Fréttablaðið - 11.04.2005, Blaðsíða 16

Megas er barn 20. aldarinnar en
hann er líka einhvers konar afi
hennar – nánast langafi. Rödd
hans og fas, músíkin, textarnir,
andrúmsloftið allt sem gegnsýrir
list hans er vitaskuld óhugsandi
án rokksins en hann hefði ekki
heldur orðið sá sem hann er án
þess að hafa látið síast inn í sig
Braga Boddason, Egil, Hallgrím,
Steingrím Thorsteinsson og Dav-
íð Stefánsson, svo að eitthvað sé
nefnt af skáldum sem hann hefur
haft unun af að afbaka ljóð eftir,
kveðskapur hans er gegnsýrður
latínumennt, goðafræði og
sálmakveðskap, – að viðbættri
klassísku músíkinni og gamalli
íslenskri sálmahefð sem manni
virðist liggja til grundvallar
sumu í tónsköpun hans. Og loks
má nefna eitthvað sem svolítið
erfitt er að koma orðum að en á
ekki minnstan þátt í að gera hann
svo ástsælan með þjóðinni sem
raun ber vitni og mætti ef til vill
kenna við klassíska íslenska
meinfýsi, – hin gráa gamansemi
– hundingsspott kallaði hann það
sjálfur. Ég man eftir manni í ver-
búð í eyjum sumarið '74 sem við
félagarnir sungum fyrir kvæðið
um Jón Arason og þrástagaðist
allan þann dag á setningunni
“þeir sörguðu af honum hausinn
ha ha ha” – mér fundust þau við-
brögð dæmigerð fyrir viðtökur
Íslendinga við kveðskap Megas-
ar sem bæði hefur búið við meiri
hylli sinna landsmanna en við
gerum okkur kannski grein fyrir
– og meiri andúð.
Forsendurnar hjá Megasi eru
aldagamlar. En hann er barn 20.
aldarinnar, – hann er “Orfeus,
rafmagnsbassisti í innheimum”.
Hann er þversagnarkenndur.
Hann er utangarðsmaðurinn sem
er innsti koppur í búri íslenskrar
menningar. Hann er hinn ná-
kvæmi óreglumaður, hinn með-
vitaði skynfæraruglari. Hann er
hinn klóki klerkur sem snýr á
skrattann til að geta haft í ýmis-
legt snatt. Hann er safnarinn
sem dregur jafnharðan dár að
öllu því sem hann dregur að sér.
Hann er í senn barnið í dalnum
og ókindin. Hann er hirðskáld
Basils fursta, finnur víddirnar í
Hvell-Geira, tekur sér stöðu hjá
Birkiland, þræðir afvegi og út-
skot íslenskrar menningar en er
samt alltaf í þjóðbraut. Hann er
íslenskuséníið sem þráir að vera
hljóðvilltur og reynir með öllum
tiltækum ráðum að verða sér úti
um þágufallssýki eins og hún sé
sjálf hin forboðna og sælu-
þrungna synd: þegar hann syng-
ur “mér langar” heyrir maður að
þarna er maður að drýgja unaðs-
fulla synd. Hann er spekingurinn
sem ber á borð fyrir okkur
þvætting. Hann er ólíkindatólið
sem skyndilega afvopnar okkur
með nístandi einlægni og fegurð,
rugludallurinn sem orðar þegar
minnst varir fyrirbæri, kenndir
og ástand í eitt skipti fyrir öll.
Hann gaf firrunni þegnrétt í ís-
lenskum kveðskap. Hann fann
ljóðrænunni stað á kömrunum.
Hann lætur fábrotin sannindi
hljóma eins og bull eða dúpa
visku: lína úr söngnum Um raun-
gildisendurmat umframstað-
reynda sem er að finna á hinni
framúrskarandi endurútgáfu
Skífunnar frá 2002 á plötunni Á
bleikum náttkjólum er dæmi-
gerð: “sértu ekki stöðugur stafar
það trúlega af því þú ert valtur”.
Svona línur vitja manns stundum
á köldum dögum og þótt þær ylji
manni ekki þá hjálpa þær manni
að átta sig.
