Fréttablaðið - 06.11.2004, Blaðsíða 10

10 6. nóvember 2004 LAUGARDAGUR
LÖGREGLA Menn sem unnu við
kvikmyndatöku á Klapparstíg í
gærmorgun áttu fótum sínum fjör
að launa þegar drukkinn maður
stal bíl þeirra og ók næstum á þá
þegar þeir reyndu að stöðva hann.
Skömmu síðar hóf lögreglan eftir-
för og náði að stöðva bílþjófinn,
sem skemmdi bílinn sem hann ók
auk tveggja lögreglubíla.
Bíll kvikmyndatökumannanna
var ólæstur og með lyklunum í og
voru þeir mjög nálægt bílnum við
störf sín. Þeir hringdu strax á lög-
regluna, sem sá til bílþjófsins á
Barónsstíg og hóf eftirför. Bíl-
þjófurinn virti ekki stöðvunar-
merki lögreglu og ók á lögreglu-
bílinn. Hann ók á móti einstefnu, á
móti rauðu ljósi og utan í annan
lögreglubíl sem einnig tók þátt í
eftirförinni. Loks náðist að króa
manninn af og handtaka á Miklu-
braut við Eskihlíð. Að sögn varð-
stjóra hjá lögreglunni Reykjavík
stafaði stórhætta af akstri manns-
ins en svo vildi til að morgunum-
ferðin var ekki hafin. Maðurinn
skemmdi bílinn sem hann stal og
annan lögreglubílinn talsvert.
Hinn lögreglubíllinn skemmdist
minna. ■
Víða um veröld þarf kjark og þor
til að standa fast á hugsjónum sín-
um og gera þær heyrinkunnar.
Íranski mannréttindafrömuður-
inn Shirin Ebadi býr yfir slíku
hugrekki í ríkum mæli. Hún hefur
boðið stjórnvöldum í heimalandi
sínu birginn og hlotið bágt fyrir
en jafnframt hefur barátta henn-
ar fært henni alþjóðlega viður-
kenningu þar sem friðarverðlaun
Nóbels ber hæst. Ebadi er stödd
hér á landi þessa dagana til að
bæta enn einni fjöðrinni í hattinn
en í dag sæmir Háskólinn á Akur-
eyri hana heiðursdoktorsnafnbót
við félagsvísinda- og lagadeild
skólans.
Látlaus og yfirveguð
Það er ekki að sjá að nóbelsverð-
launin hafi stigið Shirin Ebadi sér-
staklega til höfuðs. Hún er látlaus
í fasi og úr augum hennar skín yf-
irvegun og ró. Ebadi tjáir sig með
aðstoð túlks en auðheyrt er að
hvert orð sem hún segir á sinni
persnesku móðurtungu er vand-
lega úthugsað.
Ef til vill kemur það mönnum
spánskt fyrir sjónir að friðarverð-
launahafi Nóbels gangi til liðs við
lítinn háskóla á litla Íslandi en
Ebadi blæs á slíkar vangaveltur.
„Þótt háskóli sé lítill og með fáa
stúdenta þýðir það ekki að skólinn
sé slakur. Ég ber mikla virðingu
fyrir háskólum og geri mitt besta
til að taka boðum þeirra,“ segir
Ebadi en henni berast mörg boð
um heiðursdoktorstitla við há-
skóla víða um heim. „Ég var búin
að lesa dálítið um Ísland og mig
hafði lengi langað að koma hing-
að. Því er ég afar glöð að háskól-
inn skyldi hafa haft við mig sam-
band,“ bætir hún við.
Svipt dómaraembætti
Fram að klerkabyltingunni árið
1979 kepptust írönsk stjórnvöld
við að gera landið sem vestrænast
í skipulagi og háttum. Fremstur í
flokki fór keisarinn, sem stefndi
að því að árið 2000 yrði Íran eins
og Frakkland. Markaðsbúskapur
stóð óvíða eins föstum fótum í
Mið-Austurlöndum og í Íran þar
sem stór hluti atvinnulífsins var í
höndum einkaaðila. Hvatt var til
atvinnuþátttöku kvenna og þær
nutu margs konar réttinda sem
kynsystur þeirra í nágrannalönd-
unum voru án. Á meðan var klerk-
um ýtt út á jaðar samfélagsins.
Þegar Khomeini erkiklerkur og
félagar hans komust til valda
breyttist allt, meðal annars líf
Shirin Ebadi sem nokkrum árum
áður hafði orðið fyrsti kvendóm-
ari landsins. „Ég var svipt emb-
ætti mínu því konur mega ekki
skipa dómstóla samkvæmt ísl-
ömskum lögum. Ég fékk þó leyfi
til að starfa sem lögmaður og
stofnaði því eigin stofu. Í fram-
haldi af því fékk ég mikinn áhuga
á mannréttindamálum og hef síð-
an þá einbeitt mér að þeim.“
Það er hins vegar ekki sjálfgef-
ið að hagur fólks hafi versnað við
valdatöku klerkanna. Misskipting
í írönsku samfélagi var mikil þeg-
ar keisarinn var enn við völd og
allt andóf var miskunnarlaust
barið niður. Ebadi telur að klerka-
byltingin hafi þannig haft sína
kosti þótt neikvæðar afleiðingar
hennar hafi verið heldur meiri.
