Fréttablaðið - 25.09.2003, Blaðsíða 19

19FIMMTUDAGUR 25. september 2003
Þessa haustdaga hefur fariðfram umræða um vanda sauð-
fjárbænda. Sú umræða er öll
gamalkunnug. Örlagavaldar ís-
lensks landbúnaðar eru annars
vegar ríkisvaldið og fyrir stefn-
unni hafa farið annars vegar for-
kólfar Framsóknar og Sjálfstæð-
isflokks og hins vegar forystu-
menn bænda í mjólkur- og sauð-
fjárframleiðslu. Milli þessara að-
ila hefur verið furðumikil sátt
um að halda áfram þeirri löngu
úreltu stefnu sem rekin hefur
verið.
Stefnan í hnotskurn
Í hnotskurn má segja að fyrir
utan almennan stuðning við land-
búnað hafi ríkisvaldið gert sér-
samninga við annars vegar
mjólkur- og hins vegar sauðfjár-
framleiðendur um framleiðslu
og sölu á afurðum. Í dag er ríkis-
valdið í raun að segja við sauð-
fjárbændur að þeir getið fengið
stuðning ef þeir hafa haft hann
fyrir, en fái hann ekki til að gera
neitt annað en framleiða dilka-
kjöt. Sama eðlis er stuðningurinn
við mjólkurframleiðendur. Aðrir
bændur en þeir sem framleiða
mjólk og dilkakjöt mega éta það
sem úti frýs. Þannig hefur stefn-
an mismunað bændum og rænt
þá valfrelsi til að þróa sinn
búskap. Bara
vegna þessa hefði
átt að afleggja
þetta fyrirkomu-
lag fyrir löngu. En
það er fleira.
Stuðningur frá rík-
inu við þessar
tvær búgreinar
tekur mið af bú-
skap í fortíðinni og
mismunar þannig
nýliðum og þeim
sem vilja stækka
sín bú. Slíkt fyrir-
komulag er óhaf-
andi til framtíðar.
Jafnræði til stuðn-
ings frá hinu opin-
bera hlýtur alltaf
að vera grundvall-
arkrafa. En fallist
menn á þann skiln-
ing, sem ég hygg að flestir geri,
sjá þeir líka að jafnræði næst
ekki nema stuðningur ríkisins sé
almennur og taki líka til annarr-
ar starfsemi sem íbúar í strjál-
býli vilja stunda sér og sínum til
framfæris. Það er þess vegna
eðlileg krafa að komið verði á
jafnræði þeirra sem vilja stunda
búskap eða annan atvinnurekst-
ur í strjálbýli til stuðnings frá
hinu opinbera.
Stuðningur við atvinnulíf
í sveitum
Ég tel og setti það fram í kosn-
ingabaráttunni í vor, við tak-
markaða hrifningu sumra for-
ystumanna bænda, að það eigi að
þróa á nokkrum árum stuðning
ríkisins við landbúnað yfir í
stuðning við atvinnulíf í sveitum.
Ég er ekki með þessu að leggja til
að dregið verði úr stuðningi rík-
isins heldur þvert á móti að
stuðningur verði fyrir hendi við
fjölbreytt atvinnulíf í strjálbýli.
Þessi stefnubreyting getur kallað
á tímabundna aukningu stuðn-
ings frá hinu opinbera við þá sem
búa í sveitum landsins. En nú er
rétti tíminn til að gera átak af
þessu tagi vegna óhjákvæmi-
legra áhrifa frá hinum miklu
framkvæmdum á Austurlandi.
Þetta er eðlilegur hluti byggða-
stefnu sem hefur það að mark-
miði að fjölbreytt atvinnulíf geti
lifað og dafnað um landið allt.
Nýr samningur við
sauðfjárbændur
Það er mín skoðun að nú sé
rétta tækifærið til að hefja um-
breytingu landbúnaðarstefnunn-
ar með því að gera nýjan samn-
ing við sauðfjárbændur. Í þeim
samningi þarf að koma fram
stefnumörkun frá hinu opinbera
um að stuðningur við landbúnað-
inn verði þróaður yfir í stuðning
við atvinnulíf í sveitum. Útflutn-
ingsskyldunni þarf jafnframt að
létta af bændum en þeir þurfa
hins vegar að bera fulla ábyrgð á
sinni framleiðslu og sölu hennar
án atbeina ríkisins. Með þessu
geta bændur valið þá leið að
draga úr eða hætta framleiðslu
sem gefur lítið í aðra hönd og
taka í staðinn upp nýjar búgrein-
ar eða annan atvinnurekstur án
þess að tapa þeim stuðningi sem
þeir hafa haft frá hinu opinbera.
Það hlýtur einnig að koma til
álita að leita leiða til að bændur
fái viðurkennd tækifæri til að
selja framleiðslu sína milliliða-
laust, einir sér eða í litlum sam-
lögum. Þessar leiðir tel ég að
muni styrkja atvinnulíf í strjál-
býli, bæði búskap og aðrar grein-
ar, og auka tekjur þeirra sem þar
starfa. Ríkisstjórn Framsóknar
og Sjálfstæðisflokks þarf að
horfast í augu við að stefnan sem
flokkarnir hafa rekið í landbún-
aðarmálum er löngu úrelt. Ef hún
gerir það er mögulegt að ná sátt
um skynsamleg skref út úr vand-
anum. Nýr samningur við sauð-
fjárbændur gæti markað tíma-
mót til heilla fyrir atvinnulíf í
sveitum landsins. ■
■
Það er mín
skoðun að nú
sé rétta tæki-
færið til að
hefja umbreyt-
ingu landbún-
aðarstefnunnar
með því að
gera nýjan
samning við
sauðfjárbænd-
ur. Í þeim
samningi þarf
að koma fram
stefnumörkun
frá hinu opin-
bera um að
stuðningur við
landbúnaðinn
verði þróaður
yfir í stuðning
við atvinnulíf í
sveitum.
Umræðan
JÓHANN
ÁRSÆLSSON
■
alþingismaður skrifar
um landbúnaðarmál.
Vandi sauðfjárbænda