Tíminn - 10.07.1977, Page 8

8
Sunnudagur 10. júll 1977

■V^
r
Byggingarnar Vestur-
götu 10 í Reykjavík og
lengjan þaðan niðureftir
eiga sér merkilega sögu,
lengi framan af tengda
útgerð og verzlun Geirs
Zoega eins og drepið var
á í þættinum 7. apríl.
Hér skal minnzt á f leiri
atriði í sögu húsanna.
Náttúrugripasafnið hafði
lengi verið á hrakhólum,
flutt úr einum stað í ann-
an og þrengsli oft mikil. I
maí 1903 var saf nið f lutt á
Vesturgötu 10 í nýtt hús,
er Geir Zoega kaupmaður
hafði látið byggja. Fékk
safnið tvær allstórar
stofur og eitt lítið her-
uppi skrifstofur Arents Claes-
sens og Geirs Zoega.
A þessum slóöum stóöu fyrr-
um torfbæir tveir: Höll og
„Rimma”. Mun Gunnþórunn
Halldórsdóttir leikkona hafa
slitiö barnaskónum i Höllinni.
í litla húsinu meö kvistinum
er nú Happdrætti Háskóla Is-
lands. Hét húsiö lengi Hóll,
kennt viö eiganda sinn Guö-
mund frá Hól, er þar átti lengi
heima. Þar fyrir neðan er veit-
ingastaöurinn Naustið kominn i
gömlu útgeröar- og verzlunar-
lengjuna.
Ef gengiö er gegnum undir-
ganginn, eöa hliðiö þrönga, hjá
Sturlaugi Jónssyni og Co., litlu
ofar við Vesturgötuna, kemur I
ljós þar á bak viö gráleitt
timburhús með svörtu þaki, eitt
af þessum gömlu sérkennilegu
þar sem listar eru negldir yfir
Vesturgata 10 Reykjavlk. 5/4 1976.
Braggabær gegnt Armúla 93 I Reykjavik 9 . mal 1977.
Ingólfur Davíðsson: LJt rrYrvi' Kii “| r 179 \
os í gamla d U LLLC asa )
o
bergi. Ennfremur nokk-
urt geymslurúm, allt á
neðri hæð hússins. Gaf
oft að líta stóra bala með
sædýrum, er Bjarni Sæ-
mundsson hafði aflað.
Dafnaði safnið vel þarna
og átti góða daga segir í
skýrslum frá þeim tíma.
Haustið 1908 var safnið
flutt í rýmra húsnæði á
neðri hæð (eða kjallara)
landsbókasafnshússins
við Hverfisgötu og var
þar lengi, unz það f luttist
að Hlemmtorgi fyrir all-
mörgum árum.
Fleiri merkar stofnanir hafa
komið viö sögu á Vesturgötu 10.
Verzlunarskóli Islands, stofnað-
ur 1905, var i fyrstu á ýmsum
stööum, en á árunum 1912-1913
var hann rekinn aö Vesturgötu
10. Flutti þaöan i eigiö húsnæöi
viö Grundarstig. Húsið Vestur-
gata 10 er bárujárnsklætt
timburhús, allhátt, gulgrátt á lit
með rauöu þaki. Niöri er nú
fyrirtækiö Rafmagn h.f., en
samskeyti þiljanna til þétting-
ar. Frægasti ibúi þess húss mun
vera Benedikt Gröndal náttúru-
fræðingur og skáld er bjó þar á
árunum 1888-1907. Benedikt var
einnig skrautritari og teiknari
meö afbrigðum, eins og þúsund
ára minningarspjaldið 1874 og
hin fagra dýrateikningabók, ný-
lega útgefin, sýna. Benedikt sá
um náttúrugripasafnið framan
af og safnaöi mörgum náttúru-
gripum, einkum i fjörum. Vildi
vera nálægt sjó, „vegna kvik-
indanna kunningja minna” rit-
aöi hann, og leigði þvi á Vestur-
götustig nokkur ár, en keypti
siöan fyrrnefnt timburhús Vest-
urgötu 16 og bjó þar til dauöa-
dags. Ariö 1888 losnaöi húsiö, þá
5 ára gamalt, en fremur óálit-
legt eftir aö hafa staöiö i eyöi 3-4
mánuöi, og margar rúöur brotn-
ar. Haföi Hannes Hafstein tekiö
þaö lögtaki fyrir áfallnar skuld-
ir fyrir hönd landssjóös. Bene-
dikt Gröndal keypti húsiö 11.
júni 1888 fyrir 2500 kr., en
viröingarverö var 4670 kr. Gekk
svo allur júni og júli meö aö
dubba húsiö upp, mála þaö utan
gera nýtt herbergi i þvi þar sem
áður haföi verið smiðja o.s.frv.
„Hús Benedikts Gröndals” Vesturgötu 16. 1/6 1977.
Laugavegur 171. 14/6 1976.
Voru menn þá hissa hvað húsiö
allt varö álitlegra og vildu sum-
ir þá kaupa þaö, en fjögur upp-
boö höföu áöur veriö haldin á
húsinu, en enginn haft vit á aö
bjóöa i þaö, svo aö Björn
Kristjánsson kaupmaður tók
þaö að sér fyrir hönd ómynd-
ugra, sem áttu 300 kr. i húsinu —
og af Birni keypti Gröndal það.
Engin lóö fylgdi nema gangstig-
ur fyrir framan þaö, stétt viö
vesturgaflinn og litill blettur viö
austurgaflinn. Eftir aö Gröndal
hafði búið nokkur ár i húsinu
keypti hann garöinn fyrir fram-
an ,,svo ekki geti byggt fyrir
mig og öll dagsbirta burtu tek-
in” ritar hann. Sjá Ritsafn
Gröndals 4. bindi 1953, bls. 540.
Húsiö er nú nær hálfs tiunda
tugar. Enn er þar mannlif, blóm
undir vegg og i gluggum.
Margular skúrby ggingar
þrengja mjög aö hinu gamla
húsi. í þaö hefur og verið múr-
aöur gulur gafl, en aö ööru léyti
viröist þaö óbreytt hiö ytra.
Nú mun veriö aö rifa „striös-
braggana” i Múlahverfi. Hér er
mynd af „braggabæ” gegnt Ar-
múla 93, tekin I vor. önnur
mynd, tekin 14. júni i fyrra, sýn-
ir hjólabaröaverkstæði á
Laugavegi 171. Húsgagnaþjón-
ustubill hefur staðnæmzt viö
húsgaflinn, e.t.v. til að skipta
um hjólbaröa.