Morgunblaðið - 20.09.2005, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 20. SEPTEMBER 2005 33
MINNINGAR
✝ Steinþór Gests-son var fæddur á
Hæli í Gnúpverja-
hreppi 31. maí 1913.
Hann lést í Reykja-
vík 4. september síð-
astliðinn. Foreldrar
hans voru hjónin
Margrét Gísladóttir,
húsfreyja og organ-
isti, f. 30. september
1885, d. 7. júní 1969,
og Gestur Einars-
son, bóndi og oddviti
Gnúpverja, f. 2. júní
1880, d. 23. nóvem-
ber 1918. Systkini Steinþórs eru
Gísli, f. 6. maí 1907, d. 4. október
1984, Einar, f. 15. október 1908, d.
14. október 1984, Ragnheiður, f. 23.
maí 1910, d. 19. ágúst 1912, Þor-
geir, f. 3. nóvember 1915, d. 19. júní
2005, Hjalti, f. 10. júní 1916, Ragn-
heiður f. 7. febrúar 1918, d. 26. júní
1997.
Hinn 12. júní 1937 kvæntist
Steinþór Steinunni Matthíasdóttur
frá Skarði í Gnúpverjahreppi, f. 8.
október 1912, d. 6. febrúar 1990.
Foreldrar hennar voru hjónin Jó-
hanna Bjarnadóttir og Matthías
Jónsson. Steinunn og Steinþór
eignuðust fimm börn. Þau eru: 1)
Jóhanna, fyrrv. skólastjóri, f. 27.
nóv. 1938, var gift Birgi Sigurðs-
syni rithöfundi, þau skildu. Börn
þeirra eru: Steinþór, kvikmynda-
gerðarmaður, kona hans er Ásta
Vilhjálmsdóttir og eiga þau eina
dóttur og Steinþór eina fósturdótt-
ur, Freyja, lektor við KHÍ, maður
hennar er Halldór Magnússon, og
eiga þau tvö börn og Steinunn
Björg, kennari, maður hennar er
Koch kennara. Dætur þeirra eru:
Dórótea Höeg, menntaskólanemi,
Helga Höeg, menntaskólanemi og
Jóhanna Höeg, grunnskólanemi.
Steinþór lauk gagnfræðaprófi
frá Menntaskólanum á Akureyri
árið 1933. Þar stofnaði hann MA-
kvartettinn ásamt Þorgeiri bróður
sínum og skólafélögum þeirra Jak-
obi Hafstein og Jóni frá Ljárskóg-
um. Kvartettinn starfaði í tíu ár og
varð mjög vinsæll. Steinþór var
bóndi á Hæli árin 1937 til 1974.
Hann sat á Alþingi fyrir Sjálfstæð-
isflokkinn sem þingmaður Suður-
landskjördæmis frá 1967 til 1978 og
frá 1979 til 1983. Þá sat hann í
hreppsnefnd Gnúpverjahrepps
1938 til 1974 og var oddviti hennar í
30 ár. Einnig sat hann í sýslunefnd
Árnessýslu.
Steinþór var formaður Lands-
sambands hestamannafélaga árin
1951 til 1963 og fyrsti formaður
Hestamannafélagsins Smára og var
það samfellt í tuttugu ár. Hann var
formaður Vélanefndar ríkisins
1963 til 1972. Þá sat hann í Þing-
vallanefnd 1970 til 1979 og 1980 til
1984. Hann sat í fleiri nefndum og
gegndi m.a. formennsku í bygg-
inganefnd Þjóðveldisbæjar 1974.
Þá sat hann í stjórn Stóðhestastöðv-
ar ríkisins frá 1979 til 1995. Enn-
fremur sat hann í stjórn Búnaðar-
félags Íslands, Framkvæmda-
stofnunar og Áburðarverksmiðju
ríkisins en þar gegndi hann stjórn-
arformennsku. Hann var sæmdur
Fálkaorðunni fyrir störf sín.
