Fréttablaðið - 18.05.2006, Blaðsíða 32

18. maí 2006 FIMMTUDAGUR32
Reykjavík er frábær. Frábær stað-
ur fyrir börn, frábær staður fyrir
fjölskyldur, frábær staður fyrir
Reykvíkinga, frábær staður fyrir
gesti þeirra. Á föstudaginn bættist
enn ein skrautfjöðurin í hatt borg-
arbúa, sem kristallar þann uppgang
sem nú er í miðborg Reykjavíkur.
Borgarstjóri opnaði sýningu,
Reykjavík 871 +/- 2 í kjallaranum
undir Hótel Reykjavík Centrum á
horni Aðalstrætis og Túngötu. Sýn-
ingin fjallar um mannvistarleifar
frá upphafi byggðar í Reykjavík og
rannsóknir fræðimanna á þeim. Í
Aðalsstræti fannst mjög heilleg
rúst af víkingaaldarskála auk
veggjabrota sem eru meðal elstu
mannvistarleifa á Íslandi. Sýningin
er nú opin almenningi og var „pakk-
að hús“ alla helgina.
Vinna þeirra sem komu að sýn-
ingunni er til mikils sóma. Þar fóru
fremst Hjörleifur Stefánsson sýn-
ingarstjóri og Þórunn Sigríður Þor-
grímsdóttir sýningarhönnuður,
dyggilega studd af Guðnýju Gerði
Gunnarsdóttur borgarminjaverði
og öðrum fyrirtækjum borgarinn-
ar. Fornleifastofnun Íslands vann
rannsóknirnar sem sýningin byggir
á. Þá komu að sýningargerðinni
snillingar í hönnun og framsetn-
ingu, annars vegar þýskt fyrirtæki,
Art+Com frá Berlín og hins vegar
hið reykvíska fyrirtæki Gagarín.
Miklu fleiri lögðu hönd á plóginn,
sagnfræðingar, náttúrufræðingar,
fornleifafræðingar, ljósahönnuðir
en of langt mál að telja alla upp.
Reykjavík hefur eignast sýn-
ingu á heimsmælikvarða. Gimstein
í miðborgina. Það var gaman að
fylgjast með sýningargestum leika
sér í kringum rústina, skoða, lykta,
skynja, hugsa. Rústin er ótrúlega
fallegur moldarhaugur. Já, ég segi
og skrifa, fallegur moldarhaugur,
sem fær, með stuðningi margmiðl-
unar, líf og sögu. Sögu landnema.
Sögu nýbúa. Sögu Reykvíkinga. Ég
hvet alla landsmenn til að drífa sig
á landnámssýninguna, Reykjavík
871 +/-2 í Aðalstræti og njóta þess
sem þar er boðið upp á. Takið með
ykkur börnin ykkar, fjölskyldu,
nágranna og erlenda gesti.
Já, Reykjavík er frábær og enn
er ástæða til að gleðjast og halda
uppbyggingu áfram.
Höfundur skipar 13. sæti á lista
Samfylkingarinnar í Reykjavík.
Glæsileg viðbót í menningarflóruna
UMRÆÐAN
MENNING
FELIX BERGSSON
LEIKARI
Reykjavík hefur eignast
sýningu á heimsmælikvarða.
Gimstein í miðborgina. Það
var gaman að fylgjast með
sýningargestum leika sér í
kringum rústina, skoða, lykta,
skynja, hugsa.
Kristján B. Jónasson skrifaði
grein í blaðið á dögunum þar sem
nafn mitt ber á góma sem nokk-
urs konar boðbera dauðans í
íslenskri ljóðagerð. Eitthvað
hefur hér vonandi skolast til.
Kristján hefur væntanlega haft í
huga grein sem ég skrifaði einu
sinni upp úr spjalli á fundi áhuga-
manna um bókmenntir og hét
Einkavæðing textans. Greinin
birtist í Tímariti Máls og menn-
ingar einhvern tímann á tíunda
áratugnum og þar velti ég fyrir
mér stöðu ljóðlistar í samhengi
við almenna stöðu ritaðs máls á
Íslandi.
Sennilega hefur greinin verið
dálítið grautarleg og erfitt að end-
ursegja óljósar vangaveltur henn-
ar þar sem látið var vaða á súðum
um minningagreinar, ljóðagerð,
V.S. Naipaul og Stein Steinarr í
vangaveltum um róttækar breyt-
ingar á íslenskri orðræðu og
valdahlutföllum innan hennar –
en hitt held ég að ég muni rétt að
þar hafi ekki verið lýst yfir dauða
ljóðsins. Ég vona ekki. Eins gæti
ég tilkynnt um dauða fuglasöngs-
ins, dauða súkkulaðsins eða dauða
norðanvindsins.
