Fréttablaðið - 16.10.2004, Síða 14

Í þessum dálkum hefur höfundum
að undanförnu orðið nokkuð tíð-
rætt um þrískiptingu valdsins;
kenningu Montesquieus um að
nauðsynlegt sé, lýðræðisins
vegna, að höfuðgreinar stjórn-
skipunarinnar, framkvæmdar-
vald, löggjafarvald og dómsvald,
séu fyllilega aðskildar. Við höfum
minnt á þau ummæli James Madi-
son, eins helsta höfundar stjórn-
arskrár Bandaríkjanna og fjórða
forseta þeirra (1808-1817): „Safn-
ist löggjafarvald, dómsvald og
framkvæmdarvald á sömu hend-
ur – þá er það réttnefnd ógnar-
stjórn“.
Það eru senn tvö hundruð ár
síðan Madison skrifaði þessi orð.
Þá var enn langt í land að til kæmi
fjórða valdið: Fjölmiðlarnir – og
þá sérstaklega loftmiðlarnir.
Bent hefur verið á að útvarpið
og gjallarhornið hafi gert það
mögulegt að lyfta lýðskrumurum
síðustu aldar til valda. Mússólíni
og Hitler hefðu sennilega engum
árangri náð án þessara tækja,
sem gerðu þeim kleift að fylla
heilu leikvangana af tugþúsunda
múg, sem lét sefjast af röddum
þeirra og einföldum hatursboð-
skap, líkt og poppstjörnur í dag fá
unglinga til að öskra og ýlfra ein-
um rómi og falla í yfirlið yfir
söngli átrúnaðargoða sinna.
Einræðisherrar fundu fljótt út
að útvarpsbylgjur var hægt að
trufla. En þegar sjónvarpið kom
til sögunnar varð engum vörnum
við komið. Sjónvarpið hefur átt
stóran þátt í að fella einræðis-
stjórnir, því að sjón er sögu ríkari
og fólk sem sér velmegun Vestur-
landa á skjánum, trúir þeim
áróðri ríkisstjórna sinna ekki til
lengdar að allt sé þetta sett á svið
til að blekkja. Pótemkíntjöld.
En innan lýðræðisríkja má líka
beita sjónvarpinu til lævíss áróð-
urs, sem grefur undan stjórn-
skipulaginu. Einn af þeim fyrstu
til að uppgötva þetta var Ítalinn
Berlusconi. Hann notfærði sér
auð sinn til að komast yfir allar
helstu sjónvarpsstöðvar Ítalíu í
einkaeigu og beitti þeim óspart í
eigin þágu. Síðan stofnaði hann
stjórnmálaflokk, komst til valda,
og réð þá einnig fyrir ítölsku rík-
issjónvarpsstöðvunum og hefur
óspart beitt þeim í sína þágu síð-
an.
Hér er að skapast Berlusconi-
ástand með öfugum formerkjum.
Harðsvíruð lítil klíka, sem lengi
hefur verið við völd og hrært
saman hinu þrískipta valdi í eina
kös, hefur lengi stefnt að því að ná
jafnframt fjölmiðlunum í sínar
hendur. Þegar tilraun þeirra til að
ná tökum á DV, Fréttablaðinu og
Stöð 2 misheppnaðist reyndu þeir
að kæfa raddir þeirra með fjöl-
miðlafrumvarpinu, sem var
sprengja sem reyndar sprakk í
andlitið á þeim.
Það var lærdómsrík grein, sem
birtist í Morgunblaðinu á fimmtu-
daginn eftir Guðrúnu Lilju Hólm-
fríðardóttur. Hún var þolandinn í
„Prófessorsmálinu“. Hún segir:
„Fyrir nokkrum árum samþykkti
ég að tjá mig um málið í þáttaröð-
inni „Sönn íslensk sakamál“ og
var viðtal við mig tekið upp. Þeg-
ar Jón Steinar Gunnlaugsson
frétti af gerð þáttarins var fram-
leiðsla hans stöðvuð af ríkissjón-
varpinu en útlagður kostnaður við
gerð hans greiddur. Ég var látin
skrifa undir þagnareið og get því
ekki frekar tjáð mig um málið.“
Málið allt er ljótt, en ég ætla
ekki að fara frekar út í þá sálma
hér. Hvernig „frétti“ Jón Steinar
Gunnlaugsson af gerð þessa þátt-
ar? Þótt því verði eflaust neitað,
er engin önnur skýring tiltæk en
sú, að klíkubróðir hans úr Félagi
frjálshyggjumanna, Gunnlaugur
Sævar Gunnlaugsson, formaður
útvarpsráðs og kosinn af Alþingi,
hafi látið Jón vita hvað væri á
seyði. Hann beitti síðan áhrifum
sínum til að koma í veg fyrir gerð
þáttarins.
Í fyrradag var svo tilkynnt að
99% ríkisfyrirtækið Síminn h/f
hefði keypt sér meirihluta í Skjá
einum, naumlega náð honum úr
klónum á Norðurljósum (fyrir
milligöngu Gunnlaugs Sævars).
