Morgunblaðið - 24.09.2005, Qupperneq 50

50 LAUGARDAGUR 24. SEPTEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
✝ Helga JónínaSigurðardóttir
fæddist á Vatns-
enda í Ólafsfirði
22. mars 1917. Hún
lést á sjúkradeild
dvalarheimilisins
Hornbrekku á
Ólafsfirði 14. sept-
ember síðastliðinn.
Foreldrar hennar
voru hjónin Sigurð-
ur Jónsson verslun-
armaður, f. 16. nóv.
1891, d. 23. júlí
1963, og Sigríður
Vilhjálmsdóttir húsfreyja, f. 19.
nóv. 1891, d. 11. nóv. 1965. Þau
voru bæði úr Svarfaðardal. Helga
Jónína átti eina systur, Kristínu
talsímakonu á Ólafsfirði, f. 9. maí
1922, d. 21. okt. 2001, maki Björn
Dúason, f. 20. júlí 1916. Börn
Kristínar eru: Sigríður Vilhjálms,
Helga Björnsdóttir og Sigurður
Björnsson.
Helga Jónína giftist 23. maí
1937 Ásgrími Hartmannssyni, fv.
bæjarstjóra á Ólafsfirði, f. 13. júlí
1911, d. 13. ágúst 2001. Foreldr-
ar hans voru Hartmann Ásgríms-
son, f. 8. sept. 1874, d. 8. ágúst
1948, kaupmaður og oddviti á
Kolkuósi í Skagafirði, og kona
hans Kristín Símonardóttir hús-
freyja, f. 16. okt. 1866, d. 21. apr-
íl 1956. Börn Helgu og Ásgríms
eru: 1) Sigríður, f. 4.2. 1938,
maki Kristján Sæmundsson, börn
þeirra: Ásgrímur, f. 12.10. 1959,
maki Sigríður Traustadóttir,
börn: Lára Ósk, Sigurður Trausti
og Stefán Óli. Sæmundur, f.
13.11. 1960, maki Svanhvít Gísla-
6.6. 1973. 4) Ingibjörg Hart-
manns, f. 15.11. 1949, maki Þor-
steinn Ásgeirsson, börn þeirra:
Ásta, f. 15.8. 1970, maki Stefán
Hallgrímsson, börn: Þorsteinn
Ingi og Andri Þór. Ásgrímur
Smári, f. 15.8. 1974, unnusta Elín
Ragnarsdóttir, börn hans: Berg-
lind Ósk og Ágúst Orri. Ásgeir
Örn, f. 11.3. 1980, maki Halldóra
Harðardóttir, barn: Ólafur Örn.
5) Nanna Hartmanns, f. 10.3.
1953, maki Guðmundur Hauks-
son, börn þeirra: Haukur, f. 1.12.
1977, maki Jennifer Guðmunds-
son. Ásgerður Helga f. 8.12.
1978, maki Árni Olsen, börn Guð-
mundur Helgi, Thelma Líf og
Kolbrún Rut. Sveinn Þórir, f.
27.1. 1981, maki Dusana Polá-
ková, barn: Haukur. Sigurður
Valur, f. 18.9. 1984, og Hartmann
Kristinn, f. 10.12. 1990. 6) Hart-
mann, f. 7.9. 1955, maki Edda
Björk, börn þeirra: Ásgrímur, f.
5.2. 1980, Illugi, f. 3.12. 1981,
unnusta Sigríður Ármannsdóttir,
Kristín f. 10.11. 1983, maki Guðni
Grímsson. Guðlaug, f. 13.6. 1985,
unnusti Sveinbjörn Óðinsson,
Þórgunnur, f. 22.10. 1988, Hólm-
fríður, f. 29.6. 1990, Helga Sig-
ríður, f. 12.5. 1992, og Björn
Virgill, f. 9.12. 1994.
