Morgunblaðið - 13.04.2005, Blaðsíða 43

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 13. APRÍL 2005 43
MENNING
FJÓRIR söngmenn héldu sína debúttónleika í
Salnum á dögunum, – þá þegar nýkomnir heim
úr sinni fyrstu söngferð á erlenda grund. Þetta
væri varla í frásögur færandi; – jafnvel að
formlega hafi verið debúterað í London á und-
an Reykjavík, ef ekki væri ungur aldur söng-
mannanna fjögurra. Þeir eru sautján ára.
Þeir Ríkharður Þór Brandsson fyrsti tenór,
Þorkell Helgi Sigfússon annar tenór, Eysteinn
Hjálmarsson fyrsti bassi og Örn Ýmir Arason
annar bassi eiga allir því láni að fagna að hafa
alist upp í söngnum hjá Þórunni Björnsdóttur í
Skólakór Kársness. Öfugt við langflesta kórst-
ráka, sem gefast upp á kórstarfinu þegar þeir
komast í mútur, þráuðust þeir við og létu karl-
mannlegar raddbreytingar ekki á sig fá, og
héldu áfram að mæta á kóræfingar. Þórunn
kórstjóri fann þeim þann farveg sem hér gat
að heyra; – lét þá syngja fjóra saman í kvart-
ett, enda pössuðu raddir þeirra þeirri radd-
skipan sem kvartettsöngur krefst.
Á tónleikum sínum í Salnum sungu þeir
hefðbundin íslensk karlakvartettalög, norræn
lög, negrasálma, amerísk barbershop-lög, ís-
lensk dægurlög og fleira. Efnisskráin var löng,
– salurinn troðfullur og stemmningin frábær.
Það er engin leið að setja söng svo ungra
manna undir sömu mælistiku og söng útlærðra
söngvara, eða þeirra sem reyndir eru í slíkum
söng. Til þess eru raddir þeirra einfaldlega
ekki nógu þroskaðar; – talsverða fyllingu vant-
ar enn í hljóminn, en slíkt kemur með aldri og
reynslu.
Engu að síður verður að segjast eins og er,
að Vallargerðisbræður komu, sáu og sigruðu,
með framúrskarandi hæfileikum sínum, mús-
íkgáfu og mikilli sönggleði. Það sem á vantaði í
söngþroska bættu þeir upp með gleðinni og
húmornum: ástinni á sönglistinni. Söngur
þeirra var tandurhreinn, samtaka, samæfður
og músíkalskur, og raddirnar fjórar blönd-
uðust vel saman.
Það er athyglisvert að tveir þessara pilta
eiga foreldra sem sungu allir í Kór Mennta-
skólans við Hamrahlíð, og að hinum tveimur
stendur líka söngfólk. Þótt erfðir hljóti að hafa
sitt að segja um hæfileika til söngs, þá hlýtur
hitt líka að skipta verulegu máli, – að krakkar
séu aldir upp við söng og söngelsku; – það
sýndi sig sannarlega hér.
Ljóðurinn á tónleikum Vallargerðisbræðra
var undirleikurinn. Marteinn H. Friðriksson
lék með þeim fyrir hlé, og Þórunn Björnsdóttir
eftir hlé, og píanóleikurinn bætti hvorki
nokkru við sönginn né studdi hann og var í
rauninni algjörlega óþarfur. Hann var oftar en
ekki allt of grófur og þungur með þessum
ungu fisléttu röddum.
Strákarnir sungu allt prógrammið utan að,
og gerðu allt vel. Svolítil þreyta var komin í þá
í barbershop-lögunum undir lokin, og aukalag-
ið, Undir dalanna sól, hefði mátt missa sín.
Bestir voru Vallargerðisbræður í íslensku
lögunum: Í grænum mó var frábærlega vel
sungið, rytmískt og fallegt, og MA-kvartetts-
smellurinn Logn og blíða sumarsól – við lag
Bellmans var þrunginn fjöri og húmor. Þar er
annar bassi með þrælslungna línu, en Örn Ým-
ir Arason fór létt með að setja sig í spor Jóns
frá Ljárskógum og spretta upp og niður tón-
stigann á súrrandi hlaupum. Geri aðrir betur!