Enn einn klíkubróðirinn úr Félagi
frjálshyggjumanna, Brynjólfur
Bjarnason, tilkynnti að Síminn
hyggði á fullan sjónvarpsrekstur -
nú var ekki lengur verið að
„kaupa enska boltann“! Útvarps-
stjóri ríkisútvarpsins, Markús
Örn Antonsson, kom gramur fram
í útvarpinu (ekki sjónvarpinu) og
botnaði ekkert í því, að fyrirtæk-
ið, sem sæi um allt dreifingar-
kerfi ríkisútvarpsins, ætlaði að
fara í beina samkeppni við sömu
stofnun! Ekki dettur mér í hug að
hann hafi verið vitorðsmaður um
„plottið“, en engu að síður lék
hann sitt fyrirfram ákveðna hlut-
verk aðdáanlega, lét jafnvel örla á
dálítilli hneykslun.
Í mínum huga er það ljóst að
„litla, ljóta klíkan“ gömlu frjáls-
hyggjumannanna er nú að ná því
langþráða takmarki sínu eftir 13
ára valdasetu að draga saman í
hendi sér alla valdaþræði hins
þrískipta valds, framkvæmdar-
valds, löggjafarvalds og dóms-
valds, og rær að því öllum árum
að ná sömu tökum á fjölmiðlum
landsins. Engu þeirra orði er að
treysta. Þeir eru ekki dauðir úr
öllum æðum. Eða, eins og Davíð
orðaði það við Clintonhjónin:
„Ekki skil ég í því að þið skuluð
vera að heimsækja mig, hálfhætt-
an og hálfdauðan.“ ■
Ó líklegt verður að telja að í nokkru öðru landi en okkarmundi það líðast að allir grunnskólar þjóðarinnar lokuðustí fjórar vikur vegna verkfalls kennara. Sennilegt er að í
öðrum löndum væru farnar að heyrast raddir um að ríkisstjórnin
færi frá þegar svo væri komið. Breytir engu í því sambandi að
rekstur grunnskólans hér á landi og þar með samningar við kenn-
ara er eins og víðast hvar annars staðar á verksviði sveitarfélaga.
Skóla- og menntamál eru á endanum á ábyrgð ríkisstjórna og þjóð-
þinga. Sveitarfélögin hér á landi hafa ekkert miðstjórnarvald sem
getur gripið inn í þegar jafn alvarleg kreppa og nú er skellur á.
Þegar hefur skapast ófremdarástand í þjóðfélaginu vegna verk-
fallsins. Ástandið mun versna ef vinnudeilan leysist ekki á allra
næstu dögum.
Foreldrar skólabarna hafa sýnt einkennilegt tómlæti í verkfall-
inu. Aðeins örfáir hafa tekið þátt í viðleitni foreldrasamtaka og
sjálfsprottinna hópa til að hafa uppi þrýsting á deiluaðila með mót-
mælaaðgerðum. Enginn vafi er þó á því að foreldrar eru óánægðir
og skólabörn ringluð. Aukinn sýnilegur þrýstingur frá foreldrum
gæti átt þátt í að koma deilunni úr þeirri sjálfheldu sem hún er í.
Það yrði vissulega álitshnekkir fyrir sveitarfélögin ef ríkið
neyddist til að grípa inn í deiluna. En það er aukaatriði. Ef ekki
verða þáttaskil í byrjun næstu viku stendur ríkisstjórnin frammi
fyrir tveimur kostum, að binda enda á verkfallið með lagasetningu
eða útvega sveitarfélögunum aukið fé til að þau geti samið við
kennara.
Báðar leiðirnar eru slæmar. Það er ranglátt að lögbjóða ákveðna
samninga. Kjarasamningar eiga að vera frjálsir og á ábyrgð samn-
ingsaðila. En ríkisstjórn núverandi stjórnarflokka hefur áður grip-
ið inn í vinnudeilur þegar hún hefur talið þjóðarhag bjóða svo rót-
tæka ráðstöfun. Í því sambandi má minna á hvernig sjómenn hafa
ítrekað verið sviptir verkfallsrétti í nafni almannahags.
Og undan því verður ekki litið að með því að kosta launahækkun
kennara úr ríkissjóði er verið að skapa fordæmi sem getur haft
ófyrirsjáanlegar afleiðingar á vinnumarkaði og stefnt stöðugleika
efnahagslífsins í hættu. Fái kennarar launahækkanir sem eru meiri
en þær sem samið hefur verið um á almennum markaði munu önn-
ur stéttarfélög krefjast hins sama. Það segir reynslan okkur og því
nauðsynlegt að horfast í augu við þá staðreynd. Hitt er síður um-
deilt að kennarar búa við kjör sem eru ekki nægilega góð miðað við
menntun þeirra og krefjandi ábyrgðarstörf.
