Morgunblaðið - 24.09.2005, Qupperneq 39

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 24. SEPTEMBER 2005 39
eru fórnarlömbin og það er stórsigur
að vita af því að það sé nú skjalfest.“
Hún segir þá upplifun að ganga í
gegnum málaferlin hafa hjálpað sér að
vinna sig út úr áfallinu sem nauðgunin
olli. „Nú fer maður að lifa lífinu,“ seg-
ir hún og brosir. „Þetta tók þrjú löng
ár, það er alltof langur tími en svona
er kerfið.“
Hún segist ekki lengur hugsa um
atburðinn á hverjum degi. „Ég hef um
annað að hugsa núna,“ segir hún en
játar að hræðslan sé enn til staðar.
„Hún kemur alltaf öðru hvoru en þá
ýti ég henni frá.“ Þessi langa og
stranga barátta hefur verið erfið og
segist hún ekki enn búin að melta al-
farið niðurstöðu Hæstaréttar. „En ég
hef fengið uppreisn æru og sökin hef-
ur verið flutt á réttan stað. Nýr kafli í
lífi mínu er að hefjast.“
Hún þakkar lögfræðingum sínum,
Huldu Rúriksdóttur, sem vann málið í
héraði, og Atla Gíslasyni fyrir hjálpina
og segir að þeirra stuðningur hafi
skipt miklu máli. „Þau breyttu miklu
fyrir mig,“ segir konan. „Þau hjálpuðu
mér að komast í gegnum þetta.“
Hún segist vona að lok málsins eigi
eftir að blása von í brjóst annarra sem
eru í sömu sporum og hún. „Ég vona
að fólk gefist ekki upp og haldi áfram.
Það er það sem skiptir mestu máli.“
lögmanns hennar, sem ákvað að leiða
hana inn bakdyramegin, hefði hún
þurft að horfa framan í mennina á
nýjan leik.
„Það var mjög óþægilegt að vita af
þeim þarna,“ rifjar hún upp og gerði
það skýrslutökuna mun erfiðari fyrir
hana og segist hún hafa verið skelf-
ingu lostin vegna þessa. „Þetta var
aftur nauðgun, að þeir væru þarna
frammi.“
„Þeir voru góðu drengirnir“
Konan segist aldrei hafa hugsað sem
svo að nauðgunin væri sér að kenna
en að það hafi þó verið skilaboð sem
hún fékk er ákveðið var að ákæra ekki
mennina. „Þá var þetta allt mér að
kenna, allt. Þeir voru góðu drengirnir.
Það var klappað á bakið á þeim en
ekki á mér. Mér var úthýst.“
Þegar hún ræðir frekar um afleið-
ingar nauðgunarinnar á líf sitt segist
hún þó áfram vera sama manneskjan.
Hún haldi enn góðu sambandi við vini
sína og telur mikilvægt að geta rætt
atburðinn og afleiðingar hans við sína
nánustu. „Það var gott að ræða um að
þetta hefði ekki verið mér að kenna.
Ég á ekkert að þurfa að skammast
mín.“
Ber höfuðið hátt
Niðurstaða Hæstaréttar er ákveðinn
sigur í málinu að sögn konunnar. „Nú
ber ég höfuðið hátt og þeir þjást. Þeir
en hélt með þeim.“
að svo hafi virst sem all-
okaðar eftir að rík-
ákvað að ákæra ekki of-
a. Fór hún þá sjálf á
laráðherra en segir hann
angurslausan.
yrði ég viðtal við Atla
mann] í útvarpinu og
n,“ segir konan en Atli og
úriksdóttir voru frá þeim
n hennar. Óskuðu þau
því að málið yrði tekið
en allt kom fyrir ekki.
ákvörðun um að höfða
n mönnunum. Málið
ðsdómi í nóvember í
festi Hæstiréttur dóminn
að gefast upp
kki að gefast upp. Ég
ð vera neitt fórnarlamb.
vera fórnarlömbin, ekki
n ákveðin. „Það eru þeir
þjást. Það eru þeir sem
sig inni, ekki ég. Ég var
staðráðin í að gefast ekki
st frá upphafi hafa verið
ð vinna einkamálið gegn
unum. „Ég vonaði alltaf
yndi hlusta,“ segir hún
ðun að höfða málið.
ndi einnig íslenska ríkinu
öfu sína á því að rann-
u á ofbeldinu hefði verið
efði það leitt til þess að
rt í málinu og að hún
rir bótaskyldum miska af
Var ríkið sýknað af kröf-
dómi.