Vallargerðisbræður fóru líka undursamlega
vel með ljóð Ljárskógaskáldsins í lagi Chop-
ins, Kom vornótt og syng, og lögðu mikla til-
finningu í túlkun þessa yndislega lags. Í lagi
Oddgeirs Kristjánssonar, Ship ohoj, fóru
strákarnir á kostum í sönggleði, húmor og
skemmtilegheitum, og tóku salinn með trompi.
Besta lagið eftir hlé var My Evaline, sem
krafðist líka húmors og músíkalskrar túlk-
unar, sem strákarnir virðast eiga í digrum
sjóðum, og Elvis bliknaði í samanburðinum í
ljúfum söng strákanna í Aura Lee (Love me
Tender). Aukalögin Shenandoh og California
Dreaming voru bæði frábærlega sungin.
Allir spreyttu fjórmenningarnir sig á ein-
söng, og stóðu sig skínandi vel, þótt raddirnar
væru ekki jafn burðugar og hjá reyndari
söngvurum.
Í heild voru þetta stórskemmtilegir tón-
leikar, sem vert var að veita athygli fyrir ein-
staka hæfileika ungu mannanna sem að þeim
stóðu. Vallargerðisbræður þurfa bara að halda
áfram að syngja og æfa; – láta ekki nám og
störf taka gleðina úr söngnum; – þeir gætu svo
hæglega orðið „stórir“ einn góðan veðurdag.
Söngglaðir
Vallargerðisbræður
TÓNLIST
Salurinn
Söngkvartettinn Vallargerðisbræður flutti íslensk og
erlend lög. Kvartettinn skipa Ríkharður Þór Brands-
son, Þorkell Helgi Sigfússon, Eysteinn Hjálmarsson
og Örn Ýmir Arason.
Píanóleikarar voru Marteinn H. Friðriksson og Þór-
unn Björnsdóttir.
Þriðjudag 5. apríl kl. 20.
Söngtónleikar
Morgunblaðið/Árni Torfason
„Í heild voru þetta stórskemmtilegir
tónleikar, sem vert var að veita athygli fyrir
einstaka hæfileika ungu mannanna sem að
þeim stóðu.“
Bergþóra Jónsdóttir
Í LISTASAFNI Íslands standa nú yfir tvær
ólíkar sýningar, sem þó eiga margt sameig-
inlegt ef að er gáð. Önnur er sýning á verki
myndlistarmannsins Rúríar sem hún sýndi á
Feneyjatvíæringnum árið 2003, Endangered
Waters, og er nú sýnt í fyrsta sinn á Íslandi
eftir mikla sýningarröð allt frá því að hátíðinni
í Feneyjum lauk. Hin er yfirlitssýning á ís-
lenskri myndlist frá árunum 1930–1945, en eitt
af meginhlutverkum safnsins er að halda sýn-
ingar þar sem íslensk listasaga er kynnt.
„Verk Rúríar hefur vakið gríðarlega mikla
athygli alla tíð síðan það var sýnt á hátíðinni í
Feneyjum og fullyrða má að ekkert einstakt
íslenskt listaverk hefur fengið viðlíka umfjöll-
un í hinum alþjóðlega listheimi,“ segir Ólafur
Kvaran, forstöðumaður Listasafns Íslands.
Um fjöltækni-innsetningu er að ræða sem fel-
ur í sér skýr skilaboð um gildi náttúrunnar í
nútímanum.
Verkið er í eigu Rúríar og segir Ólafur það
ekki hafa komið til tals að Listasafn Íslands
festi kaup á þessu merkilega verki. „Ekki al-
varlega, nei. En ef safnið hefði meiri fjárráð til
innkaupa hefði það að sjálfsögðu áhuga á því
að eignast þetta verk,“ segir hann.