Steinþór var ritstjóri Suðurlands
árið 1979 og skrifaði auk þess
fjölda rita og greina um sunnlensk-
ar byggðir, landssamtök hesta-
manna og MA-kvartettinn auk fleiri
viðfangsefna.
Útför Steinþórs verður gerð frá
Skálholtskirkju í dag og hefst at-
höfnin klukkan 13.30. Jarðsett
verður á Stóra-Núpi.
Hólmsteinn Jónasson,
og eiga þau tvö börn.
2) Gestur, skattstjóri í
Reykjavík, f. 7. júní
1941, kvæntur Drífu
Pálsdóttur, skrif-
stofustjóra í dóms-
málaráðuneytinu.
Börn þeirra eru: Páll,
verkfræðingur, kona
hans er Dagrún Árna-
dóttir og eiga þau
þrjá syni, Steinunn,
lektor við KHÍ, maður
hennar er Atli Magn-
ússon, og eiga þau
tvær dætur og Steinþór, flugnemi.
3) Aðalsteinn, starfsmaður Lands-
virkjunar við Búrfell, f. 6. júlí 1943,
var kvæntur Hólmbjörgu Ólöfu Vil-
hjálmsdóttur, þau skildu. Börn
þeirra eru: María Dögg verslunar-
stjóri, maður hennar er Agnar
Daníelsson, Aðalbjörg Hólm, nemi,
sem á eina dóttur og kjörsonur Að-
alsteins Vilhjálmur Geir, sem er lát-
inn, hann átti einn son. 4) Margrét,
bóndi og leikskólakennari. Fyrri
maður hennar, nú látinn, var Einar
Kári Sigurðsson. Börn þeirra eru:
Steinþór Kári, arkitekt, kona hans
er Þorgerður Björnsdóttir, og eiga
þau tvær dætur, Sigurður, smiður,
kona hans er Eygló Jósephsdóttir
og eiga þau tvö börn og Birna,
tamningamaður, maður hennar er
Sigurður Óli Kristinsson, og eiga
þau eina dóttur. Seinni maður Mar-
grétar var Már Haraldsson, einnig
látinn. Þeirra börn eru: Bjarni,
smiður, kona hans er Bryndís Eva
Óskarsdóttir og Ragnheiður, nemi.
5) Sigurður, bóndi á Hæli, f. 21.
mars 1954, kvæntur Bolette Höeg
Á sólríkum sunnudagsmorgni
þegar haustlitirnir voru að byrja að
skarta sínu fegursta fékk tengdafað-
ir minn, Steinþór Gestsson á Hæli,
hægt andlát. Hann fékk að kveðja
eins og hann hafði sjálfur óskað sér,
hélt reisn sinni til síðasta dags og
átti tíða samfundi við börn sín og
aðra ástvini allt til þess.
Að tengjast Steinþóri og konu
hans, Steinunni Matthíasdóttur, fjöl-
skylduböndum fyrir næstum fjöru-
tíu árum þegar Gestur sonur þeirra
og ég gengum í hjónaband tel ég
vera mesta gæfuspor í lífi mínu. Ást-
rík sambúð þeirra og gagnkvæm
virðing voru fyrirmynd sem hefur
verið leiðarljós fyrir mig og börn
okkar hjóna.
Steinþór var ættfaðirinn á Hæli,
þangað leituðum við og sóttum hann
heim, öll stórfjölskyldan, og nutum
samvista við hann og Nunnu meðan
hún lifði. Fjölmenn áramótagleði á
Hæli var einstök, full af gleði og
söng, en þó var því aldrei sleppt að
lesa húslesturinn áður en gleðin
hófst. Þannig hélt hann fornum hefð-
um í heiðri á Hæli eins og svo mörg-
um öðrum góðum gildum.
Það var þó ekki einungis á Hæli
sem við nutum samvista við Steinþór
og Nunnu. Um árabil bjuggu þau í
íbúð í húsinu okkar Gests á Sólvalla-
götunni, meðan Steinþór sat á Al-
þingi. Á samveru þar bar aldrei
skugga og var börnum okkar ómet-
anlegt að geta leitað til afa og ömmu
með hvaðeina þegar önnum kafnir
foreldrarnir voru ekki til staðar.
