Fréttablaðið - 17.12.2004, Blaðsíða 76

FÖSTUDAGUR 17. desember 2004 43
SÉRA JÓNA HRÖNN BOLLADÓTTIR
Jólatréð í aðalhlutverki
FJÖLNIR BRAGASON LISTAMAÐUR
Að hætti víkinga
ÁRMANN REYNISSON VINJETTUHÖFUNDUR
Stefnumót í Stykkishólmi
Vinjettuhöfundurinn Ármann Reynisson ólst upp við
skreytt rauðgreni og aftansöng í Dómkirkjunni á aðfanga-
dagskvöld. Báða siðina hafði hann haldið í, þar til óvænt að
hann átti stefnumót við gamaldags, handgert jólatré í Egils-
húsi í Stykkishólmi sumarið 2000.
„Þá er ekkert annað en að ég tek í mig að þetta skyldi
vera framtíðarjólatréð og kaupi það á staðnum, ásamt
antiklitum til að geta málað það í antikgrænu og gyllt
stjörnuna og fótinn. Á trénu eru kertaljós og ég sem átti
stórt safn handgerðs jólaskrauts á stórt barrtré varð al-
gjörlega að breyta um stíl á skrautinu líka,“ segir Ármann
sem skapaði alveg nýja jólatréshefð á heimili sínu, auk þess
sem hann hefur viðað að sér nýju og nettu skrauti á nýja
tréð.
„Nú tekur ekki nema klukkustund að skreyta tréð í stað
sex tíma áður, og það þykir mér ákaflega þægilegt. Það sem
vakti þó mesta athygli mína var að þegar ég kem heim úr
aftansöngnum og tendra á kertunum upplifi ég alveg sér-
staka jólatilfinningu sem ég hef ekki kynnst áður. Það er
bara eitthvað ólýsanlega fallegt sem gerist.“
Og Ármann segist fá greniilm í húsið með knippum af
silkifuru sem hann setur í vasa og undir jólatréð. „Mér
finnst auðvitað yndislegt að finna ilm af greni, ásamt
annarri kerta- og ávaxtalykt jólanna, og hafði jafnan keypt
mér norðmannsþin eftir að ég stofnaði mitt heimili. En ég
sakna þess ekki að hafa lifandi tré í dag, þótt ég gæti sjálf-
sagt haldið sýningu á jólaskrauti þess einn daginn.“
„Jólatréð er stórt mál í mínu jólahaldi en ég set það aldrei
upp fyrr en á Þorláksmessu,“ segir séra Jóna Hrönn Bolla-
dóttir sem hefur í hávegum hefð sem hún ólst upp við á
jólum æskunnar. „Ég held að margir hafi jólin eins og þau
voru hjá mömmu og pabba, en á mínu æskuheimili var
aldrei kveikt á trénu fyrr en á aðfangadag og það geri ég
ekki heldur fyrr en jólin ganga í garð klukkan sex.“
Jóna Hrönn skreytir annars heimilið fyrr, þótt jólatrénu
fylgi heilög serimónía. „Ég kaupi alltaf lifandi tré og það
stærsta sem kemst fyrir í stofunni heima. Það skiptir mig
öllu að hafa það nógu stórt því á jóladag koma litlu syst-
kinabörnin mín ásamt stórfjölskyldunni í hangikjötsveislu
og þá er dansað kringum jólatréð í miklu fjöri; en mágur
minn er píanisti og spilar undir og svo kemur jólasveinninn
og er settur í allskyns klandur við tréð. Jólatréð fær því
mikið hlutverk og ég vil að litlu börnin upplifi stór jól hjá
frænku sinni með risastóru tré. Jólaskrautið er hlaðið
minningum, bæði frá upphafi búskaps og bernskuheimil-
inu, en ég gæti aldrei elt tískusveiflur og haft bara rauðar
jólakúlur í ár á mínu tré. Ég vil umfram allt hafa jólatréð
tilkomumikið og lifandi því ilmurinn og tréð sjálft minna á
vöxt og þroska og lífið sjálft, auk þess sem mér finnst
mikilvægt að kaupa jólatré, kerti og annan „jólaóþarfa“ af
réttum og þurfandi aðilum svo peningarnir fari í góðar
þarfir. Þess vegna kaupi ég alltaf tré til styrktar krabba-
meinssjúkum börnum. Það eykur gildi jólatrésins enn
meira í mínum huga.“
„Jólin eru bara tveggja daga hátíð og því set ég ekki upp
jólatré fyrr en á Þorlák,“ segir listamaðurinn Fjölnir
Bragason, sem tók ásatrú á yngri árum. „Ég er alinn upp
við hefðbundið jólatré og kaupi jafnan lifandi grenitré,
miðlungsstórt og hef prófað ýmsar tegundir um dagana.
Vel þó oftast norðmannsþin eða rauðgreni og skreyti mátu-
lega mikið með hvítum seríum og jólaskrauti sem ég hef
keypt í gegnum árin; sitt lítið af hverju sem ég raða smekk-
lega á tréð.“
Fjölnir segir ásatrúarmenn að sjálfsögðu halda jólin
hátíðleg enda séu norrænir jólasiðir komnir úr þeirra
ranni. „Ég held í þessa gömlu siði því eins og allir vita
fæddist Jesús Kristur í byrjun apríl og jólin því upphaflega
víkingahátíð á okkar slóðum; hátíð ljóssins, og koma Jesú
og kirkjunni ekkert við. Jólatré, sem ekki vaxa í Ísrael, eru
komin frá víkingum þótt einhverjir tali um þau skreytt í
Þýskalandi fyrir 300 árum. Hið rétta er að jólasiðirnir, eins
og þeir leggja sig, eru allir norrænir, enda jólin hvergi
haldin eins hátíðleg og þar sem víkingarnir bjuggu. Meðal
annars brá Óðinn sér í ýmis líki og þar á meðal Jólnis á
jólanótt, þegar hann reið sleða beittum hreindýrum inn í
mannheima og klingdi fögrum bjöllum til að tilkynna að
jólin væru komin. Ég skrýðist flókahatti með fjöðrum að
hætti Óðins í tilefni jólanna, held þau hátíðleg og fagna því
að ljósið sigri loks myrkrið.“
74-75 (42-43) Jól 16.12.2004 19:35 Page 3