarið vann hann í sjö sum-
ur við að rækta og slétta tún
fyrir bændur víða í Dalasýslu.
Frá 1931–1938 var hann bóndi
ásamt tveimur bræðrum sínum í
Hjarðarholti í Dölum en árið
1938 gerðist hann vinnumaður
og síðar bóndi á Kýrunnarstöð-
um, þar sem hann bjó fram til
ársins 1998. Karvel vann hins
vegar ýmis störf samhliða bú-
skapnum, m.a. við lagningu
Reykjavíkurflugvallar og við
ýmiss konar smíðavinnu. Þá
stundaði hann mikið refa- og
rjúpnaveiðar um marga ára-
tuga skeið. Frá því Karvel hætti
búskap á Kýrunnarstöðum bjó
hann hjá Hrafnhildi dóttur sinni
í Kópavogi, en dvaldist á hjúkr-
unarheimilinu Skjóli í Reykja-
vík frá því á haustmánuðum
2003.
Útför Karvels fer fram frá
Hvammskirkju í Dölum í dag og
hefst athöfnin klukkan 14.
Svövu Jóneu Guð-
jónsdóttur frá Kýr-
unnarstöðum, f.
20.8. 1903, d. 20.3.
1989. Þau eignuðust
alls fimm börn, níu
barnabörn og níu
barnabarnabörn.
Börn Karvels og
Svövu eru: 1) Ásgeir
Salberg, f. 19.8.
1941, d. 23.2. 1998,
2) Hjördís, f. 15.11.
1942, fyrrverandi
maki: Jón Már Guð-
mundsson, börn
þeirra: Karvel Aðal-
steinn, Guðlaug Stella og Finn-
bogi Þorkell. 3) Sigríður Guð-
borg, f. 13.6. 1944, maki:
Þorsteinn Ingimundarson, börn
þeirra: Rannveig Eyberg, Ingi-
mundur Þór, Svava Rögn og
Karvel. 4) Hrafnhildur, f. 7.6.
1945, 5) Bjarni Ásberg, f. 26.12.
1946, maki: Magnea Laufey
Einarsdóttir, börn þeirra: Sig-
urlaug Birna og Hanna Kristín.
Foreldrar Karvels bjuggu
fyrst á Kjarlaksvöllum en þegar
hann var átta ára flutti fjöl-
skylda hans að Bjarnastöðum í
Elsku afi. Nú hefurðu fengið
hvíldina. En einhvern veginn vor-
um við svo óviðbúin því þar sem
þú varst búinn að vera svo hress
undanfarið. Okkur systkinunum er
hins vegar þakklæti til þín efst í
huga. Þakklæti fyrir að hafa
kynnst þér, og þinni stórbrotnu og
hlýju persónu, fyrir allar vísurnar,
sögurnar og allar góðu stundirnar
í sveitinni sem var okkar annað
heimili. Það var líka svo góður tími
þegar þú varst hjá okkur í Hafn-
arfirðinum. Að hafa kynnst þér,
bóndanum, sögumanninum og
húmoristanum verður okkur ómet-
anlegt veganesti í lífinu. Þær eru
óteljandi minningarnar sem við
eigum um þig og þær munum við
ávallt geyma.
Þú upplifðir svo merkilega tíma,
allar þessar miklu þjóðfélagsbreyt-
ingar sem áttu sér stað á 20. öld-
inni og enginn gat séð fyrir. Allt
frá því að landið okkar var enn í
örbirgð, upplifðir þú frostavetur,
kreppuár og tvær heimsstyrjaldir,
en skilaðir, ásamt þinni kynslóð,
komandi kynslóðum betri lífsgæð-
um en nokkurn tíma áður höfðu
þekkst. Fyrir það erum við einnig
þakklát. Þannig kynntumst við
menningararfinum á einstakan
hátt í gegnum þig og þú kenndir
okkur að nútímalífsgæði í landinu
okkar hefðu nú ekki alltaf verið
svona sjálfsögð, t.d að þú og systk-
ini þín átta fæddust í litlum torfbæ
snemma á öldinni og að helsta
tæknibyltingin sem þú upplifðir
var þegar rafmagnið og síminn
komu til sögunnar. Þú varst líka af
þeirri kynslóð sem horfði á eftir
fólkinu sínu flytjast úr sveitunum
og það fannst þér vissulega dap-
urleg þróun.