u í næsta herbergi
ferli sem konan hefur
um vegna málsins hafa
omið upp sem juku á van-
en hefði mátt komast hjá.
nefna að á sama tíma og
aka skýrslu af henni hjá
nn eftir nauðgunina var
eyra einn ofbeldismann-
erbergi. Konan segist
að það fyrr en í miðri
þegar gert var hlé og
t af lögmanni, á þeirri
maðurinn væri í næsta
tta fannst mér mjög
efði átt að sleppa því að
á þessu,“ segir konan.
unin um að mæta mann-
ega var yfirþyrmandi.
einmitt atriði sem þetta
erir athugasemdir við. At-
mati sumra virðast smá-
eta haft gríðarleg áhrif á
eiga. Annað slíkt dæmi
ald sem fram fór í hér-
þurfti konan ekki að
n á töflu í anddyri dóms-
sti yfir mál dagsins og
r nafngreind sem og of-
nir. Af einskærri tilviljun
nnan dag í dómshúsið
ðingi sínum og rak þá
ð sitt á dagskrá dómsins.
ðið bakslag í bataferlið
gn.
þó versta tímabilið í
m hafa verið skýrslutaka
ómi sem fram fór tveim-
nauðgunina. „Það var
þetta upp,“ segir hún en
kki verið það versta.
átt muna að hún hitti of-
a á göngum dómshússins.
verið fyrir ráðstafanir
er ennþá til staðar“
m lauk í vik-
i miskabætur
nu. Ástæðan
þá einkamál
ttardómnum
sn æru og nýr
til staðar.
að Ríkissaksóknari ákvað að ákæra mennina ekki gerir athugasemdir við rannsókn lögreglu
sunna@mbl.is
Í SKÝRSLU sálfræðingsins frá 19. maí 2003 segir svo um bráðaviðbrögð kon-
unnar: „Við fyrstu komu á Neyðarmóttöku var [konan] í miklu tilfinningalegu
uppnámi. Hún átti erfitt með að segja sögu sína, skalf og grét. Hún virtist ótta-
slegin og í viðbragðsstöðu sem birtist m.a. í óeðlilega sterkum viðbrögðum við
lítilsháttar áreitum í umhverfinu. Í frásögn hennar kom fram að hún hafði upp-
lifað mikinn ótta og hjálparleysi sem birtist m.a. í líkamsviðbrögðum sem
þekkjast við ofsahræðslu, eins og niðurgangi eftir nauðgunina og þurrki á slím-
húð í munni og kynfærum, sem hún hafði orð á að hefði valdið líkamlegum sárs-
auka við nauðgunina.“
Þá er áhrifum á líðan og hegðan, sálfræðiprófum og meðferð lýst í skýrsl-
unni. Niðurstaða sálfræðingsins er eftirfarandi:
„Mat mitt er að [konan] hafi orðið fyrir miklu andlegu áfalli hinn 2. ágúst
2002. Líðan hennar og hegðun samsvarar líðan og hegðun sem þekkist hjá fólki
sem hefur upplifað alvarleg áföll eins og t.d. nauðgun, stórslys eða hamfarir.
Þegar máli [konunnar] var vísað frá endurupptöku lifði hún að miklu leyti
sömu tilfinningar og hún hafði upplifað í kjölfar nauðgunarinnar. Það er því
mat mitt að meðferð málsins innan réttarkerfisins hafi haft veruleg neikvæð
áhrif á líðan hennar.“
Sálfræðingurinn, Þórunn Finnsdóttir, lýsti og hvernig málin stóðu hjá kon-
unni með eftirfarandi orðum: „[Henni] hefur tekist vel að vinna úr sínum mál-
um. Áfallastreitueinkennin hafa horfið að miklu leyti. Í byrjun apríl tókst henni
í fyrsta skipti að fara niður í bæ án þess að finna fyrir kvíða og óþægindum.
Ennþá hefur hún þó ekki þorað í sund vegna fyrri upplifunar þar og ákveðnar
aðstæður sem minna á atburðinn, t.d. í kvikmyndum og fréttum geta vakið upp
óþægilegar tilfinningar. [Konunni] tókst að verulegu leyti að vinna á erfiðum
tilfinningum í kjölfar frávísunar máls síns með því að finna nýjar leiðir til að
leita réttar síns innan dómskerfisins.“
Sálfræðingurinn kvað konuna hafa lengi átt í erfiðleikum eftir atburðinn.
Það hafi liðið dálítill tími þar til hún hafi treyst sér til þess að tala um atburð-
inn. Erfitt hafi verið fyrir konuna að mynda tengsl og sagðist sálfræðingurinn
því hafa haldið áfram meðferð eftir að hún tók á móti henni á bráðamóttökunni
sem annar sálfræðingur hefði annast að öðrum kosti.
