Fréttablaðið - 11.01.2003, Blaðsíða 22

Þeir hafa tekið höndum sam-
an og skorið upp herör gegn of-
fitu. Og telja ekki vanþörf á. Ef
ekkert verður að gert innan
nokkurra ára mun
götumynd frá
h ö f u ð b o r g i n n i
einkennast af
feitu fólki eins og
gjarnan auðkenn-
ir mannlífsmynd-
ir frá Bandaríkj-
unum.
Gaui litli er
landsmönnum að
góðu kunnur en
færri þekkja Lúð-
vík Guðmunds-
son, endurhæf-
ingarlækni á
R e y k j a l u n d i .
Hann stofnaði
ásamt tveimur
öðrum Félag fag-
fólks gegn offitu
á síðasta ári og
hefur í mörg ár haft sérstakan
áhuga á að aðstoða fólk við að
losna við aukakílóin.
Lúðvík segist lengi hafa gert
sér grein fyrir hve gífurlegt
heilbrigðisvandamál offita væri
og þegar hann var heimilislækn-
ir á Seltjarnarnesi fór hann fyrst
að vinna að því að aðstoða fólk.
„Þá settum við af stað námskeið
sem við kölluðum Lífsstílsnám-
skeið og tók á matarvenjum,
reykingum og hreyfingu. Við
buðum þeim sem við töldum að
hefðu gott af, bæði þeim sem
voru of þungir og eins þeim sem
þurftu að stokka dálítið upp líf
sitt og breyta mynstrinu.“
Lúðvík segir námskeiðin hafa
reynst vel en því miður séu þau
aflögð því þeir sem unnu að
þeim gerðu það að mestu í frí-
tíma sínum og fengu ekki neitt
greitt fyrir aukna vinnu. Hann
segist sjálfur hafa verið of þung-
ur um tíma og því tekið sig á og
lést. „Það var svo merkilegt að
ég fitnaði á þeim tíma í lífi mínu
sem ég hafði ekki tækifæri til að
borða hádegismat. Því segi ég að
það er svo mikilvægt fyrir þá
sem vilja halda sér í góðu formi
að borða reglulega. Um leið og
menn eru farnir að svelta sig
fram á kvöld og borða þá fyrst
heila máltíð eru líkur á því að
þeir fari að safna á sig.“
Feitur maður kann að svelta sig
Þeir Gaui eru báðir sammála
um að til að léttast þurfi ekki að
hætta að borða. „Feitur maður
kann að svelta sig því það hefur
hann svo oft gert. Láttu mig um
það,“ segir Gaui og leggur áher-
slu á að eina leiðin til að léttast
sé að breyta um lífsstíl. „Enn og
aftur ítreka ég að það er ekki til
nein patentlausn. Allar þessar
lausnir í dósum og dufti, bókum
og hverju nafni sem þetta allt
nefnist eru gagnslausar. Það
eins sem gildir er að setjast nið-
ur og segja við sjálfan sig:
„Bíddu, hvað ætla ég að gera til
að léttast? Er ég tilbúinn til að
taka ákvörðun um að breyta
mínu lífi? Með öðrum orðum þá
þarf maður að breyta um lífsstíl
og taka eitt skref í einu í átt að
því marki að ná þyngdinni niður.
Það er ekkert sem gerist á ein-
um eða tveimur mánuðum.“
Gaui segir að það fyrsta sem
hann ráðleggi mönnum að gera
sé að koma matarvenjunum í
rétt horf. Borða reglulega og alls
ekki svelta sig. „Menn mega
vera svangir en alls ekki hungr-
aðir. Til hvers ættu þeir að vera
það, þeir þurfa það ekki? Þetta
er ekki spurning um megrun því
megrun er eitthvað sem er að-
eins tímabundið. Menn eru að
ákveða að breyta til lífstíðar en
ekki einhverja mánuði. Þeir ætla
að ná sér niður og halda sér þar
með því að borða oftar og minna,
hreyfa sig og vera meðvitaðir
um hvað þeir láta ofan í sig.
Þetta er ekki flóknara en það.“
Lúðvík ítrekar að það aðná
niður líkamsþyngd þurfi ekki að
vera eitthvað sem menn streði
við að ná. „Um leið og ákvörðun
er tekin um breytingar þá verð-
ur það hluti af daglegri venju.
„Það er alltaf einhver ástæða
fyrir því að menn safna á sig
fitu. Ef þeir skoða vel daglegar
venjur þá komast þeir að því að
eitthvað er ekki eins og áður og
þess vegna fitna þeir. Maður um
fertugt sem er að byrja að fá
utan um sig hring fær hann ekki
bara vegna þess að hann er kom-
inn á þann aldur. Hann fitnar
vegna þess að hann hreyfir sig
minna, borðar ekki eins reglu-
lega eða borðar öðruvísi. Það vill
oft verða þannig á þessum aldri
án þess að menn geri sér grein
fyrir því að yfir þá kemur
ákveðinn virðuleiki. Þeir fara
sér hægar og eru værukærari í
alla staði. Það gerist ekki
hratt...bæta aðeins tveimur kíló-
um við sig á ári. Á fimm árum
verða það tíu kíló. Þá eru menn
líka farnir að taka eftir því.“
Meira fé í forvarnir
Lúðvík bendir á að það sé
mikill misskilningur að það sé
árangursríkara að hamast eins
og ljón til að brenna af sér fitu.