Eftir andlát Nunnu nutum við
Gestur þess að fá Steinþór oft í
heimsóknir til okkar, iðulega í
nokkra daga í senn. Minnumst við
indælla samverustunda þegar hann
sat með okkur, ræddi um þjóðmálin,
hlustaði á sígilda tónlist og hafði oft
um hönd gamanmál. Þá átti hann
það til að herma eftir ýmsum sam-
ferðamönnum, sem aldrei var þó
broddur í, heldur ávallt gert af kurt-
eisi og tillitsemi við þá sem áttu í
hlut.
Betri ættfaðir en Steinþór hlýtur
að vera vandfundinn. Alla sína löngu
ævi hélt hann einstaklega góðu sam-
bandi við fjölskyldu sína, börn,
tengdabörn, barnabörn og barna-
barnabörn, sem öll hændust mjög að
honum. Hann fylgdist allt til hinsta
dags vel með því hvað þau tóku sér
fyrir hendur við nám og starf og
gladdist við hvert framfaraspor
þeirra.
Steinþórs verður ekki minnst án
þess að geta um mörg áhugamál
hans og hugðarefni, sem bera vott
um fjölhæfni hans. Hann þótti góður
leikari á yngri árum þegar hann lék
með Ungmennafélagi Gnúpverja,
var afburða hestamaður og tónlist-
armaður svo af bar. Á árinu 1932
stofnaði hann MA kvartettinn með
bróður sínum Þorgeiri, Jóni frá
Ljárskógum og Jakobi Hafstein.
Fegurri samhljómur er vandfundinn
og því ekki að undra að söngur
þeirra ómar ósjaldan á öldum ljós-
vakans. Steinþór sinnti alla tíð rit-
störfum af áhuga og ánægju. Skrif-
aði m.a. sögu Hælsbænda frá árinu
1740 til 1937, er hann og bróðir hans
Einar tóku við búinu á Hæli af Mar-
gréti móður sinni. Þá skrifaði hann
sögu MA kvartettsins, sögu Lands-
sambands hestamanna og fleira.
Steinþór var ekki einungis gæfu-
maður í einkalífi sínu. Hann átti
einnig farsælan æviferil sem bóndi,
sveitarstjórnarmaður, sýslunefndar-
maður og alþingismaður, sem aðrir
munu verða til að segja frá. Öllu því
vandasama starfi sinnti hann af
vandvirkni og alúð og hlaut virðingu
samferðamannanna fyrir.
Á síðustu mánuðum var Steinþór
á Dvalar- og hjúkrunarheimilinu
Grund, þar sem hann hafði óskað
eftir að fá að dvelja. Á Grund naut
hann umhyggju og nærfærni starfs-
fólksins, sem hann var ákaflega
þakklátur fyrir. Við margir ástvinir
Steinþórs nutum þess að búa í næsta
nágrenni við Grund og gátum því
sótt hann heim nánast daglega og
notið enn einu sinni gefandi stunda
með honum. Fyrir það verðum við
ávallt þakklát.
Að lokum þökkum við Gestur af
alhug fyrir góða aðhlynningu við
Steinþór á Grund.
Ég kveð Steinþór tengdaföður
minn með virðingu og mikilli þökk
fyrir allt það sem hann hefur verið
mér og fjölskyldu minni.
Guð blessi minningu hans.
Drífa Pálsdóttir.
Afi minn og alnafni, Steinþór
Gestsson á Hæli, dó að morgni
sunnudagsins 4. september. Þann
sama dag ætlaði ég að kveðja hann
áður en ég færi til Bandaríkjanna til
að læra að fljúga þyrlum. Kveðjan
varð þó öðruvísi en ég hélt að hún
myndi verða, þar sem ég kvaddi
hann dáinn. Ég er þó þakklátur fyrir
að hafa verið með fólkinu mínu þenn-
an dag og verð í huganum hjá afa og
fjölskyldunni þegar hann verður
jarðaður.