Helga Jónína stundaði nám við
Barnaskóla Ólafsfjarðar og við
Kvennaskólann á Blönduósi árið
1933–1934, var í stjórn Kven-
félagsins Æskunnar Ólafsfirði í
30 ár og þar af formaður í átta
ár. Var matráðskona við Sjúkra-
skýlið á Ólafsfirði þar til hún
gerðist húsfreyja á stóru og
annasömu heimili sínu á Aðal-
götu 24 (Kolku) á Ólafsfirði. Þar
ráku þau hjónin um tíma hótel,
verslun og bensínafgreiðslu.
Helga Jónína verður jarðsung-
in frá Ólafsfjarðarkirkju í dag og
hefst athöfnin klukkan 14.
dóttir, börn: Ester
Helga, Kristján
Finnur, Sjöfn,
Sandra Sif, og Hlyn-
ur Snær. Margrét, f.
21.12. 1961, maki
Þröstur Harðarson,
börn: Kristján Örn,
Einar Helgi, Díana
Rós. Sigurður, f.
15.12. 1964, maki
Kristín Einarsdóttir,
börn: Ragnheiður,
Hartmann Helgi,
Guðrún Sigríður.
Helga Jónína, f. 11.4.
1967, maki Guðmundur Sigurðs-
son, barn: Sigmar Atli. 4) Ólafur
Kristinn, f. 10.6. 1971, maki Mar-
grét Ragnarsdóttir, börn: Hall-
dóra Aðalheiður og Hrafnhildur
Tinna. 2) Kristín Þorbjörg, f.
10.12. 1941, maki Ólafur Sæ-
mundsson, börn þeirra: Helga, f:
3.10. 1960, maki Skarphéðinn Að-
albjörnsson, börn: Óli Grétar, Ás-
dís, Ómar Björn, Bryndís, Krist-
inn Geir og tvö barnabörn. Svava,
f. 4.4. 1962, maki Helgi Helgason,
börn: Hrafnhildur María, Kristín
Ólöf, Sigurrós Inga. Greta Krist-
ín, f. 10.12. 1963, maki Anton
Konráðsson, börn: Júlí Ósk, Katr-
ín Sif, Áslaug Eva og Brynhildur.
Hörður, f. 19.12. 1966, maki Sig-
rún Aðalsteinsdóttir, börn: Hulda
María og Harpa Hrönn. Eva Sig-
ríður, f. 26.2. 1970, maki Sig-
urður Sigurbjörnsson, börn: Ólöf
Edda, Ágúst Örn og nýfædd
stúlka. 3) Þórgunnur Guðrún, f.
30.4. 1946, maki Kristján Þór-
hallsson, börn þeirra: Lilja Pál-
ína, f. 1.1. 1971, Reynir Helgi, f.
Nú hefur lokið æviskeiði sínu kven-
skörungur mikill sem skilur eftir sig
merk spor í sögu Ólafsfjarðar. Fyrir
það fyrsta var hún bæjarstjórafrú í
tæp tuttugu og níu ár og á þeim tíma
stóð heimili hennar opið fyrir gestum
og gangandi hvenær sem var og
hvernig sem á stóð og alltaf stóð
Helga fyrir sínu og vel það. Þá var
hún í stjórn Kvenfélagsins Æskunnar
frá tvítugs aldri og í þrjátíu ár alls,
þar af formaður í átta ár.
Ásgrímur vissi að hann átti góða
konu og hann var ekkert alltaf að
segja henni frá því að von væri á gest-
um. Hann bara mætti með þá í mat
eða kaffi. Það var ekki alltaf tekið út
með sældinni að vera bæjarstjórafrú.
Og það var eins og allir rynnu á kaffi-
og matarilminn því varla mátti svo
maður koma í bæinn að hann liti ekki
við á Kolku. Sumargleðin, leikhóp-
arnir, sjálfstæðismennirnir og aðrir
pólitíkusar, allir komu við.
Og síðast en ekki síst lætur hún eft-
ir sig 73 afkomendur sem allir eru á
lífi.