Ný viðmið
Hin sýningin sem nú stendur yfir í safninu
inniheldur verk eftir Gunnlaug Scheving, Jón
Engilberts, Finn Jónsson og Jóhannes Kjarval
svo dæmi séu tekin, og eru þau unnin á ár-
unum 1930–1945. „Á þessari sýningu er leitast
við að draga fram það helsta sem einkenndi
myndlist hér á Íslandi á þessu tímaskeiði.
Markmiðið er að fjalla um þessi ólíku listrænu
markmið og nýju viðmið, því í raun og veru
kemur þarna fram ný kynslóð listamanna, eins
og Gunnlaugur Scheving, Jón Engilberts, Þor-
valdur Skúlason og Svavar Guðnason. Það
gefst tækifæri til að sjá verk eftir þá sem ekki
eru til sýnis að staðaldri í safninu, og mörg
hver eru öndvegisverk í íslenskri listasögu,“
segir Ólafur.
Meðal þess sem tekið er fyrir á sýningunni
er hin mikla endurnýjun sem átti sér stað í
landslagsmálverkinu á þessum tíma. Þetta
tímabil er talið eitt mesta blómaskeiðið í list-
sköpun Jóhannesar Kjarvals og eitt hið mik-
ilvægasta í hans ferli. „Þá gefst tækifæri til að
sjá verk eins og Fjallamjólk Kjarvals, sem er
fengið að láni úr Listasafni ASÍ, og Bassabát-
inn eftir Gunnlaug Scheving, sem talinn er
marka upphafið að nýju viðfangsefni í mynd-
list á fjórða áratugnum; manninum við vinnu
sína. Það sem gerist á þessum tíma er að hið
upphafna landslag, sem var ríkjandi á áratug-
unum á undan, er ekki lengur til staðar. Það
eru komin ný efnistök, ný viðfangsefni og ný
viðmið.“
Þjóðargersemar eða hnignun?
Nokkur verkanna á sýningunni notaði Jónas
Jónsson frá Hriflu á hina frægu sýningu sem
hann hélt árið 1942 á myndlist, sem átti að
vera víti til varnaðar og dæmi um þá miklu
hnignun sem ætti sér stað í íslensku menning-
arlífi. „Nú lítum við auðvitað á þessi verk sem
mikilvæg í íslenskri listasögu. En það má ekki
gleyma því að þetta tímabil milli 1930 og 1945
var tímabil mikilla listpólitískra átaka,“ segir
Ólafur. „Þessi fræga sýning Jónasar frá
Hriflu, þar sem hann setur fram ákveðin við-
mið um hvað sé þjóðleg og ekki þjóðleg mynd-
list, er haldin árið 1942. Í tengslum við hana
verður til alveg ný orðræða um íslenska mynd-
list og inn í hana fléttast mjög sterkar pólitísk-
ar hugmyndir.“
Að sögn Ólafs spila sýningarnar tvær, yf-
irlitssýningin 1930–1945 og Endangered wa-
ters, að nokkru leyti saman þó verkin verði til
á ólíkum tíma, enda náttúran viðfangsefnið.
„Það er þessi tenging í gegnum náttúruþemað,
sem er mjög afgerandi í sýningunum, og sam-
spilið milli náttúru og menningar.“
Framundan hjá safninu er síðan sýning á
verkum Dieters Roth á Listahátíð í Reykjavík,
sem unnin er í samvinnu við Listasafn Reykja-
víkur. Ólafur segir þessa samvinnu milli safn-
anna mjög spennandi og jákvæða og hann geti
vel hugsað sér að koma á meiri samvinnu þar á
milli. „Þetta er fyrsta stóra samstarfsverk-
efnið milli þessara tveggja safna, sem er mjög
ánægjulegur viðburður. Ég get mjög vel séð
fyrir mér ýmis sambærileg verkefni í framtíð-
inni, vegna þess að það eru margar sýningar
sem eru einfaldlega af þeirri stærðargráðu að
það væri eðlilegt að þessar stofnanir samein-
uðust um þau.“
Bassabáturinn frá árinu 1930 eftir Gunnlaug Scheving.
Samspil náttúru
og menningar
Eftir Ingu Maríu Leifsdóttir
ingamaria@mbl.is