Morgunblaðið - 13.04.2005, Síða 27

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 13. APRÍL 2005 27
Staðan í dag hjá þessum konum er í flest-
um tilvikum nokkuð góð. „Konurnar viður-
kenna og horfast í augu við skaðann og eru að
byggja sig upp. Framtíðarviðhorf kvennanna
eru yfirleitt líka jákvæð. Hver og ein leitast
við að verða hamingjusöm og virk kona, sem
með reisn er ábyrg gagnvart öðrum, stendur
með sjálfri sér við hlið annarra. Allar eru
mjög ákveðnar í að láta aldrei nokkurn kúga
sig aftur.“
Sigríður sagði að í bataferlinu væri gríð-
arlega mikilvægt fyrir aðstandendur að leyfa
konunni að tala um hlutina. Þá væri lykilat-
riði að taka ekki ráðin af henni, nema hún
væri í bráðri lífshættu, því konan hefði svo oft
verið beitt ofbeldi og því ofríki að ráðin væru
stöðugt tekin af henni. Þá væri mikilvægt að
styrkja hana hið innra og hjálpa henni að
finna sinn innri styrk.
„Heimilisofbeldi er alvarlegur glæpur, því
sá heggur er hlífa skyldi. Og heimilið, sem á
að vera griðastaður, vermireitur og skjól í
skúrunum verður líkara vígvelli þar sem
stríðsglæpir eru algengir, grundvallarmann-
réttindi eru fótum troðin og kúgun er þema
dagsins.“
Sigríður sagði konur sem búa við heimilis-
ofbeldi þurfa að leggja áherslu á að eignast
góða vinkonu eða vin þar sem hún upplifði
kærleiksrík samskipti. Þær þyrftu að kalla
hlutina réttum nöfnum, a.m.k. innra með sér,
og velja vel hverjum þær treystu fyrir
reynslu sinni þegar þær fyndu þörfina til að
tjá sig. Sagði Sigríður íslensku þjóðina þurfa
að efla forvarnir gegn heimilisofbeldi, bæði
meðal stráka og stelpna. Efla þyrfti þekkingu
fólks á eðli og afleiðingum heimilisofbeldis og
efla endurreisn þeirra sem væru niðurbrotn-
ar eftir heimilisofbeldi.
eins og það þiðnaði hjartað. Þá reis
eins og Fönix og skilur við manninn
með börnin sín í meðferð og fór að
jálfa sig, börnin sín og aðra upp. Hún
ega kröftug í dag. En við skulum passa
ð dæma ekki.“
sum tímapunkti í fyrirlestrinum var
sloftið orðið afar tregafullt og heyrðist
salinn að erindið kom sterkt við við-
Ófáir kyngdu tárum sínum og sugu
fið við frásagnir Sigríðar. „Í sumum
um við þessar konur þurftum við að
segulbandið í klukkutíma og bara
man. Það eru konur úti um allt Ísland,
ga niðurbrotnar og lokaðar inni í
i. Við getum ekki dæmt þessar konur.
fbeldismenn beita svo mörgum teg-
af ofbeldi. Þetta er illskan holdi klædd
in eru oft brotin fyrir lífstíð. Mörg
nda inni á geðdeildum því lífið verður
ega of erfitt.“
Löng leið til bata
n til bata er flestum löng og ströng.
tekur þá innri ákvörðun að standa
fri sér og eigin orðum. Hún setur sér
a markmið að verða heil kona á ný og
lt annað til hliðar.“
rannsókn á heimilisofbeldi
í fangelsi
rings
Morgunblaðið/Sverrir
öldi fólks sat ráðstefnu um heimilisofbeldi gegn börnum og unglingum í Kenn-
ólanum og spunnust líflegar umræður m.a. um notkun orða og orðræðu um ofbeldi.
nn fékk alltaf svo mikið
því þegar ég grét að ég
honum það ekki til geðs
áta lengur – Ég bít bara
inn,“ sagði ein konan.
hjartanu blæðir.“ ‘
Stytting náms til stúdents-prófs kallar á ný námsgögnfyrir grunnskólann, og viða-mikla endurmenntun grunn-
skólakennara sem gæti orðið smærri
skólum á landsbyggðinni erfið. Mikið
þarf að gerast til þess að hægt verði
að byrja að kenna ein-
hverjum bekkjum sam-
kvæmt nýrri námsskrá
haustið 2006, eins og
stefnt er að.
Þetta kom fram í máli
Hönnu Hjartardóttur,
formanns Skólastjóra-
félags Íslands og skóla-
stjóra Snælandsskóla, á
málþingi um styttingu
náms til stúdentsprófs,
sem fram fór í Verzlun-
arskóla Íslands í gær.
