Tíminn - 10.07.1977, Page 32

32
Sunnudagur 10. jiill 1977
Anton Mohr:
Árni og Berit
Ævintýraför um Asíu
Lena og Amúr. Aldrei
hafði hann þó komið til
Werchjansk, en þar átti
hann nú að dvelja næstu
tiu árin. Hann var þó
ekki alveg ókunnugur
þar, og gerði sér ekki
háar vonir um þennan
stað. Hann hafði átt tal
við veiði
menn og kaupmenn,
sem þangað höfðu farið.
„Þarna er reglulegt is-
viti”, sagði hann og
lagði áherzlu á hvert
orð. Árni efaðist ekki
um, að hann hafði rétt
fyrir sér. Nikolaj hafði
alltaf rétt fyrir sér, og
honum þótti gamán að
útskýra fyrir öðrum
það, sem hann skildi vel
sjálfur. Þess vegna var
svo gaman að tala við
hann. Árni reyndi þvi oft
að ná tali af honum bæði
á löngum og þreytandi
gönguferðum og eins er
þeir hvildu sig á friðsæl-
um kvöldum. Nikolaj
þraut alrei umræðuefni,
og Árni fræddist mikið
af honum og fór að
brjóta heilannum margt
sem hann hafði aldrei
veitt athygli fyrr.
5.
Hinn 25. mai að kvöldi,
kom hópurinn loks til
Ust Kutsk. Þarna lá út-
lagaskipið og beið
þeirra. Þetta skip leit
einkennilega út ofan-
sjávar. Yfir allri yfir-
byggingunni voru járn-
grindur. Voru rimlamir
svo þéttir, að hvergi var
hægt að stinga höfðinu
út á milli. Þetta var eins
og þéttriðið net úr gild-
um járnstöngum. Einar
þröngar dyr voru inn i
þetta járnbúr. Inn um
þessar þröngu dyr
smugu f angarnir einn og
einn i einuog um leið
voru þeir taldir ná-
kvæmlega og merkt við
hvern og einn á fanga-
listanum. Dyrunum var
svo lokað og jafnframt
gefin út tilkynning um
það, að dyrunum yrði
ekki lokið upp aftur fyrr
en komið væri á áfanga-
stað. Maturinn var lát-
inn inn um op á grindun-
um.
Aftur á skipinu voru
bústaðir varðmann-
anna, og þar voru lika
klefar fyrir konurnar og
dálitil setustofa eða
borðstofa. Þar mataðist
skipstjórinn, varð-
mennirnir og konurnar
fjórar. Allt var þar
þokkalegt og góður mat-
ur, en fábreyttur.
Skipið hét Jermak og
var langt frá þvi að vera
fyrsta flokks skip. Berit
undi sér þó sæmilega i
þessu skipi. Hún var far-
in að venjast þvi, að
sætta sig við lifið og taka
rólega þvi, sem að hönd-
um bar. Hún hafði lagt
út i þetta, til þess að
létta undir byrði Árna,
og það hafði henni tekizt
að nokkru. Á skipinu gat
hún talað við Árna eins
og hana lysti, en annars
hafði hún aldrei getað
talað neitt að ráði við
hann siðan i marz-
mánuði, er þau fóru frá
Húsbyggjendur
i
Avallt fyrirliggjandi:
Norsk glerullareinangrun
Amerisk J.M. glerullar-
einangrun
Steinull
Glerullarhólkar
Álpappír
Spónaplötur og grindarefni
Milliveggjaplötur
Lægsta mögulegt verö v. magninnkaupa. Gerid verðsamanburð.
Áratuga reynsla í influtningi byggingarvara
tryggir góða vöru á lágu vprði.
Byggi ngavörudei Id
Jón Loftsson hf.
Hringbraut 121 Sími 28604 *10600
barnatíminn
Irkutsk til Tomsk. Þeg-
ar þau töluðu saman á
skipinu, voru vitanlega
sterkar járngrindur
milli þeirra, en þau tóku
varla eftir þvi. Þau voru
svo glöð yfir þvi að geta
talazt við.
Ferðin i skipinu var
lika miklu þægilegri fyr-
ir Berit, en skrönglast i
fjaðralausum vagni á
vondum vegum. Það var
lika þægilegt að sitja á
þiljum skipsins og láta
geisla vorsólarinnar
verma sig. Berit fann að
kraftar hennar uxu og
lifsf jör hennar jókst með
hverjum deginum sem
leið.