Þú hafðir líka svo ótrúlegt minni
og það vafðist ekki fyrir þér að
rifja upp þessa gömlu tíma, sem
voru þér svo kærir. Eitt af því
fyrsta sem þú mundir svo vel eftir
var þegar þú varst aðeins fjögurra
ára og pabbi þinn kom úr kaup-
staðnum og sagði að stríð væri
hafið í útlöndum. Þú sagðir okkur
líka svo skemmtilega frá hinum og
þessum sögum af sjálfum þér og
öðrum enda hafðir þú svo gaman
af því að rifja þær upp. Þú kunnir
líka svo ótrúlega mikið af vísum og
kvæðum sem við systkinin lærðum
líka.
Þú byrjaðir ungur að vinna,
varst m.a. snúningastrákur, vinnu-
maður, bóndi, refaskytta og hagur
á tré og járn. Þú hafðir líka svo
mikinn áhuga á vinnunni og öllu
sem tengdist búskapnum. Þú varst
veiðimaður af lífi og sál og á ferð-
um þínum um fjöllin sem refa- og
rjúpnaskytta gjörþekktir þú allar
aðstæður og öll helstu kennileiti.
Lífsviðhorf þín voru áberandi já-
kvæð og heilbrigð og nægjusemin
var þér í blóð borin. Þannig gátum
við lært mikið af þínum hugsjónum
sem við skildum svo vel. Þú fylgd-
ist svo vel með öllu og jafnvel þó
þú værir orðinn alveg blindur fyrir
nokkrum árum, tókstu svo mikið
þátt í því sem var að gerast. Út-
varpið fylgdi þér líka alltaf, það
var eins konar hluti af þér og
færði þér fréttirnar, veðrið og
óskalögin.
Elsku afi, nú ert þú kominn til
ömmu og Ásgeirs frænda þar sem
þér líður vel, með pontuna þína og
tóbaksklútinn. Við söknum þín
mikið en í okkar huga mun minn-
ingin um þig og þakklæti fyrir allt
það sem þú hefur gefið okkur lifa
áfram. Hvíl í friði.
Hann stingur stálinu í eldinn.
Hann stendur við aflinn og blæs.
Það brakar í brennandi kolum.
Í belgnum er stormahvæs.
Í smiðjunni er ryk og reykur,
og ríki hans talið snautt.
Hann stendur við steðjann og lemur
stálið glóandi rautt.
Hér er voldugur maður að verki,
með vit og skapandi mátt.
Af stálinu stjörnur hrökkva
Í steðjanum glymur hátt.
Málmgnýinn mikla heyrir
hver maður, sem veginn fer.
Höndin, sem hamrinum lyftir,
er hörð og æðaber.
Hann vinnur myrkranna milli.
Hann mótar glóandi stál.
Það lýtur hans vilja og valdi,
hans voldugu, þöglu sál.
Sú hönd vinnur heilagan starfa,
sú hugsun er máttug og sterk,
sem meitlar og mótar í stálið
sinn manndóm – sín kraftaverk.
(Davíð Stef.)
Þín barnabörn
Karvel Aðalsteinn,
Guðlaug Stella og
Finnbogi Þorkell.
Okkur langar að minnast, með
nokkrum orðum, afa okkar Karvels
Hjartarsonar bónda á Kýrunnar-
stöðum.
Afi Kalli var merkilegur maður.
Glaðlyndur, söngelskur og sérlega
gestrisinn. Hagleiksmaður á tré og
járn og vinnusamur mjög. Hann
kunni ógrynni af rímum og vísum
sem hann raulaði fyrir munni sér.