Mér þótti afskaplega vænt um afa
og á eftir að sakna hans mikið.
Afa þótti hvergi betra að vera en í
sveitinni sinni og ég ætla að kveðja
hann með erindum úr kvæði föður-
bróður hans, Eiríks Einarssonar frá
Hæli, sem heitir Vísur gamals Ár-
nesings. Ég veit að afa þótti vænt
um þetta kvæði.
Þú Árnesþing, ég elska nafnið þitt.
Þar upp til fjalla er helgisetrið mitt,
er morgungeislans mildi fyrst ég naut
við móðurskaut.
Í hinum gamla, göfga minjasal
þú geymir Skálholt, Þingvöll, Haukadal.
Því segir Ísland: Sjá, við háborð mitt
er sæti þitt.
Nú læt ég hætta hugarstarfið mitt
við hlíðarfaðm og sezt í grasið þitt
og ilmi þínum anda þar að mér,
svo enginn sér.
Það er bjart yfir minningunni um
afa minn.
Steinþór Gestsson.
Með afa okkar er horfinn maður
sem tók lífinu opnum örmum. Hann
virtist alltaf í sátt við tilveruna, sama
hvað hún færði honum og þannig
menn hafa áhrif á fólk í kringum sig.
Frá þeim stafar styrkur og ró sem
við sem börn upplifðum sterkt. Stór
hluti lífsins snerist um afa á Hæli.
Hann var eins og klettur. Til hans
var alltaf hægt að leita og hjartahlýj-
an dró okkur að honum eins og seg-
ull.
Þegar við urðum eldri fundum við
í afa vin sem alltaf sýndi áhuga og
umhyggju. Margt sem hann sagði er
greypt í huga okkar allra og hann
hafði einstakt lag á benda á það já-
kvæða og fá mann til að öðlast trú á
sjálfan sig. En hann gerði líka kröfur
og það var langt í frá að hann sam-
sinnti öllu. Hann hafði sterkar skoð-
anir og ríka réttlætistilfinningu og
orðaskipti um ólík sjónarmið gátu
orðið snörp. Hann hafði mikla ást á
tónlist og kvöldstundir með Jussi
Björling og Kristni Sigmundssyni
eru óaðskiljanlegur hluti minningar-
innar um hann.
Það er erfitt að trúa því að afi sé
horfinn á braut. En þó söknuðurinn
sé sár erum við þakklát fyrir að hafa
þekkt hann og notið samvista við
hann svona lengi.
„Ég er svo rólegur að þú trúir því
ekki,“ var eitt það síðasta sem við
heyrðum afa á Hæli segja. Þá var
hann kominn á sinn síðasta verustað
við lok langrar ævi.
Og hvað sem tekur við handan við
okkar jarðneska líf erum við þess
fullviss að honum líður vel hvar sem
hann er.
Steinþór, Freyja og Steinunn.
Þegar við hugsum um afa á Hæli
kemur margt upp í hugann. Allt frá
því að við munum eftir okkur skipaði
hann fastan sess í lífi okkar. Flesta
morgna þegar mamma var farin í
skólann og pabbi í fjósið, var gott að
trítla niður til afa og fá sér kremkex,
djús eða dökkbrúna súrmjólk litaða
af púðursykri, eitthvað sem við feng-
um aldrei á efri hæðinni. Það var
alltaf hægt að leita til hans með hvað
sem var og hann hafði áhuga og tíma
til að tala við okkur. Það var sama
hvert umræðuefnið var, við töluðum
við hann um upplifanir okkar í hesta-
mennskunni, daginn okkar í skólan-
um eða nýja lagið sem við höfðum
fengið til æfinga á hljóðfærin. Hann
hlustaði á æfingar okkar, hvenær
sem var dagsins jafnvel á fréttatíma
en eftir á að hyggja er skrítið að
hugsa til þess hvers vegna við þurft-
um alltaf endilega að spila um leið og
fréttirnar voru lesnar í sjónvarpinu.
