Morgunblaðið - 20.08.2005, Blaðsíða 38

38 LAUGARDAGUR 20. ÁGÚST 2005 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
ÞAÐ ER lýsandi fyrir R-listann að
hann leystist upp eftir
fjögurra mánaða ár-
angurslaust þras um
skiptinga stóla. Þetta
kom engum á óvart,
sem fylgst hefur með
samstarfinu innan
listans. Það sem kemur
hins vegar á óvart er að
talsmenn Samfylking-
arinnar hafa keppst við
að kenna Vinstri græn-
um um slit samstarfs-
ins. Augljóst er þó að
það slitnaði upp úr
samstarfinu vegna
þess að Samfylkingin
vildi ekki lengur byggja
grundvöll þess á svo-
kallaðri jafnræðisreglu.
Á síðustu dögum samn-
ingaviðræðnanna
reyndu ýmsir samfylk-
ingarmenn að gera lítið
úr þessari reglu, sögðu
hana jafnvel aldrei hafa
verið til og því mark-
laust að byggja nokkrar
kröfur á henni.
Þetta er vitaskuld ekki rétt og má í
því sambandi rifja upp yfirlýsingu,
sem gefin var á blaðamannafundi R-
listans fyrir síðustu borgarstjórn-
arkosningar, í janúar 2002:
„Eins og endranær byggist sam-
starf flokkanna á jafnræðishugsun,
að allir flokkarnir sitji við sama borð
og að það ríki algjört jafnræði milli
flokkanna. Við höfum
aldrei í þessu samstarfi
metið flokkana eftir
styrkleika.“ Það voru
ekki borgarfulltrúar
Vinstri grænna eða
Framsóknarflokksins,
sem gáfu þessa yfirlýs-
ingu á sínum tíma, held-
ur Ingibjörg Sólrún
Gísladóttir. Í yfirlýsingu
fundarins sagði síðan:
„Jafnræðisregla er
hornsteinn og viðmiðun
samstarfsins.“
Hvernig stendur á því
að þegar höfundur þess-
ara yfirlýsinga er orð-
inn formaður Samfylk-
ingarinnar er það
fyrsta verk flokksins að
krefjast afnáms jafn-
ræðisreglunnar og
gera þar með út um
áframhaldandi sam-
starf? Getur verið að
það sé rétt sem haldið
hefur verið fram að
Ingibjörgu Sólrúnu sé
ósárt um það þótt R-listinn líði undir
lok þar sem hún er ekki lengur borg-
arstjóri?
Jafnræðisregla
Ingibjargar
Sólrúnar
Kjartan Magnússon fjallar um
samstarfsslit innan R-listans
Kjartan
Magnússon
’…talsmennSamfylking-
arinnar hafa
keppst við að
kenna Vinstri
grænum um slit
samstarfsins.‘
Höfundur er borgarfulltrúi.
BRÉF TIL BLAÐSINS
Morgunblaðið Kringlunni 1 103 Reykjavík  Bréf til blaðsins | mbl.is
UNDANFARNAR vikur hafa
verið erfiðar fyrir stuðningsfólk
Reykjavíkurlistans. Þeir sem hafa
tjáð sig opinberlega
um endalok hans virð-
ist of margir, einkum
þeir yngri, hafa
gleymt því mikilvæga
sögulega hlutverki
sem hann gegndi.
Hann var lyk-
iláhrifavaldur í upp-
stokkun íslenska
flokkakerfisins undir
lok síðustu aldar og
áhrif hans í borg-
arsamfélaginu eru um
mjög margt mikils-
verð. Mikilvægt er að
halda þessu til haga.
Upphaf Reykjavíkurlistans
Þegar Reykjavíkurlistinn varð til
árið 1994 höfðu sjálfstæðismenn
stýrt borginni nær alla öldina, utan
eins kjörtímabils, 1978–82. Þetta
endurspeglaði prýðilega sögu og
stöðu vinstri flokkanna bæði í
borginni og á landsvísu. Þeir voru
margir, fremur litlir og innbyrðis
sundurþykkir.
