Morgunblaðið - 04.11.2005, Blaðsíða 10

10 FÖSTUDAGUR 4. NÓVEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
ÁRNI Magnússon félagsmálaráðherra greindi frá
því á Alþingi í gær að nefnd sem hann hefði skip-
að til að fjalla um starfsmannaleigur myndi ljúka
störfum á næstu dögum. Hann kvaðst stefna að
því að leggja fram á Alþingi frumvarp um starfs-
mannaleigur fyrir jólahlé. Hann sagðist þó ekki
geta upplýst um efni frumvarpsins því ákveðin at-
riði þess væru í skoðun m.a. hjá aðilum vinnu-
markaðarins.
Þetta kom fram í umræðu utan dagskrár um
starfsmannaleigur, en Össur Skarphéðinsson,
þingmaður Samfylkingarinnar, var málshefjandi
hennar. Þung orð féllu í umræðunni í garð starfs-
mannaleigna. Félagsmálaráðherra sagði m.a.
þegar hann fjallaði um væntanlegt frumvarp að
menn væru sammála um að koma skipulagi á
ýmsa þætti og fyrirbyggja þann misskilning að
Ísland væri eitthvert fríríki þar sem engin lög eða
reglur giltu. Hann kvaðst, síðar í umræðunni,
vona að hildarleiknum lyki senn og að menn sæju
sóma sinn í því að virða leikreglurnar.
Össur sagði í upphafi máls síns að það hefði
verið dapurlegt að fylgjast með því hvernig Ís-
land væri orðið að gróðrarstíu fyrir ófyrirleitnar
starfsmannaleigur. „Það hefur ekki síður verið
dapurlegt að fylgjast með því að stjórnvöld hafa
tæpast lyft litla fingri til að hefta óprúttna starf-
semi manna sem hafa orðið uppvísir að því sem
varla er hægt að kalla annað en hreina villi-
mennsku,“ sagði hann og hélt áfram: „Ég kalla
það villimennsku þegar mannréttindi eru brotin á
fátæku erlendu verkafólki. Ég kalla það villi-
mennsku þegar vinnuafl fólks frá atvinnuleys-
islöndum er selt á verði sem er stundum langt
undir umsömdum taxta. Ég kalla það villi-
mennsku þegar útlendir verkamenn eru látnir
búa við aðstæður sem við Íslendingar mundum
stundum segja að væri varla hundum bjóðandi.
Og ég kalla það líka villimennsku þegar veik-
indaréttur og orlof er ekki virt og þegar menn
komast upp með að gjalda keisaranum ekki það
sem keisarans er. Ég kalla það meðvirkni af hálfu
ríkisstjórnarinnar þegar hún rær undir með að-
gerðarleysi sínu.“ Össur sagði ennfremur að það
væri löngu orðið brýnt að setja lög um starfs-
mannaleigur.
Hildarleiknum ljúki
Félagsmálaráðherra sagði, eins og áður kom
fram, að hann væri reiðubúinn að leggja fram á
Alþingi frumvarp um sérstaka löggjöf um starfs-
mannaleigur og að slíkt frumvarp væri vænt-
anlegt. Hann tók þó fram að þegar giltu tilteknar
leikreglur á íslenskum vinnumarkaði sem leik-
menn þyrftu að virða. Síðar sagði hann: „Verka-
lýðshreyfingin á heiður skilinn fyrir þátt sinn í
þessu máli og ég hef fengið
upplýsingar um það undanfar-
ið að þar innan borðs eru
menn nú að ná til þeirra út-
lendinga sem telja vera brotið
á rétti sínum. Á sama tíma,
finnst mér hins vegar sorglegt
að íslensk fyrirtæki taki þátt í
þeirri vitleysu sem mér virðist
hafa viðgengist. Það er
skammarlegt ef hvarflað hef-
ur að íslenskum fyrirtækjum
að brjóta gildandi kjarasamninga þegar lög eru í
landinu sem segja að hér gildi kjarasamningar í
hlutaðeigandi starfsgrein sem lágmarkskjör. Efni
þessara laga ætti ekki að koma mönnum á óvart.