Afi sagði okkur frá mörgu sem hann
hafði upplifað á langri ævi, okkur var
hann botnlaus brunnur frásagna og
visku. Við komumst m.a. að því að
okkur þótti gaman að leika okkur á
sömu stöðum og honum þegar hann
var barn, t.d. í Holtlæknum. Við fór-
um að segja honum hvernig við höfð-
um komið okkur fyrir með hesthúsi,
fjárhúsi og fjósi en hann leiðrétti
okkur þá og sagði að þegar hann lék
sér þar forðum var húsaskipanin
öðruvísi. Þegar við bjuggum eitt ár
úti í Danmörku söknuðum við afa
mikið. Hann sá þá til þess að við
gætum alltaf hlustað á hann með því
að lesa inn á kassettu íslenskar þjóð-
sögur og senda okkur. Hún vakti
mikla lukku. Síðan þá gátum við ekki
sofnað nema hlusta á afa. Í sérstöku
uppáhaldi voru sögurnar um Kol-
rössu krókríðandi og Stein Bollason.
Á meðan á dvölinni í Danmörku stóð
var lítið um íslenskan mat. Okkur
var því mikið farið að langa í svið.
Þrátt fyrir að við kæmum heim um
miðja nótt hafði afi gert sér lítið fyrir
og kippt nokkrum kjömmum upp úr
kistunni og útbúið sviðaveislu handa
okkur. Mikið vorum við glaðar. Nú
þegar afi er farinn vitum við að við
eigum eftir að sakna hans oft. Við er-
um þakklátar fyrir allar þær góðu
minningar sem við höfum um hann.
Afi talaði oft um að hann hlakkaði til
að hitta ömmu aftur. Við erum þess
vegna sannfærðar um að núna líður
honum vel hjá henni.
Stelpurnar á Hæli,
Dóra, Helga og Jóhanna.
Fyrstu kynni mín af afa á Hæli
sem ég man vel til hófust tiltölulega
seint á hans langa og farsæla lífs-
ferli. Þá var hann búinn að afreka
svo ótal margt sem þingmaður og í
hinum ýmsu sveitastjórnar- og fé-
lagsstörfum sem aðrir þekkja betur
til og eru frekar í stakk búnir að
segja frá. Það sem stendur upp úr í
minningunni er hversu traust stoð
og stytta afi var öllu sínu fólki, sama
hvað bjátaði á. Þar var enginn und-
anskilinn og eðlilega gengur ýmis-
legt á í löngu lífi. Þessi eiginleiki afa
var bara einn af hans mörgu góðu
kostum, en líklega sá sem ég dái
hann hvað mest fyrir og heimurinn
væri betri ef fleiri væru honum
gæddir.
Afi átti 16 barnabörn þegar hann
dó. Ég var ekki búinn að átta mig á
því fyrr en ég taldi þetta saman að
börnin hans fimm, sem á annað borð
eignuðust strák, skírðu öll í höfuðið á
honum og eru þrír Steinþórar í
hópnum. Við höfum flest kynnst
óvenjuvel af frændsystkinum að
vera og alla tíð hefur verið mikill vin-
skapur og hjálpsemi okkar á milli.
Stór hluti ástæðunnar fyrir þessu er
áreiðanlega hinar traustu rætur sem
við höfum alltaf átt í afa á Hæli.
Afi var alltaf til staðar, yfirveg-
aður og rökfastur og skipti ekki sínu
góða skapi. Alltaf var frábært að
hitta hann og hann hafði ósvikinn
áhuga á því hvað allir í kringum
hann voru að bjástra og var vel að
sér í öllum málum. Að hafa svona
jarðfasta og trausta kletta í lífi sínu
er ómetanlegt. Þótt hann sé farinn
núna eru áfram til staðar minning-
arnar um hann og reynslan af því að
hafa kynnst honum. Þessu mun ég
búa að alla ævi.