Í samtali við Morgun-
blaðið segir hún það sitt
mat að seinka þurfi því
um 1–2 ár að stytta nám
til stúdentsprófs. „Það
hafa komið margar athugasemdir þar
að lútandi, og ég er enn að vona að
þær dagsetningar sem talað er um
verði endurskoðaðar,“ segir Hanna.
„Styttingin kemur til með að
breyta námsskránum alveg, því það
stendur til að færa námsefni niður í
grunnskólana,“ segir Hanna. Hún
segir það kalla á ný námsgögn, sem
erfitt sé að sjá að geti verið tilbúin
fyrir haustið 2006. „Hingað til hefur
þetta ekki gengið svona hratt, og ríkið
má þá setja mun meira fé í gerð
námsgagna en gert hefur verið hing-
að til.“
Hanna segir að það þurfi að endur-
skoða námsefnið í öllum grunnskól-
anum frá fyrsta ári. „Menn eiga ekki
að einblína bara á unglingastigið, ég
held að það sé alveg eins rúmur tími
til að bæta við á yngri stigum eins og
á unglingastigi. Svo það
þarf að skoða þetta sem
eina heild.“
Þarf að auka
menntun
grunnskólakennara
Gert er ráð fyrir því
að framhaldsskóla-
kennarar séu meira
menntaðir en grunn-
skólakennarar. Því seg-
ir Hanna eðlilegt að
reikna með því að þeir
kennarar sem muni
kenna þær greinar sem
færðar verða úr fram-
haldsskólum í grunn-
skóla þurfi að auka við
menntun sína til að geta kennt þær
vel. „Þá er ég ekki að tala um einhver
námskeið heldur endurmenntun sem
fólk getur kannski tekið á einum eða
tveimur vetrum með starfi.“
Auknar kröfur um menntun þeirra
sem kenna greinar sem flytjast frá
framhaldsskólum til grunnskóla geta
komið hart niður á fámennum skólum
á landsbyggðinni, segir Hanna. Hún
bendir á að í þeim 70–80 skólum þar
sem séu 10 nemendur eða færri í ár-
gangi – og allt niður í 20 nemendur í
skólanum öllum – sé erfitt að ætla að
hægt sé að fá faggreinakennara fyrir
unglingastigið.
„Það eru bara svo fáir kennarar að
það verður til dæmis að nýta sama
kennarann til að kenna bæði dönsku,
stærðfræði og íslensku á unglinga-
stigi. Það eru kannski bara einn til
þrír kennarar á unglingastiginu, og
það er ekki hægt að ætlast til þess að
sami kennari hafi fagþekkingu í öllum
greinum.“
Hægt að nýta
fjarkennslutækni
Hún segir það krefjast yfirlegu að
finna leiðir til þess að leysa vanda
smærri skóla. Það væri t.d. hægt að
nýta fjarkennslutæknina til þess að
bjóða nemendum í fámennum skólum
vel menntaðan kennara í ákveðnum
námsgreinum þegar slíkur kennari sé
ekki á staðnum.
Hanna segir að þó það hafi verið
hennar skoðun að frekar ætti að
stytta grunnskólann en framhalds-
skólann, sé nú rétt að vinna að stytt-
ingu samkvæmt þeirri aðferðafræði
sem pólitískur vilji sé fyrir. Hún segir
jákvætt að stytta þann tíma sem það
tekur ungt fólk að ljúka stúdents-
prófi. „Mér finnst þetta eðlileg þróun,
og í samræmi við það sem er í Vestur-
Evrópu. Ég ætla okkar börnum og
unglingum alveg jafnmiklar gáfur og
öðrum, og tel þau geta numið til há-
skólanáms á jafnmörgum árum og
þau,“ segir Hanna.
Stytting náms til stúdentsprófs kallar á viðamikla
endurmenntun grunnskólakennara
Gæti orðið smærri
skólum erfitt
Eftir Brján Jónasson
brjann@mbl.is
Hanna Hjartardóttir
Hugmyndir um styttingunáms til stúdentsprófsgætu leitt til aukinnarmiðstýringar í skólakerf-
inu með því að steypa flesta í svipað
mót og afmá með því sérkenni skóla.
Auk þess eru fyrirliggjandi hug-
myndir um skiptingu þriggja ára
náms til stúdentsprófs milli kjarna,
fjölsviðs og frjáls vals mjög gallaðar.
Þetta er mat Yngva Péturssonar,
rektors Menntaskólans við Reykja-
vík (MR), og kom fram
í erindi hans á mál-
þingi um styttingu
náms til stúdentsprófs
í Verzlunarskóla Ís-
lands í gær.
