Tíminn - 27.11.1977, Blaðsíða 19

Sunnudagur 27. nóvember 1977
19
- — 'l.'Í » f i fiit,
WWRVIXl
Wíwtmm
Útgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.), og Jón Helgason. Rit-
stjórnarfulltrúi: Jón Sigurðsson. Auglýsingastjóri: Stein-
grimur Gislason. Ritstjórnarskrifstofur, framkvæmda-
stjórn og auglýsingar Sióumúla 15. Simi 86300.
Kvöldsimar blaðamanna: 86562, 86495. Eftir kl. 20.00:
86387. Verb i lausasölu kr. 80.00. Askriftargjald kr. 1Æ00 á
mánu&i.
Blaöaprent h.f.
samningurinn
Á morgun munu þýzkir togarar hætta veiðum
innan fiskveiðilögsögu íslands, samkvæmt samn-
ingi þeim, sem var gerður milli íslands og
Vestur-Þýzkalands i nóvember 1975. Með samn-
ingnum fékk takmarkaður fjöldi vestur-þýzkra
togara leyfi islenzkra stjórnvalda til að veiða
ákveðið magn innan islenzku fiskveiðilögsögunnar
næstu tvö árin. Samkvæmt samningnum fellur
þetta leyfi úr gildi á morgun og munu Þjóðverjar
samkvæmt þvi hætta veiðum innan fiskveiðilög-
sögunnar.
Þýzki samningurinn frá 1975, var mikilvægur
áfangi i landhelgisbaráttunni og studdi mjög að
lokasigri íslendinga, sem vannst með Oslóar-
samningnum við Breta vorið 1976. í þýzka samn-
ingnum fólst óbein viðurkenning á hinni nýju fisk-
veiðilögsögu íslands. Með þýzka samningnum
tókst alveg að einangra Breta og tryggja stórum
betur taflstöðu Islands á alþjóðlegum vettvangi.
Hefði deilan við Vestur-Þjóðverja haldið áfram,
hefðu Bretar vafalaust talið það styrk fyrir sig og
orðið enn erfiðari viðureignar. Samningurinn við
Þjóðverja varð Bretum ótviræð visbending um, að
leikurinn væri tapaður. Eftir að Þjóðverjar voru
þannig úr sögunni, gátu islenzku varðskipin snúið
sér eingöngu að brezku togurunum, enda hertu
þau mjög sóknina gegn þeim eftir þetta. Innan At-
lantshafsbandalagsins og Efnahagsbandalagsins
reyndust Þjóðverjar íslendingum mun vinveittari
eftir en áður. Þannig styrkti þýzki samningurinn
stöðu íslands á allan hátt, jafnt erlendis og á haf-
inu umhverfis ísland. Þýzki samningurinn var
snjallt stjórnmálabragð af hálfu íslendinga og
árangurinn varð i samræmi við það. Hann flýtti
mikið fyrir ósigri Breta og fullum sigri íslendinga.
Þegar nú er horft til baka við gildislok þýzka
samningsins, munu margir undrast afstöðu
þeirra, sem reyndu að vekja andúðaröldu gegn
honum, og gengu jafnvel svo langt að kalla hann
landráðasamning. Jafnframt ólu þeir á alls konar
hrakspádómum um að hann yrði framlengdur, Is-
lendingar væru hér að bindasig á varanlegan klafa
o.s.frv. Allt er nú þetta dautt og ómerkt. Það má
lika segja þjóðinni til lofs, að hún tók yfirleitt ekki
þátt i þessari æsingastarfsemi, sem stj órnarand-
staðan reyndi að efla til. Hún gerði sér betri grein
fyrir málinu en æsingamennirnir.
Nú þegar vestur-þýzk fiskiskip hætta veiðum, er
vert að vekja athygli á þvi, að Þjóðverjar höguðu
sér á annan og betri veg en Bretar, þegar deilan
stóð á fiskimiðunum. Formlega viðurkenndu þeir
ekki útfærslurnar, en þeir hl ýddu yfirleitt fyrir-
mælum islenzku varðskipanna og gripu aldrei til
vopnavalds. Þetta gerði þýzka samninginn 1975
auðveldari en ella. Þessa afstöðu Þjóðverja er
skylt að meta og virða.
