Tíminn - 27.11.1977, Blaðsíða 20

20
Sunnudagur 27. nóvember 1977
Viö erum stödd á hlýlegu
heimili Kára Tryggvasonar rit-
höfundar og Margrétar Björns-
dóttur konu hans. Kári hefur lengi
notiö mikilla og maklegra vin-
sælda hins bókhneigöari hluta is-
lenzkra barna og unglinga, þvi aö
eftir hann liggur margt ágætra
barnabóka, sem reyndar eru ekki
nærri allar einskoröaöar viö börn
og unglinga, heldur eru fólki á öll-
um aldri hin hollasta lesning. Má
þar til dæmis nefna bókina Fugl-
inn fljúgandi, en þar er prentaö á
titilblaö, aö þetta séu kvæöi
„handa börnum og öörum fugla-
vinum.” Þaö eru orö aö sönnu.
Mest um vert að fylgja
góðum málefnum
Viö skulum hefja spjalliö og
vita, hvað skáldiö hefur aö segja.
— Um hvaö vilt þú byrja aö
tala, Kári?
— Pólitik. Já, þetta kann aö
viröast dálltiö undarlegt, þvi aö
yfirleitt þykir pólitik ekki neitt
skemmtilegt umræöuefni, þótt
margir tali um stjórnmál. Ég er i
rauninni dálitið pólitiskur, en ég
er ekki flokksbundinn og hef
aldrei verið i stjórnmálaflokki.
Ég er Þingeyingur aö ætt og upp-
runa, og allir minir nánustu voru
framsóknarmenn. Ég hef þvi
jafnan boriö hlýjan hug til þess
flokks, en það bindur mig ekki aö
neinu leyti. Ég hef þekkt marga
ágæta menn i öllum flokkum, —
harðlinukomma og sjálfstæöis-
menn og allt þar á milli. — Ég
segi þetta einkum vegna þess, aö
það er blaöamaöur frá Timanum
sem er aö tala viö mig. Þegar ég
játaöi þessu viötali, var ég nefni-
lega ekki aö gefa i skyn, aö ég
þyrfti endilega aö vera fram-
sóknarmaöur fremur en eitthvaö
annaö, þótt ég ætti oröastaö viö
lesendur þessa blaös.
Þaö, sem mér þykir mest um
vert, er að menn fylgi góöum
málefnum og aö þeir vilji vinna
vel fyrir land sitt, hvar i flokki
sem þeir standa. Og nú skal ég
steinhætta aö tala um pólitik!
— Snúum okkur þá aö ööru. Er-
uö þiö hjónin búin aö eiga lengi
heima i Reykjavfk?
— Viö fluttumst hingaö frá
Hverageröi áriö 1970 og keyptum
þessa ibúö hér aö Eikjuvogi 1. —
Ég hef dálitiö gaman af þvi, aö
gatan okkar, Eikjuvogurinn, hef-
ur hlotiö viöurkenningu sem
fegursta gatan i Reykjavik.
Fólki þótti gott að vera þar
— Þú sagðist áöan vera Þing-
eyingur. Ertu ekki fæddur I Víöi-
keri?
— Jú, ég fæddist og ólst upp i
Viöikeri I Báröardal I Suöur-
Þingeyjarsýslu. Foreldrar minir
voru Tryggvi Guönason, bóndi
þar, og kona hans, Sigrún Agústa
Þorvaldsdóttir. Viöiker hefur
alltaf veriö stórbýli, — aö
minnsta kosti nú um mjög langt
skeið. Faðir minn og móöir
bjuggu þar allan sinn búskap, og
bjuggu stórbúi. Þaö var alltaf nóg
til af öllum nauösynjum heima
hjá mér i uppvexti minum, en viö
uröum aö vinna. Viö vorum sjö,
systkinin sem komumst til full-
oröins ára, og viö urðum öll aö
vinna mikiö. Faöir okkar var dá-
litiö strangur og vinnuharöur, en
hann var glaðlyndur maöur, og
öllum þótti gott aö vera hjá hon-
um, enda var alltaf margt fólk á
heimili foreldra minna, vinnuhjú
og kaupafólk. Þar var þvi oft glatt
á hjalla, og fólki þótti gaman aö
vera þar, þótt mikiö væri aö gera.
— Og þú sjálfur hefur auövitaö
mótazt af þeim anda sem rikti á
æskuheimiii þinu?
— Ég var snemma mikið
náttúrubarn, ákaflega mikiö gef-
inn fyrir gróöur, fuglalif og margt
fleira i náttúrunni. Ég læröi fljótt
aö þekkja flestar islenzkar plönt-
ur, og var ekki gamall, þegar ég
þekkti blómin og jafnvel grös og
hálfgrös, sem uxu I heimahögum
minum. Ég var lika fljótur aö
læra aö þekkja fugla, og var ekki
gamall, þegar ég byrjaöi aö yrkja
ljóö um þá, en ljóöabók min,
Fuglinn fljúgandi, kom ekki út
fyrr en áriö 1943, enda var þaö
ekki siöur islenzkra sveitapilta á
þessum árum aö gefa strax út
bækur, þótt þeir fengjust við yrk-
ingar.