En það, sem hafði þó
mest áhrif og jók ánægju
hinnar ungu stúlku, var
það að rússnesku kon-
umar þrjár, sem með
henni voru, urðu henni æ
hjartfólgnari, en bezt
féllhenni þó við Tatjönu.
Þessi fallega unga frú
með jörpu, hrokknu hár-
1 o k k a n a var
ekki mörgum árum
eldri en Berit sjálf. Gleði
hennar og lifsfjör
smitaði hinar. Þar sem
Tatjana var, gat enginn
verið sorgmæddur, jafn-
vel þótt margt gengi á
móti.Tatjana trallaði og
söng allan daginn, og á
kvöldin, þegar hún sat á
þiljum úti og söng rúss-
neskar þjóðvisur, var
það oft, að fangar og
varðmenn settust lika
niður á þiljur skipsins og
rauluðu undir. Rúss-
amir voru yfirleitt allir
sönghneigðir og mjúkir,
hlýir tónar þjóðlaganna
bárust út i geiminn um
kyrrlát, björt yorkvöld-
in. Útlagaskipið skreið
hljóðlega norður eftir
fljótinu og söngur varð-
manna og útlaga rann
saman i þægilega hljóm-
kviðu.
Við Ust Kutsk er fljót-
ið Lena mikið vatnsfall,
eða um hálfur kilómetri
á milli landa, en eftir þvi
sem þau sigldu lengra
niður fljótið, varð það
vatnsmeira. Nú stóðu
vorleysingar sem hæst
og allar þverár frá
austri og vestri voru
bakkafullar með jaka-
burði. Á bökkum stór-
fljótsins voru þéttar
skógarbreiður, svo langt
sem augað eygði. Land-
ið virtist mjög strjál-
byggt, og aðeins hér og
þar sáust merki manna-
byggðar, annars var
ekkert að sjá nema þrot-
lausan skóginn.
Skipið hélt sig aðal-
lega að austurbakkan-
um, þar sem dýpið var
mest, en vesturbakkinn
var lægri og þar voru
meiri grynningar.
Einn daginn stóðu þeir
úti við borðstokkinn
Árni og Nikolaj og þá
spurði Nikolaj, hvort
Árni vissi, hvers vegna
vatnið væri meira og
bakkinn hærriað austan
en vestan,en Árni kvaðst
ekkert hafa hugsað út i
af hverju þetta stafaði.
,,Ég hef oft um þetta
hugsað”, sagði Nikolaj.
„Þetta er mjög merki-
legt fyrirbrigði. Þetta er
eins i öllum stórfljótum
Siberiu, sem falla i Is-
hafið. Hinn heimsfrægi
landkönnuður Friðþjóf-
ur Nansen sem er Norð-
maður eins og þú, hefur
sett fram þá skýringu
eða tilgátu, að þetta
stafi af snúningi jarðar-
innar. Liklega er þessi
skýring rétt. Liklega er
það af snúningi jarðar-
innar, að allt vatn i stór-
fljótunum á norðurhveli
jarðar eins og pressast
að austurbakkanum. Af-
leiðingin verður sú, að
vatnið grefur sig niður
við austurbakkann.
Smátt og smátt flyzt svo
allt vatnið i þennan far-
veg og brýtur upp landið
að austan, þar til það rek
ur sig á fjall eða harða
klöpp, sem það ræður
ekki við, en jafnframt
myndast sléttur að vest-
an, þar sem áin hefur
smátt og smátt flutt sig
yfir um aldaraðir. Það
er láglendið sem þú get-
ur séð hér i vesturátt”,
,,en auk þess hefur
þetta landbrot stórfljót-
anna i Siberiu önnur
áhrif”, hélt Nikolaj
á f r a m. „Þe s s a r
hreyfingar stórfljótanna
færa eskimóum i Græn-
landi og öðrum heim-
skautalöndum bygg-
ingarefni. Þegar árnar
rifa niður bakka sina
fylgja trén með. Þau
berast siðan til hafs með
fljótinu og dreifast svo
með hafstraumnum til
norðlægra landa og þar
á meðal til íslands.
Snúningur jarðarinnar
veldur þvi ekki einungis
mismun dags og nætur,
heldur hefur hann bein
áhrif á lifskjör manna”.