Frá árinu 1984 tók höfundur
þessarar greinar þátt í marg-
víslegum tilraunum til að auka
samstarf þeirra með það að mark-
miði að skapa öflugan stjórn-
málaflokk, sem setti mark sitt á ís-
lenskt samfélag með sama hætti og
jafnaðarflokkar á Norðurlöndum. Í
öllum vinstri flokkunum urðu til
hópar fólks sem unnu að auknu
samstarfi flokkanna.
Í borgarstjórnarkosningum ’86
og ’90 var reynt að fá þá til að
bjóða fram saman, en án árangurs.
Alþýðuflokkur og hópur fólks, m.a.
úr Alþýðubandalagi, buðu þó fram
Nýjan vettvang sem fékk í kosn-
ingunum 1990 flest atkvæði vinstri
flokkanna, 15%. Í upphafi níunda
áratugarins stofnaði unga fólkið í
Háskóla Íslands Röskvu og vann
þrettán stúdentaráðskosningar í
röð. Kalda stríðinu lauk og vinstri
flokkarnir nálguðust í afstöðu til
markaðsbúskapar og ríkisafskipta.
Í aðdraganda borgarstjórn-
arkosninga 1994 komu aftur fram
kröfur um kosningasamstarf vinstri
flokka, ekki síst vegna bágrar
stöðu þeirra í borginni, en í kosn-
ingunum 1990 hafði Sjálfstæð-
isflokkurinn fengið 60% atkvæða.
Tregða var innan þeirra allra nema
Alþýðuflokks, en vilji borgarbúa
birtist ítrekað í skoðanakönnunum
og samstarfssinnar höfðu betur.
Reykjavíkurlistinn varð til, mikil
samstaða skapaðist, leitað var til
öflugs og vinsæls alþingismanns,
Ingibjargar S. Gísladóttur, um for-
ystu, unga fólkið úr Röskvu kom til
liðs og listinn vann glæsilegan sig-
ur. Alger umskipti urðu í pólitísku
landslagi borgarinnar.
Erindi Reykjavíkurlistans
Kosningasigrar og völd eru tæki,
ekki markmið, og eðlilegt að spurt
sé hvernig Reykjavíkurlistinn hafi
farið með þau völd. Það er ekki til-
gangur þessarar greinar að meta
það, en ég vil þó nefna þrennt sem
ég tel afar mikils virði:
1. Eftir áratuga stjórn Sjálfstæð-
isflokksins í borginni höfðu
flokkshagsmunir og borgarkerfið
fléttast saman í mannaráðninga-
og fyrirgreiðslukúltúr þar sem
fyrst var spurt um
flokksskírteini, síðan
um hæfni eða mál-
efnalegar ástæður.
Þessu var breytt og
fagleg vinnubrögð
tekin upp við
mannaráðningar og
úthlutun annarra
gæða borgarinnar.
2. Í stað langs biðtíma
eftir leikskólavist,
sem stóð litlum
hluta barna til boða,
og sundurslitins
hálfsdags grunn-
skóla eiga nú öll börn 18 mánaða
og eldri kost á heilsdags leik-
skóla, allir grunnskólar eru ein-
setnir, bjóða upp á skólamáltíðir
og frístundavist að loknum skóla-
degi. Þrotlaust er ennfremur
reynt að bæta aðstæður þeirra
borgarbúa sem standa höllum
fæti og eiga mannsæmandi líf
undir aðstoð borgarinnar.
3. Við upphaf R-listans var ein
kona í hópi æðstu embættis-
manna og launamisrétti kynja
var þar ekki til umræðu. Jafn-
réttismál voru strax sett í önd-
vegi, hlutur kynjanna við stjórn-
un borgarinnar jafnaður og
skipulega unnið að útrýmingu
kynbundins launamunar, með
betri árangri en víðast hvar.
Störf R-listans eru þó ekki hafin
yfir gagnrýni frekar en annarra,
sem taka þátt í stjórnmálum og
þeim vandasömu verkefnum sem
þeim fylgja.