Með vinsemd
Guðmundur Andri Thorsson
Dauði ljóðsins og ég
UMRÆÐAN
DAUÐI LJÓÐSINS
GUÐMUNDUR ANDRI THORSSON
RITHÖFUNDUR
... en hitt held ég að ég muni
rétt að þar hafi ekki verið lýst
yfir dauða ljóðsins. Ég vona
ekki. Eins gæti ég tilkynnt um
dauða fuglasöngsins ...
Á undanförnum dögum og vikum
höfum við fylgst með kosninga-
baráttunni hér í borginni. Við
borgarbúar verðum að treysta því
að orðum fylgi athafnir og raun-
hæfar hugmyndir og lausnir verða
að fylgjast að. Því er ranglega
haldið á lofti að væntanlegar kosn-
ingar snúist fyrst og síðast um
gengi tveggja turna. Fjölmiðla-
menn tala í þessa veruna án
athugasemda og frekari skoðunar.
Ég reyni að leggja mig fram
um að hlusta á fréttaskýringar-
þætti og umræður um stjórnmál
og nú á síðustu dögum finnst mér
eins og forustumönnum „turna-
flokkanna“ sé oftar stillt upp sem
viðmælendum, hvor gegn hinum,
en efstu mönnum á öðrum fram-
boðslistum.Viðtalsþættir sem eru
endurteknir, jafnvel oftar en einu
sinni, virka ekki síður sem auglýs-
ingar en hefðbundnar auglýsingar
í fjölmiðlum. Finnst fréttamönn-
um sem gefa sig út fyrir að hafa
sérstaka þekkingu eða innsýn í
stjórnmál ekki athyglisvert að
skoða það nánar hvort það sé hollt
lýðræðinu og opnum skoðana-
skiptum að hafa aðeins tvo val-
kosti? Hugnast borgarbúum sú
framtíðarsýn að einn flokkur nái
hér meirihluta og þurfi aðeins að
leita inn í sínar raðir til að afla
hugmynda og fylgis við stefnumál
sín? Hvað verður um samræðu-
stjórnmál Samfylkingarinnar ef
hún nær hér meirihluta? Ég er
hrædd um að þá verði lítið um
samráð og samvinnu við pólitíska
andstæðinga eða almenna borg-
ara.
Ég trúi því ekki að borgarbúar
vilji að borginni verði stjórnað af
einum stjórnmálaflokki næstu
fjögur árin. Ekki viljum við að
aðeins einn stjórnmálaflokkur
vermi alla ráðherrastólana í ríkis-
stjórn Íslands. Því er það í and-
stöðu við valddreifingu, samvinnu,
heilbrigð og eðlileg skoðanaskipti
að telja kjósendum trú um að kosn-
ingarnar í vor snúist aðeins um
tvo flokka og atkvæði greidd
Framsóknarflokknum falli dauð.
Það er nauðsynlegt fyrir jákvæða
þróun borgarinnar að Framsókn-
arflokkurinn með Björn Inga
Hrafnsson sem oddvita hljóti góða
kosningu. Störf framsóknarmanna
í borginni á undanförnum árum
sanna að Framsóknarflokkurinn
stendur fyrir framkvæmdir og
framfarir. Öflug borg eins og
Reykjavík má ekki undir neinum
kringumstæðum verða af starfs-
kröftum og hugmyndum reyk-
vískra framsóknarmanna.
Höfundur er í stjórn Kjördæm-
issambands framsóknarmanna í
Reykjavík - norður og varaþing-
maður.
Tveggja turna tal
– viljum við það?
UMRÆÐAN
KOSNINGAR
FANNÝ GUNNARSDÓTTIR
VARAÞINGMAÐUR
Ég trúi því ekki að borgarbúar
vilji að borginni verði stjórnað
af einum stjórnmálaflokki
næstu fjögur árin.