Skalf og grét
HVERS vegna voru ofbeldismennirnir þrír ekki yfirheyrðir fyrr en mörgum
dögum eftir nauðgunina? Skýringar lögreglunnar voru þær að málinu hefði
verið vísað á almenna vakt sem átti að ná í mennina en að um umrædda
helgi hefði komið upp alvarlegt líkamsárásarmál og því var málinu ekki
sinnt. Má það túlka sem svo að mati Atla Gíslasonar lögmanns konunnar að
lögreglan hafi talið mál hennar léttvægara en líkamsárásina. Segir hann
rannsókn málsins hafa misfarist og sérstaklega að tengja nauðgunina við
þær sálrænu afleiðingar sem hún hafði. Er það mat Atla að beint orsaka-
samband sé milli atburðarins og afleiðinganna. „Það var engum öðrum til að
dreifa en þessum mönnum til að valda þessum afleiðingum á sálarlíf henn-
ar,“ segir Atli.
Þá segist hann mótfallinn slagorðinu „Nei þýðir nei“ sem hamrað hafi ver-
ið á undanfarin ár hér á landi. Ein helsta vörn mannanna hafi verið sú að
konan hafi ekki sagt „nei“ þegar þeir nauðguðu henni og að það hafi falið í
sér samþykki hennar. Einnig telur hann ofuráherslu nauðgunarrannsókna á
líkamlega áverka í stað þeirra sálrænu alvarlegt mál sem þurfi að lagfæra.
Glóðarauga sé litið alvarlegri augum en sár á sálinni sem taki áratugi að
gróa ef þau grói á annað borð. „Afleiðingarnar eru jafn augljósar þó að þær
komi ekki fram í marblettum,“ segir hann og bendir á að aðeins um 20%
kvenna sem sé nauðgað beri líkamlega áverka.
Lögreglan hafði ekki tíma
til að rannsaka málið strax
Í SKÝRSLU lögreglu sem er tíma-
sett kl. 4.37 föstudaginn 2. ágúst
2002, skömmu eftir nauðgunina,
segir að tilkynning hafi borist frá
fjarskiptamiðstöð um að kona hafi
orðið fyrir árás. Lögreglan hafi
komið á vettvang 2-3 mínútum
seinna. Konan hafi verið í miklu
uppnámi og sagt að sér hefði verið
nauðgað af þremur mönnum í kjall-
araíbúð í nágrenni heimahúss sem
hún sótti skjól í. Hefðu þeir hótað
að drepa sig færi hún til lögreglu.
Segir m.a. eftirfarandi í lögreglu-
skýrslunni: „Var frásögn hennar
sannfærandi eins og hennar fas en
hún var í miklu uppnámi og virtist
ekki vita hvað hún ætti að gera. Þá
var hún mjög hrædd. Hún virtist
ekki vera mjög ölvuð. Tókum við
hana strax trúanlega.“
Í dómi héraðsdóms kemur fram
að mennirnir viðurkenni allir að
hafa átt kynmök við konuna en
haldi því fram að það hafi verið með
samþykki hennar, ekki beinu heldur
í verki. Konan hélt því hins vegar
fram að öll kynmök sem fram fóru
hefðu verið án samþykkis síns og
gegn vilja sínum.
Segir ennfremur í dómnum að af
hálfu mannanna þriggja (B, D og C)
sé því haldið fram að þeir hafi ekki
þröngvað konunni til kynmaka
heldur hafi þau farið fram með
fullu samþykki hennar. Konan hafi
ekki „á nokkurn hátt streist á móti
heldur sýnt fullt samþykki til kyn-
makanna í vilja og verki.“ Sögðust
mennirnir aldrei orðið varir við
neinn ótta hjá henni. Þá segjast þeir
halda því fram að konan „hefði með
auðveldum hætti getað neitað kyn-
mökunum sýndist henni svo. Það
hafi hún og gert þegar stefndi B
hafi viljað hafa frekari mök við
hana og þótt stefndi reiddist því
hafi hann virt þá ákvörðun stefn-
anda.“
Var eitthvað feimin í fyrstu
Í skýrslu lögreglu sem tekin var af
einum ofbeldismannanna (B) segir
m.a. eftirfarandi: „Hún [konan] var
eitthvað feimin í fyrstu og sagði við
mig að vera ekki að þessu, ég hélt
áfram að kyssa hana og síðan byrja
ég að taka hana úr buxunum og þá
gefur hún eftir og þegar ég er bú-
inn að taka buxurnar hennar niður
fyrir hné þá klárar hún sjálf að fara
úr buxunum og nærbuxum.“
B lýsti því einnig fyrir dóminum
að þar sem hann var í samförum við
konuna hafi hann kallað á D í því
skyni að hann tæki þátt í þeim. B
lýsti því einnig að hann hefði ekki
spurt konuna að því hvort hún væri
samþykk því að þau þrjú hefðu kyn-
mök saman og sýnist þannig að eig-
in frumkvæði, án atbeina konunnar,
hafa stofnað til þeirra kynmaka sem
á eftir fóru. D lýsti því einnig að
hann hefði ekki leitað eftir sam-
þykki konunnar en litið svo á að
hún væri samþykk kynmökum. Það
sama sagði C fyrir dómi.
