Fréttablaðið - 23.08.2003, Blaðsíða 6

6 23. ágúst 2003 LAUGARDAGUR
■ Viðskipti
GENGI GJALDMIÐLA
Bandaríkjadalur 81,67 0,70%
Sterlingspund 128,8 0,34%
Dönsk króna 12 0,08%
Evra 89,18 0,07%
Gengisvístala krónu 128,19 0,38%
KAUPHÖLL ÍSLANDS
Fjöldi viðskipta 381
Velta 7.852 m
ICEX-15 1.671 1,91%
Mestu viðskiptin
Pharmaco hf. 1.393.556.851
Fjárfestingarf. Straumur hf. 971.566.758
Landsbanki Íslands hf. 207.522.909
Mesta hækkun
SÍF hf. 13,95%
Sjóvá-Almennar tryggingar hf. 12,28%
Íslandsbanki hf. 7,69%
Mesta lækkun
Nýherji hf. -1,22%
Össur hf. -1,10%
Marel hf. -0,86%
ERLENDAR VÍSITÖLUR
DJ*: 9.413,1 -0,1%
Nasdaq*: 1.783,5 0,3%
FTSE: 4.225,9 0,1%
DAX: 3.549,6 -0,5%
NK50: 1.351,9 -0,4%
S&P*: 998,9 -0,4%
*Bandarískar vísitölur kl. 17.00
Veistusvarið?
1Hvar á landinu á að reisa nýtt fang-elsi?
2Hvað er langt síðan George Bush lýstiyfir lokum Íraksstríðsins?
3Hvaða flugfélag sér um stærstan hlutasjúkraflutninga hérlendis?
Svörin eru á bls. 41
HVALKJÖT Meira hvalkjöt kom í
verslanir eftir hádegi í gær og
verður nú í boði í fleiri verslun-
um, en á fimmtudag var hrefnu-
kjöt eingöngu í boði í verslunum
Hagkaupa.
Hrefnukjötið fékk mjög góðar
viðtökur er sala á því var hafin á
fimmtudag. Þá seldist það hálfa
tonn af kjöti sem í boði var upp á
um fimm klukkustundum. Meira
magn af kjöti verður nú í boði en
seinni skepnan sem veiddist er
mun stærri en sú fyrri.
„Þetta gekk vonum framar,“
segir Sigurður Reynaldsson, inn-
kaupastjóri matvöru Hagkaupa.
Að sögn Sigurðar var biðröð þeg-
ar búðirnar voru opnaðar og
stanslaust at í kjötborðunum þar
til rúmlega þrjú þegar allt var
búið.
Aðspurður um hvort gæði
kjötsins af seinni skepnunni sé
sambærilegt við hina fyrri segir
Sigurður aldur og stærð skepn-
unnar geta skipt máli. „Síðasti
tarfur var minni og kjötið ungt og
rosalega gott. Aldur getur skipt
máli með kjöt og það á eftir að
koma í ljós hvort þetta kjöt er jafn
gott.“
Sigurður á von á að í næstu viku
fari endar að ná saman í hrefnu-
veiðunum og hrefnukjöt verði
alltaf fáanlegt í verslunum. ■
Próteinvinnsla úr
erfðabreyttu byggi
Orf líftækni vinnur að því að framleiða hreint lyfjaprótein. Ísland hefur
sérstöðu í því að byggið dreifir sér ekki. Fyrsta tilraunaræktunin verður
þreskjuð í haust. Próteinið kostar tugmilljónir króna kílóið.
VÍSINDI Fyrirtækið Orf líftækni
vinnur nú að því að koma af stað
framleiðslu á lyfvirku próteini úr
erfðabreyttu byggi. Próteinið er
notað til lyfjaframleiðslu og kost-
ar í dag tugmilljónir króna kílóið.
Fyrsta tilrauna-
ræktun Orf líf-
tækni á erfða-
breyttu byggi
verður þreskjuð á
Gunnarsholti á
Rangárvöllum í
haust. Henni er
ætlað að gera til-
tæk rannsóknagögn sem sýna
fram á að bygg dreifi sér ekki í
íslenskri náttúru. Sérstaða Ís-
lands í ræktun á erfðabreyttu
byggi til framleiðslu á hreinu
próteini felst í því að byggið
dreifir sér ekki, líkt og raunin er
erlendis. Þannig mun erfðabreytt
byggið ekki ná fótfestu í náttúr-
unni. Auk þess er óþarfi hér á
landi að dæla eitri fyrir illgresi
og skordýr á byggið.
Orf líftækni var stofnað fyrir
um tveimur árum utan um rann-
sóknir Rannsóknastofnunar Land-
búnaðarins á erfðabreytingu
byggs. Bygg er ræktað í sívaxandi
mæli hérlendis og er það fyrst og
fremst notað í fóður fyrir kýr.
Þeir 12 starfsmenn sem vinna að
verkefninu hyggjast ginna bygg-
plöntur til að framleiða hreint
prótein í fræjum sínum með að-
ferðum erfðatækninnar. DNA-
bútum er skeytt saman á sérstak-
an hátt, en þeir innihalda upplýs-
ingar eða skipanir um hvað skuli
framleitt í fræinu. Eftir að byggið
er þreskjað eru fræin möluð og
próteinið hreinsað úr.
Margar gerðir eru til af prót-
eini, meðal annars þau sem við
neytum daglega í kjöti, fiski og
eggjum. Þær tegundir próteins
sem Orf framleiðir eru hins vegar
nothæfar í iðnaði, þar á meðal til
framleiðslu á lyfjum, en prótein-
lyf eru þau dýrustu sem fást,
vegna þess hve framleiðsla
próteinsins er kostnaðarsöm.