Sjálfum sér til skemmtunar sem og
öðrum. Hann var hafsjór af fróðleik
um málefni líðandi stundar og ekki
síður um það sem gerðist í gamla
daga. Þó svo að hann hafi ekki haft
sjón til margra ára gat hann frætt
fólk um flesta staði á landinu. Stað-
sett þúfur og steina og sagt hvar
best væri að taka fiskinn í þeim ám
sem hann veiddi í sem ungur mað-
ur.
Fólki þótti ávallt gaman að heim-
sækja afa og njóta návistar hans.
Hann tók vel á móti öllum. Fannst
ekki annað koma til greina en að
gestir hans þægju gistingu og vildi
alltaf bjóða gestum sínum upp á
veglegar veitingar.
Afi geymdi alltaf brjóstsykurs-
mola í kommóðunni sinni inni í her-
bergi. Þegar við systurnar vorum
litlar var hefð er við komum í sveit-
ina að fá mola í munninn og heyra
sögur úr sveitinni.
Ánægjulegt er að minnast þeirr-
ar stundar sem við áttum saman
með afa og fjölskyldunni á afmæl-
isdegi föður okkar, öðrum degi jóla.
Þá sungum við saman og pabbi
spilaði á harmonikkuna en það
gladdi afa ávallt þegar pabbi tók
upp nikkuna.
Afi lifði langa ævi og hélt and-
legu þreki til æviloka þrátt fyrir að
líkaminn væri orðinn lélegur og
sjónin farin. Hann er eflaust hvíld-
inni feginn og nýtur á ný samvista
ömmu og Ásgeirs.
Hin langa þraut er liðin,
nú loksins hlauztu friðinn,
og allt er orðið rótt,
nú sæll er sigur unninn,
og sólin björt upp runnin
á bak við dimma dauðans nótt.
Fyrst sigur sá er fenginn,
fyrst sorgar þraut er gengin,
hvað getur grætt oss þá?
Oss þykir þungt að skilja,
en það er Guðs að vilja,
og gott er allt, sem Guði’ er frá.
Nú héðan lík skal hefja,
ei hér má lengur tefja
í dauðans dimmum val.
Úr inni harms og hryggða
til helgra ljóssins byggða
far vel í Guðs þíns gleðisal.
(Valdimar Briem.)
Með söknuði og virðingu kveðj-
um við þig og biðjum góðan Guð
að vaka yfir þér.
Birna og Hanna Kristín
Bjarnadætur.
Þetta er ekki hefðbundin minn-
ingargrein um afa vegna þess að
það sem ég hefði sagt í minning-
argrein sagði ég honum í vísna-
bálki á meðan hann var lifandi.
Það er hins vegar spurning
hvort öll þjóðin ætti ekki að
staldra við og renna augum yfir
það sem svona karlar á borð við
afa hafa afrekað. Ég ber ómælda
virðingu fyrir lífshlaupi afa og
okkur ber öllum að gera það. Fólki
nútímans finnst kannski allt sjálf-
sagt en afi var fæddur 1910 og þá
var lífið sjálft ekki einu sinni sjálf-
sagt. Þessar kynslóðir eru þær
sem komu okkur þangað sem við
erum. Það liggur breiður og
öruggur vegur yfir Bröttu brekku,
alveg sjálfsagt, er það ekki? Það
var nú samt afi ásamt öðrum öfum
og ömmum sem lögðu fyrsta veg-
inn yfir Bröttu brekku. Sá vegur
er horfinn, bæði sjónum okkar og
eins úr huga okkar. Þegar við för-
um með kistuna hans afa vestur
verður það ekki einu sinni um veg-
inn sem hann lagði sjálfur.
Ég skal segja ykkur hvað ég
þakkaði afa fyrir. Hann kunni
ógrynni af vísum og ég veit ekki
hvort ég hef nokkurn tíma náð að
heyra þær allar. Sem nokkurs
konar burtfararpróf rak ég saman
vísnabálkinn sem ég fór með fyrir
hann þar sem ég sagði honum allt
sem ég annars hefði sett í minn-
ingargrein um hann. Ég þakkaði
honum fyrir að hafa treyst mér og
þannig lærði ég að treysta. Ég sá
afa aldrei og þá meina ég aldrei
skipta skapi. Ég þakkaði honum
fyrir að hafa veitt mér sýn inn í
aðra tíma. Vinnusemi og ákveðna
framsýni hafði hann fyrir mér.
