Morgunblaðið - 14.06.2005, Síða 19

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 14. JÚNÍ 2005 19
DAGLEGT LÍF
„VERA mín hér í Portúgal er í reynd
hundi að kenna,“ segir meistarakokk-
urinn Erla Óladóttir þegar hún gefur
sér tíma tíma til að setjast niður seint
um kvöld að afloknum vinnudeginum.
Hún er búin að afgreiða allar pant-
anir frá matargestum sínum þetta
kvöldið og menn eru farnir að tínast
út í myrkrið, mettir og glaðir. Róm-
antík og rólegheit svífa í loftinu á veit-
ingastaðnum enda segist Erla vilja
skapa slíkt andrúmsloft í kringum
sig, sem henni hefur svo sannarlega
tekist. Veitingastaðurinn Casa Bito-
que stendur við þröngar götur í
miðjum smábænum Guia og er rétt
fyrir utan bæinn Albufeira, sem er Ís-
lendingum orðinn að góðu kunnur.
Tíu ár eru síðan Erla hóf veit-
ingarekstur í Guia, en hún stækkaði
við sig og opnaði á nýjum stað fyrir
rétt rúmu ári eftir að hafa unnið
sleitulaust í þrjá mánuði við að
skrapa upp gamlar gólffjalir og inn-
rétta staðinn hátt og lágt. Útsaumað-
ur klukkustrengur og púðar
eru meðal inn-
anstokksmuna því
eitt af áhuga-
málum Erlu er
útsaumur.
„Eins og góð
og vel upp al-
in íslensk
stúlka, finnst
mér af-
skaplega gam-
an að bródera,“
segir Erla og
hlær.
Í eldhúsinu sínu er
hún Erla svo sannarlega
á heimavelli. Ég
hafði fengið
franska lauksúpu í
forrétt, andabrjóst
í aðalrétt og súkkulaði- og sítrón-
umús með jarðarberjum og blæju-
berjum í eftirrétt. Hver réttur er bor-
inn fram af mikilli natni, en í
þjónshlutverkinu er portúgalskur
eiginmaður Erlu, Fernando Men-
domca, listamaður frá bænum
Quinbra í Norður-Portúgal. Erla seg-
ir að þó matseðillinn sé ekki langur,
svínvirki hann og því sé engin ástæða
til að breyta honum í bráð.
„Ég útbý allan mat frá grunni um
leið og pöntun berst, þar með talið
sósurnar, og því er örbylgjuofninn
mjög óvinsæll í minni kokkamennsku.
Brauð og eftirrétti geri ég sjálf og lík-
lega er þetta eini veitingastaðurinn
hér um slóðir sem ekki býður upp á
hamborgara og franskar.“
Ástfangin á rútustöð
Erla er alin upp í Hlíðunum í
Reykjavík, en segist hafa farið að
heiman 14 ára gömul, eins og upp-
reisnarseggir gerðu þá. Hún fékk
vinnu hjá Sæmundi Jónssyni í bak-
aríinu í Austurveri. Fimmtán ára
gömul gerðist hún au-pair stúlka hjá
íslenskri konu og enskum manni á
Englandi og hitti þar svo tilvonandi
enskan eiginmann sinn rétt eftir 16
ára afmælið. „Ég var sem sagt bráð-
þroska ung kona og fór að búa með
kærastanum í bát eftir tveggja mán-
aða kynni enda var hann bátasmiður.
Við eignuðumst fljótlega tvö börn og
fórum að rækta hunda í bænum
Rugby í Mið-Englandi. Portúgalskur
maður hafði óskað eftir því að fá að
kaupa af okkur veiðihund, en ætlaði á
síðustu stundu að hætta við kaupin
þar sem hann sá sér ekki fært að
ná í hundinn til Englands.
Maðurinn minn tók ekki
annað í mál en að við
færum sjálf með
hundinn til Portú-
gals og tækjum
okkur tveggja
vikna frí í leið-
inni. Það varð
úr og um leið
og ég var stigin
út úr flugvélinni
í Portúgal var ég
orðin hugfangin af
landinu og hugsaði
með mér að hérna yrði
ég að eiga heima.
Hundurinn komst heilu
og höldnu til eiganda
síns, en í þessari ör-
lagaríku ferð hitti ég núverandi
manninn minn þar sem við áttum
samleið um sömu rútustöð í Norður-
Portúgal. Bæði Fernando og við
hjónin höfðum misst af rútunni til
Algarve og þarna sátum við og biðum
eftir annarri rútu. Á svipstundu varð
ég hreinlega ástfangin upp fyrir haus.