Það sýnir lika skilning Þjóðverja á þeim vanda,
sem íslendingar glima við, þar sem er rýrnun fisk-
stofnanna, að þeir hafa ekki farið fram á endur-
nýjun á samningnum né Efnahagsbandalagið fyrir
hönd þeirra. Þvert á móti hafa þeir lýst skilningi á
þeirri afstöðu íslendinga, að leyfa ekki útlending-
um veiðar meðan ástand fiskstofnanna er slikt og
það er nú. Þetta ætti að vera góður grundvöllur
fyrir samstarfi þjóðanna við Atlantshaf um vernd-
un og viðhald fiskstofnanna.
Þ.Þ.
ERLENT YFIRLIT
Vafasamt þykir hvort
Fraser heldur velli
Nýr flokkur veldur honum áhyggjum
Malcölm Fraser
ÞEGAR Malcolm Fraser,
forsætisráöherra Astraliu,
rauf þingiö 27. október siöast-
liöinn og ákvaö nýjar kosning-
ar 10. desember, var þvi yfir-
leitt spáö aö stjdrnar-
flokkarnir, Frjálslyndi
flokkurinn sem er Ihaldsflokk-
ur landsins,og Landsbyggöar-
flokkurinn, myndu auöveld-
lega halda velli. Hins vegar
þótti sýnt, aö Fraser óttaöist
aö pólitiska ástandiö myndi
versna og þvl heföi hann
ákveðiö aö efna til kosning-
anna ári fyrr en kjörtimabil-
inu átti aö ljúka. Siðast fóru
þingkosningar fram i Astraliu
i desember 1975, en kjörtfma-
bilið er þrjú ár. 1 þeim
kosningum beiö Verkamanna-
flokkurinn, sem haföi fariö
meö stjórn undanfarin þrjú ár
mikinn ósigur. Hann fékk aö-
eins 36 þingmenn kjörna en
stjórnarflokkarnir samanlagt
91. Gough Whitlam formaöur
Verkamannaflokksins, haföí
hafizt handa um margvislegar
umbætur, þegar hann tók viö
stjórnartaumunum 1972 eftir
23 ára stjórn hægri flokkanna
en oliuverðhækkunin mikla,
sem kom tilsögu iárslok 1973,
reyndist honum þung i skauti
og haföi i för meö sér marg-
vislega erfiöleika. Viö þetta
bættistsvo aöýmsir ráöherrar
hans uröu uppvísir aö óeöli-
legum auögunartilraunum.
Landstjórinn, sem fór meö
umboö Bretadrottningar sem
þjóöhöföingi landsins og haföi
veriö tilnefndur eftir
ábendingu Whitlams, greip til
þess óvenjulega ráös aö vikja
stjórn hans frá völdum og
fyrirskipa kosningar. Þetta
átti sinn þátt i hinum mikla
ósigri Verkamannaflokksins i
kosningunum 1975. Siöan hef-
ur flokkurinn verib i sárum og
miklar deilur verið innan
hans, m.a. um formennsku
Whitlams, sem honum tókst
aö halda meö naumindum á
siöasta flokksþingi.
FRASER hafði brotizt til
valda I Frjálslynda flokknum
fyrir kosningarnar 1975. Hann
er aubugur bóndi, framgjarn
og ráðrikur. Hann gaf mikil
fyrirheit um bætta fjármála-
stjórn fyrir kosningarnar en
hefur gengiö illa aö fram-
fylgja þeim. Óhagstæö viö-
skiptakjör hafa átt sinnjþátt I
því. Þó hefur veröbólgan
heldur farið minnkandi
siöustu mánuöina en hins veg-
arhefuratvinnuleysiaukizt og
þvi er spáö aö þaö haldi áfram
aö vaxa næstu missirin. Þá
óttast hagfræöingar, aö viö-
skiptakjörin geti versnað og
staöa Astraliu oröiö lakari á
erlendum mörkuöum m.a.
vegna tilhneigningar til auk
inna hafta hjá Efnahags-
bandalaginu og Japan. 1
skoöanakönnunum hefur kom-
iöiljós, aö almainingur óttast
mjög vaxandi atvinnuleysi og
telji þaö meiru skipta aö
hamla gegn þvi en veröbólg-
unni. Af þessumástæöum mun
Fraser hafa talið nauösynlegt,
að efna til kosninga strax, en
biöa ekki til næsta árs. Þaö
kann lika aö hafa átt sinn þátt
I þessu aö Verkamanna-
flokkurinn var litt undir
kosningar búinn vegna inn-
byrðis deilna eins og áöur er
vikið aö.
