Morgunblaðið - 18.08.2005, Síða 26

26 FIMMTUDAGUR 18. ÁGÚST 2005 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
Sakborningarnir sex íBaugsmálinu neituðu allirsök og lýstu sig saklausaaf öllum ákæruatriðum
þegar þeir mættu dómara sínum
við þingfestingu málsins fyrir
Héraðsdómi Reykjavíkur í gær.
Aðalsalur Héraðsdóms Reykja-
víkur var þéttsetinn og vel það við
þingfestingu málsins. Innlendir og
erlendir blaðamenn voru viðstadd-
ir auk ákærðu sjálfra og verjenda
þeirra og aðstandenda. Þá var Jón
Gerald Sullenberger staddur í
salnum.
Þinghaldið hófst á því að Jón
H.B. Snorrason, saksóknari og yf-
irmaður efnahagsbrotadeildar rík-
islögreglustjóra, fór yfir ákæru-
atriðin og lýsti því við hvaða
lagagreinar meint brot vörðuðu
fyrir hvern og einn af sakborning-
unum. Hann lauk máli sínu á því
að fara formlega fram á að öllum
ákærðu yrði gerð refsing vegna
brota þeirra.
Pétur Guðgeirsson héraðsdóm-
ari og dómsformaður í málinu
spurði því næst ákærðu, einn af
öðrum, hvort ákæran væri rétt
eða röng. Jón Ásgeir Jóhannes-
son, forstjóri Baugs, svaraði:
„Hún er algerlega röng og ég er
saklaus.“ Jóhannes Jónasson,
kenndur við Bónus, svaraði: „Hún
[ákæran] er röng.“
Frestað til 20. október
Tryggvi Jónsson, fyrrverandi
forstjóri Baugs, sagði: „[Ákæran
er] röng, ég er saklaus.“ Kristín
Jóhannesdóttir, framkvæmdastjóri
Gaums, sagði: „[Ákæran er] röng
og ég er saklaus.“ Stefán Hilmar
Hilmarsson endurskoðandi sagði:
„Ákæran er röng og ég er sak-
laus.“ Að lokum var Anna Þórð-
ardóttir endurskoðandi spurð um
það hvort ákæran væri rétt eða
röng, og sagði hún: „Röng og ég
er saklaus.“
Pétur Guðgeirsson dómsformað-
ur sat einn í dómi við þingfest-
inguna í gær og í lok þingfest-
ingar kynnti hann hverjir verða
meðdómendur sínir. Það verða
þeir Arngrímur Ísberg héraðs-
dómari og Garðar Valdimarsson
hæstaréttarlögmaður og löggiltur
ríkisendurskoðandi. Ákærðu voru
spurðir hvort þeir gerðu athuga-
semd við meðdómendurna og
svöruðu þeir því neitandi.
Þinghaldið tók um 20 mínútur
og frestaði Pétur Guðgeirsson
héraðsdómari málinu að því loknu
til 20. október. Þann dag er fyr-
irtaka málsins ráðgerð þar sem
gagnaöflun mun ljúka og ákveðin
dagsetning fyrir sjálfa aðalmeð-
ferðina þar sem skýrslur verða
teknar af sakborningum fyrir
dómi.
Sakborningar yfirvegaðir
undir lestrinum
Feðgarnir Jóhannes Jónsson og
Jón Ásgeir Jóhannesson virtust
mjög yfirvegaðir undir lestri sak-
sóknara og sama virtist gilda um
meðákærðu. Eftir því var tekið að
Jóhannes var upplitsdjarfur og
fylgdist með þögulli gaumgæfni
með saksóknara. Í dómssalnum
eru aðeins tvö sæti við borð handa
ákærðu og sátu þeir feðgar í þeim
sætum. Meðákærðu var fundinn
staður annars staðar í salnum eins
og oft er raunin þegar margir sak-
borningar mæta fyrir dóminn.