Björn Örvar, deildarstjóri
erfðatæknideildar Orf, segir
ræktunina byggjast á því sem
markaðurinn tekur við. „Prótein-
lyf á markaði í dag skipta tugum,
en þau eru afar dýr. Meðferð á
sjúklingi getur kostað hundruð
þúsunda. Með tilkomu plöntukerf-
anna ætti kostnaðurinn að nást
niður verulega mikið.“
Hreint prótein hefur hingað til
ekki verið unnið úr byggi, en til-
raunir þess efnis standa yfir í
Bandaríkjunum og Frakklandi,
auk Íslands. Björn segir líklegt að
einn hektari af byggakrinum gefi
2-500 grömm af hreinu próteini.
„Ef allt gengur upp verðum við
komnir með afkastamiklar plönt-
ur í útisáningu 2005.“
jtr@frettabladid.is
Mengunarefni í hval:
Inniheldur
skaðleg efni
NÆRINGARFRÆÐI „Hvalur er frá
náttúrunnar hendi mjög heilsu-
samleg fæða,“ segir Laufey Stein-
grímsdóttir,
forstöðumað-
ur Manneld-
isráðs. „Hann
hefur að
geyma mikið
af hollustu-
efnum og
ekki harða
fitu. Fitan í
honum er
mjúk og frek-
ar heilsusam-
leg þannig að
þetta er afar
heilsusamleg
fæða.“
Að sögn
L a u f e y j a r
hefur neysla
á hvalkjöti þó vandamál í för með
sér, þar sem hvalurinn inniheldur
mengunarefni. „Hvalir eru það of-
arlega í fæðukeðjunni og verða
það gömul dýr að það safnast fyr-
ir í þeim mengunarefni,“ segir
Laufey og segir hvali innihalda
kvikasilfur og PCB-efni auk ann-
arra skaðlegra efna.
Laufey segir þessi efni þó lítið
hafa að segja sé hvalsins ein-
göngu neytt endrum og eins. Efn-
in hafi þó veruleg áhrif á líf
Grænlendinga og inúíta sem lifa
mikið á sjávarspendýrum. ■
Svæði þar sem búast má við talsverðri vætu eru skyggð á kortinu. Minniháttar úrkoma er táknuð með dropum. Hitatölur sýna hæstu hitagildið
RIGNIR Í BORG-
INNI Í KVÖLD
Mér líst vel á horfur
dagsins. Allvíðast
þurrt og hægur
vindur. Reyndar
verður smá vindur í
borginni en það
verður ekkert til að
kvarta yfir. Auk þess
verður þar þurrt,
a.m.k. fram eftir degi.
Besta veðrið verður
væntanlega á Akur-
eyri. Hlýtt, þurrt og
logn. Sólin sem þar
verður framan af degi
er hreinn bónus.
Þetta veður er afar
heppilegt til að rölta
milli safna, gallería
og jafnvel pöbba.
Ekki síður til að tína
ber. Góða helgi.
Kaupmannahöfn 20°C skýjað
London 26°C sk. m. köflum
París 28°C heiðskírt
Berlín 24°C sk. m. köflum
Algarve 26°C sk. m. köflum
Mallorca 29°C heiðskírt
Torrevieja 33°C sk. m köflum
Krít 30°C heiðskírt
Kýpur 31°C heiðskírt
Róm 30°C heiðskírt
New York 28°C skýjað
Miami 32°C þrumur
Mánudagur
Sunnudagur
+15
+16
+20
+15
+17
+15
+15
+14
+15
+15
+14
+16
+15
+14+15
+12
+16
+15
+15
+15
Breytileg átt og hægviðri um allt land.
Nokkur vindur
Nokkur vindur
Hæg breytileg
átt Hæg breytileg átt um allt land.
Úrkomulítið síðdegis.
Hæg breytileg
átt
Hægur vindur
+13
Nokkur vindur
Hægur
vindur
Hægur vindur
Hæg breytileg
átt
Hægur vindur
Nokkuð hvasst
N
O
N
N
I
O
G
M
A
N
N
I
I
Y
D
D
A
/
s
ia
.i
s
/
N
M
0
8
5
1
6
Tölum saman
fia› er ód‡rara en flú heldur!
flegar flú hringir úr heimilissímanum.
15 mínútna símtal innanlands á kvöldin
og um helgar kostar innan vi› 20 krónur
15 20/ kr.mín
- á kvöldin og um helgar
Um tonn af hrefnukjöti kom í verslanir í gær:
Viðtökur
vonum framar
GERT AÐ HREFNU Á HAFI ÚTI
Gert er að hrefnunni á hafi úti, áður en hún er flutt í land þar sem hún er unnin
og seld í verslunum.
LAUFEY
STEINGRÍMSDÓTTIR
Forstöðumaður Mann-
eldisráðs segir
hval frá náttúrunnar
hendi mjög heilsusam-
lega fæðu.
■
„Ef allt gengur
upp verðum við
komnir með af-
kastamiklar
plöntur í
útisáningu
2005.“
VÍSINDAMENN MEÐ ERFÐABREYTT BYGG
Björn Örvar og Einar Mäntylä eru forvígismenn ræktunar á erfðabreyttu byggi til fram-
leiðslu á lyfjapróteinum.
FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/R
Ó
B
ER
T
KAUPÞING SELUR Kaupþing Bún-
aðarbanki hefur selt allan hlut sinn
í Fjárfestingarfélaginu Straumi.
Bankinn átti ríflega átta prósenta
hlut í félaginu. Stærstu eigendur
Straums eru Íslandsbanki og
Landsbankinn. Meðal stórra eigna
Straums er rúmlega þrettán pró-
senta hlutur í Eimskipafélaginu.
Ekki er enn ljóst hver keypti hlut
Kaupþings Búnaðarbanka.