Tíminn - 18.07.1976, Blaðsíða 16

TÍMINN
Sunnudagur 18. júli 1976
16.
Hvað ætlar þú
að sjá af landinu
þínu í sumar?
Nokkur orð um Norður-Múlasýslu
Egilsstaðir eru ein helzta samgöngu-
miðstöð landsins og þaðan liggja leiðir til
allra átta. Þaðan liggur leiðin til Seyðis-
fjarðar og þaðan liggur leið um úthérað til
Borgarfjarðar eystri. Við erum þvi ekki
alveg nákvæm um sýslumörkin í þessum
ferðum okkar — nú þegar höfum við
fengið forsmekkinn af Norður-Múlasýslu
á hringferð okkar um Löginn og til þess að
komast til Seyðisfjarðar og Borgarfjarðar
frá Egilsstöðum, þarf að aka dálitinn spöl
um Suður-Múlasýsluna.
A leið okkar til Seyðisfjaröar
ökum við fyrst austur með Egils-
staðakauptúni, beygjum til
vinstri yfir Eyvindará, að vega-
mótum þar og veljum veginn til
hægri, sem liggur upp á Fjarðar-
heiðina. Fjarðarheiðin er 620 m
há og oft snjóþung og torfær á
veturna. A vesturbrún heiðarinn-
ar er hringsjá rétt við veginn. Þar
skulum við staldra við nokkra
stund og virða fyrir okkur hið frá-
bæra útsýni yfir Fljótsdalshérað
og nágrennið.
Sunnan við Fjarðarheiðina er
Gagnheiði og þar er endurvarps-
stöð sjónvarpsins, sem svo mikið
var kvartað yfir i vondum veðr-
um i fyrravetur. Uppi a
heiðinni er Heiðarvatn á hægri
hönd og úr þvi rennur Fjarðará
niður i Seyðisfjörð. Af austurbrún
heiðarinnar sjáum við yfir fjörð-
inn, langan og þröngan milli
hárra fjalla. Vestan við fjarðar-
botninn er Bjólfur 1083 m hátt
fjall, heitið eftir Bjólfi 'fyrsta-
landnámsmanni i Seyðisfirði. Cr
fjallinu hafa fallið hræðileg snjó-
flóð og skriður, sem valdið hafa
mannskaða.
Vegna þess hversu undirlendis-
ræman við Seyðisfjörð er mjó,
liggur Seyðisfjarðarkaupstaður i
löngum sveig við fjarðarbotninn.
Seyðisfjörður hlaut kaupstaðar-
réttindi 1894, sá fjórði i röð is-
lenzkra bæja, aðeins Reykjavik,
Akureyri og tsafjörður voru fyrri
til. Þá var Seyðisfjörður hinn
sanni höfuðstaður Austurlands en
upp úr aldamótum staðnaði þró-
unin þar að miklu leyti, og nú er
Seyðisfjörður fámennasti kaup-
staður landsins með 926 ibúa við
siðasta manntal.
I Seyðisfirði er sýslumannsset-
ur, prestsetur og kirkja, læknis-
setur og sjúkrahús, félags-
heimilið Herðubreið og auðvitaö
sundhöll. Þar er einnig aðsetur
fjórðungsbókasafns Austurlands
og gistihús.
—oOo—
Nú leggjum við upp frá Egils-
stöðum enn á ný, og er ferðinni
heitið um úthérað til Borgar-
fjarðar eystra. Úthérað nær frá
Eyvindará til sjávar og skiptist i
tvö byggðarlög: Eiðaþinghá að
sunnan og Hjaltastaðaþinghá eða
Útmanr.asveit norðar. Við ökum i
austur frá Egilsstaðakauptúni,
beygjum norður yfir Eyvindará
að vegamótum. 1 stað þess að
velja þar veginn til hægri eins og
við gerðum á leiðinni til Seyðis-
fjarðar, höldum við beint áfram,
norður Eiðaþinghá og ökum i há-
norður meðfram Lagarfljótinu.
Lagarfljót er ásamt Jökulsá i
Fljótsdal næst mesta vatnsfall á
Austurlandi um 140 km að lengd.