Málefni aldraðra er dökkur skuggi
á hina margrómuðu velferð hér á
landi. Farið er með marga veik-
burða einstaklinga eins og
hreppsómaga fyrr á öldum, þeir
eru sviptir fjárhagslegu sjálfstæði
og jafnvel fluttir hreppaflutning-
um landshorna á milli í vistun á
dvalar- og hjúkrunarheimili. Þjóð-
arsálinni misbýður hvernig staðið
er að málefnum aldraðra og nú
rétt fyrir sveitastjórnarkosningar
hrökkva frambjóðendur á listum
Framsóknar og Sjálfstæðisflokks
upp af værum svefni, finna að
spjótin beinast að þeim vegna
aðgerðaleysis ríkisstjórnarinnar
og setja fram kosningastefnu sem
gengur þvert á stefnu sömu flokka
í ríkisstjórn.
Félög aldraðra hafa bent á fjöl-
marga þætti sem verður að breyta
í lagaumhverfi og þjónustu aldr-
aðra til að komast frá vistunarúr-
ræðum yfir í einstaklingsbundna
þjónustu. Vinstri hreyfingin -
grænt framboð hefur lýst yfir
samstarfsvilja til að vinna frekar
að útfærslu og koma hugmyndum
aldraðra í framkvæmd, hvort
heldur er á sveitarstjórnarstigi
eða hjá ríkinu.
Hjúkrunar- og dvalarheimili
Framkvæmdasjóði aldraðra, sem
fjármagnaður er með sérstökum
nefskatti, hefur ekki verið varið
til uppbyggingar hjúkrunar- og
dvalarheimila undanfarin ár eins
og lög kváðu upphaflega á um,
heldur hefur verið seilst í þann
sjóð eftir framlögum til rekstrar
til þess að draga úr þörf fyrir bein
framlög úr ríkissjóði.
Öldrunarstofnanir eru fjár-
magnaðar með mismunandi hætti
eftir því hvort þær eru reknar á
vegum ríkis, sveitarfélaga eða sem
sjálfseignarstofnanir. Þær hafa
um árabil átt í miklum rekstrar-
erfiðleikum og eru nú flestar rekn-
ar með halla og skuldasöfnun.
Hins vegar er eitt einkarekið
hjúkrunarheimili, þ.e. Sóltún sem
hefur sérstakan rekstrar- og þjón-
ustusamning og hefur því á allan
hátt betri stöðu gagnvart ríki og í
sambandi við launagreiðslur
starfsmanna og þjónustu við
sjúklinga.
Þó að þjónusta aldraðra eigi að
vera sem mest í nærsamfélaginu
og sjálfstæðu búsetuformi þá
verður að vera góður aðgangur að
hjúkrunarheimilum til skemmri
eða lengri tíma. Í dag er staða
hjúkrunar- og dvalarheimilanna
mjög alvarleg, sérstaklega á höf-
uðborgarsvæðinu sem nær væri
að lýsa sem neyðarástandi. Um
300 einstaklingar og fjölskyldur
þeirra eru nú í sárri neyð þar sem
hjúkrunarpláss, heimahjúkrun og
heimaþjónusta hafa ekki fylgt
íbúaþróun á höfuðborgarsvæðinu.
Öldrunarþjónustan berst í bökk-
um, hjúkrunar- og dvalarheimilin
eru flest rekin með halla þar sem
hvorki hefur fengist leiðrétting á
daggjaldagreiðslum né öðrum
framlögum úr ríkissjóði. Framlag
hins opinbera til hjúkrunar- og
dvalarheimila þarf því að leiðrétta
strax og að auki hækka framlögin
með tilliti til einstaklingsbundinn-
ar þjónustu og hærra þjónustu-
stigs. Átak þarf til að fá aftur
hjúkrunarfræðinga og sjúkraliða
inn á öldrunarstofnanir og auðga
þjónustuna enn frekar með ráðn-
ingu fleiri fagaðila, s.s. næringar-
fræðinga, iðjuþjálfa, tannfræð-
inga og sjúkraþjálfara.
Ný búsetuúrræði og þjónusta
Framlög úr Framkvæmdasjóði
aldraðra eru í dag of bundin til
byggingar hjúkrunar- og dvalar-
heimila. Ef leita á nýrra leiða í
búsetumálum aldraðra þá verður
að breyta reglum sjóðsins og gera
mögulegt að veita styrki til fjöl-
breytilegrar búsetu aldraða – allt
eftir því hvað hentar í hverju
sveitarfélagi. Þegar áherslan flyst
frá vistunarúrræðum í félagslega
þjónustu verður heimaþjónustan
að standa undir nafni og miðast
fyrst og fremst við einstaklings-
bundna þjónustu. Aldraðir eru
ekki einsleitur hópur heldur hefur
hver og einn ólíkar þarfir og getu
til sjálfsbjargar. Sumir þurfa ein-
göngu innlit og félagskap til að
geta búið á eigin heimili, aðrir
þrif, innkaup eða vöktun og enn
aðrir aðstoð nær allan sólarhring-
inn. Liðveisla fatlaðra og heima-
þjónusta aldraðra eru af svipuð-
um toga, þetta eru störf sem
ófaglært fólk getur sinnt með
góðum stuðningi fagfólks.