Megas er glaðvær söngvari, í
raun og veru glaðbeittur. Hann
er Elvis-eftirherman sem hljóm-
ar stundum eins og langdrukkinn
íslenskur sveitaprestur á 19. öld
að tóna, stundum eins og ljúfur
drengur, stundum eins og kátur
púki – alltaf eins og rokk, glað-
vær og ískyggilegur. Hann er El-
viseftirherman sem hljómar
aldrei eins og Elvis, nema þá sem
stökkbreytt afbrigði af öðrum
Elvisarnema, Bob Dylan – og
samt er hann niðurstaða af Elvis.
Hvað er Elvis? Hann var nátt-
úruhamfarir á 20. öld, maður
með gítar og mjaðmir sem hóf
upp raust sína með þeim afleið-
ingum að jörðin titraði og björg-
in klofnuðu, gott ef rifnaði ekki
musteristjaldið sjálft. Sú þrá að
vera Elvis er ef til vill náskyld
þránni eftir að vera hljóðvilltur
og sennilega ber hún líka vott um
nokkurs konar valdagræðgi og
spámannsfýsn, – að vilja leiða
lýðinn í nýjar lendur, – en um-
fram allt er það frelsisþrá. Sé
eitthvað skylt með músík Megas-
ar og Elvisar – framan af að
minnsta kosti – þá er það lífs-
gleðin í henni, lífsþráin, óum-
ræðileg frelsiskenndin. Eða eig-
um við frekar að segja: sjálf
frelsiskrafan. Að heimta sinn
rétt til að ólga. ■
Á sama tíma og samgönguráðherra flutti landsmönnum þauánægjulegu tíðindi að færri hafi slasast í umferðinni ásíðsta ári en árið á undan, birtir Umferðarstofan nú í blöð-
um og á víðavangi ógeðfelldar auglýsingar, þar sem börn eru not-
uð til að vekja athygli á ýmislegu sem betur má fara í umferðinni.
Þetta er ekki í fyrsta skipti sem börn eru notuð í þessu skyni, og
furðulegt eftir alla þá umræðu sem varð í vetur um börn í umferð-
arauglysingum, að sami leikur skuli nú endurtekinn. Tilgangurinn
á greinilega að helga meðalið. Oft hefur verið rætt um að vara-
samt kunni að vera að nota börn í auglýsingum, nema vandað sé til
verka, en þegar börn eru látin gretta sig og skæla i þessum aug-
lýsingum og segja setningar eins og „ drullaðu þér áfram,
kallpungur“ og „færðu þig, kelling“ eða „ ertu heilalaus, hálfvitinn
þinn“, er skotið yfir markið. Það er kannski ætlun þeirra sem að
þessum auglýsingum standa, að ofbjóða fólki með myndum og
texta og þannig sé tilganginum náð. Auglýsingarnar verði umtal-
aðar og um þær verði rætt og skrifað á opinberum vettvangi eins
og hér. Það hlýtur að vera hægt að ná til vegfarenda með einhverj-
um öðrum hætti, og sannarlega er ástæða til þess að vekja athygli
á hættum þeim sem við blasa í umferðinni.