Hrós gaf hann mér og í því liggur
hreint ótrúlegur máttur en það er
ekki öllum gefið að hrósa. Aldrei
heyrði ég afa tala illa um annað
fólk. Við töluðum mikið saman og
ég áttaði mig á því seinna að þó
það væri rúm hálf öld á milli okkar
þá ræddum við alltaf saman sem
jafningjar. Við getum sagt að hann
hafi tekið mig í fullorðinna manna
tölu, gagnkvæm virðing. Við ljúk-
um þessu með síðustu vísunni úr
bálknum til afa:
Kasta ég minni kveðju á þig,
klára vísnahjalið.
Frómt ég þakka fyrir mig
fæ ekki allt upp talið.
Ingimundur Þór Þorsteinsson.
Elsku afi. Við setjumst hér nið-
ur til að minnast þín og þakka fyr-
ir öll árin og allar ánægjustund-
irnar. Tíminn í sveitinni með þér
var dýrmætur. Margar ánægjuleg-
ar minningar eigum við frá þeim
tíma. Ekki leið sá dagur að þú
segðir okkur ekki sögur, syngir
kvæði eða þyldir fyrir okkur vísur
og þulur. Þú varst sérlega barn-
góður og þolinmóður og fengum
við að njóta þess. Alltaf varstu
tilbúinn að leyfa okkur að skottast
með þér í fjárhúsin, á dráttarvél-
inni eða hvað annað sem þú varst
að gera. Gott fannst þér að hafa
okkur krakkana með, sérstaklega
eftir að sjónin fór að daprast. Fátt
fannst þér skemmtilegra en að
fara á hestbak og gaman þótti
okkur þegar við fengum að fara
með. Þó að þú hafir ekki getað
notið þess nú síðustu árin að fara á
bak, þá fylgdist þú vel með hest-
unum þínum, hvar þeir voru og
hvernig þeim leið. Þannig varstu
reyndar með allt og alla. Tvo hluti
skildir þú nær aldrei við þig, pont-
una og útvarpið! Þetta tvennt var
partur af þér.
Með þessum orðum kveðjum við
þig, elsku afi. Minning þín lifir.
Rannveig og Svava Rögn.
Við leiðarlok leita minningarnar
gjarnan á hugann. Nú þegar öðling-
urinn Karvel á Kýrunnarstöðum
hefur lokið vegferð sinni hér í heimi
langar mig til að minnast hans
fáum orðum. Margar fyrstu minn-
ingar mínar tengjast heimsóknum
með móður minni vestur að Kýr-
unnarstöðum. Þar bjuggu Karvel
og Svava móðursystir mín en Kýr-
unnarstaðir voru æskuheimili
þeirra systra.
Þegar ég stálpaðist dvaldi ég þar
í nokkur sumur við gott atlæti í
glöðum hópi frændsystkina minna.
Þessi sumur var ég sem eitt af
börnum Karvels og Svövu og aldrei
var gerður neinn munur þar á. Á
þessum árum hafði tæknin ekki
mjög rutt sér til rúms í Dölunum.
Handverkfæri og heyvinnutæki
dregin af hestum voru enn algeng-
ust við heyskapinn. Vegna dvalar
minnar á Kýrunnarstöðum á ég því
láni að fagna að hafa kynnst gam-
algrónum sveitastörfum þar sem
börn og fullorðnir voru saman í
verki.
Karvel var okkur krökkunum
góður húsbóndi. Hann var léttur í
skapi, galsaðist við okkur en gerði
ekki of strangar kröfur þótt hann
drægi hvergi af sér sjálfur. Hann
var bóndi af lífi og sál, alinn upp í
Dölunum og eyddi þar allri sinni
starfsævi.
