Morgunblaðið - 20.09.2005, Blaðsíða 44

44 ÞRIÐJUDAGUR 20. SEPTEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
www.leikhusid.is
Sala á netinu allan sólarhringinn.
Afgreiðsla í húsinu frá kl. 12.30
Sími 55 11 200 - opinn frá 10:00
StórA Sviðið kl. 20.00 LitLA Sviðið kl. 20.00
KODDAMAÐURINN
Fös. 23/9 örfá sæti laus, lau.
24/9 örfá sæti laus, fös. 30/9
nokkur sæti laus, lau. 1/10.
Takmarkaður sýningafjöldi.
EDITH PIAF
Fim. 22/9 , fös. 23/9 örfá sæti
laus, lau. 24/9 örfá sæti laus, fim.
29/9 nokkur sæti laus, fös. 30/9
örfá sæti laus. Sýningum lýkur í
október.
KLAUFAR OG KÓNGSDÆTUR
Sun. 25/9 kl. 14:00 nokkur sæti
laus, sun. 2/10 kl. 14:0, sun. 9/10
kl. 14:00
KORTASALAN STENDUR YFIR
TIL 30. SEPTEMBER!
BELGÍSKA KONGÓ - Örfáar aukasýningar í haust
Su 16/10 kl. 20
Su 23/10 kl. 20
Su 30/10 kl. 20
Stóra svið
Miðasalan er opin: Mánud. og þriðjud.:10:00-18:00, mið-, fim- og föstudaga: 10:00-20:00, laugar- og sunnudaga: 12:00-20:00
Miðasölusími 568 8000 - miðasala á netinu: www.borgarleikhus.is
ÞAÐ BORGAR SIG AÐ GERAST ÁSKRIFANDI
Nýja svið
KALLI Á ÞAKINU e. Astrid Lindgren
Í samstarfi við Á þakinu
Su 25/9 kl. 14
Lau 1/10 kl. 14
Su 2/10 kl. 14
Su 9/10 kl. 14 ALVEG BRILLJANT SKILNAÐUR
Fi 22/9 kl. 20 - UPPSELT
Fö 23/9 kl. 20 - UPPSELT
Lau 24/9 kl. 20 - UPPSELT
Má 26/9 kl. 20 - Aukasýning
Fim 29/9 kl. 20- UPPSELT
Sala áskriftarkorta stendur yfir
Ef þú gerist áskrifandi fyrir 20. september færðu að auki
gjafakort á leiksýningu að eigin vali
- Það borgar sig að vera áskrifandi -
MANNTAFL
Su 25/9 kl. 20
Su 2/10 kl. 20
Fö 7/10 kl. 20
WOYZECK: Í samstarfi við Vesturport.
– 5 FORSÝNINGAR Í SEPTEMBER
Frumsýnt í London 12. okt. og á Íslandi 28. okt
Miðaverð á forsýningar aðeins kr. 2.000
Fö 23/9 kl. 20
Fi 29/9 kl. 20 - UPPSELT
Fö 30/9 kl. 20
Lau 1/10 kl. 20 (Sýning á ensku)
HÍBÝLI VINDANNA
Örfáar aukasýningar í haust
Lau 24/9 kl. 20
Su 2/10 kl. 20
Fö 7/10 kl. 20
LÍFSINS TRÉ
Fö 21/10 kl. 20
- FRUMSÝNING - UPPSELT
Lau 22/10 kl. 20
Fö 28/10 kl. 20
Lau 29/10 kl. 20
Fö 4/11 kl. 20
Lau 5/11 kl. 20
Fö 30/9 kl. 20- UPPSELT
Lau 1/10 kl. 16 - Aukasýning
Lau 1/10 kl. 20 - UPPSELT
Fi 6/10 kl. 20 - Aukasýning
Tvennu tilboð
Ef keyptur er miði á Híbýli vindanna og Lífsins tré
fæst sérstakur afsláttur
Pakkið á móti
fös. 23. sept. 12. kortasýning kl. 20
- Síðasta sýning
Belgíska kongó
- gestasýning
fös. 30. sept. 1. kortasýning kl. 20 - Örfá sæti laus
lau. 1. okt. 2. kortasýning kl. 20 - Örfá sæti laus
Áskriftar-
kortasala