— Fiestir bókhneigöir ungling-
ar á tsiandi hafa aliö meö sér
drauma og löngun til menntunar.
Þér hefur tekizt aö afla þér skóla-
lærdóms, eftir aö barnanámi var
lokiö?
— Þaö var nú I meira lagi göt-
ótt. Ég var i unglingaskóla á
Breiöumýri veturinn 1923-’24, i
Gagnfræöaskólanum á Akureyri
— sem siöar varö menntaskóli —
1924-’25, og svo var ég i eldrideild
Laugaskóla veturinn 1925-’26.
Arnór Sigurjónsson var þá skóla-
stjóri á Laugum, og þar var bæöi
gaman og gagnlegt aö vera. En
menntun min, eöa öllu heldur
skólaganga, varð endaslepp sök-
um heilsuleysis. Ég veiktist ung-
ur af berklum, og þaö setti strik f
reikninginn hjá mér.
Sú bóklega þekking sem ég
öölaöist á Laugum, var ekki eina
gæfan sem mér féll i skaut þar.
Þar kynntist ég stúlkunni, sem
siöar varö eiginkona min. Hún
heitir Margrét Björnsdóttir og er
dóttir Björns Pálssonar, gull-
smiös á Refsstað i Vopnafiröi og
Rannveigar konu hans. Margrét
var bæöi falleg og skemmtileg
stúlka, og er þaö enn þann dag i
dag, enda hefur hún notiö virðing-
ar og vinsælda, hvar sem leiöir
okkar hjónanna hafa legið.
Bóndi og kennari
— Snerir þú svo heim i Viöiker,
þegar þú haföir lokiö námi i
Laugaskóla?
— Nei, ekki nú alveg. Ég fór
beina leiö suöur á Vifilsstaöi og
var þar nærri tvö ár. Nokkurn
hluta þess tima var ég mjög veik-
ur, en náöi um siöir ótrúlega góö-
um bata. í raun og veru held ég aö
megi segja, aö mér hafi batnað
berklarnir, en hins vegar var ég
ekki alveg jafngóöur eftir, og
sjálfsagt var ég ekki eins dugleg-
ur til verka yfirleitt, eins og ef ég
heföi aldrei veikzt. Annars þótti
mér mjög gaman aö mörgum
sveitaverkum. Sláttumaöur held
ég aö ég hafi veriö i betra lagi, og
sömuleiöis fjármaöur, enda haföi
ég alltaf mjög gaman af kindum.
— Þú hefur horfiö beina leiö aö
búskapnum, þegar þú varst laus
frá Vifilsstööum?
— Já, ég fór beina leiö heim i
Viöiker. Viö Margrét gengum I
hjónaband sumariö 1930, heima i
Viöikeri, og • héldum heilmikla
brúðkaupsveizlu. Áriö 1928 haföi
ég byrjaö aö kenna i Báröardaln-
um, og nú hélt ég þvi áfram, eftir
aö ég var genginn I hjónaband og
tekinn aö snúa mér aö búskapn-
um af enn meiri alvöru en fyrr.
Mér þótti alltaf mjög gaman aö
kenna, ég var mikiö gefinn fyrir
börn, og þótt ég heföi ekki
kennararéttindi, þá virtist þaö
aldrei koma aö sök. Þaö hefur
lika fariö svo, aö ég hef kennt alla
þá áratugi, sem siöan eru liönir,
svo aö segja fram á þennan dag,
og ég held aö mér sé óhætt aö
segja, aö þaö hafi yfirleitt gengið
vel.
— En hvaö um búskap þinn 1
Viöikeri?
— Ég held aö þaö séu ekki nein-
ar ýkjur^ þótt ég segi, aö hann
hafi lika gengiö vel, eins og
kennslan. Bú okkar hjónanna var
aö visu aldrei stórt, viö áttum
svona sjötiu ær, nokkra hesta og
kýr til heimilisnota. Þaö var
byggt íbúðarhús i VIBikeri áriö
1930, og þar var oft fjórbýli, fyrir
utan skólann, sem var þar lika.
Auövitað var stundum dálitiö
þröngt innan veggja, en þaö kom
ekki aö sök, þvf aö okkur kom
ágætlega saman, bræörunum
fjórum, sem bjuggum á jörðinni,
og hiösama er aö segja um annaö
heimilisfólk. Hér sannaöist þaö
enn einu sinni, aö „þröngt mega
sáttir sitja.”
Bú mitt var auðvitað minnst,
enda liföi ég lika aö nokkrú leyti á
kennslunni.