Karvel var ljóðelskur maður og
fram til hins síðasta kunni hann
ógrynni af kvæðum og hafði fáu
gleymt. Þegar aldurinn færðist yfir
hann varð hann sjóndapur og gat
því ekki lesið. Þá hafði hann það
sér til dægrastyttingar að hlusta á
útvarpið. Þótt sjónin hyrfi átti hann
skýra mynd af Dölunum í hugskoti
sínu, þangað leitaði hugurinn og
þar vildi hann vera. Síðustu árin
dvaldi hann í Reykjavík og eflaust
hefur hann tekið undir með Sigurði
frá Arnarvatni og raulað:
Blessuð sértu sveitin mín,
sumar, vetur, ár og daga.
Nú er Karvel kominn heim og
verður lagður til hinstu hvíldar í
þeirri mold sem honum var svo
hjartfólgin. Ég kveð hann með
virðingu og þökk fyrir löng og góð
kynni. Minning hans verður mér
alltaf kær. Ég sendi börnum hans
og fjölskyldum þeirra innilegar
samúðarkveðjur og bið þeim bless-
unar.
Sigríður Haraldsdóttir.
Ég veit fyrir víst að bóndi minn
hefði sent uppáhaldsfrænda sínum
kveðjuorð að leiðarlokum væri
hann enn ofar moldu. Mér rennur
því blóðið til skyldunnar. Jafnan
var farið að Kýrunnarstöðum þeg-
ar Dalirnir voru heimsóttir. Þar
var okkur fagnað sem langþráðum
gestum og fengum innilegar mót-
tökur. Inngróin íslensk gestristni
einkenndi Karvel og konu hans
Svövu. Þau voru höfðingjar heim
að sækja og það var oft lengi setið
og spjallað enda fór vel á með
þeim frændum Karvel og Árna
mínum. Karvel unni mjög heima-
högum sínum í Dölum og var haf-
sjór af fróðleik um þá. Hann hafði
einstaklega létta lund og það var
mannbætandi að vera í návist
hans. Búferlaflutningar og fleira
veldur því að ég kemst ekki til að
fylgja þessum öðlingi til grafar í
Dölum vestur. Það harma ég mjög.
Fyrir hönd sona minna og ann-
arra afkomenda Stefáns Hjartar-
sonar bróður Karvels sendi ég
börnum hans og fjölskyldum
þeirra hjartans samúðarkveðjur.
Guðrún Halla Guðmundsdóttir.
Afi minn var eitt allramesta
hraustmenni sem ég hef kynnst.
Samveru okkar í sveitinni á ég eft-
ir að minnast alla mína ævi. Þegar
við unnum að hinum ýmsu verk-
efnum í skúrnum t.d. stólasmíði,
skeifugerð og viðgerðir á öllu milli
himins og jarðar. Þú vildir alltaf
vera að vinna og ekki léstu sjónina
aftra þér þegar keyra þurfti vél-
arnar. Það var einfalt, ég stýrði og
þú skiptir um gíra og ég var bara
níu ára. Rjúpna- og refaveiðin var
áhugamál okkar beggja. Þú kennd-
ir mér allt sem ég kann og oft segi
ég að ég hafi yfir 100 ára reynslu í
rjúpnaveiði. Fyrir þessa reynslu
verð ég þér ævinlega þakklátur.
Allar sögurnar sem þú sagðir eru
ógleymanlegar og minnist ég
þeirra oft. Sérstaklega þegar ég
keyri yfir Bröttubrekku, því marg-
ar þeirra gerðust einmitt þar. Ég
veit að þú þráðir hvíldina miklu,
því þú byrjaðir að undirbúa mig
snemma með því að tala um það og
gerir það allt léttara. Ég veit að
þú ert á betri stað í vinahópi og ég
veit að þú átt eftir að fylgja mér
við mínar veiðar og hjálpa til. Þú
ert alltaf í mínum huga þegar ég
er á veiðum. Barnið mitt sem er á
leiðinni á eftir að heyra sögur af
þér. Um það hversu mikill maður
þú varst og allt sem ég lærði af
þér. Þannig lifir arfur þinn áfram.
Ég er stoltur yfir því að þú varst
afi minn.
Karvel Þorsteinsson, Svíþjóð.
JENS KARVEL
HJARTARSON