„Maður sem hleypur tvo þrjá
kílómetra á hverjum degi brenn-
ir jafn miklu og sá sem gengur
sömu vegalengd. Það er sem
sagt ekkert betra að hlaupa ef
tilgangurinn er að léttast. Hins
vegar er gott að erfiða til að ná
upp þoli.“
Gaui hefur lengi unnið að því
að aðstoða fólk við að léttast og
margir sem til hans leita eru
langt yfir kjörþyngd og eiga við
offituvanda að stríða. „Það pirr-
ar mig hins vegar óstjórnlega
hvað heilbrigðisyfirvöld eru sljó
gagnvart þessu vandamáli.
Menn virðast ekki skynja að
offita leiðir ekki einungis til lík-
amlegrar vanlíðunar heldur and-
legrar og félagslegrar og kostar
þjóðfélagið meira en menn gera
sér grein fyrir. Við þurfum að
veita meira fé í forvarnir því ef
ekkert gerist þá stefnir í það að
við ráðum ekki við eitt né neitt.
Ég verð bæði sár og leiður
þegar ég hugsa um þetta granda-
leysi því við getum ekki lengur
slegið því á frest að taka á þess-
um vanda.“
Líkamsstarfsemin ekki öðruvísi
Því hefur lengi verið haldið
fram að líkamsstarfsemi þeirra
sem hafa tilhneigingu til að fitna
sé ekki sú sama og þeirra
grönnu. Lúðvík vísar því á bug
en bendir á að hegðunarmynstur
þeirra sem fitna sé ekki það
sama. „Grannur maður brennir
ekki endilega meira en feitur og
ef eitthvað er þá brennir sá feiti
meira því hann hefur af meiru
að taka og það er erfiðara fyrir
hann að hreyfa sig. Þeir sem
fitna hafa öðruvísi stjórn og
einnig getur verið að hungurtil-
finning þeirra sé meiri. Þeir
finni meira fyrir svengd og hun-
gri en hinir og þess vegna eiga
þeir erfiðara með að hemja þá
tilfinningu. En það ber alltaf að
sama brunni þegar þetta er
skoðað nánar, þeir sem fitna
borða öðruvísi og hreyfa sig
minna. Þess vegna er bruninn
minni.“
Gaui bendir á að þegar hung-
urtilfinningin komi þá sé gott að
fá sér vatnsglas til að slá á hana
í stað þess að borða eitthvað en
fyrst og síðast sé lykillinn að
borða minna og oftar. „Líkami
sem fær lítinn mat í einu og oft-
ar þarf að hafa meira fyrir því
að brenna matnum en sá sem
fær ekkert lengi því þá hægir á
öllum bruna.
Miklir fordómar
Gaui nefnir alla þá fordóma
sem ríkja gagnvart fitubollum.
„Það er híað á fitubolluna. Fólk
horfir á hana á matsölustað með
hneykslun og spyr sig: „Því í
fjáranum borðar maðurinn
svona. Hvers vegna tekur hann
sig ekki saman í andlitinu og
22 11. janúar 2003 LAUGARDAGUR
Fordómarnir
gagnvart fitu-
bollum nú eru
ekki ósvipaðar
og alkóhólist-
ar máttu þola
fyrir daga SÁÁ.
Þá töluðu
menn um
aumingjadóm
og ræfilshátt.
Menn áttu að
rífa sig upp á
rassinum og
hætta að
drekka og
vera eins og
menn.
Maður um fertugt
sem er að byrja að fá utan
um sig hring fær hann ekki
bara vegna þess að hann er
kominn á þann aldur. Hann
fitnar vegna þess að hann
hreyfir sig minna, borðar ekki
eins reglulega eða borðar
öðruvísi.
,,
1.458.-
Geisladiskar CD-R 25 stk
720Mb / 80 mín / 1x - 32x
Á tilboði núna
Sölumenn okkar eru við símann frá kl. 8:00 – 17:00.
Hringdu í síma 520 6666 eða líttu á úrvalið í stórverslun
okkar að Réttarhálsi 2. Opið mán. – fös. 8:00 – 18:00.
SKRIFSTOFUVÖRUR
Offitusjúkir mega þola svipaða fordóma og alkóhólistar bjuggu við fyrir tíma SÁA að mati Gauja litla. Þeir Lúðvík Guðmundsson læknir
hafa skorið upp herör gegn offitu og saman ætla þeir að leggja sitt af mörkum til að berjast gegn þeirri vá sem offita á eftir að verða innan
nokkurra ára.
Hí á fitubolluna
GAUI LITLI OG LÚÐVÍK GUÐMUNDSSON LÆKNIR
Þeir hafa snúið bökum saman í baráttunni gegn offitu