Eitt af því sem virðist hafa gefið góða raun til að koma í veg
fyrir umferðarslys, er að lækka hámarkshraða í íbúðahverfum og
setja þar upp hindranir og annað til að koma í veg fyrir hraðakst-
ur. Í skýrslunni sem samgönguráðherra kynnti fyrir helgi kemur í
ljós að flest banaslys í umferðinni verða úti á vegum, en ekki í
þéttbýli. Áður var þessu öfugt farið, enda þá vegir varla til
hraðaksturs og hlutfallslega mun meiri umferð í þéttbýli. Oft er
hægt að rekja umferðarslys úti á vegum til hraðaksturs, og menn
halda honum ekki niðri með auglýsingum af grettum börnum. Þar
dugar ekkert annað en öflug og góð löggæsla. Það hefur sýnt sig
að í þeim lögregluumdæmum þar sem lögð er áhersla á eftirlit
með hraðakstri eru ökumenn á varðbergi, en láta svo kannski
gamminn geysa þar sem eftirlit er minna. Þrjú lögregluembætti
koma að umferðareftirliti á Holtavörðuheiði: lögreglan í Borgar-
nesi, á Hólmavík og Blönduósi. Þar virðast menn oft á tíðum gæta
sín, sérstaklega þegar ekið er um Húnaþing. Ekki fer hinsvegar
miklum sögum af eftirliti með hraðakstri víða í öðrum landsfjórð-
ungum. Það gefur líka auga leið að þar sem aðeins fáir lögreglu-
þjónar eru við störf er ekki mikið eftirlit. Þessu er nauðsynlegt að
breyta og í því skyni væri áreiðanlega til bóta að stækka lögsagn-
arumdæmin þannig að lögregluyfirvöld gætu betur einbeitt sér að
einstökum verkefnum. Ökumenn verða líklega ekki jafnmikið var-
ir við vegaeftirlit lögreglu í Skaftafellssýslum og á leiðinni á milli
Egilsstaða og Mývatns og í Húnaþingi. Í þessum landshlutum eru
víða beinar og greiðar brautir og því full þörf á auknu eftirliti. ■
11. apríl 2005 MÁNUDAGUR
SJÓNARMIÐ
KÁRI JÓNASSON
Færri slösuðust í umferðinni á síðsta ári en árið á undan
Ógeðfelldar um-
ferðarauglýsingar
ORÐRÉTT
Trostrantarnir!
Þeir eru helvíti brattir og rífa
stólpakjaft. Tala „trash“ eins og
það heitir á körfuboltamáli,
gaman að því.
Ingimundur Ingimundarson, hand-
knattleiksmaður, kann vel að meta
óheflaðan talsmáta mótherja sinna
DV 7.apríl
Traustur vinur...
Hann á það til að koma vinum
sínum í fangelsi, sem var ómet-
anleg upplifun og telst því ekki
galli.
Reynir Traustason ritstjóri um Þór-
hall Gunnarsson, sjónvapsstjörnu
DV 9.apríl
Er það kennt í hundaskólanum?
Ekki þykir núorðið við hæfi að
taka hvolp til umsjár nema fara
fyrst á uppeldisnámskeið fyrir
hundaeigendur. Hjúskap/sambúð
og barnauppeldi ætti heldur eng-
inn að storma út í án rækilegs
undirbúnings og leiðsagnar.
Elín Eggerz-Stefánsson vekur athygli
á kunnáttuleysi landans í nokkrum
grundvallaratriðum
Morgunblaðið 10. apríl
Uppáhaldsgras og uppáhaldslag
Á strikamerki verður til dæmis
hægt að sjá hvar og hvenær
gripurinn fæðist, hvenær honum
er slátrað, hver úrbeinar og
hvenær við leggjum til að kjötið
verði í fyrsta lagi borðað eftir að
það hefur meyrnað nægilega.
Reynir B. Eiríksson, framleiðslu-
stjóri Norðlenska, um rekjanleika
nautakjöts „Úr haga í maga.“
Morgunblaðið 10.apríl
Vonandi, vonandi
Hin fornu húsmóðurstörf eru enn
ómissandi, þótt nú þurfi ekki að
sinna sjálfsþurftarbúskap líkt og
áður var. Vonandi verður nýr
sjónvarpsþáttur nefndur „Allt í
drasli“ einhverjum til stuðnings.
Elín Eggerz-Stefánsson, sem man tím-
ana tvenna, skrifar um tíðarandann,
mannleg gildi og lífsleikni kynslóðanna
Morgunblaðið 10.aprí
l
Er hægt að fá vinnu hjá þessu fyrirtæki?
Hefði útvarpsstjóri fallist á beiðni
hans um starfslokasamning sem
tæki til hálfs árs (...) þá hefði upp-
hæðin numið um fjórum milljón-
um króna. Umreiknað í tímakaup
Auðunar þýddi það um 450 þús-
und á tímann.