Félagsleg þjónusta og heima-
hjúkrun eru í flestum tilvikum
ódýrari fyrir samfélagið en vistun
á öldrunarstofnun. Öldrunarþjón-
ustan er í dag rekin af mismun-
andi rekstraraðilum og kemur það
niður á gæðum og samfellu þjón-
ustunnar. Formlegur samstarfs-
vettvangur þarf að vera til staðar
þar sem gengið er út frá heild-
stæðri þjónustu en ekki út frá
stofnun eða rekstraraðila. Þá gild-
ir að byggja upp svæðisbundna
þjónustu í kringum hverja heilsu-
gæslustöð eins og gert hefur verið
í nokkrum tilraunasveitafélögum.
En þótt íbúar þeirra svæða séu
ánægðir og þjónustan skili árangri
þá er það yfirlýst stefna ríkis-
stjórnarinnar að gera ekki fleiri
slíka samninga, það sé of flókið að
halda utan um mismunandi þjón-
ustu úti um allt land. Fleiri verk-
efni verða því ekki flutt til sveit-
arfélaganna fyrr en meiri
sameining hefur átt sér stað.
Sveitarfélög og svæði eru mis-
jöfn og því er ekki hægt að setja
upp eitt kerfi sem hentar öllum.
Að láta framþróun í öldrunarþjón-
ustu stranda á hugmyndum um
sameiningu sveitarfélaga tel ég
varhugaverða.
Öldrunarþjónusta í brennidepli
UMRÆÐAN
KOSNINGAR
ÞURÍÐUR BACKMAN,
ÞINGKONA VINSTRI GRÆNNA
Í Reykjanesbæ eru miklir upp-
gangstímar. Peningar flæða og
smjör drýpur af hverju strái.
Sundhallir rísa, allir fá frítt inn,
börn borða ís og hlæja og gleðin
ríkir í þessari paradís á jörð. En
mitt í öllum gleðskapnum gellur
við rödd barns sem, með andlitið
baðað í dýrindis rjómaís með
dýfu, spyr í barnslegu sakleysi:
„Af hverju er keisarinn alls-
ber?“
Og viti menn, dulunni er svipt
og allir sjá hlutina eins og þeir
eru: Keisarinn er allsber. Og
menn fara að spyrja með sak-
leysi barnsins: Hvernig stendur
á því að í bæ þar sem peningarn-
ir flæða hefur fíknefnavandi
ungmenna aldrei verið meiri?
Hvernig stendur á því að í bæ
þar sem peningarnir flæða þarf
að flytja fólk út úr sveitarfélag-
inu þegar það þarfnast umönn-
unnar sökum aldurs? Hvernig
stendur á því að í bæ þar sem
peningarnir flæða er ímynd bæj-
arins í hugum bæjarbúa og lands-
manna allra nátengd ofbeldi?
Hvernig stendur á því að í bæ
þar sem peningarnir flæða fær
blússandi vændisbúlla þrifist
óáreitt? Hvernig stendur á því að
í bæ þar sem peningarnir flæða
eru innflytjendur að verða eins
og ósýnilegu börn Evu og lítið
gert til að gera þau virka þátttak-
endur í samfélagi sem þeir eru
hluti af?
Getur verið að þessi vanda-
mál séu óskilgetin afkvæmi opin-
berrar stefnu sem byggir á ein-
staklings- og peningahyggju?
Getur verið að þessir máttar-
stólpar velferðarsamfélagsins
séu að molna og hrynja?
Stefna vinstri grænna er rót-
tæk félagshyggja sem byggir á
því að treysta þessa innviði sam-
félagsins svo allir meðlimir þess
fái lifað alla ævi með reisn.
Þannig munum við byggja upp til
frambúðar, innanfrá og út en
ekki öfugt.
Höfundur er í 1. sæti á lista
Vinstri grænna í Reykjanesbæ.
Nýju fötin Reykjanesbæjar
UMRÆÐAN
REYKJANESBÆR
SIGURÐUR EYBERG