Kjarni málsins er sá að staðan í kennaradeilunni er orðin algjör-
lega óviðunandi. Lausn verður að finnast. Þjóðfélag með sjálfsvirð-
ingu getur ekki horft upp á það ástand að fjörutíu og fimm þúsund
börn séu í hálfgerðu reiðileysi dag eftir dag. Nú þurfa stjórn-
málaforingjarnir að sýna hvað í þeim býr. ■
16. október 2004 LAUGARDAGUR
SJÓNARMIÐ
GUÐMUNDUR MAGNÚSSON
Ríkisstjórnin verður að grípa inn í ef kennaradeilan
leysist ekki í byrjun næstu viku
Algjörlega
óviðunandi
FRÁ DEGI TIL DAGS
Ef ekki verða þáttaskil í byrjun næstu viku stendur
ríkisstjórnin frammi fyrir tveimur kostum, að binda
enda á verkfallið með lagasetningu eða útvega sveitarfé-
lögunum aukið fé til að þau geti samið við kennara.
,,
Í DAG
ENN UM
FJÖLMIÐLA
ÓLAFUR
HANNIBALSSON
Harðsvíruð lítil klíka,
sem lengi hefur ver-
ið við völd ... hefur lengi
stefnt að því að ná jafnframt
fjölmiðlunum í sínar hendur.
,,
+FYRIR ÁSKRIFENDUR
Glaðningur fyrir
áskrifendur DV
Ti
lb
oð
g
ild
ir
út
o
kt
ób
er
2
00
4
eð
a
m
eð
an
b
irg
ði
r e
nd
as
t 25%
AFSLÁT
TUR
Fullt ver
ð er 8.90
0,- m.vs
k
Sértilbo
ð aðein
s fyrir á
skrifend
ur DV
gegn fra
mvísun
miðans
CBRA Z 3
03
Þráðlaus
sími
DV ve
rð
6.675
,-
t æ kn
i
Síðumúl
a 37 // 10
8 Reykjav
ík // 5106
000
Tryggir áskrifendur
gerast sjálfkrafa
meðlimir í DV+
og fá ný tilboð
mánaðarlega.
ÚTGÁFUFÉLAG: Frétt ehf. RITSTJÓRI: Gunnar Smári Egilsson FRÉTTARITSTJÓRAR: Sigurjón M. Egilsson og Sigmundur Ernir Rúnarsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FULLTRÚI
RITSTJÓRA: Guðmundur Magnússon RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir AUGLÝSINGASTJÓRI: Þórmundur Bergsson RITSTJÓRN, AUGLÝSINGAR OG DREIFING:
Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is
SETNING OG UMBROT: Frétt ehf. PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja ehf. Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt
að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
Öfugur Berlusconi
Rússagrýlan
„Þjónar engum tilgangi að vekja upp
Rússagrýluna“ segir í fyrirsögn með
stríðsletri á einni af fréttasíðum DV í
gær. Tilefnið er skrif í DV og Fréttablað-
inu um dularfulla rússneska herskipa-
flotann fyrir austan land. Í Fréttablaðs-
grein í fyrradag var talað um að ástæða
væri til að tortryggja rússnesk stjórnvöld
þar sem þau hefðu ekki reynst trausts
verð þegar eitthvað hefur út af borið.
Það er þó ekki hin óbeina traustsyfirlýs-
ing viðmælanda DV við Pútín forseta og
menn hans sem vekur athygli heldur
hitt hver mælir. Þarna talar nefnilega
Björn Bjarnason dómsmálaráðherra,
sem er sérfræðingur þjóðarinnar í
Rússagrýlunni. Ef hann er rólegur með-
an þetta ástand varir fyrir austan er lík-
lega ástæðulaust fyrir minni spámenn
að eiga svefnlausar nætur.
Mannréttindi í Kína
Fleiri fornir fjandmenn dómsmálaráð-
herra en Rússar njóta nú álits hans og
viðurkenningar. Margir veittu því eftir-
tekt í sumar þegar ráðherrann var í Kína
að hann skrifaði mikið lof um þær
breytingar sem væru að verða í þessu
stærsta alræðisríki heims. Eitt af því sem
hann hafði til marks um það var að
hann gat sent pistla á heimasíðu sína á
netinu frá hóteli þar í landi. En gallinn er
bara sá að þetta gildir bara um forrétt-
indahópa, „góða gesti“ stjórnvalda. Tug-
ir þúsunda embættismanna vinna hjá
skoðanalögreglu landsins við það eitt
að fylgjast með óæskilegri netnotkun
almennings. Er fylgst með heimasíðum
og tölvupósti og þeir sem
„misnota“ netið eru
handteknir og eiga
þunga refsingu yfir höfði
sér. Þetta ætti dóms-
málaráðherra að
geta fengið staðfest
hjá Mannréttinda-
skrifstofu Íslands –
nema búið sé að
loka skrifstofunni
vegna skorts á fjár-
veitingum frá sama
ráðuneyti?
Skoðanir og umræður eru einnig á visir.is
gm@frettabladid.is