Áhrif á stjórnmálasöguna
Við upphaf Reykjavíkurlistans
árið 1994 einkenndist íslenska
flokkakerfið af stórum hægri flokki
og mörgum fremur litlum vinstri
flokkum. R-listinn sýndi þeim síð-
arnefndu frá upphafi hvaða árangri
er hægt að ná með samvinnu. Á
árinu 1996 hófust margs konar til-
burðir A-flokkanna, Kvennalista og
Þjóðvaka til samstarfs, sem endaði
með sameiginlegu framboði í Sam-
fylkingu þessara flokka í alþing-
iskosningum 1999. Til varð öflugur
stjórnmálaflokkur jafnaðar og
kvenfrelsis, sem í alþingiskosn-
ingum 2003 fékk 31% atkvæða. Það
var í annað skipti í íslenskri stjórn-
málasögu sem annar flokkur en
Sjálfstæðisflokkur fékk yfir 30%
atkvæða í almennum þingkosn-
ingum. Vinstri-grænir, mun minni
flokkur með þrengri skírskotun,
varð einnig til í þessari upp-
stokkun.
Það er bjargföst skoðun mín sem
þátttakandi í uppstokkun íslenska
flokkakerfisins sl. 15–20 ár að R-
listinn átti stærstan þátt í að losa
um pólitíska átthagafjötra úrelts
flokkakerfis með því að tengja
vinstra fólk saman og sýna í verki
að samstarf, byggt á heilindum,
stefnufestu og gildum nútíma
vinstri manna, skilar miklum ár-
angri.
Íslenska flokkakerfið hefur frá
árinu 1994 gjöbreyst til hins betra
fyrir íslenska jafnaðarmenn. Við
skulum vera þakklát Reykjavík-
urlistanum og þeim sem þar hafa
starfað fyrir þeirra hlut í þeim ár-
angri og sýna störfum þeirra til-
hlýðilega virðingu.
Sögulegt hlutverk
Reykjavíkurlistans
Margrét S. Björnsdóttir fjallar
um Reykjavíkurlistann ’Reykjavíkurlistinn áttistærstan þátt í að losa
um pólitíska átthaga-
fjötra úrelts flokkakerf-
is og skapa forsendur
fyrir breiðan og öflugan
jafnaðarmannaflokk. ‘
Margrét S. Björnsdóttir
Höfundur er félagi í Samfylkingunni.
Á ÁRI komanda eru 100 ár
liðin frá fæðingu eins okkar
fremstu listamanna, Egg-
erts Guðmundssonar. Hann
var þjóðlegur listamaður
sem leit á það sem hlutverk
sitt að varðveita íslenskan
menningararf. Hann nam
list sína víða, m.a. hjá Ein-
ari Jónssyni myndhöggvara,
Muggi og síðar mótun hjá
Ríkharði Jónssyni, bróður
Finns Jónssonar.
Eftir sína fyrstu sýningu
árið 1927 hélt hann utan til
listnáms og tókst þar einum
íslenskra málara að stand-
ast próf inn í listháskólann í
München þar sem hann
varði fjórum árum.
Árið 1935 styrkti Berl-
ingske Tidende í Kaup-
mannahöfn málverkasýn-
ingu hans í London.
Stórblaðið The Times lofar
myndir Eggerts og endar gagnrýni
sína með því að kalla teikningar og
svartlistarmyndir Eggerts „Excell-
ent“.
Sýningar Eggerts í London tók-
ust einstaklega vel. Þegar hann
kom heim frá London gekk banka-
stjóri Landsbankans á fund hans
og þakkaði honum fyrir að hafa
skilað þjóðbankanum meiri gjald-
eyri en togarar gerðu yfirleitt eftir
söluferðir.
Eggert dvaldi langdvölum víða
um heim, var vinsæll málari og átti
að baki um fimmtíu myndlistarsýn-
ingar á Íslandi og erlendis. Mál-
verk hans er víða að finna og hafa
bæði komist í eigu þjóðhöfðingja og
allt til þess að prýða veggi lista-
safna í Ástralíu og víðar. Síðasta
sýning hans var sumarið 1983. Þá
sýningu sóttu um tuttugu þúsund
manns. Hann lést mánuði síðar.