Þau hafa lengi verið í gildi. Ég á þá ekki síður við
þau fyrirtæki sem hafa óbeint tekið þátt í því með
viðskiptum við starfsmannaleigur án þess að
ganga úr skugga um eða tryggja með einhverjum
hætti að útlendingar er starfa á vinnustöðum
þeirra og undir þeirra stjórn njóti kjarasamnings-
bundinna réttinda. Það kann vel að vera að menn
telji sig vera í fullum rétti þegar talað er um inn-
rás erlendra starfsmannaleigna, svikahrappa sem
eyðileggja vinnumarkað okkar. En lítum okkur
nær. Taka íslensku fyrirtækin ekki fullan þátt í
því með því að eiga viðskipti við þessi fyrirtæki?
Vonir mínar standa til að þessum hildarleik ljúki
senn og menn sjái sóma sinn í að virða leikregl-
urnar. Þar eiga menn ekki að firra sig ábyrgð og
segja að þessi mál komi sér ekki við. Hér hljótum
við öll að bera samfélagslega ábyrgð.“
Aðferð til að lækka laun?
Fleiri þingmenn tóku þátt í umræðunni. Ög-
mundur Jónasson, þingmaður Vinstrihreyfingar-
innar – græns framboðs, sagði m.a. að Vinstri
grænir hefðu þegar lagt fram
á Alþingi frumvarp sem tækju
á þeim vandamálum sem hér
væru til umræðu, þ.e. því að
verið væri að flytja inn far-
andlaunafólk á kjörum sem
væru undir íslenskum kjara-
samningum. Ásta Möller,
þingmaður Sjálfstæðisflokks,
sagði m.a. að hér á landi giltu
nú þegar skýrari reglur um
lágmarkslaun erlends vinnu-
afls en tíðkaðist í nágrannalöndum okkar. Ekki
yrði liðið ef þær reglur yrðu misnotaðar.
Guðjón A. Kristjánsson, formaður Frjálslynda
flokksins, sagði m.a. að ráðning á fólki með aðstoð
starfsmannaleigna væri aðferð til að lækka laun
og sniðganga önnur réttindi. Þá þróun yrði að
stöðva strax. Valdimar L. Friðriksson, þingmaður
Samfylkingarinnar, ítrekaði m.a. að setja þyrfti
sérstök lög um starfsmannaleigur og Birkir J.
Jónsson, þingmaður Framsóknarflokksins, sagði
að það væri lenska m.a. hjá Össuri að skella
skuldinni alfarið á vinnumálayfirvöld, þegar
fjallað væri um starfsmannaleigur í landinu.
„Skattyfirvöld og lögregla bera einnig ábyrgð og
ljóst að frumkvæði þeirra aðila í þessum málum
hefur verið af skornum skammti,“ sagði þingmað-
urinn.
Kolbrún Halldórsdóttir, þingmaður Vinstri
grænna, sagði m.a. að framsóknarmenn kæmu nú
í pontu og ræddu um aðgerðir – þeir sem hefðu
tekið ákvarðanir um Kárahnjúkavirkjun á sínum
tíma og Guðlaugur Þór Þórðarson, þingmaður
Sjálfstæðisflokksins, sagði m.a. að öllum hlyti að
vera ljóst að lög um lágmarkskjör giltu hér á
landi óháð því hvort starfsmenn væru ráðnir af
starfsmannaleigum eða ekki.
Þung orð falla í garð starfsmannaleigna í umræðu utan dagskrár á Alþingi
Ráðherra vonar að hild-
arleiknum fari að ljúka
Morgunblaðið/Kristinn
Eftir Örnu Schram
arna@mbl.is
Valgerður Sverrisdóttir, Árni Magnússon og Sigríður Anna Þórðardóttir fylgjast með umræðunum.