Yngvi sagði
menntaskóla í vaxandi
mæli hafa aukið sér-
hæfingu sína til að
höfða til breiðs hóps
nemenda, og nefndi
þar sérstaklega sér-
hæfingu bekkjarkerf-
isskóla eins og MR og
Verzlunarskóla Ís-
lands. Í MR hefði verið
lögð áhersla á undir-
búning fyrir raun-
greinanám og tungumálanám á há-
skólastigi, og MR væri eini skólinn
sem byði upp á heildstætt nám í lat-
ínu, grísku, fornfræði og málvísind-
um. Í Verzlunarskólanum hefði hins
vegar sérstök áhersla verið lögð á
nám í viðskiptagreinum, auk náms á
mála-, náttúrufræði- og félagsfræð-
isviðum.
„Fyrirliggjandi hugmyndir um
skiptingu þriggja ára náms til stúd-
entsprófs, milli kjarna, kjörsviðs og
frjáls vals, eru mjög gallaðar. Það er
gert ráð fyrir því að halda sama hlut-
falli í kjarna og nú er gert, þrátt fyrir
það að 12 einingar gamla kjarnans
verði fluttar í grunnskólann. Þannig
er hlutfallslega verið að auka kjarn-
ann, en það þýðir að ekki verður
hægt að bjóða upp á jafn sérhæft
nám í þessu nýja kerfi og gert er í
núgildandi námskrá,“ sagði Yngvi í
erindi sínu.
Nýtt skólastig milli
menntaskóla og háskóla?
Þannig mundi t.d.
Verzlunarskólinn ekki
geta boðið upp á nám í
verslunargreinum á
öðrum brautum, næðu
tillögurnar fram að
ganga. Í MR mundi t.d.
raungreinanám til stúd-
entsprófs á þeim braut-
um sem búa nemendur
undir nám í raunvísind-
um og læknisfræði
skerðast um a.m.k. 10
einingar. „Nemandi
sem notar allt kjörsviðið
og allt frjálsa valið til
náms í raungreinum,
kæmist mest upp í 66
einingar, en núna eru 77
einingar í raungreinum á þessum
brautum,“ sagði Yngvi.
Yngvi benti ennfremur á að ýmsar
deildir háskólastigsins hefðu gert at-
hugasemdir við fyrirhuguð áform
um styttingu náms til stúdentsprófs,
með raungreinakennara fremsta í
flokki. Þeir teldu að undirbúningur
nemenda fyrir nám á háskólastigi
yrði lakari en verið hefði, sem mundi
óhjákvæmilega leiða til þess að
námskröfur yrðu minnkaðar.
„Getur verið að ein af afleiðingum
þessara breytinga verði sú að há-
skólanám til fyrstu prófgráðu leng-
ist, eða að það verði nauðsyn á nýju
skólastigi milli framhaldsskólans og
háskólans í ákveðnum deildum? Það
er að minnsta kosti ljóst að þessi
styttingaráform verða ekki til efling-
ar tækni- og verkfræðinámi nema
síður sé,“ sagði Yngvi.
Þegar mikil fjölbreytni
í skólakerfinu
Tillögur um styttingu náms eru
sérkennilegar þegar höfð er í huga
sú mikla fjölbreytni námsleiða sem
nú þegar er í boði í skólakerfinu, að
mati Yngva. „Ég nefni áfangakerfið
þar sem nemendum gefst kostur á að
ljúka námi á þremur, eða þremur og
hálfu ári. Menntaskólinn Hraðbraut
býður og sínum nemendum að ljúka
námi á tveimur árum. Í fyrra buðu
Menntaskólinn við Sund og Verzlun-
arskóli Íslands upp á þriggja ára
námsleið til stúdentsprófs í bekkja-
kerfi.“
Í grunnskólakerfinu sé boðið upp
á breytilegar námsleiðir í efstu
bekkjunum, og ekki óalgengt að
nemendur taki byrjendaáfanga í
framhaldsskóla og fái þá metna til
eininga innan áfangakerfis. „Rökrétt
næsta skref væri að endurskipu-
leggja nám í efstu bekkjum grunn-
skólans með það í huga að bjóða dug-
miklum nemendum að ljúka
námsefni í 8.-10. bekk á tveimur ár-
um í stað þriggja án þess að breyta
grunnskólanum að öðru leyti. Þar
með væri komið til móts við ólíka
hópa. Ákveðinn hópur nemenda gæti
þannig lokið efstu bekkjum grunn-
skólans á tveimur árum í stað
þriggja, og jafnvel stytt námstímann
enn frekar með því að fara síðan á
þriggja ára braut í framhaldsskóla.“
Sérhæfingu bekkjar-
kerfisskólanna fórnað
Segir styttingu náms geta leitt til aukinnar miðstýringar
Yngvi Pétursson