Fréttablaðið - 03.12.2005, Blaðsíða 59

LAUGARDAGUR 3. desember 2005
Hver króna af seldum VIVA GLAM varalit rennur í Alnæmissjóð MAC.
Sjóðurinn styrkir baráttuna gegn alnæmi á Íslandi. Í tilefni af Alþjóðlegum
alnæmisdegi koma landsþekktir einstaklingar sem láta sig málið varða í heimsókn
í MAC, Debenhams, í dag milli 13.00 og 17.00 og leggja sitt af mörkum:
Jónsi í Svörtum fötum, Sverrir, Auðunn og Pétur í Strákunum, Hera, Sigga
Beinteins, Nylon, Yasmin Olsson, Einar Bárðarson, Heiða, Sigmar Guðmundsson
og Ragnhildur Steinunn úr Kastljósinu, FM 95,7 Zúúber grúbban, Hilmir Snær,
Egill Helgason, Ragnheiður Gröndal, Logi Bergmann Eiðsson og Svanhildur Hólm.
Kiss FM verður með beina útsendingu. Börkur og Daði sjá um tónlistina.
Boðið upp á gos frá Ölgerðinni og blöðrur fyrir börnin.
Í kvöld, 3. desember munu MAC og Café Oliver halda styrktarkvöldverð
á Café Oliver til styrktar forvarnarstarfi Alnæmissamtakanna.
Veislustjóri: Logi Bergmann ásamt landskunnum skemmtikröftum.
Klæðaburður í samræmi við „Crazy Coktail“ þema.
Í boði verður 5 rétta matseðill ásamt léttvíni, kaffi og koníak og frábær
skemmtiatriði og tjútt fram á rauða nótt. Miðaverð er 25.000 kr. á mann
og rennur allur ágóði beint til forvarnarstarfs Alnæmissamtakanna.
Húsið opnar kl. 18.00.
ÍS
LE
N
SK
A
A
U
G
LÝ
SI
N
G
A
ST
O
FA
N
/S
IA
.I
S
D
EB
3
04
84

12
/2
00
5
AIDS FUND
Legg›u flitt af mörkum
HVERNIG ER HÆGT AÐ VERJAST
TÖLVUVEIRUM OG ÖÐRUM
HÆTTUM Á NETINU?
Orðið tölvuveira (e. computer
virus) er bæði notað í almennum
skilningi um hvers kyns óæskileg
forrit (e. malware, stytting á
malicious software) og um tiltekna
undirtegund slíkra forrita.
Margir flokkar tölvuveira
Til eru margir flokkar tölvuveira.
Þeirra á meðal eru eiginlegar
veirur, en það eru forrit sem koma
sér fyrir inni í öðrum forritum,
og fjölvaveirur sem smita
Microsoft Office skjöl. Einnig eru
til svokallaðir ormar, til dæmis
póstormar sem dreifa sér sjálfir í
tölvupósti og netormar sem dreifa
sér beint á milli nettengdra tölva.
Ruslormar eru forrit sem dreift er í
miklu magni með tölvupósti á sama
hátt og ruslpósti. Svokallaðar bakdyr
er hugbúnaður sem opnar aðgang
að tölvunni fyrir utanaðkomandi
aðilum, án samþykkis eiganda,
og njósnahugbúnaður fylgist með
allri notkun á tölvunni og sendir
upplýsingar um þá notkun til
utanaðkomandi aðila, aftur án
samþykkis eiganda tölvunnar. Loks
má nefna trójuhesta, forrit sem
villa á sér heimildir og gera annað
en notandinn býst við að þau geri.
Veiruvarnaforrit
Eins og gefur að skilja eru veiru-
varnaforrit (e. antivirus software)
helsta leiðin til að verjast tölvu-
veirum. Því miður leysa þau ekki
allan vanda því fleira þarf að var-
ast á netinu en tölvuveirur auk
þess sem nýjar tölvuveirur sleppa
stundum framhjá veiruvarnaforrit-
um. Þá geta notendur lent í ýmsum
hremmingum við að bjarga gögnun-
um sínum og sótthreinsa tölvuna.
Tölvuveirur félagslegt vandamál
Þó svo að veiruvarnaforrit séu
mjög mikilvæg í baráttunni gegn
tölvuveirum og nauðsynlegur bún-
aður á hverri tölvu, verða þau aldr-
ei nein töfralausn. Ástæðan er helst
sú að tölvuveirur eru í raun ekki
tæknilegt vandamál heldur miklu
fremur félagslegt, eins undarlega
og það kann að hljóma, og ekki er
hægt að leysa félagslegt vandamál
með tæknilausnum eingöngu. Tvær
meginröksemdir eru fyrir þessari
staðhæfingu.
