Fréttablaðið - 16.10.2004, Síða 47

samfélaginu og fjöldi þeirra sem
álítur sig eiga mikla samleið með
kirkjunni hefur vaxið á undan-
förnum árum. Karli finnst sjálf-
um að kirkjan sé að mörgu leyti
sterk, sérstaklega í hinu ytra til-
liti. Stærstur hluti þjóðarinnar
telur sig tilheyra henni og níutíu
prósent barna eru skírð á fyrsta
ári. „Á hinn bóginn sér maður ým-
islegt sem maður upplifir sem
mikla veikleika,“ segir Karl.
„Kirkjan er veik í hinu opinbera
lífi þar sem hún hefur á vissan
hátt færst út á jaðarinn í skoðana-
mótun, sem áhrifavaldur á menn-
ingu okkar og samfélag.“
Aðskilnaður ekki í sjónmáli
Margir eru þeirrar skoðunar að
kirkjunni væri akkur í því skera
alfarið á tengslin við ríkið. Könn-
unin frá því í síðustu viku sýndi
enn einu sinni að meirihluti þjóð-
arinnar er fylgjandi slíku fyrir-
komulagi. Karl bendir á að hér-
lendis sé samband ríkis og kirkju
ekki eins náið og fólk almennt
heldur en þó viðurkennir hann að
þrýstingur í þessa átt sé vissulega
til staðar. „Fyrir nokkrum árum
taldi ég nokkuð ljóst að þetta væri
alveg handan við hornið. Ég er
ekki eins viss núna. Mér finnst
þróunin í Evrópu ekki eins ein-
dregin í þessa átt eins og var.
Lykilspurningin í þessum efnum
hlýtur að vera hvernig menn sjái
aðskilnaðinn fyrir sér.“
Karl nefnir að í ýmsum löndum
þar sem löggjafinn hefur skorið á
þessi tengsl sé sambandið engu að
síður náið. „Í Frakklandi má segja
að hið veraldlega samfélag sé rík-
istrúin eins og umræðan um
blæjunotkun múslima ber með
sér. Samt sem áður á franska ríkið
og rekur flestar kirkjubyggingar í
landinu og forsetinn skipar erki-
biskupa landsins. Í Svíþjóð hefur
sömleiðis verið höggvið á þetta
samband en þar er engu að síður
áskilið að konungsfjölskyldan sé í
sænsku kirkjunni.“
Talið berst að Bandaríkjunum
þar sem samband ríkis og kirkju
er nánast ekkert en samt er stjórn-
málaumræðan lituð af trúarbrögð-
um. Karl segir það athyglisverða
þverstæðu að í löndum þar sem
þjóðkirkjur eru, eins og á Norður-
löndunum, heyrir trúarleg orð-
ræða í pólitík til undantekninga á
meðan hún er nánast regla í
Bandaríkjunum þar sem aðgrein-
ingin á milli ríkis og kirkju er
alger. „En ég veit ekki hvort það
segir svo mikið um kristin áhrif í
sjálfu sér. Það er ekki sjálfgefið að
þeir séu alltaf trúaðastir sem
flagga mest Guðs nafni,“ bætir
hann við, íbygginn á svip.
Kirkjan kefluð?
Tæpur helmingur þjóðarinnar
telur að kirkjan eigi að taka ríkari
þátt í þjóðfélagsumræðunni á
meðan fjörtíu prósent segja að
það sé ekki hennar hlutverk. Það
er auðheyrt að biskupi finnst ekki
létt að svara þessari spurningu
með einföldum hætti. Hann játar
að predikunin hljóti að hafa pólit-
ísk áhrif í þeim skilningi að fjalla
á gagnrýninn hátt um málefni
samfélagsins en hins vegar má
hún ekki vera flokkspólitísk. „Á
hinn bóginn hefur presturinn full-
an rétt til að tjá sig um sínar skoð-
anir, hefur auðvitað málfrelsi og
skoðanafrelsi eins og aðrir. Hann
verður aftur á móti að gæta þess á
hvaða vettvangi hann talar,“ segir
Karl og undirstrikar þar með
muninn á því að tjá sig úr predik-
unarstól og við önnur tækifæri.
Kirkjan hefur látið sig varða
hag þeirra sem minna mega sín og
Karl viðurkennir að slíka gagn-
rýni megi hæglega afgreiða sem
flokkapólitík. „Það er auðvelt að
vera dreginn í dilka og maður
hefur lent í því að vera stimplað-
ur. Kirkjunni ber hins vegar
skylda til að tala máli þeirra sem
troðið er á,“ segir biskup og neitar
því ekki að kirkjan fái oft bágt
fyrir að blanda sér inn í þjóð-
félagsumræðuna með þessum
hætti. „Þetta er bara eitt einkenni
okkar samtíðar. Það hefur þrengst
um hina opnu samræðu og mikil
skoðanastýring viðgengst í sam-