Meðfylgjandi mynd er portrett af
Guðmundi Kamban, máluð í olíu
árið 1947. Þar hefur Eggert Guð-
mundsson farið á kostum í mynd-
túlkun sinni á okkar fræga skáldi
og rithöfundi fyrri tíma og gert
hann ódauðlegan í list sinni. Mál-
verkið hefur ætíð verið í einkaeign
en ætti e.t.v. að hanga í sölum
Listasafns Íslands eða öðrum þjóð-
arstofnunum.
ÁSTA G. THORSTEINSSON,
Bandaríkjunum,
astagt@cox.net.
Portrett af Guðmundi
Kamban eftir Eggert
Guðmundsson
Frá Ástu G. Thorsteinsson:
Umrætt portrett af Guðmundi Kamban, mál-
að í olíu árið 1947.
LAUGARDAGINN 13. ágúst safn-
aðist fólk saman á Austurvelli. Þetta
var útlenda fólkið sem hefur und-
anfarið mótmælt fyrirhugaðri virkj-
un að Kárahnjúkum. Örfáir Íslend-
ingar slæddust með. Mótmælendur
stilltu upp árituðum spjöldum,
klæddust búningum og skemmtu
sjálfum sér og vegfarendum sem
áttu leið hjá. Þetta var viðkunn-
anlegt fólk, flest ungt að árum.
Eitt vakti sérstaka athygli: Að
þriggja stunda mótmælastöðu lok-
inni var sá hluti Austurvallar, þar
sem útlendingarnir höfðu komið sér
fyrir, hreinni en þegar þeir komu
þar að. Þetta veldur heilabrotum
þeim sem þekkir til sóðaskapar inn-
fæddra og hefur séð viðskilnað
þeirra á þessum sama Austurvelli.
Íslensk stjórnvöld gætu líka af þessu
lært að umgangast landið.
Skömm þeirra mun uppi
Að láta sem hér sé á ferð hættulegt
fólk, sem hafi flutt með sér áður
óþekkt ofbeldi frá útlöndum inn í hið
saklausa íslenska samfélag, er í
besta falli hlægilegt. Enda gleypa
ekki nema einföldustu sálir við því.
Alvarlegar ryskingar milli íslenskra
mótmælenda og lögreglu þekkjum
við vel. Mótmæli þessa fólks hafa
verið friðsamleg og gleðileg.
Ríkislögreglustjóra og Útlend-
ingastofnun er kunnugt um útlent
fólk búsett á Íslandi sem árum sam-
an hefur ofsótt íslenska ríkisborgara
með hótunum, líkamsmeiðingum og
eignaspjöllum. Ekki hefur þótt
ástæða til að vísa því úr landi, enda
kemur það ekki við kaunin á stjórn-
völdum. Vísi þessar stofnanir frið-
sömum mótmælendum úr landi,
mun skömm þeirra og und-
irlægjuháttur uppi um ókomin ár.
HJÖRTUR HJARTARSON,
Hringbraut 87, Reykjavík.
Gleðileg
mótmæli
Frá Hirti Hjartarsyni:
Sturla Kristjánsson: Bráðger
börn í búrum eða á afgirtu
svæði munu naumast sýna getu
sína í verki; þeim er það fyr-
irmunað og þau munu trúlega
aldrei ná þeim greindarþroska
sem líffræðileg hönnun þeirra
gaf fyrirheit um.
Kristján Guðmundsson: Því
miður eru umræddar reglur nr.
122/2004 sundurtættar af
óskýru orðalagi og í sumum til-
vikum óskiljanlegar.
Sigurjón Bjarnason gerir
grein fyrir og metur stöðu og
áhrif þeirra opinberu stofnana,
sem heyra undir samkeppn-
islög, hvern vanda þær eiga við
að glíma og leitar lausna á hon-
um.
Þorsteinn H. Gunnarsson:
Nauðsynlegt er að ræða þessi
mál með heildaryfirsýn og
dýpka umræðuna og ná um
þessi málefni sátt og með hags-
muni allra að leiðarljósi, bæði
núverandi bænda og fyrrver-
andi.
Aðsendar greinar á mbl.is
www.mbl.is/greinar
Fréttasíminn
904 1100