Tíminn - 02.09.1973, Side 15

Sunn'ádágífrn2';'áe,ptéinbfer 1973’' r'
get ég farið nærri um það. Hann
var alveg nýlega orðinn fullnuma
i iðn sinni, þegar hann smiðaöi
þennan hlut fyrir konu hér i
Reykjavik, en hún hafði kost-
gangara, og þurfti oft að hella upp
á könnuna. Faðir minn var mjög
ungur — ég hygg, að hann hafi að-
eins verið fjórtán ára, þegar hann
hóf iðnnám sitt. Það tók hann þrjú
ár. Hann gæti þvi hafa verið
seytján til átján ára, liklega þó
fremur seytján, þegar hann smið-
aði kvörnina. Sé þessi ályktun
rétt, gæti kvörnin verið smiðuð
árið 1856, og er þvi kominn nokk-
uð yfir hundrað ára aldur.
— En hvernig tókst þér að
eignast hana?
— Þessi kona, sem kvörnin var
smiðuð fyrir, var svo elskuleg að
gefa mér hana. Að öðrum kosti
hefði hún sjálfsagt aldrei komizt i
mina eigu. Það var góö kunn-
ingjakona okkar, Jakobina Thor-
grimsen, sem kvörnina átti áður,
og notaði hana lengi.
— Ekki er þetta eini smiðis-
gripur föður þins, sem þú átt?
— Jú þannig er það nú einmitt.
Þessi gamli hlutur er það eina,
sem ég á eftir hann.
— Malar þú þér stundum kaffi i
kvörninni?
— Það kemur fyrir, annars
timi ég þvi varla. Hún er enn ágæt
til sinna nota.Inni i henni er still-
ing, þar sem maður getur stjórn-
að þvi, hversu fint eða gróft er
malað.
Hitt er svo annað mál, að faðir
minn átti margt góðra gripa, þótt
ekki væru þeir smiðaðir af honum
sjálfum. Mér er minnisstætt
ágætt skatthol, einstaklega fall-
egur gripur! Þaö var selt á upp-
boði að honum látnum og lenti i
eigu Lange málara, föður Thyru
Lange. Siðan gaf hann dóttur
sinni, Thyru, skattholið, og það
hefur alltaf siðan verið i hennar
eigu.
Kenndi mörgum. —
Átti margt hljóðfæra
— Átti hann ekki margt hljóð-
færa?
— Jú. Einkum átti hann mikið
af orgelum. Mér var einhvern
tima sagt, að hann ætti átta orgel,
sem væru lánuð og leigð út um
allan bæ, þar sem hann var.
að kenna organistaefnum, en
auðvitað var ekki hálft gagn af
kennslunni, ef nemendurnir gátu
ekki æft sig heima á milli
kennslustunda. Þetta vita allir,
sem eitthvað þekkja til slikra
hluta.
— Nemendurnir hafa auðvitað
ekki átt sin eigin hljóðfæri?
— Það var nú vist meira en að
segja það fyrir efnalitla pilta á
þeim árúm að ráðast i að kaupa
sér hljóðfæri, svo að þá var það
þessi leið, sem helzt var um að
ræða.
— Heyrðir þú ekki mikið talað
um föður þinn, bæði af fyrrver-
andi nemendum hans og öðrum?
— Jú, það heyrði ég oft, og satt
að segja er það einhver min
mesta gleði, þegar ég hugsa til
þess, hve allir minnast hans með
mikilli virðingu og hlýhug. Ég
minnist þess lika, sem Bjarni
Þorsteinsson skrifar um föður
minn, þar sem hann er að lýsa
löngun sjálfs sin til þess að læra á
hljóðfæri. Hann segist hafa farið
til Jónasar föður mins og beðið
hann ásjár. Jú, honum var tekið
þar ljúfmannlega, eins og öðrum,
það var ekki nema sjálfsagt að
kenna honum. En það vantaði al-
veg hljóöfærihanda Bjarna til þess
að æfa sig á, og honum var að
sjálfsögðu gert það skiljanlegt, að
ekki væri allt fengið með þvi að
ganga i reglubundna spilatima, ef
ekki var hægt að æfa sig þess á
milli.