ALLS 26 hælisleitendur eru hér á
landi, átján karlar, fimm konur og
þrjú börn, að því er fram kemur í
skriflegu svari dómsmálaráðherra,
Björns Bjarnasonar, við fyrirspurn
frá Guðrúnu Ögmundsdóttur, þing-
manni Samfylkingarinnar. Svarinu
hefur verið dreift á Alþingi.
Af þessum 26 manna hópi bíða
fimmtán eftir niðurstöðu Útlend-
ingastofnunar. Níu hafa hins vegar
fengið úrlausn sinna mála hjá stofn-
uninni „og bíða annaðhvort eftir
niðurstöðu ráðuneytisins eða fram-
kvæmdar frávísunar eða brottvís-
unar lögreglu,“ eins og það er orð-
að í svarinu.
Í svarinu kemur fram að hælis-
leitendurnir 26 komi frá fimmtán
löndum; flestir frá Rússlandi, eða
sjö, þrír frá Íran, tveir frá Litháen,
tveir frá Armeníu og tveir frá Afg-
anistan, svo dæmi séu nefnd.
Mismunandi er hvað hælisleit-
endurnir hafa dvalið lengi hér á
landi, að því er fram kemur í
svarinu. Fjórtán þeirra hafa til að
mynda dvalið hér lengur en í þrjá
mánuði og tveir hafa dvalið hér í
meira en þrettán mánuði.
Alls 26 hælisleit-
endur hér á landi
MEÐALSKULDIR hjóna og sam-
býlisfólks á aldrinum 36 til 40 ára
voru 13 milljónir á árinu 2004.
Þar af var hlutfall húsnæðis-
skulda 68,3%.
Þetta kemur m.a. fram í svari
ráðherra Hagstofu Íslands, Hall-
dórs Ásgrímssonar, við fyr-
irspurn Helga Hjörvars, þing-
manns Samfylkingarinnar. Til
samanburðar voru meðalskuldir
þessa hóps 11,1 milljón króna á
árinu 2003.
Í svarinu til Helga er greint frá
meðalskuldum landsmanna;
hjóna, sambýlisfólks og ein-
staklinga frá sextán ára aldri. Í
því kemur m.a. fram að hjón og
sambýlisfólk á aldrinum 36 til 40
ára er skuldugasti hópurinn.
Meðalskuldir einhleypinga og
einstæðra foreldra á aldrinum 36
til 45 ára voru 5,6 milljónir á
árinu 2004. Þar af var hlutfall
húsnæðisskulda í kringum 67,7 til
68,5%.
Þá kemur fram að meðal-
skuldir hjóna og sambýlisfólks
frá sextán ára aldri voru 8,7
milljónir á árinu 2004 og að með-
alskuldir einhleypinga og ein-
stæðra foreldra frá sextán ára
aldri voru 2,7 milljónir á árinu
2004.
Meðalskuldir
hækka
FORSETI sænska þingsins, Björn
von Sydow, er í opinberri heimsókn
á Íslandi í boði Sólveigar Péturs-
dóttur, forseta Alþingis. Forsetinn
heimsótti Alþingi í gær og ræddi við
Sólveigu. Á fundinum ræddu þau tví-
hliða samskipti þinganna, norrænt
samstarf og samstarf þinga Norð-
urlanda og Eystrasaltsríkja.
Í heimsókninni mun Björn von
Sydow jafnframt eiga fund með Hall-
dóri Ásgrímssyni forsætisráðherra
og Ingibjörgu Sólrúnu Gísladóttur,
formanni Samfylkingarinnar.
Í för með sænska þingforsetanum
eru Ulf Christoffersson, starfandi
skrifstofustjóri sænska þingsins, og
Åsa Ekwall alþjóðaritari.