Jakob Bjarnar Grétarsson veltir fyr-
ir sér starfslokasamningi fréttastjóra
DV 9.apríl
FRÁ DEGI TIL DAGS
Oft hefur verið rætt um að varasamt kunni að vera
að nota börn í auglýsingum, nema vandað sé til verka, en
þegar börn eru látin gretta sig og skæla i þessum auglýs-
ingum og segja setningar eins og „ drullaðu þér áfram,
kallpungur“ og „færðu þig, kelling“ eða „ ertu heilalaus,
hálfvitinn þinn“, er skotið yfir markið.
,,
Í DAG
MEGAS SEXTUGUR
GUÐMUNDUR
ANDRI
THORSSON
Hann er Elvis-eftir-
herman sem hljómar
stundum eins og langdrukk-
inn íslenskur sveitaprestur á
19. öld að tóna, stundum
eins og ljúfur drengur,
stundum eins og kátur púki
– alltaf eins og rokk
,,
Höfðabakka 1 - sími 587 50 70
Tilboð
Glæný laxaflök
890,- kr/kg
Frægur sigur
Fagleg ráðning?
Spurning hvort hún verði fagleg eða
pólitísk ráðningin á næsta forstöðu-
manni RÚVaust, en Björn Malmquist
sem gegnt hefur stöðunni eystra um
nokkurn tíma
er að hverfa
þaðan af
braut. Þegar
hafa þrír fjöl-
miðlamenn
meldað sig, þau Ágúst Ólafsson starfs-
maður Athygli og áður fréttamaður
Stöðvar 2 á Austurlandi, Edda Óttars-
dóttir fréttamaður hjá RÚVaust og Sig-
urður Mar Halldórsson ritstjóri viku-
blaðsins Eystrahorns og myndatöku-
maður Stöðvar 2 á Austurlandi um ára-
bil ...
Nenna ekki að sækja um!
Það ágæta blað, Austurglugginn er ekk-
ert að skafa utan af því í umfjöllun sína
um forstöðumannsstarfið hjá RÚVaust.
Þar segir að fréttahaukar syðra nenni
ekki að sækja um – og leggur tals-
verða fýlu af skrifum blaðsins um
þetta efni. Það nefnir til sögunnar
kunna fréttamenn á borð við Björn
Þorláksson á Akureyri og Eftsaleitis-
fólkið Ernu Indriðadóttur og Jóhönnu
Margréti Einarsdóttur sem mögulega
kandídata í starfið eystra ... en býst allt
eins við að ekkert þeirra sæki um ...
Stjórnlaus stofnun
Á sama tíma og leitað er að forstöðu-
manni RÚVaust dripla menn fingrum
norður á Akureyri, en þar á ekki að
ráða nokkurn skapaðan mann í stað
Jóhanns Haukssonar sem yfirgaf
plássið í fússi, foxillur út í Markús Örn
Antonsson og gjörðir hans í frétta-
stjórafarsanum. Ekki verður ráðið í
stöðu Jóhanns fyrr en framtíðarskipu-
lag Ríkisútvarpsins kemst á hreint
með nýjum lögum og hefur það, út af
fyrir sig, skapað þá umræðu nyrðra,
hvort til greina komi að flytja höfuð-
stöðvar Rásar 2 aftur suður í Efstaleit-
ið. Það er annars af Jóhanni að frétta
að hann hefur munstrað sig á Frétta-
blaðið og byrjar þar næstu daga. Eru
þar með tveir síðustu RÚVAK-stjórar
komnir á það sama blað, því Sigurður
Þór Salvarsson er nýkominn á ritstjórn
þess. ...
gm@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 – prentmiðlar RITSTJÓRI: Kári Jónasson FRÉTTARITSTJÓRAR: Sigurjón M. Egilsson og Sigmundur Ernir Rúnarsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FULLTRÚI RITSTJÓRA:
Guðmundur Magnússon RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir AUGLÝSINGASTJÓRI: Þórmundur Bergsson RITSTJÓRN OG AUGLÝSINGAR: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐAL-
SÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is UMBROT: 365 – prentmiðlar PRENTVINNSLA:
Ísafoldarprentsmiðja ehf. DREIFING: Pósthúsið ehf. dreifing@posthusid.is Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871