„Fátækt jókst stórum eftir valda-
töku Khomeinis, atvinnuleysi náði
nýjum hæðum og réttindi fólks í
einkalífi voru skert. Á hinn bóg-
inn jókst pólitískt frelsi eftir bylt-
inguna og Íran, sem fram að bylt-
ingu hafði verið hlýðinn stuðn-
ingsmaður Bandaríkjanna, varð
mun sjálfstæðara á alþjóðavett-
vangi.“
Vel menntaðar en án at-
vinnu
Engum dylst að staða kvenna í
Mið-Austurlöndum er ekki eins og
best verður á kosið og er Íran þar
engin undantekning. Ebadi segir
að eftir byltinguna hafi ýmis lög
verið sett sem gerðu hag kvenna
verri en áður. „Til dæmis mega
menn eiga fjórar konur og þeir
geta skilið við konu sína án
ástæðu á meðan konur mega að-
eins skilja við karla sína undir
mjög ströngum skilyrðum. Vitnis-
burður eins karlmanns hefur jafn
mikið vægi og vitnisburður
tveggja kvenna í dómsölum.“
Hins vegar hafa konur fengið
betri námstækifæri í tíð klerka-
stjórnarinnar. Þannig eru 68 prós-
ent íranskra kvenna læs, sem er
talsvert hærra hlutfall en í flest-
um ríkjum þessa heimshluta, og
63 prósent háskólastúdenta í Íran
eru konur. „Því miður fá þær ekki
vinnu í samræmi við menntun
sína. Þótt konur séu yfirleitt betur
menntaðar en karlar eru þrisvar
sinnum fleiri konur atvinnulausar
í landinu en karlar.“
Enda þótt Ebadi sé gagnrýnin á
ástandið í föðurlandi sínu telur
hún að skoðanir Vesturlanda á
málefnum múslimaheimsins séu
að miklu leyti byggðar á ranghug-
myndum. „Vesturlönd skilja ekki
íslamskar þjóðir. Margir hér virð-
ast telja að verk fárra manna séu
verk íslams og íslam sé það sem
talibanarnir eða stjórnvöld í Sádi-
Arabíu standa fyrir. Hins vegar
gleymist svo oft að stærsta
múslimaríki veraldar er Indón-
esía þar sem 200 milljónir mús-
lima búa og þar var kona forseti
landsins,“ segir hún og er mikið
niðri fyrir.
Lítið um bandarísk stjórn-
völd gefið
Ef til vill stafar hvefsni Ebadi að
einhverju leyti af því að banda-
rísk stjórnvöld hafa sett lögbann á
útgáfu æviminninga hennar, en
bannað er í Bandaríkjunum að
gefa út bækur eftir íranska, kúb-
verska og súdanska rithöfunda.
Er bannið liður í viðskiptaþving-
unum gegn þessum ríkjum.
„Vegna ritskoðunar í Íran fæ ég
ekki bók mína útgefna þar og því
vildi ég fá hana gefna út í Banda-
ríkjunum. Mér var ekki leyft það
og því ákvað ég að stefna yfir-
■ LÖGREGLUFRÉTTIR
FÉKK FLOGAKAST Ökumaður
fékk flogakast undir stýri þar
sem hann var við akstur á
Laugalæk í gærmorgun. Við það
ók hann á kyrrstæðan bíl, um-
ferðarskilti og á húsvegg. Þrír
farþegar voru í bílnum og voru
þeir ásamt ökumanninum fluttir
á slysadeild en enginn þeirra
reyndist vera slasaður.
FUNDU FÍKNIEFNI Lítilræði af
fíkniefnum fannst í bifreið
manns á þrítugsaldri. Bíllinn
hafði verið stöðvaður við reglu-
bundið eftirlit í Kópavogi rétt
eftir kvöldmat í fyrrakvöld. Efn-
in voru ætluð til einkaneyslu.
ÓHAPP Minniháttar umferðar-
slys varð á Blönduósi í gær. Að
sögn lögreglu urðu engin slys á
mönnum og eignatjón var minni-
háttar.
Bíl stolið frá kvikmyndatökumönnum:
Drukknum bílþjófi
veitt eftirför
ANNAR LÖGREGLUBÍLANNA
Bílþjófurinn olli skemmdum á tveimur lögreglubílum og bílnum sem hann stal.
FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/P
JE
TU
R
Íslam og mannréttindi eru
ekki ósættanlegar andstæður
Shirin Ebadi hlaut friðarverðlaun Nóbels árið 2003 fyrir þrotlaust starf að mannréttindamálum.
Hún er stödd hér á landi því Háskólinn á Akureyri hefur sæmt hana heiðursdoktorsnafnbót.
SHIRIN EBADI
Ebadi dvaldi á Hótel Holti í vikunni en eyðir helginni á Akureyri þar sem hún tekur við
heiðursdoktorsnafnbót.
FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/V
AL
LI
KONUNGLEG ÚTFÖR
Elísabet Bretadrottning og Filippus drottn-
ingarmaður fylgdu Alice prinsessu til grafar
í gær. Alice var 102 ára gömul þegar hún
lést og elst í konungsfjölskyldunni.
10-11 5.11.2004 22:16 Page 2