Tölvuveirur verða ekki
til af sjálfu sér
Í fyrsta lagi eru tölvuveirur ekki
sjálfsprottnar heldur eru þær
mannanna verk. Þótt vitað sé um
öryggisholur og veikleika í stýri-
kerfum sem hægt er að misnota,
eru það glæpamenn sem búa tölvu-
veirurnar til og dreifa þeim. Örygg-
isholurnar sjálfar (sem eru tækni-
leg vandamál og þarf auðvitað að
laga) eru sem sagt ekki uppspretta
tölvuveira heldur þeir sem ákveða
að nýta sér þessa veikleika.
Stýrikerfið hlýðir skipunum
Í öðru lagi er langflestum
tölvuveirum dreift í tölvupósti þar
sem reynt er að gabba notandann
til að opna viðhengi og ræsa þar
með tölvuveiruna. Það er ekkert
óeðlilegt við það að stýrikerfið leyfi
notendum að ræsa tölvuveiru eins
og hvert annað forrit. Stýrikerfið
er gert til að hlýða skipunum
notandans hvort sem þær eru
æskilegar eða óæskilegar. Hvort
eitthvað flokkast sem tölvuveira
eða gagnlegt forrit snýst þar að
auki oft og tíðum um væntingar
notandans. Stýrikerfið hefur enga
leið til þess að gera sér grein
fyrir því hvers notandinn væntir
af forritinu og hvort forritið geri
eitthvað sem hann vildi ekki að
yrði gert. Ef það væri hægt væri
þegar búið að laga öll stýrikerfi og
útrýma tölvuveirum.
Veiruvarnaforrit, eldveggir,
vefsjávörn
Af þessu leiðir að beita þarf mörgum
mismunandi aðferðum samtímis
til að verjast tölvuveirum. Sumar
aðferðirnar eru tæknilausnir eins
og að vera með nýlega uppfært
veiruvarnaforrit á tölvunni til
að finna þekktar tölvuveirur og
greina grunsamlega hegðun forrita.
Einnig að vera með eldvegg til að
verjast beinum árásum, netormum
og innbrotum. Góðir eldveggir hafa
líka forritastýringu (e. program
control) þar sem notandinn getur
stýrt því hvaða forrit fá að tengjast
netinu. Þeir láta líka notandann vita
ef ný eða breytt forrit, til dæmis
tölvuveirur, reyna að fá netaðgang.
Loks má nefna vefsjárvörn
gegn sprettigluggum (e. pop-up
window). Internet Explorer 6 hefur
innbyggða vefsjárvörn í Windows
XP með uppfærslupakka 2 (e.
service pack). Firefox er með slíka
vörn fyrir öll stýrikerfi.
Mikilvægt að uppfæra stýrikerfið
Mikilvægt er að hirða vel um
stýrikerfi tölvunnar og uppfæra
það reglulega. Tölvunotendur ættu
alltaf að verða sér úti um nýjasta
uppfærslupakkann fyrir stýrikerfið
sitt. Windows notendur ættu að
nota Automatic Updates í Windows
eða heimsækja Microsoft Update
reglulega til að sækja nýjustu
uppfærslurnar frá Microsoft.
Mac OS X notendur ættu að nota
Software Update í Mac OS X til að
sækja nýjustu uppfærslurnar frá
Apple.
Val á vefsjá
Windows notendur ættu einnig að
íhuga að nota ekki Internet Explorer
vefsjána (e. browser) sem fylgir
stýrikerfinu. Margar tölvuveirur,
sér í lagi njósnahugbúnaður, virka
einungis með Internet Explorer.
Ástæðan er fyrst og fremst sú að
það er langalgengasta vefsjáin.
Mun minna er til af tölvuveirum
sem nýta sér aðrar vefsjár eins og
Firefox og Opera.
Tölvunotendur þurfa líka að
læra að treysta ekki gylliboðum,
sjá í gegnum gabbtilraunir og opna
ekki viðhengi sem berast í tölvu-
pósti nema þeir viti um uppruna
þeirra og tilgang.
Erlendur S. Þorsteinsson
reiknifræðingur.
Tölvuveirur eru tækni—
og félagslegt vandamál
VÍSINDAVEFUR
HÁSKÓLA ÍSLANDS
Vísindavefur Háskóla Íslands fjallar um öll vísindi, hverju nafni sem þau nefnast.
Að jafnaði birtast þar 15-20 ný svör í hverri viku. Meðal spurninga sem glímt hefur
verið við að undanförnu eru: Hvað eru deilitegundir, hvað þýðir orðið Hvítserkur,
hvað er mikill straumur í einni eldingu, hverjar eru hefðir og saga hrekkjavöku,
hvernig eru tölvuskrár geymdar og hvað verður um þær þegar þeim er hent, og
hvað er kjörþögli? Hægt er að lesa svör við þessum spurningum og fjölmörgum
öðrum á slóðinni www.visindavefur.hi.is