Staðan var hinsvegar sú að bæði vor-
um við hvort í sínu hjónabandinu og
áttum tvö börn hvort. Við hittumst á
ströndinni og ákváðum að skrifast á,
en svo fjaraði sambandið út hægt og
bítandi.
Þar sem þrár mínar og langanir á
þessum tíma snerust um að flytja til
Portúgals, ákváðum við hjónin að
selja húsið okkar á Englandi og eig-
inmaðurinn hóf að leita að landi í
Portúgal sem við gætum hugsanlega
haft lifibrauð af. Við settumst að á
vesturströndinni, rétt fyrir utan bæ-
inn Villa do Bispo og við tók heilmikið
basl. Það er samt alltaf þessi dásam-
lega bjartsýni, sem svífur yfir vötnum
þegar maður er ungur og þá er ekk-
ert óyfirstíganlegt. Maðurinn minn
var ekki jafn hugfanginn af Portúgal
og ég, en hann varð hinsvegar skot-
inn í annarri konu.
Hugur minn var oft bundinn við
Fernando og innst inni vonaðist ég til
að hitta hann á ný. Og það kom að því
að ósk mín rættist. Við hittumst af ein-
skærri tilviljun fyrir utan krá í London
fyrir 12 árum, þá bæði fráskilin og
með nánast uppkomin börn. Frá þeim
degi varð ekkert aftur snúið.“
Fernando og Erla, sem nú er orðin
47 gömul, búa nú úti í sveit um 30 km
frá veitingastaðnum, þar sem fastir
heimilismenn eru líka hundarnir
Luigi og Totó, sem Erla segir að séu
hálfgerðir götustrákar og geti vel
heitið Gvendur og Loðinnbarði upp á
íslensku.
Engir stjörnustælar í Cliff
Uppi á einum vegg veitingastað-
arins hangir innrammað boðskort,
áritað af söngvaranum Cliff Richard,
þar sem hann býður Erlu og Fern-
ando til vínsmökkunar á búgarð sinn í
Guia, en Cliff féll fyrir Portúgal fyrir
fjölmörgum árum, líkt og Erla, og
keypti sér búgarð þar sem hann
ræktar m.a. vín undir heitinu Vida
Nova sem á íslensku þýðir „Nýtt líf“.
„Þetta var mjög skemmtilegt boð þar
sem við vorum meðal áttatíu boðs-
gesta." Cliff er nefnilega orðinn fasta-
gestur hjá Erlu auk þess sem fjöl-
margir leikarar úr bresku leikhúslífi
hafa staldrað við og átt kvöldstund á
Casa Bitoque. „Þetta er gjarnan fólk,
sem á villur hérna allt í kring eða
vinafólk þeirra. Það lætur hvað annað
vita af góðum veitingastöðum og því
eru sögusagnir mín besta auglýsing.“
Að sögn Erlu er Cliff Richard in-
dælismaður, vinalegur og lætur lítið á
sér bera. „Hann er ekki með neina
stjörnustæla og vill alltaf tala við mig
á portúgölsku. Hann kemur alltaf inn
í eldhúsið til mín til að heilsa upp á
mig og þakkar svo fyrir sig með
handabandi þegar hann kveður. Hon-
um finnst kálfalifrin mín alveg svaka-
lega góð og bökurnar mínar lostæti,
t.d. kjúklingaferskja og cambembert í
búttudeigi. Innbakað nautakjöt og
sveppir með rauðvínssósu er líka í
miklu uppáhaldi auk þess sem hann
fær sér gjarnan pönnsur og ávexti í
eftirrétt,“ segir Erla og bætir við að
Cliff hafi átt hús í Portúgal í meira en
30 ár og með honum í för sé alltaf
sami maðurinn, sem sé hans aðstoð-
armaður. Búið er að nefna götu í
Albufeira í höfuðið á söngvaranum og
síðastliðið sumar hélt hann fría tón-
leika við fiskimannaströndina þar
sem færri komust að en vildu.
Sátt við eigin hlut
Athygli vekur hversu vel Erla talar
móðurmálið sitt í ljósi þess að hún
flutti frá Íslandi 15 ára gömul og fær
nú orðið fá tækifæri til að æfa sig á ís-
lenskunni. „Ég reyni hvað ég get, en
ég held að hann afi minn, Kristján,
myndi lemja mig með priki ef hann
heyrði til mín núna. Hann tók nefni-
lega af mér loforð einu sinni um að
sletta hvorki dönsku né ensku inn í ís-
lenskuna og ég reyni að standa við
það.“
Erla segist ekki geta svarað því af
hverju sér líði vel í Portúgal, en fyrir
utan þetta suðræna indæla land sé Ís-
land uppáhaldsstaðurinn í veröldinni.