Í fyrsta sinn sem ég hitti Helgu var
rétt fyrir verslunarmannhelgi 1969,
en þá var ég að sækja Ingu mína til að
fara í Húnaver. Þetta var líka mín
fyrsta ferð norður yfir heiðar, þannig
að taugarnar voru þandar til hins ýtr-
asta. En það var engin ástæða til þess
að fara á taugum. Tengdamóðir mín,
þá tilvonandi, reyndist vera hin
vænsta kona og ég held að það hafi
bara farið vel á með okkur frá fyrstu
kynnum, og lítinn skugga borið á okk-
ar samskipti í gegnum öll þessi ár
sem við þekktumst. Það er alveg ljóst
að skrýtlurnar um tannhvössu og
geðstirðu tengdamóðurina áttu ekki
við Helgu. Þvílíka öðlingskonu sem
engum hallmælti er erfitt að finna.
Heimili þeirra Ásgríms stóð alltaf öll-
um opið og gestrisnin reið ekki við
einteyming. Það var sérstaklega
notalegt að kíkja inn og fá sér kaffi-
sopa, það var líka alltaf svo gott
smurt brauð með og fyrir svona mat-
mann eins og mig var svo auðvelt að
gera sér eitthvert erindi eða stelast til
að kíkja inn til að fá kaffisopa í litla
eldhúskróknum.
Svo maður haldi sig við matinn þá
gerði Helga þær bestu kótelettur í
raspi sem ég hef smakkað og lamba-
lærin hennar voru hreint frábær. Það
er víst alveg hægt að segja að ég hafi
fengið á henni matarást frá fyrstu
kynnum, enda alltaf hlaðið borð hjá
Helgu.
Gjafmildi þeirra hjóna var alveg
með eindæmum og ef maður gerði
eitthvert viðvik eða gaf þeim eitthvað
þurfti að launa það margfalt til baka,
og varð maður stundum að fara í hart
út af því, en allt í góðu. Það er alveg
ljóst að þau söfnuðu ekki auðæfum
um ævina nema í fjölskyldunni. Fjöl-
skyldan var þeim allt enda telur hún
ríflega 100 manns með okkur við-
hengjunum. Þau notuðu sína peninga
fyrir fjölskylduna í afmælis- og jóla-
gjöfum og spöruðu þar hvergi, enda
fór allur nóvember og desember í
jólapakkana.
Hin seinni ár þegar heilsa Ásgríms
fór að dala varð samband okkar
Helgu að mér fannst nánara og opn-
ara. Eitt af því sem Helga þoldi ekki
var að skulda einhverjum eitthvað og
ef hún taldi sig skulda lét hún ekki
laust né fast fyrr en það var uppgert
og kannski gott betur. Það kom iðu-
lega fyrir að ég skaust út í búð fyrir
þau hin seinni ár og þá varð ég að fara
með budduna, ég mátti ekki borga
fyrst því þá gæti ég svindlað á verð-
inu, það er að segja henni í hag. Ef
það kom fyrir að ég borgaði fyrst
hafði ég alltaf smápeninga á mér til
þess að gera upp upp á krónu, en
þetta var svona grín okkar á milli.
Helga mín, þín er sárt saknað, en
þið Ásgrímur voruð svo samtvinnuð
og náin og ég veit að þú náðir þér
aldrei eftir fráfall hans en nú eruð þið
aftur saman.
Hvíl í friði, tengdamóðir.
Þorsteinn Ásgeirsson.
Miðvikudaginn 14. þessa mánaðar
kvaddi þennan heim á Hornbrekku í
Ólafsfirði Helga Jónína Sigurðardótt-
ir.
Ég mun ekki í þessari stuttu minn-
ingargrein rekja ættir Helgu, það
munu aðrir gera. Hún var ein af þess-
um kjarnakonum sem létu sér ekki
allt fyrir brjósti brenna. Helga var í
húsmæðraskólanum á Blönduósi og
talaði hún alltaf vel um þann skóla og
það sem hún lærði þar. Hún var for-
maður kvenfélags Ólafsfjarðar í átta
ár. Helga giftist Ásgrími Hartmann-
nssyni sem síðar tók við embætti bæj-
arstjóra Ólafsfjarðar sem hann
gegndi í 29 ár. Leiddi það til þess að
oft var mikill gestagangur hjá þeim
Helgu og Ásgrími og því mæddi mikið
á Helgu sem tók á móti öllum með
opnum örmum og af mikilli gestrisni.