Blessuð sé minning afa á Hæli.
Páll Gestsson.
Andlát afa bar fljótt að. Þrátt fyrir
að hann væri kominn yfir nírætt var
fráhvarf hans reiðarslag fyrir börn,
tengdabörn, barnabörn og aðra sem
standa honum nærri. Þegar við ætt-
ingjarnir söfnuðust saman heima hjá
foreldrum mínum á Sólvallagötunni
eftir að afi var lagður í kistu og rifj-
uðum upp margar góðar minningar
um hann varð mér ljóst að sorgin
sem við upplifum skapast af því að
afi skilur eftir sig skarð í lífi hvers og
eins sem enginn annar getur fyllt.
Það er enginn eins og afi á Hæli.
Hann á sérstakan sess í hjarta mínu,
með sinni hæglátu nærveru, visku,
hógværð og lífsgleði, og því sem virt-
ist takmarkalausri umhyggju fyrir
fólkinu í kringum hann. Eftir að hafa
verið lengi í burtu við nám í annarri
heimsálfu var ég búin að hlakka til
að sjá meira af honum næstu árin.
En nú þegar söknuðurinn er sár
hugsa ég með þakklæti til þess að
hafa átt afa sem var engum líkur, að
hann hafi verið hluti af mínu lífi
svona lengi, hversu sáttur hann var
við sitt líf alla tíð og til þess að hann
gat lifað með reisn til síðasta dags.
Meira að segja nú þegar hann er far-
inn, veit ég að hann hvílir sáttur við
hliðina á ömmu og ég sit eftir og
hugsa með hlýju til marga yndisleg-
ara minninga.
Blessuð sé minning afa.
Steinunn Gestsdóttir.
Við andlát Steinþórs Gestssonar
bónda á Hæli í Gnúpverjahreppi 4.
september sl. vakna margar kærar
minningar.
Við vorum sex systkinin sem kom-
umst upp, fimm bræður og ein syst-
ir, en eldri systir okkar dó af slysför-
um tveggja ára, hún var þriðja í
röðinni, bráðefnileg og sárt saknað
af öllum, sem kynntust henni. Faðir
minn sem bar sinn harm í hljóði
sagði við móður okkar og börnin, við
skulum hætta að gráta, því við mun-
um fá þetta bætt, og sú spá rættist
þegar yngri systir okkar Ragnheið-
ur fæddist, yngst systkinanna, og
alla ævi elskuð og virt af öllum sem
kynntust henni.
Margir hafa sagt mér, sem voru
heimilismenn hjá foreldrum mínum,
þegar þau bjuggu saman á árunum
1906–1918 að skemmtilegra og gleði-
ríkara heimili hafi ekki þekkst, en
þeirra stóra heimili. Húsbóndinn
einstakur gleðigjafi, ætíð með gam-
anyrði á vörunum og kastaði oft
fram smellnum vísum, sem margar
hafa lifað á vörum fólksins í sveitinni
fram undir þessi ár, og þegar glað-
værðin gaf tilefni til gátu komið
þaulhugsaðar stökur eða grínvísur,
sem hittu svo vel í mark, að allir
lærðu þær og gleymdu þeim seint.
Móðir mín lét ekki sitt eftir liggja.
Hún tók oft daglega í orgelið og allir
nutu þess að heyra hana spila hug-
ljúf sönglög eftir þýsku meistarana
Schubert og Mozart og fleiri snill-
inga. Hún tók einnig oft í gítarinn,
sérstaklega í skammdeginu og söng
þá með ýmis falleg sönglög með
sinni hljómþýðu söngrödd, sem hún
kunni að beita á mjög smekklegan
hátt.
Þá var á þessum árum mjög gest-
kvæmt á Hæli og stundum dvöldu
þar í fleiri daga, skáld og listamenn
STEINÞÓR
GESTSSON
SJÁ SÍÐU 34