félaginu. Hér ríkir pólitískur rétt-
trúnaður sem veitir afskaplega
lítið svigrúm og þeir sem stíga út
fyrir þá línu eru umsvifalaust
gerðir ómarktækir.“ Þegar biskup
er spurður hvort hann hafi kynnst
þessu persónulega svarar hann
ekki beint en segist verða var við
þetta í umræðunni, bæði innan-
lands og utan, og bendir á mál
frambjóðanda ítölsku ríkisstjórn-
arinnar sem í síðustu viku var
hafnað í framkvæmdastjórn ESB
vegna kaþólskra skoðana sinna.
Vona að ég meiði ekki marga
Sem æðsti embættismaður Þjóð-
kirkjunnar hlýtur Karl Sigur-
björnsson stundum að velta því
sér hvaða augum landsmenn líti
sig. Karl er tregur til að leggja
mat á eigin stöðu en telur þó að
vel megi vera að hann sé umdeild-
ur. „Þegar Árna prófasti Þórarins-
syni var sagt að allir elskuðu hann
á hann að hafa sagt að slíkur
endemis aumingi væri hann nú
ekki. Ég held að engum biskupi
eða presti takist að gera öllum til
geðs. Ég geri mér vel grein fyrir
því að ég er langt í frá óskeikull
maður og hef alls konar galla. Ég
vona bara að ég meiði ekki mjög
marga því það vil ég ekki.“
Á hinn bóginn segist biskup
meðvitaður um styrk embættis-
ins. „Vegna hefðarinnar og
sögunnar held ég að biskups-
embættið hafi alltaf haft mjög
sterka stöðu í okkar menningu og
samfélagi, hver svo sem hefur
gegnt því, og ég er ábyggilega
þeirra lélegastur,“ segir hann af
mikilli hógværð.
Í takt við tíðarandann?
Karl er þeirrar skoðunar að kirkj-
unni hafi heppnast afar vel að
bregðast við samtíð sinni og bend-
ir á grósku í safnaðarstarfi og
fjölbreytni í helgihaldi máli sínu
til stuðnings. „Kirkjan hefur sýnt
meiri sveigjanleika í sínum
starfsháttum en maður hefði
getað ímyndað sér.“ Samt telja
margir að kirkjan hafi ekki lagað
sig að væntingum nútímasam-
félags og nefna menn gjarnan
málefni samkynhneigðra í því
sambandi. Karl vill greinilega
stíga varlega til jarðar í þessum
efnum. „Við horfum upp á mjög
róttæk viðmiðahvörf í vestrænni
menningu. Kynlífshegðun, hvatir,
sambúðarform og samlífs-
mynstur sem áður voru talin
óhugsandi, jafnvel óeðli, eru nú
talin sjálfsögð og eðlileg og þarna
hlýtur að verða að doka við og
spyrja hvort við séum á réttri
leið.“ Þegar Karl er spurður
hreint út hvort hann telji að gefa
eigi samkynhneigða saman í
kirkjum landsins segir hann ein-
faldlega að sín persónulega skoð-
un skipti ekki öllu heldur að málið
sé hugleitt af virðingu fyrir öllum
sjónarmiðum.
Máttur bænarinnar
Fyrr á árinu bárust fregnir af því
að dóttir Karls hefði fengið alvar-
lega heilablæðingu en til allrar
hamingju hefur hún náð sér ótrú-
lega vel á strik. Karl segir að fjöl-
skyldunni allri hafi verið sýndur
ómetanlegur stuðningur þegar
veikindin fréttust. Hann neitar því
ekki að við slíkar aðstæður reyni á
trúna. „Hins vegar finnur maður
líka styrk við að vita sig borinn á
bænarinnar örmum. Jafnvel þótt
manns eigin trú og bæn bresti þá
er alveg ómetanlegt að finna fyrir
því að aðrir biðja fyrir manni. Það
er manni ein áminning um að trú-
in er samfélag sem styður mann
þegar eigið þrek er á þrotum. Þá
er maður samt borinn uppi af
fyrirbæn og kærleika.“ ■
LAUGARDAGUR 16. október 2004
Kynlífshegðun,
hvatir, sambúðar-
form og samlífsmynstur
sem áður voru talin
óhugsandi, jafnvel óeðli,
eru nú talin sjálfsögð og
eðlileg og þarna hlýtur að
verða að doka við og
spyrja hvort við séum á
réttri leið.
,,





 
  
 




  

   





 


 


 
 !










 "
 
#

 



 


 


 




 
  

 

 

 


 
$% 

&

 


 '
 
(

)

! 


"#


$

"
 %


 &

 


&



 
$ 
%
&


 ' &


 
  
$ 
 ( 


)

**+
,#,*-




.#&."

/


 

0
 

.1&.2

/  )

*1#
*2##-




..&.2

/


.1&.2

0
 

.1&.2
*


 

(
 

+
(

 ,'
,