Í dómnum kemur fram að B hafi
gert hlé á kynmökum og farið út úr
herberginu. Þá segir: „[B] kvaðst á
þessum tíma hafa viljað halda kyn-
mökum áfram við [konuna] og hafi
ætlað að gera sig kláran til þess en
það hafi hann ekki mátt. [Konan]
hafi þá hafnað sér. [B] kvaðst hafa
brugðist fúll við.“
„Konan verði að
bera ábyrgð á
eigin gerðum“
Varð fyrir andlegu áfalli
Í dómnum er vörn mannanna m.a.
lýst á þennan veg: „Við rannsókn á
líkama og fötum [konunnar] hafi
engin merki komið í ljós um það að
henni hafi verið þröngvað til kyn-
maka. Í niðurstöðu dómsins segir
hins vegar: „Ekki er leitt í ljós að
[konan] hafi orðið fyrir beinum lík-
amlegum meiðingum af hálfu
stefndu, B, D og C. [Konan] átti við
þunglyndi að stríða fyrir atburðinn.
Það breytir ekki því að hún varð
fyrir andlegu áfalli við atburðinn
sjálfan eins og fram kemur í mati
sálfræðings sem ekki hefur verið
hnekkt.“
Í vörn mannanna sagði einnig að
hafa yrði í huga að „forleikur að
kynlífsathöfnum og athafnirnar
sjálfar fari fram með líkamlegri
tjáningu en án orðræðna og ekki sé
með nokkru móti hægt að fallast á
að sérstakt samþykki verði að
liggja fyrir áður en samræði hefst
sé vilji sýndur í verki. Kynlíf fleiri
en tveggja sé vel þekkt og hluti af
eðlilegu kynlífi.
[Konan] verði að bera ábyrgð á
eigin gerðum og viðbrögð hennar
eftir að hún yfirgaf [mennina] hafi
ekki verið í neinu samræmi við það
sem fram hafi farið.“
Þorði ekki að mótmæla
Konan sagði fyrir dómi að B hefði
skipað sér að fækka fötum og byrj-
að við sig samfarir sem hún hefði
ekki þorað að mótmæla af ótta við
að verða fyrir líkamsmeiðingum. B
hefur hins vegar borið að samfarir
þeirra hafi byrjað með eðlilegum
hætti þó þannig að hann viðurkenn-
ir að stefnandi hafi verið „eitthvað
feimin í fyrstu“ og sagt sér „að vera
ekki að þessu.“
Í dómi Hæstaréttar segir m.a. að í
framburði B fyrir dómi hafi ítrekað
komið fram að hann hafi þurft að
beita konuna aga við kynmökin. Þá
segir: „Samkvæmt framburði allra
aðaláfrýjenda kallaði B þá D og C
til, svo að þeir gætu hvor á eftir
öðrum einnig haft kynmök við [kon-
una] á meðan samfarir þess fyrst-
nefnda við hana stóðu yfir, án þess
að hún veitti nokkurt tilefni til þess
eða léti í ljós að hún væri þessu
samþykk. Aðaláfrýjendurnir D og C
gátu ekki ætlað að þeir væru kall-
aðir til þeirra athafna, sem þar fóru
fram, að vilja [konunnar].“
Var niðurstaða héraðsdóms, sem
Hæstiréttur hefur nú staðfest sú, að
sannað þyki að mennirnir hefðu
brotið gegn frelsi og persónu kon-
unnar og að þeim bæri að greiða
henni miskabætur.
’Hún var eitthvaðfeimin í fyrstu og sagði
við mig að vera ekki að
þessu, ég hélt áfram að
kyssa hana og síðan
byrja ég að taka hana
úr buxunum og þá gef-
ur hún eftir…‘