Þegar ég og mín fjölskylda komum í
heimsókn til Helgu og Ásgríms var
alltaf uppdekkað veisluborð og allt
gert til þess að okkur liði sem allra
best. Helga Jónína var ein besta kona
sem ég hef kynnst og verð ég henni
ætíð þakklátur fyrir góðsemd í minn
garð og fjölskyldu minnar.
Vil ég og fjölskylda mín þakka öllu
hinu frábæra starfsfólki Hornbrekku
fyrir góða umönnun Helgu í þann
tíma sem hún dvaldi þar. Minning
Helgu mun ávallt lifa í hjörtum okkar
allra. Ég kveð tengdamóður mína
með mikilli virðingu og söknuði. Hvíl í
friði.
Þó að kali heitur hver,
hylji dali jökull ber,
steinar tali og allt hvað er,
aldrei skal ég gleyma þér.
(Vatnsenda-Rósa.)
Guðmundur Valur Hauksson.
Elsku amma mín. Af hverju er
þetta svona sárt? Ég veit að þú ert
komin á betri stað núna og ekki svona
veikburða og illt í mjöðminni. Heldur
ertu loksins komin til afa þannig að
þú þarft ekki lengur að tala við hann í
gegnum mynd og sjá hvort það komi
blik í augun á honum þegar hann
svarar eins og þú sagðir mér alltaf.
Og núna fær afi loksins hvíldina með
þér og þarf ekki að vera á stöðugu
flakki í myndaramma. Samt ein-
hverra hluta vegna get ég ekki sætt
mig við þetta, ég sit hér með stórt
samviskubit yfir því að hafa bara
komið einu sinni í heimsókn til þín
upp á elliheimili í sumar og ég er ekki
einu sinni viss um að þú hafir vitað að
þetta væri ég en það er sama það var
svo gaman að koma og sjá þig og geta
afþakkað allt sem þú bauðst mér,
sama hvað ég sagði, alltaf hélstu
áfram að bjóða, alveg þér líkt. Og nú
ert þú farin til afa og langt þangað til
að ég mun koma aftur í heimsókn til
ykkar og fara í búðina og kaupa tvo
potta af mjólk, þrjár þykkmjólk með
perum og eplum, jarðarberjagraut
handa afa og svo auðvitað einn camel
filter. Man svo vel alltaf þegar að ég
var að fara út í búð fyrir þig og söngl-
aði alltaf alla leiðina hvað það væri
sem ég ætti að kaupa fyrir þig, elsku
amma mín. Og svo þegar maður kom
heim aftur úr búðaferðinni vildirðu
endilega borga manni fyrir hlaupin og
hrósaðir mér alltaf fyrir hvað ég væri
snögg og ef ég vildi ekki taka við pen-
ingnum tróðstu honum bara í vasana
hjá mér og ef að ég var ekki með vasa
var þeim bara stungið inn á mann.
Maður slapp aldrei við að fá greitt
fyrir hlaupin.
Manstu líka þegar afi ákvað að
hætta að reykja og þegar hann var að
verða búin að ganga teppið í borðstof-
unni í sundur baðstu mig í guðanna
bænum að fara og kaupa handa hon-
um sígarettur áður en það kæmi hola
í gólfið. Og líka alltaf þegar ég var að
segja þér frá einhverjum vinum mín-
um spurðirðu alltaf hverra manna
þeir væru og þegar ég svaraði að ég
vissi það ekki varðstu alltaf svo
hneyksluð á mér að vita það ekki.