Blaðamenn þyrptust að sak-
borningum að loknu þinghaldinu
um kl. 13.50 og hefur sjaldan verið
eins mikill troðningur á göngum
dómhússins. Jóhannes Jónsson
sagði við blaðamenn að nú að lok-
inni þingfestingu færi málið sína
leið og það væri engin spurning í
sínum huga að ákærðu væru sak-
Sakborningarnir sex í Baugsmálinu mættu fyrir dóm
„Ákæran e
röng og ég
Eftir Brján Jónasson, Egil Ólafsson og
Örlyg Stein Sigurjónsson
Fyrsta skrefið af fjór-
um var stigið í gær fyr-
ir dómi við þingfestingu
Baugsmálsins. Næsta
skref er 20. október
þegar fyrirtaka málsins
er ráðgerð. Færri kom-
ust að en vildu í dóm-
húsinu í gær til að
fylgjast með sakborn-
ingum tjá afstöðu sína
til sakarefnisins.
Jón Gerald Sullenberger, fyrrverandi samstarfsmaður ákærðu, v
Jóni Ásgeir Jóhannesson og Jóhannes ásamt verjendum sínum í r
Feðgarnir Jón Ásgeir og J
urstræti að húsnæði Héra
RÍKIÐ SEGIR JÁ –
HVAÐ SEGIR KIRKJAN?
Ríkisstjórnin hefur tekið af skar-ið um að samkynhneigð pörskuli njóta í einu og öllu sama
réttar að lögum og gagnkynhneigðir.
Það er tímabær og rétt ákvörðun.
Halldór Ásgrímsson forsætisráðherra
tilkynnti í fyrradag að frumvarp þessa
efnis yrði lagt fram á haustþingi.
Þar verður m.a. kveðið á um rétt
samkynhneigðra til að skrá sig í
óvígða sambúð með þeim réttindum
sem henni fylgja. Þá verður fellt niður
það skilyrði fyrir staðfestri samvist
samkynhneigðra að annar makinn
þurfi að vera íslenzkur borgari með
búsetu hér á landi. Frumættleiðingar
samkynhneigðra innanlands verða
heimilaðar.
Allt eru þetta ákvæði, sem nefnd á
vegum forsætisráðherra, sem fjallaði
um réttarstöðu samkynhneigðra,
lagði til að yrðu sett í lög. En ríkis-
stjórnin gengur lengra en nefndar-
menn treystu sér til. Nefndin klofnaði
í afstöðu sinni til tveggja álitaefna;
annars vegar hvort heimila beri konu í
staðfestri samvist eða sambúð að
gangast undir tæknifrjóvgun á Íslandi
og hins vegar hvort heimila beri ætt-
leiðingar samkynhneigðra erlendis.
Forsætisráðherra boðar engu að síður
að bæði tæknifrjóvganirnar og ætt-
leiðingarnar erlendis verði leyfðar.
Ráðherrar ríkisstjórnarinnar taka
þannig þá réttu afstöðu að blása á þá
fordóma, sem enn eimir eftir af, og
þær efasemdir, sem enn ríkja – jafnvel
innan nefnda á vegum hins opinbera –
um að samkynhneigðir eigi að hafa
sama rétt og aðrir í þessum efnum.
Morgunblaðið hefur hvatt til að í
báðum þessum málum verði gengið
alla leið og fagnar því þessari niður-
stöðu.
Nú þegar eru þess ýmis dæmi að
konur í samkynhneigðu sambandi
gangist undir tæknifrjóvgun erlendis,
í samræmi við lög í viðkomandi lönd-
um. Af hverju ættu þær ekki að eiga
sama rétt og aðrir í eigin heimalandi?
Rökin gegn því að leyfa ættleiðing-
ar samkynhneigðra erlendis hafa ver-
ið þau, að ríkin sem Íslendingar ætt-
leiða aðallega börn frá séu á móti
ættleiðingum samkynhneigðra. Við
getum ekki látið viðhorf í öðrum ríkj-
um ráða því hvaða mannréttindi lög-
gjafinn tryggir íslenzkum þegnum.
Smátt og smátt munu viðhorf til
samkynhneigðar breytast í fleiri lönd-
um og þá munu skapast forsendur fyr-
ir ættleiðingum samkynhneigðra frá
útlöndum, þótt e.t.v. sé ekki mikill
raunhæfur möguleiki á þeim í dag.