Morgunblaðið/Sverrir
Forseti sænska
þingsins í heimsókn
ÁGÚST Ólafur Ágústsson, varafor-
maður Samfylkingarinnar, er ósáttur
við að forseti Alþingis, Sólveig Pét-
ursdóttir, skuli hafa synjað beiðni
hans um utandagskrárumræðu á Al-
þingi um mál Arons Pálma Ágústs-
sonar, 22 ára Íslendings sem hefur
sætt refsivist í Bandaríkjunum frá
fjórtán ára aldri.
Sólveig segir í samtali við blaða-
mann að ekki hafi verið venja á Al-
þingi að taka til utandagskrárum-
ræðu málefni einstaklinga, í þessu
tilfelli einstakra fanga. Hún segir að
það sé heldur ekki alltaf málum sem
þessum til framdráttar að gera þau að
pólitískum þætti á Alþingi.
Ágúst Ólafur segir hins vegar að
rök Sólveigar haldi ekki vatni; for-
dæmi séu fyrir því að málefni einstak-
linga hafi verið tekin upp í utandag-
skrárumræðum á þingi. Til að mynda
forræðismál Sophiu Hansen. „Við
þurfum pólitísk afskipti af málum Ar-
ons Pálma,“ segir Ágúst Ólafur.
„Mörg dæmi eru um slíkt, t.d. erlend-
is. Ég efast um að erlend stjórnvöld
myndu líða þá meðferð sem þessi Ís-
lendingur er að upplifa núna í Banda-
ríkjunum. Embættismenn hafa sagt
að þeirra leiðir séu fullreyndar og því
er komið að stjórnmálamönnum.“
Forræðið hjá forsetanum
Ágúst Ólafur segir ennfremur að
hann hafi tekið upp málefni Arons
Pálma, í upphafi þingfundar á Alþingi
í mars 2004. Í þeirri umræðu sagði
Halldór Ásgrímsson, þáverandi utan-
ríkisráðherra, að verið væri að kanna
hvort möguleikar væru á því að fá Ar-
on Pálma framseldan til Íslands.
„Ef utanríkisráðherra, Geir H.
Haarde, vill ekki beita sér með póli-
tískum hætti í málinu bind ég vonir
við að Halldór Ásgrímsson geri það,
eins og hann gerði í málefnum Sophiu
Hansen,“ segir Ágúst Ólafur. Hann
kveðst ætla að athuga hvað hann ger-
ir í framhaldi af synjun Sólveigar og
bætir við: „En ég tel nauðsynlegt að
þessi umræða eigi sér stað í þinginu.“
Sólveig segir aðspurð að það sé
ekki venja á Alþingi að taka til um-
ræðu utan dagskrár málefni einstak-
linga, í þessu tilviki einstakra fanga.
„Enginn getur hins vegar bannað
þingmanninum Ágústi Ólafi Ágústs-
syni að bera fram þingmál um málefni
þessa einstaklings, en umræður utan
dagskrár eru á forræði forseta og ég
hyggst ekki ljá máls á því að málið
verði rætt skv. þeirri þingskapar-
grein. Við verðum að hafa ákveðin
mörk hér á Alþingi. Ég hef að sjálf-
sögðu rætt þessa ákvörðun mína við
þingmenn og ráðherra og ég held að
það sé mikill skilningur á þessari
ákvörðun minni. Ég bendi jafnframt á
að það er ekki alltaf málum af þessu
tagi til framdráttar – þ.e. máls sem er
ekki aðeins mál einstaklings heldur er
líka viðkvæmt milliríkjamál – að gera
úr því pólitískan þátt hér á Alþingi;
oft er betra að fara hljóðlátari leiðir ef
fyrir mönnum vakir að rétta þessum
einstaklingi hjálparhönd.“
Ósáttur við að fá ekki að
ræða mál Arons Pálma
Vill ekki ræða
málefni einstak-
linga í þinginu
Eftir Örnu Schram
arna@mbl.is