„Maður saknar alltaf þess sem liðið
er og maður á ekki lengur. Barnshug-
urinn saknar Íslands eins og það var
og minninga um óskalög sjúklinga á
laugardögum á meðan straujað var
og tekið til.“
Þegar Erla er spurð um framtíð-
aráformin, svarar hún því til að til
standi að halda ótrauð áfram í veit-
ingarekstrinum. „Guð var svo góður
að gefa mér kokkahendur. Ég er orð-
in afskaplega sátt við minn hlut nú
orðið þó margt hafi gengið á í lífinu og
það kennt mér ótal margt. Það væri
samt ósköp gott að geta hengt svunt-
una upp eftir fimm til tíu ár í viðbót
og slappað aðeins af, en á meðan ég
get eldað góðan mat og gert fólki til
hæfis, kvarta ég ekki,“ segir þessi
geðþekka veitingakona að lokum.
 PORTÚGAL | Erla Óladóttir rekur veitingahúsið Casa Bitoque í smábænum Guia
„Guð var svo góður að
gefa mér kokkahendur“
Hjónin Erla Óladóttir og Fernando Mendomca á Casa Bitoque við inn-
rammað boðskort, áritað af fastagestinum Cliff Richard.
Morgunblaðið/Jóhanna Ingvarsdóttir
Erla er svo sannarlega á heimavelli í eldhúsinu sínu.
Súkkulaði- og sítrónumús með
jarðarberjum og blæjuberjum.
Óhætt er að segja að Erla Óladóttir hafi ekki geng-
ið troðnar slóðir í lífinu. Jóhanna Ingvarsdóttir
fékk dásamlegan kvöldverð hjá hennni á veitinga-
húsinu Casa Bitoque. Cliff Richard er fastagestur
hjá Erlu því honum líkar matseldin hennar.
Casa Bitoque,
Rua Humberto Delgado, 62,
Guia
8200 Albufeira.
Sími: 289-561324.
join@mbl.is
EFNI sem oft eru notuð í umbúðir
utan um mat geta orsakað brjósta-
krabbamein hjá konum, að sögn
vísindamanna sem breska blaðið
The Guardian vitnar í á vef sínum.
Rannsókn vísindamanna við
Tufts-læknaháskólann í Boston
tengir efnið bisphenol-A eða BPA
við byrjunarstig krabbameins í
músum og hvetja aðstandendur
rannsóknarinnar til hertari reglu-
gerða um notkun efnisins í mat-
vælaumbúðir af þeim sökum.
BPA er notað í plastílát eða
-umbúðir og aðrar rannsóknir hafa
bent til þess að efnið geti borist úr
ílátunum eða umbúðunum og
mannslíkaminn geti tekið það upp
í litlu magni.
Afleiðingarnar hjá þunguðum
músum af því að fá ákveðna
skammta af BPA voru m.a. að
mjólkurkirtlarnir breyttust og ein-
kenni áþekk byrjunarstigi krabba-
meins greindust. Einnig urðu
mýsnar vanhæfari til að losa sig
við skemmdar frumur. Gwynne
Lyons, talsmaður umhverf-
issamtakanna WWF, segir í
Guardian að svo virðist sem ekki
megi hrófla við iðnaðinum og við-
skiptunum og hvetur til þess að
bresk stjórnvöld og aðildarríki
ESB beiti sér fyrir rannsóknum til
að koma öruggari efnum á mark-
að.
Verkjalyf og
brjóstakrabbamein
Í Guardian er greint frá annarri
rannsókn sem varðar brjósta-
krabbamein, en þar er ályktað að
langvarandi neysla á verkjalyfinu
ibuprofen geti aukið hættu á
brjóstakrabbameini. Vísindamenn
við Háskólann í Suður-Kaliforníu
fóru yfir heilsufarssögu 114 þús-
und kvenna og báru saman við lyf
sem þær sögðust hafa tekið. Lengi
hefur verið litið á lyfið sem eitt af
þeim öruggustu en rannsóknin
getur breytt því. Frekari rann-
sókna er þörf áður en ályktanirnar
verða staðfestar.
 HEILSA | Talið að efnið BPA geti ýtt undir myndun brjóstakrabbameins
Varasamt efni í
matvælaumbúðum
Morgunblaðið/ÞÖK
Rannsóknir hafa bent til þess að efnið bispehenol-A geti borist úr plast-
ílátunum eða umbúðum og mannslíkaminn tekið það upp í litlu magni.