stendur
yfir
3. SÝN FÖS 23. kl. 20.00 ÖRFÁ SÆTI LAUS
4. SÝN LAU 24. kl. 20.00 ÖRFÁ SÆTI LAUS
5. SÝN FÖS 30. kl. 20.00
6. SÝN LAU 1. OKT kl. 20.00
7. SÝN FÖS 7. OKT kl. 20.00
16. sýn. sun. 2/10 kl. 14 Annie; Sólveig
17. sýn. sun. 16/10 kl. 14 Annie; Thelma Lind
18. sýn. lau. 22/10 kl. 15 Annie; Sólveig
-DV-- -
Kabarett
í Íslensku óperunni
Miðar í síma 511 4200, og á www.kabarett.is
Leikhópurinn Á senunni í samstarfi við SPRON
“Söngur Þórunnar
er í einu orði sagt
stórfenglegur...”
SH, Mbl.
föstudaginn 23. september kl. 20
föstudaginn 30. september kl. 20
laugardaginn 1. október kl. 20
laugardaginn 8. október kl. 20
Næstu sýningar
UPPSELT
BÆKUR Guðmundar Páls Ólafs-
sonar um náttúru Íslands hafa notið
mikilla vinsælda meðal almennings
og verið rómaðar fyrir einstakar
ljósmyndir. Fyrir nokkru kom enn
ein bókin út, Fuglar í náttúru Ís-
lands, en hún er að stórum hluta
unnin upp úr samnefndri bók, sem
kom út 1987. Útlit bókarinnar hefur
þó tekið miklum stakkaskiptum og
megináherzla er nú lögð á vernd og
umhyggju fyrir búsvæðum tegund-
anna.
Bókinni er skipt í þrjá megin-
hluta. Í hinum fyrsta er rætt um til-
urð fugla, flug og fjaðrir, fæðuöflun,
varp og uppeldi unga. Í öðrum hluta
er greint frá fuglum í náttúru Ís-
lands, gerð grein fyrir lífsháttum
allra íslenzkra tegunda, fargesta og
flækinga. Að lokum er fjallað um
umhverfi fugla, búsvæði þeirra og
vernd.
Að stofni til eru lýsingar á ein-
stökum tegundum hinar sömu og í
fyrri bók, að viðbættum nokkrum
nýjum tegundum. Á hinn bóginn eru
allar ljósmyndir nýjar af nálinni og
af hverri tegund er málverk, sem
sýnir bæði kynin og mikilvægustu
einkenni til að greina fuglinn. Hér er
þó ekki um að ræða greiningarbók í
hefðbundnum skilningi. Þá eru birt-
ar þrjár gerðir af kortum, sem hafa
ekki sést áður, en þau sýna út-
breiðslu tegundar á jörðinni, varp-
stöðvar á Íslandi og vetrarstöðvar
íslenzkra stofna. Síðan er stórt egg,
þar sem árstíðabundið atferli í lífi
tegundar er sýnt með ýmsum tákn-
um, eins og farflug, fellitími fjaðra,
pörunartími svo að nokkuð sé nefnt.
Í egginu er einnig að finna gagn-
legar upplýsingar um útung-
unartíma, vænghaf, lengd, þyngd,
ævitíma, stofnstærð og frið-
unartíma. Þá er og lítið egg sem sýn-
ir varptíma, fjölda eggja, þyngd,
stærð og útlit.
Það er engum vafa undirorpið, að
þetta er mikil og vegleg bók á sinn
hátt. Ljósmyndirnar (og málverkin
líka) eru einstök bókarprýði og mun
leitun á glæsilegri bók í þessu efni.