Þetta væri nú það sem ég ætti að vita
um vini mína, annars myndi ég nú
ekkert þekkja þá. Ég mun nú fara að
reyna að leggja mig fram við að vita
hverra manna vinir mínir eru svo að
ég geti nú verið með allt á kristaltæru
þegar ég kem til ykkar afa. Og svo
líka að alltaf ef þú meiddir þig ein-
hvers staðar skelltirðu bara spritti á
það og spritt lagar sko allt, ekki satt,
amma mín?
Svo varstu líka alltaf að segja mér
að þú værir hætt að gefa allar gjafir
þar sem að þú værir orðin svo gömul
og grá en samt var ég alltaf að send-
ast í búðina til Agga að fá eitthvað
lánað til að sýna þér til að þú gætir
gefið hinum og þessum, en samt
varstu alveg löngu hætt að gefa gjaf-
ir. Held ég hafi aldrei upplifað þann
afmælisdag eða jól sem þú hafir ekk-
ert gefið mér. Samt varstu hætt að
gefa gjafir þegar ég var eitthvað um
sjö ára og núna er ég orðin 19 ára.
Það var líka svo gaman að þræta
við þig um það að í dag þyrfti maður
ekki að binda um kassana áður en
maður setti þá í póst, en, nei, alltaf
stóðstu fast á því að svona ætti að
gera það því að afi hafði einhvern tím-
ann fyrir langalöngu verið sendur
heim með pakkann því að það var
ekki bundið um hann. Ég sakna þess
að þræta við þig þó að ég hafi nánast
alltaf þurft að éta allt ofan í mig aftur.
Alltaf varstu að hekla dúllur þegar
að ég kom nema þegar það var nýtt
barnabarn á leiðinni, þá varstu að
hekla hosur á það.
Elsku amma mín, ég á svo erfitt
með að sætta mig að þú sért farin án
þess að ég hafi getað sagt bless og
gefið þér einn skrúfukoss. Manstu
eftir þeim? Þú sagðir að með þessu
áframhaldi myndu fölsku tennurnar
detta úr þegar ég boraði mig inn í
kinnina á þér með mínum skrúfukoss-
um. Og hver á nú að segja mér að
kærastarnir mínir séu skyldir mér í
þessum og þessum ættlið? Þú varst
mun betri í þessu en Íslendingabókin
á netinu eins og þegar ég og kærast-
inn minn byrjuðum saman varstu
ekki lengi að finna það út hverra
manna hann var og hvernig við vær-
um skyld í 5. eða 6. ættlið. Ég man
líka að alltaf þegar ég var að koma til
þín vissirðu alltaf að þetta væri ég,
sagðir alltaf að fylgjan mín hefði verið
að koma inn úr dyrunum skömmu áð-
ur.
En nú ætla ég að reyna að kveðja
þig, elsku amma mín, og vonandi hef-
urðu það sem allra best hjá honum
afa og passar vel upp á mig.
Elsku amma mín, ég á eftir að
sakna þín mikið.
Katrín Sif.
Nú er hún amma búin að kveðja.
Góðu lífsverki er lokið. Hvað mig
varðar þá lagði hún hornstein í minn
grunn þegar ég var að alast upp. Allt-
af tilbúin að benda á allt gott í mínu
fari og fullvissa mig um ágæti mitt.
Hún sá alltaf kosti fólks og var dugleg
að benda á þá.
Ég spurði ömmu einu sinni að því
hvort hún hefði einhvern tímann hitt
ómögulegan mann. Hún hló og sagði
mér frá því þegar þau afi ráku hótel
og áttu bara Sissí. Breskt skip hafði
strandað á stríðsárunum í Ólafsfirði
og áhöfnin dvaldi á hótelinu til lengri
tíma. Skipstjórinn var ákaflega
strangur og fann til sín. Alltaf varð að
leggja á sérstakt borð fyrir hann þar
sem hann gat ekki setið við sama borð
og skipverjar. Einn daginn bað einn
skipsverjanna um leyfi fyrir þá alla til
að fara í bæinn þar sem einhver uppá-
koma stóð til og þeim hafði verið boð-
ið. Skipstjórinn gerði sér lítið fyrir og
hrinti skipverjanum niður stigann.