Nú fór Bjarni á stúfana, og það
var vist siður en svo létt ganga. ,
Hann gekk frá Heródesi til Pila-
tusar, en alls staðar var nei og
aftur nei. Að lokum tókst honum
þó einhvern veginn að útvega sér
eitthvert hljóðfærisskrifli til þess
að æfa sig á, og þar með var
draumurinn rættur. Nú gat hann
farið að læra hljóðfæraleik hjá
föður minum, — og auövitað lof-
aði hann þvi upp á æru og trú að
slá ekki slöku við námið, — það er
að segja i menntaskólanum, þvi
að þar var hann við nám, og það
Viðtal: VS.
AAyndir: Gunnar
TlNílNÍX i’l
er kunnara en frá þurfi að segja,
að ef skólanemendur eru uppvisir
orðnir að þvi að eiga sér einhver
hugðarefni utan námsbókanna,
þá eru þeir grunaðir um að taka
það fram yfir skylduna. Hvað
Bjarna Þorsteinsson snerti, þurfti
ekki neinu sliku að kviða. Hann
var hinn samvizkusami og áreiö-
anlegi maður, að hverju sem
hann gekk.
t»egar ég fékk að
færa lionum kaffið.
— Manstu ekki eftir einhverj-
um samskiptum þinum og föður
þíns, þótt þú værir að visu korn-
ung, þegar hann féll frá?
— Jú, sem betur fer á ég nokkr-
ar slikar minningar. Ég man það
mjög vel, þegar hann tók mig á
hné sér og lét mig hlusta á úrið
sitt. Það var gullúr með loki,
ákaflega fallegt. Siðan hef ég
kynnzt mörgum úrum og klukk-
um, eins og nærri má geta, en
ekkert þeirra jafnast á við úrið
hans pabba. Það var svo óvið-
jafnanlegt að fá að sitja á hnénu
hans og hafa þennan töfragrip við
eyrað.
Svo var það einu sinni, að ég
fékk leyfi til þess að fara með
kaffi til hans niður i Góðtempl-
arahús, þar sem hann var að æfa
karlakór. En þar hafði hann bæði
skrifstofuherbergi og annað til,
þar sem hann æfði söngfólk. Þeg-
ar ég opnaði útidyrnar, heyrði ég
gifurlegan hávaða. Það var söng-
ur. En mér fór svo, að þótt ég
hefði snemma ánægju af tónlist,
þá féll mér þarna allur ketill i eld.
Ég smeygði mér aftur út um
dyrnar, lokaði þeim á eftir mér og
settist á útitröppurnar. Þar sat
ég, þangað til öllu var lokið. Söng-
mennirnir streymdu út úr húsinu,
og faðir minn fylgdi þeim til dyra.
Þegar hann sá mig þarna-, sitj-
andi á tröppunum, varð hann öld-
ungis steinhissa á því, að ég
skvldi vera búin að sitja þar allan
þennan tima — ætli það hafi ekki
verið hátt i klukkutimi. Hann tók
mig svo inn til sin, gaf mér súkku-
laði og eitthvað fleira gott, enda
var hann allltaf frábærlega góður
og eftirlátur við mig.
Aftur á móti-er ég hálfhrædd
um, að kaffið hans hafi verið farið
að kólna, þegar hann loksins gat
farið að neyta þess. Þá voru nú
ekki hitakönnur orðnar sjálfsagð-
ir hlutir á hverjum bæ, heldur var
ég aðeins með flösku i sokkbol.
Frá tiu ára aldri
— En hvað um sjálfa þig?