Efri hluti fljótsins er stöðuvatnið
Lögurinn.sem viðhöfum tækifæri
til að kynnast á hringferð okkar.
Hann nær innan úr Fljótsdal og út
fyrir Egilsstaði og er um 35 km á
lengd, eða þriðja stærsta vatn i
byggð hér á landi. Talið er að á
Lagarfljótsbotni sé lægsti punkt-
ur á landinu, u.þ.b. 90 m undir
sjávarmáli. Lagarfljótsormurinn
er skrimsli mikið, sem sagt er
hafi tekið sér bólfestu i fljótinu,
Burstafell i Vopnafiröi.
og ganga af orminum miklar sög-
ur.
Meðan við i huganum höfum
rifjað upp þessi örfáu atriði um
Lagarfljótið hefur ferðin með-
fram þvi gengið hratt og vel — og
framundan sjáum við nú hinar
reisulegu byggingar á Eiðum,
Eiðar voru til forna mikið stórbýli
og eiga sér merka sögu að baki.
Nú er þar eitt mesta menntasetur
Austurlands. Arið 1883 var settur
á stofn bændaskóli á Eiðum, en
honum var breytt i alþýðu- eða
héraðsskóla 1918. Fyrir all-
nokkrum árum brann héraðs-
skólinn i stórbruna, — en skólinn
var endurreistur i nýjum og
vönduðum húsakynnum, þar sem
nú er rekið sumargistihús. Á
Eiðum er einnig heimavistar-
barnaskóli. Þar er endurvarps-
stöð fyrir Austurland, sundlaug
og iþróttavöllur og samkomu-
staður fyrir héraðsmót. Skammt
norðan við staðinn er Eiðavatn i
fögru skógivöxnu umhverfi — og
er töluverð silungsveiði i vatn-
inu.
Borgarfjörður eystri sem við nú
komum i, er stytztur Austfjarða
en allbreiður. Inn frá fjarðar-
botninum gengur grösugur dalur,
um 10km aðlengd,og jafnbreiður
firðinum. Þessi dalur er af mörg-
um talinn fegursta sveit Aust-
fjarða — einkum vegna fjalla-
hringsins, sem umlykur dalinn á
þrjá vegu. Þar er fjöldi fella og
hnúka, tinda og eggja, hvert meö
sinum sérkennilega lit og lögun.
Að austanverðu eru fjöllin nær
eingöngu úr lipariti, mjög ljós að
lit — rauð, gul og bleik og skipta
um lit eftir veðráttu. En fyrir dal-
stafni og að vestan eru nær ein-
vörðungu basaltfjöll i dökkum og
bláum litum. I Borgarfirði finnast
firn af fögrum og fágætum stein-
um.
—oúo—
Enn einu sinni leggjum við upp
frá Egilsstöðum — en nú i siðasta
skiptið á þessari ferð okkar. Við
höldum sem leið liggur eftir
hringveginum til norðvesturs yfir
Lagarfljótsbrú, og inn I Norður-
Múlasýsluna. Brátt liggur leiðin
yfir aðra brú — brúna yfir Jökuls-
á á Brú (Dal) sem er lengst allra
vatnsfalla á Austurlandi og jafn-
framtein gruggugasta á landsins.
Sakir mikils straumþunga er áin
oftast óreið — en samt hefur hún
a.m.k. einu sinni verið riðin? í
sögunni Sjálfstætt fólk, lætur
Laxness Bjart I Sumarhúsum
fara yfir Jökulsá riðandi á hrein-
dýri — en auðvitað var Bjartur
heldur enginn venjulegur maður.
Framundan á öræfunum er
bærinn Möðrudalur á Fjöllum,
sem stendur hæst allra bæja á Is-
landi i 469 m hæð. Þótt nágrenni
Möðrudals sé gróðurrýrt, eru þar
prýðissauðlönd og frá bænum er
ákaflega viðsýnt og fjallasýn hin
Hof i Vopnafiröi.
Egilsstaöir.
Lagarfoss.