Fylgdarmaður útlendinga
Auk kennslu og búskapar lagöi
ég talsveröa stund á aö fylgja
feröamönnum, eins og bæöi faöir
minn og bræöur geröu reyndar
iika. Dtlendingar voru tiöir gestir
i Viöikeri aö sumrinu, og viö
fylgdum þeim oft til fjalla. Egiil
bróöir minn var ákaflega dugleg-
ur feröa- og fylgdarmaöur, og um
mig er þaö aö segja, aö ég kunni
dálitiö i ensku, auk Noröurlanda-
málanna, svo ég gat haldiö uppi
samræðum viö feröafólkiö og út-
skýrt það sem fyrir augu bar á
leiöinni. Þegar ég var kominn inn
á heiðar og öræfi meö feröafélög-
Kári Tryggvason meö eina bóka sinna. Hún heitir Skemmtilegir skóladagar. Timamynd: Róbert.
Skáldið frá'
Rætt við Kára Tryggvason um bú-
skap, skáldskap, ferðalög og fleira

RJTUR
RITA
Eg er gc-stur, gcAi nta,
— gestur út við sjó.
Lofaðu mér ísð' líta á þig,
iitla veiðikió.
Eg d heitna fram tii fjalia.
fjarri bláum mar.
Þú hefir aiclrei augum litið
p.Ht. sem gerist þar.
Sveifiaðu þér við sjávarfiótinn.
—- svona er ríkið þitt.
Fljúgðu yfir fjöitin.
— þá ferðuxð skoða roitt.
61
Opna úr hinni vinsælu bók Kára Tryggvasonar, Fuglinn fljúgandi.
um minum, gleymdi ég þvi fljótt,
aö ég var ekki aö tala islenzku
heldur að reyna aö gera mig
skiljanlegan á tungu annarra
þjóöa. Við þær aöstæöur lækkar
tungumálaþröskuldurinn furöu-
fljótt.
— Geröist ekki eitt og annaö
sögulegt I þessum feröum?
— Auövitaö var annaö slagiö
eitthvaö aö gerast. Sumir út-
lendingarnir duttu nokkuö oft af
baki, en þó ekki svo, aö slys hlyt-
ist af. Mér eru sérstaklega f minni
frönsk hjón. Þau voru bæöi ákaf-
lega skemmtileg, — ég held aö
frúin hafi veriö leikkona. Viö
pabbi fylgdum þeim suöur aö
Vatnajökli, þaðan i Heröu-
breiöarlindir og sföan noröur i
Mývatnssveit. Þeim þótti báöum
feröalagiö sérlega skemmtilegt,
og voru hinir beztu feröafélagar.
Viö létum þau sofa 1 sama svefn-
pokanum. Þvl höföu þau aldrei
kynnzt fyrr, og hlógu mikiö að
þessu, þegar þau voru háttuö á
kvöldin. Þaö rigndi talsvert þessa
daga, sem feröalag okkar stóö, og
hin franska samferðakona okkar
var ákaflega mikið klædd, eins og
lika var alveg sjálfsagt. En hún
datt oft af baki, og þá valt hún af
hestinum eins og bolti. En þaö
geröi ekkert til. Hún meiddi sig
aldrei hiö minnsta, og hló aö öllu
saman. Hún var litil og nett, og
mér virtist hún fremur ásjáleg,
en annars sást það lítt fyrir dúö-
um. En þegar komiö var noröur I
Skútustaöi, dansaöi hún fyrir
okkur, þvi að hún var dansmær,
— og nú sannfæröist ég um aö
hugboö mitt var á rökum reist:
Hún var bráöfalleg, þegar hún
haföi afklæðzt skjólflíkunum og
var komin i dansbúning sinn. Hún
dansaði af mikilli innlifun og al-
vöru. Þaö var auöséö.aö nú var
hún ekki aö leika sér, heldur aö
vinna verk, sem hún kunni.
Reimleikar í Kiðagili?
— Ekki hafa nú þessar leiö-
söguferöir meö útlendingum ver-
iö einu leiöangrar ykkar Viöi-
kersmanna um öræfin?
— Nei, ööru nær. Ég man lika
eftir mörgu skemmtilegu i sam-
bandi viö göngur. Ég var
snemma fjallamaöur og haföi
ákaflega gaman af þvi aö fara I
göngur, og faöir minn var jafnan
gangnaforingi, eins og þaö var
kallað I heimahögum minum.
Þetta voru fjögurra daga göngur
heima hjá okkur, en lengri þegar
fariö var i Vonarskarö. — Viö
bræöurnir fórum ungir aö fara
meö pabba f göngurnar, og þá var
mikil tilhlökkun og eftirvænting.
Einu sinni, þegar ég var ungur
drengur, geröist dálitið skrýtiö i
göngum. Þaö var á þeim árum,
þegar fariö var i Vonarskarö.
Þeir fóru venjulega þangað, faöir
minn og Sveinn Pálsson, bóndi i
Stórutungu, nágranni hans, en
þeir voru mágar.
Svo var þaö eitt haust, aö þeir
komu seint um kvöld aö Kiöagili,
og tjölduöu viö giliö. Þeir voru aö
sjálfsögöu meö sinn hundinn
hvor, en nú voru hundar þeirra
orönir þreyttir og sárfættir, og
sjálfir voru mennirnir þreyttir og
svefnþurfi, og lögðust brátt til
hvildar. Hundar þeirra lágu úti
fyrir tjaldinu. En ekki höföu
bændur sofiö lengi, þegar þeir