Erfðir þú ekki tónlistarhneigð
föður þins? ,
— Ég veit varla, hvað ég á að
segja. Ég er vist ekki dómbær um
það. En ég hafði snemma mjög
mikla löngun til þess að reyna
eitthvað i þessa átt. Þegar ég var
tiu ára, fékk ég mitt fyrsta orgel
og fór þá að sækja tima hjá As-j
laugu Benediktsson, sem seinna
varð kona séra Bjarna Jónssonar,
dómkirkjuprests. Þegar ég var
fjórtán ára, eignaðist ég pianó, og
fór þá að læra á það. Fyrst lærði
ég hjá frú Onnu Petersen, sem
var móðir dr. Helga Péturss. Hún
var mjög lærð á þessu sviði og
kenndi pianóleik hér i Reykjavik
um margra ára skeið.
— Þú hefur þá ekki verið göm-
ul, þegar þú fórst að hafa hljóð-
færi i kringum þig?
— Nei, það er vist og satt. Það
hefur verið hljóðfæri á minu
heimili siðan ég var tiu ára, og ég
vona, að ég fái að hafa slikan hlut
hjá mér það, sem ég á eftir ólifað.
Annars er það helzt að segja, þeg-
ar rætt er um samskipti min og
tónlistarinnar, að litið var, en lok-
ið er.
— Hefur þú ekki stundað hljóð-
færaleik alla ævi?
— Ég fékkst dálitið við þetta
hér fyrr á árum. Ég kenndi litið
eitt og hafði alRaf mikla ánægju
af að fást við þessa hluti. Annars
fór mér eins og mörgum öðrum
konum: Ég giftist, og meira að
segja mjög ung. Ég var aðeins
átján ára. Maðurinn minn var
Arnór Guðmundsson, sem var
skrifstofustjóri hjá Fiskifélagi Is-
lands i hálfan fjórða áratug. Ilann
er nú látinn fyrir nokkrum árum.
Við eignuðumst fimm dætur, svo
að það varð fljótt nóg að gera
annað en að sitja við hljóðfæri.
— Hafa dætur þinar erft tón-
listargáfur ættarinnar?
— Nú veit ég ekki, hvernig ég á
að svara. Þær hafa allar leikið á
hljóðfæri, sú elzta þó mest. Hún
heitir Unnur Arnórsdóttir, og
Margrét Jónasdóttir situr vift hljóftfærift sitt. A heimili hcnnar hefur verift hljóftfæri siftan hún var afteins
tiu ára, og hún vonar, aftsvo megi verfta þaftsem hún á eftir ólifaft.
skrifaði um skeið reglulega tón-
listargagnrýni i Timann, svo að
þið ættuð að kannast viö hana,
þarna á blaðinu. Hún lærði heil-
mikið i þessu, bæði i opinberum
skóla og einkatimum, og svo hef-
ur hún lika verið sérlega iðin við
að æfa sig og halda kunnáttunni
við.
Þannig heiðrum við
minningu hans bezt
— Nú eru liðin sjötiu ár frá láti
föður þins og gripir, sem eitt sinn
voru i hans eigu dreifðir viða.
Heldur þú, að hægt yrði að mynda
safn, sem helgað væri minningu
hans?
— Það held ég varla.... nei, ég
held, að það væri alveg vonlaust.
Auðvitað hef ég ekki gert á þessu
neina könnun, og mér er meira að
segja ekki kunnugt um, að það
hafi neinn maður athugað, en þó
er ég hrædd um, að þetta
væri ekki hægt. Það er orðið svo
langt um liðið.
Hið eina, sem við gætum gert
honum til geðs, væri að reyna að
meta það og virða, sem hann
vann að. Ekki aðeins að kunna
lögin hans, heldur miklu fremur
hitt, að við reynum, hvert eftir
getu, að stuðla að eflingu tón-
mennta i landinu. Það væri hon-
um alveg áreiðanlega mest aö
skapi.
—VS.
Hey-yfirbreiðslur
úr gervistriga komnar aftur.
POKAGERÐIN BALDUR
Simi !)!) :»213
Þokulukti
fy
ri
pe
ru
rð
560
00
V
VARA
TOYOTA
land
HLUTIR
A
23
26
rm
m