Lokshefur þaöef tilvillhaft
einhver áhrif, aö einn af for-
ingjum Frjálslynda fiokksins,
Don Chipp, gekk nýlega Ur
honum og stofnaði nýjan
flokk, Astralska lýöræöis-
flokkinn. Fraser kann aö hafa
taliö æskilegt aö efna til
kosninganna áöur en þessi nýi
flokkur væri búinn aö koma
sér fyrir.
A ÞEIM tæpa mánuöi sem
hefur liðið siöan Fraser boöaöi
kosningarnar hefur mjög
skipazt veöur i lofti I áströlsk-
um stjórnmálum. Alit manna
er nú yfirleitt þaö aö aðstaöa
Frasers hafi mjög versnað og
sigurllkur hans séu hvergi
eins traustar og ætlaö var I
fyrstu. Þetta álykta menn
m.a. af kosningum sem hafa
farið fram siöan. Nokkru eftir
mánaöamótin fór fram auka-
kosning i Victoria og urðu úr-
slitin þau aö Verkamanna-
flokkurinn vann þingsætiö af
Frjálslynda flokknum meö að-
stoö Astralska lýöræöisflokks-
ins,Nýi flokkurinn fékk 17%
atkvæöanna eöa mikiu meira
en búizt var viö. Kosninga-
fyrirkomulag i Astraliu er á
þann veg, aö kjósandi getur
fært atkvæöi sitt yfir á annan
frambjóöanda ef sá frambjóö-
andi sem hann kýs helzt nær
ekki kosningu. Um 70% af
kjósendum nýja flokksins
höfbu gefib frambjóöanda
Gough Whitlam
Verkamannaflokksins at-
kvæöi sitt ef frambjóðandi
hins nýja flokks næöi ekki
kosningu. Sigur frambjóöanda
Verkamannaflokksins byggö-
ist á þvi, aö bæöi hafbi
flokkurinn aukiö fylgi sitt og
svo fékk hann áöurnefndan
stuðning frá kjósendum nýja
flokksins.
I fylkiskosningunum, sem
fóru fram I Queensland 18.
þ.m., endurtók sama sagan
sig. Frjálslyndi flokkurinn
hélt aö visu velli en Verka-
mannaflokkurinn jók verulega
fylgi sitt, og mikill meirihluti
af kjósendum nýja flokksins
veittu frambjóöendum hans
stuöning. Yröi svipuö niöur-
staöa i landinu öllu i kosning-
unum 10. desember, gæti
Verkamannaflokkurinn boriö
sigur úr býtum.
Viö þetta hefur svo þaö
bætzt, aö fjármálaráöherr-
ann, Philip Lynch, sem var
einn vinsælasti ráöherrann i
stjórn Frasers, varö aö segja
af sér siöastliöinn föstudag
sökum ásakana um, aö hann
heföi misnotaö aöstööu sina 1
sambandi viö lóðakaup. Hann
heldur þvi aö visu fram, aö
sakargiftir séu rangar. Þvi
haföi verið haldiö fram, aö
fyrirtæki, sem hann er riöinn
viö, heföi keypt lóöir fyrir 27
þúsund dollara, en selt þær
siöan eftir þrjá mánubi meö
110 þús. dollara hagnaöi. Þaö
er viðurkennt aö þessi
viöskipti hafi átt sér staö en
ekki á þeim tima sem upphaf-
lega var haldiö fram og að
hagnaöurinn hafi ekki oröiö
nema 67 þús. dollarar. Þaö
þykir ekki ósennilegt, aö þetta
mál geti haft nokkrar áhrif á
kosningarnar.
Whitlam hefur nýlega hafiö
kosningabaráttu sina og
viröist vera Œ-öinn hinn hress-
asti en hann haföi þótt niöur-
beygður um skeiö. Hann
leggur megináherzlu á að at-
vinnuleysinu veröi útrýmt.
Margt bendir til að atvinnu-
leysismálin veröi höfuömál
kosninganna.
Þ.Þ.