Manngreyið handleggsbrotnaði við
fallið. Ömmu var farið að hrylla við
þessum manni og sagði einhvern tím-
ann við Hönnu, sem vann í eldhúsinu,
að hann væri svo ógeðslegur. Þá
heyrðist í skipstjóranum: „Mig ógeðs-
lega? Nei!“ Presturinn hafði víst verið
mjög duglegur að kenna honum ís-
lensku.
Amma gat endalaust sagt krass-
andi sögur af eigin reynslu. Eftirfar-
andi saga lýsir ömmu best. Hún átti
von á tólf manns í mat og stutt var í
hótelgesti þegar einn gestanna kem-
ur og segist vera á hraðferð, hvort
hann geti byrjað strax að borða, svo
sé hann farinn. Amma ber allan mat-
inn á borð og fer í önnur störf. Stuttu
síðar verður henni litið inn aftur. Þá
er maðurinn búinn að klára allt salt-
kjötið sem ætlað var 12 manns.
Amma var þó ekki vön að skera mat-
inn við nögl. Í einu hendingskasti
spældi hún egg og beikon og náði á
örskotsstundu að galdra fram mat
fyrir þá sem á eftir komu. Snemma
hefur hún sem sagt þurft að venjast
því að matreiða fyrir marga með
litlum fyrirvara. Þegar afi var bæj-
arstjóri átti hann það til að hringja og
segjast vera á leiðinni í mat með svo
og svo marga með sér.
Þau hjónin voru makalaust par,
amma eins og stormsveipur að gera
allt í einu og afi svo rólegur að ekkert
gat raskað ró hans. Amma eins mann-
glögg og hugsast gat en afi alveg laus
við það. Hann mætti einu sinni
mömmu, Diddu, á leið sinni úr búð-
inni og þau heilsuðust. Þegar heim
kom var þar fyrir Inga móðursystir.
Afi spurði yfir sig hissa: „Hvað! Var
ég ekki að mæta þér á leið í búðina?“
Þær systur þykja nú ekki líkar. Ann-
að skipti voru amma og afi á Akur-
eyri. Stoppar þau þá maður sem
heilsar afa innilega með nafni. Þeir
rabba heillengi saman. Þegar þeir
hafa kvaðst og þau hjónin eru komin
spölkorn í burtu spyr afi ömmu hver
þetta hafi verið. Þarna treysti hann á
manngleggni hennar. En í þetta sinn
gat hún ekki orðið honum að liði, hún
hafði aldrei séð manninn áður.
Eins var það kostulegt þegar afi
hætti að reykja. Eftir nokkurra daga
reykleysi sagði amma við hann: „Ás-
grímur, í Guðs bænum byrjaðu að
reykja aftur, þú ert svo leiðinlegur
svona.“ Þetta hefur sjálfsagt verið
eitt af fáum skiptum sem afi skipti
skapi.
Ég var 16 ára þegar afi lauk 29 ára
bæjarstjóraferli og þann dag man ég
hann ofsakátan, sjálfsagt orðinn lang-
þreyttur á erlinum sem fylgdi því
starfi.
Afi dó 2001 og var amma aldrei söm
eftir. Það má með sanni segja að þau
voru samrýnd hjón. Aldrei talaði
maður um annað þeirra svo hitt kæmi
ekki upp í hugann. Bæði dvöldu þau í
góðu yfirlæti síðustu ævidagana á
Hornbrekku, fyrst afi og síðar amma.
HELGA JÓNÍNA
SIGURÐARDÓTTIR
VALGERÐUR GUÐMUNDSDÓTTIR
ljósmóðir
frá Seljabrekku,
Mosfellssveit,
lést á Dalbæ, heimili aldraða, Dalvík, föstudaginn 23. september.
Jarðarförin auglýst síðar,
Guðmundur, Petra, Anton,
Bjarnveig og Magnea Þóra Ingvabörn.