Reynslan frá Svíþjóð, þar sem ættleið-
ingar samkynhneigðra para frá út-
löndum eru leyfðar, bendir ekki til að
sú lagasetning hafi spillt fyrir mögu-
leikum gagnkynhneigðra hjóna að
ættleiða börn frá viðkomandi ríkjum.
Gera verður ráð fyrir að í frumvarpi
ríkisstjórnarinnar verði ákvæði um að
forstöðumenn trúfélaga geti gefið
samkynhneigð pör saman. Sá mögu-
leiki er ekki í lögum í dag. Síðan er það
væntanlega undir hverju og einu trú-
félagi komið, hvort það leyfir hjóna-
vígslu samkynhneigðra.
Í þessu efni hljóta menn að horfa til
þjóðkirkjunnar sérstaklega. Miklar
umræður hafa farið fram um málið
innan kirkjunnar og viðhorfið þar
virðist taka breytingum, rétt eins og í
samfélaginu öllu. Æ fleiri guðfræðing-
ar komast að þeirri niðurstöðu, að það
sé í fullu samræmi við meginboðskap
kristinnar kenningar að veita samkyn-
hneigðum sama rétt innan kirkjunnar
og öðrum.
Nú, þegar ríkisvaldið hyggst ganga
alla leið og útrýma hvers konar mis-
munun á grundvelli kynhneigðar, get-
ur kirkjan ekki lengur vikizt undan
því að taka afstöðu til málsins. Kjarni
þessa máls er sá, að til þess að standa
undir nafninu þjóðkirkja verður hún
að bjóða alla velkomna, sem til hennar
vilja koma.
AÐGENGI AÐ MÁLSSKJÖLUM
Málsskjölin í Baugsmálinu erugríðarleg að vöxtum. Gera má
ráð fyrir að í þeim sé að finna for-
sendurnar fyrir þeim atriðum, sem
fram koma í ákærunum í þessu viða-
mikla máli. Ákærurnar voru birtar
fyrsta sinni í gær af hálfu hins op-
inbera þegar málið var þingfest í
Héraðsdómi Reykjavíkur. Þá var lið-
inn einn og hálfur mánuður frá því að
tilkynnt var að ákærurnar hefðu ver-
ið birtar sakborningum. Málsskjölin í
Baugsmálinu verða hins vegar ekki
aðgengileg almenningi fyrr en eftir
80 ár samkvæmt núgildandi lögum.
Þessi regla er byggð á 8. grein upp-
lýsingalaga þar sem segir að upplýs-
ingar sem varði einkamálefni einstak-
linga skuli fyrst veita að 80 árum
liðnum frá því að þau urðu til, eins og
fram kom í frétt í Morgunblaðinu í
gær. Málsskjöl í dómsmálum falla
undir þessa grein. Til samanburðar
má benda á að samkvæmt upplýs-
ingalögum er stjórnvöldum veitt
heimild til að takmarka aðgang að
gögnum, sem teljast varða öryggi
ríkisins eða varnarmál, en ekki leng-
ur en í 30 ár frá því að gögnin urðu
til. Þarna munar hálfri öld.
Baugsmálið er með veigameiri mál-
um, sem komið hafa til kasta ís-
lenskra dómstóla og almenningur á
ákveðið tilkall til upplýsinga um bæði
ákærurnar og forsendur þeirra.
Öll málsskjöl eru vitaskuld að-
gengileg sakborningum í málinu og
verjendum þeirra og þeir geta síðan
veitt samþykki fyrir því að veita að-
gang að þeim. En sú spurning vaknar
hins vegar hvort almenningur eigi
ekki rétt á því að fá þessar upplýs-
ingar frá ákæruvaldinu. Hin viða-
miklu málsskjöl eru grundvöllur
ákæranna og því er ekki nokkur leið
að átta sig á ákærunum án þess að
hafa þau undir höndum. Þar með er
ekki sagt að birta eigi upplýsingar úr
málsskjölunum, sem eingöngu varða
persónulega hagi hinna ákærðu eða
annarra. En það er mikilvægt að sem
mestar upplýsingar liggi fyrir í svo
mikilvægu máli þannig að almenn-
ingur eigi þess kost að geta upp á
eigin spýtur áttað sig á því um hvað
svo alvarlegt mál snýst.