Mikill fróðleikur er hér saman kom-
inn, sem flestir munu hafa gaman af
að kynnast. Guðmundur hefur sýni-
lega lagt alúð við að afla sér upplýs-
inga, og honum er umhugað um að
koma þeim á framfæri. Enginn efast
um ræktarsemi höfundar við ís-
lenzka náttúru en hins vegar er erf-
itt að átta sig á afstöðu hans sjálfs til
gangverks náttúrunnar. Alloft miðar
hann atferli fugla við manninn (og
talar jafnvel um suma sem Amerík-
ana) eða skýrir hluti út frá því, að
hitt og þetta sé skráð í genin, sem
segir næsta lítið, sé því ekki gerð
frekari skil. Þrátt fyrir, að hann
greini frá ýmsu í lifnaðarháttum
fugla, tekst honum ekki að skapa
heildstæða mynd af því, hvernig
fuglar falla inn í vistkerfi lífheims
ásamt öðrum lífverum; á einum stað
segir þó »sem heild eru fuglar ákaf-
lega mikilvægir í allri endurnýjun
lífheimsins«.
Ýmsar brotalamir eru í samningu
lesmáls. Tæplega er unnt að taka
undir það, að sú orka, sem fuglar
nota til þess að
leita sér ætis,
verpa og athafna
sig sé sóun eða
eyðsla á orku
(bls. 22). Miklu
heldur er hér
dæmi um, hvern-
ig þeir nýta sér
orku til þessara
verka á listilegan
hátt. Og það er
meðal annars það, sem skilur á milli
tegunda, hvernig fuglarnir fara að
því. Sums staðar er orðalag fremur
ómarkvisst og jafnvel illskiljanlegt.
Sérstaklega er þetta áberandi í kafl-
anum Far og farflug. Fáein dæmi
skulu hér tínd til af handahófi:
»Fuglar hafa meðfædda eiginleika
og skynfæri sem gera þeim kleift að
virkja þá; fuglar sem alast upp í búr-
um hafa stefnuna mynstraða í genin;
áttun og rötun dýra verða að hafa líf-
fræðilega samsvörun; lykt er ekki
talin með áttavitum fugla.« Ekki
hefði veitt af að gera harða hríð að
texta í þessum kafla, og vissulega
hefði þurft að skýra út teikningu,
sem á að sýna »samanlagða tækni
fugla í ratvísi« (bls. 53).
Meginhluti bókarinnar fjallar um
einstakar tegundir fugla. Þeim er
raðað í ættir (eða skyldleikahópa) og
síðan í stafrófsröð innan þeirra. Þar
er ekki verið að tíunda tegund-
areinkenni, enda koma þau helztu
fram á einstökum myndum og mál-
verkum. Þess í stað er fremur greint
frá búsvæðum þeirra, fæðuöflun,
varpi, uppeldi unga, tilhugalífi og
hjúskap. Margt, sem hér kemur
fram, vekur bæði forvitni og undrun.
Á stundum þykir manni samt full-
djúpt í árinni tekið, þegar dómur er
lagður á félagsþroska fuglanna og
draga má þá fullyrðingu í efa, að
máfar hafi lært afrán af kjóum. Oft
er fjallað ítarlegar um tilhugalíf og
hjúskap en gengur og gerist í bókum
af þessu tagi, en um gulönd segir, að
verkaskipting hjúa sé dæmigerð
meðal anda, þar sem blikinn frjóvgi
eggin. Helzt munu menn sakna þess,
að hvergi er mynd af eggjum teg-
unda. Í annan stað þá eru skýring-
artákn við eggin fremur óglögg og
oft erfitt að átta sig á árstíðabundn-
um lífsháttum. Auk tegunda, sem
hér verpa, er stuttlega minnzt á far-
gesti og flækinga. Þar er sú mis-
sögn, að greipar tilheyri Empidonax
ætt, en Empidonax er ekki ætt held-
ur ættkvísl.
Í síðasta hluta bókar er fjallað um
umhverfi fuglanna. Þar er að mörgu
leyti greinargott yfirlit yfir búsvæði
þeirra og kjörlendi. Einnig er rætt
um skyldur þjóða gagnvart samn-
ingum þeirra í milli um vernd nátt-
úrunnar. Höfundur er ómyrkur í
máli um atgang stjórnvalda gagn-
vart lífríki landsins. Flest er það satt
og rétt, sem þarna kemur fram.
Unnt er að taka undir með höfundi,
að náttúruverndarmál hér hafa ein-
kennzt af fimbulfambi og ráðleysi.
Ráðamenn þjóðarinnar hafa hvað
eftir annað gengið gegn ígrunduðum
athugasemdum,enda hefur enginn
flokkur náð að semja heildstæða
áætlun um þennan málaflokk. Ef
stjórnmálamaður segist hafa gaman
af gönguferðum, er hann gjald-
gengur sem umhverfisráðherra.
Meira þarf ekki til hér á landi.
Meginmál er allvíða fleygað af
innskotsgreinum af ýmsum toga.
Þetta eru ljóð og frásagnir eftir
ýmsa höfunda og lífgar verulega upp
á bókina. Nokkrir pistlar eru eftir
höfund sjálfan, en þar er heimilda
hvergi getið (sjá t.d. bls. 365). Prent-
un og hönnun bókar er vel af hendi
leyst. Myndum er haganlega fyrir
komið, nema á stöku stað þar sem
þær eru látnar ná að jaðri síðu.
Prentvillur eru sárafáar, og óþarft
að tíunda þær í vel gerðri bók, nema
viðurnafn »þjóðarblóms« er
octopetala en ekki octopelata.
Af kvaki bezt má kenna fugl
BÆKUR
Náttúrufræðirit
Höfundur: Guðmundur Páll Ólafsson.
384 bls. Útgefandi er Mál og menning. –
Reykjavík 2005.
Fuglar í náttúru Íslands
Ágúst H. Bjarnason
Guðmundur Páll
Ólafsson
ÞETTA verk eftir Pablo Picasso,
„Buste de femme“, var um helgina
slegið hæstbjóðanda á uppboði í
Tókýó, höfuðborg Japans. Kaup-
verð verksins var ríflega 99 millj-
ónir íslenskra króna.
Reuters
99 milljónir fyrir Picasso
Á DÖGUNUM fór fram myndlist-
arsýningin International artist-
plenary í La Minoterie, NAY-ART,
listamiðstöðinni í Nay í Béarn við
rætur Píreneafjalla. Tóku þátt tíu
myndlistarmenn frá sex löndum.
Tveir íslenskir listamenn voru
þátttakendur í sýningunni: þær
Kristín Geirsdóttir og Hlíf Ás-
grímsdóttir og unnu þær eins og
aðrir sem þátt tóku í verkefninu að
listsköpun á vinnustofu lista-
miðstöðvarinnar auk þess að koma
með verk að heiman.
Um er að ræða hóp listamanna
sem þróast hefur og vaxið í 9 ár og
hittist og starfar saman á mismun-
andi stöðum við ólíkar aðstæður og
fær til liðs við sig listamenn sem
búa á staðnum. Hefur hópurinn
tekið þátt í sjö svipuðum verk-
efnum í sex löndum, fyrst árið
1997 í Varena, Litháen. Einnig
hefur hópurinn starfað á Íslandi í
tvígang, í Hollandi, Danmörku og
Írlandi.
Verkefnið var styrkt af menn-
ingarsjóðnum „Muggi“ og Minn-
ingarsjóði Margrétar Björgólfs-
dóttur.
Íslenskir listamenn
á sýningu í Nay